წმინდა იოანე ოქროპირი ანტიოქიაში დაიბადა დაახლოებით 347 წელს.

მისი მშობლები განათლებული, დიდად პატივსაცემი და შეძლებული ადამიანები იყვნენ. მამამისს, სეკუნდუსს, მხედართმთავრის საპატიო ტიტული ჰქონდა საიმპერატორო ჯარში, დედა, ანთუსა კი - საიმდროოდ უგანათლებულესი მანდილოსანი, სამაგალითო მეოჯახე გახლდათ. ორივე ღრმადმორწმუნე ქრისტიანი იყო, ზნეკეთილი და ერთგული შვილი ეკლესიისა...

ქრონოგრაფთა ცნობით, ანთუსას და, იოანე ოქროპირის დეიდა, ანტიოქიის ეკლესიის დიაკონესა ყოფილა. სწორედ ამგვარმა ღირსეულმა ოჯახმა გაზარდა იგი...

სამწუხაროდ, ამ ზნემაღალ ოჯახს ბედნიერებით ტკბობა დიდხანს არ დასცალდა - ოჯახის თავი, სეკუნდუსი, უეცრად გარდაიცვალა და ბავშვების აღზრდა სრულიად ახალგაზრდა, 20 წლის ქვრივს დააწვა მხრებზე.

მართალია, ოჯახს მატერიალურად არ გასჭირვებია, რადგან დიდი ქონების პატრონი იყო, მაგრამ მეუღლის გარდაცვალებამ ანთუსას ცხოვრება ძირეულად შეცვალა, მან დარდს დიდსულოვნება დაუპირისპირა, განსაცდელი ღირსეულად გადაიტანა, საკუთარ თავზე უარი თქვა და სიცოცხლე უფალსა და შვილებს მიუძღვნა...

ეს შემართება არც მეორე უდიდესმა უბედურებამ - მცირეწლოვანი ქალიშვილის გარდაცვალებამ გაუფერმკრთალა... მისმა დიდმა გულმა ერთადერთი ვაჟი თავისი სიყვა¬რულისა და იმედის საგნად გადააქცია და არაფერი დაიშურა მისთვის...

წუთისოფლის ყოველ სიამეს და საცდურს განრიდებულს და მთლიანად თავის პატარა ოჯახზე მოფიქრალს, თავადვე შეეძლო, მშვენიერი დაწყებითი განათლება მიეცა შვილისთვის... დედის ბაგეთაგან აღმოსული პირველი საკითხავები სამუდამოდ დააჩნდა იოანეს სულს, რომელმაც თითქოს მშობლისაგან იმემკვიდრა სიყვარული ღვთის სიტყვისა.

უშფოთველად განვლო ბავშვობამ და განათლების გაგრძელების აუცილებლობა ამ შესაძლებლობის მქონე ყმაწვილისთვის აშკარა გახდა.

დედამისმა, რომელმაც კარგად უწყოდა საკუთარი პირმშოს შესაძლებლობები, გადაწყვიტა, იმ დროისათვის უსახელგანთქმულეს ორატორ ლიბანიოსის სკოლისთვის მიებარებინა.

ამ უცნობილეს კაცს, წარმართ სოფისტს და ჭეშმარიტ ელინს წარმართული სულის აღდგენა ეწადა, თანაც - ახალ ფილოსოფიურ საწყისებზე. ქრისტიანობას ამრეზით უყურებდა, თუმცა, იმპერატორივით არ მტრობდა, მაგრამ უარსაც არ ამბობდა, "რომელიღაც ხუროს შვილის უცნაური სწავლებებისათვის" დაეცინა.

როგორც გითხარით, ლიბანიოსი ბრმად და ფანატიკურად არ ებრძოდა ქრისტიანობას, ამიტომ არც მასთან დამოწაფება გახლდათ სახიფათო. მაგალითისთვის, მასთან განისწავლა ეკლესიის კიდევ ერთი დიდი მნათობი, ბასილი დიდი, რომელსაც შემდგომში მიმოწერაც კი ჰქონდა თავის წარმართ პედაგოგთან.

უჩვეულო სულიერებით, ღრმა აზროვნებით და ცოდნის მიღების დიდი წყურვილით გამორჩეული ოქროპირი იმგვარად წარემატა, რომ ძალზე აღაფრთოვანა მასწავლებელი, რომელიც, გრძნობდა რა, რომ მალე მოწაფე დაჩრდილავდა, აღელდა... უეჭველია, მხცოვან სოფისტს უკიდურესად სურდა ახალგაზრდა ორატორის გადაბირება და, ალბათ, ეს საიდუმლო იმედი თუ აიძულებდა, განსაკუთრებულად მოპყრობოდა საყვარელ მოწაფეს. ამიტომ გასაკვირი სულაც არ არის, რომ სასიკვდილო სარეცელზე მყოფმა ლიბანიოსმა კითხვაზე, თუ ვის ხილვას ისურვებდა თავის მემკვიდრედ, დანანებით აღმოთქვა: - იოანესი, ქრისტიანებს რომ არ მოეტაცათო...

როგორც მატიანე იუწყება, გასაოცარი ნიჭის წყალობით ნეტარმა "მცირედთა ჟამთა დაისწავლნა ზეპირით უმრავლესნი ფილოსოფოსთა ძუელთა წიგნნი, რომელი - რაი პოის კეთილი მათ შინა, მოისთულის, ხოლო ეკლოანი იგი და უნდოი განაგდის."

შემდგომ განათლების განსასრულებლად იოანემ სახელგანთქმულ ათენს მიაშურა, სადაც ღრუბელივით შეიწოვა "ათინელთა სწავლანი".

ღრმად განსწავლულმა ორატორული ნიჭით ფრიად გაითქვა სახელი, თუმცა, მალე ცნო წარმართული ცრუსიბრძნის ამაოება. ბრწყინვალე განათლებისა და დიდი ნიჭის პატრონს ფართო სამოღვაწეო ასპარეზი ელოდა, - შეეძლო, სახელმწიფო სამსახურშიც ჩამდგარიყო, მაგრამ გაცილებით თავისუფალი სფერო აირჩია, - ადვოკატურა. სწორედ ადვოკატურით იწყებდა საზოგადოებრივ მოღვაწეობას იმ დროის განათლებული ახალგაზრდობის დიდი ნაწილი, მაგალითად, ბასილი დიდი, ამბროსი მედიოლანელი და სხვანი... ამ პროფესიის გამოისობით იოანე უეცრად იმ ცრუ, ფა-რისეველ და უსამართლო სამყაროს შეეჩეხა, რომელსაც მანამდე არ იცნობდა... ცხოვრების ეს მხარე მის უმანკო სულს თუმც კი ტანჯავდა, მაგრამ იმ მანკიერებათა უფსკრულშიც ჩაახედა, ხშირად გულდასმით რომ ინიღბება.

ახალგაზრდა ადვოკატს უდავოდ დიდი მომავალი ელოდა: - ორატორულმა ნიჭმა ძალზე გაუთქვა სახელი, რომელიც, იძლეოდა რა დიდ შემოსავალს, უმაღლესი სახელმწიფო თანამდებობებისკენაც უხსნიდა გზას, თუმცა, მალე დარწმუნდა, თუ რა შორს იყო ეს ყოველივე მისი შინაგანი წყურვილისაგან და ამ სამყაროსთან კავშირი გაწყვიტა.

ეს არჩევანი მნიშვნელოვნად განაპირობა მისმა უახლოესმა მეგობარმა და თანატოლმა ბასილიმ, მომავალმა რაფანის ეპისკოპოსმა, რომელსაც საოცარი წერილი ("მღვდლობის შესახებ") უძღვნა ოქროპირმა. და, ვგონებთ, ვრცელი ამონარიდები აქედან საუკეთესოდ წარმოაჩენს მათი მეგობრობის ბუნებასაც და ბიოგრაფიულ ნიუანსებთან ერთად თავად იოანე ოქროპირის მადლიანი სიტყვის ძალასაც:

"ბევრი მეგობარი მყოლია, სარწმუნო და ჭეშმარიტი, ვინაც იცოდა მეგობრობის წესი და მტკიცედ მისდევდა მას, მაგრამ მრავალთაგან ერთს მაინც გამორჩეულად ვუყვარდი. თავისი სიყვარულით იგი ბევრად აღემატებოდა სხვა მეგობრებს, თუმცა არც ისინი იყვნენ ჩემდამი გულგრილნი.

ყოველთვის ჩემი განუყრელი თანამგზავრი იყო: - ერთსა და იმავე მეცნიერებებს ვსწავლობდით და საერთო მასწავლებლები გვყავდა, ერთნაირი წადილითა და გულმოდგინებით ვმეცადინეობდით მჭევრმეტყველებაში და ერთნაირი სურვილები გვქონდა, რადგან ერთსა და იმავე საქმეს ვაკეთებდით. ეს ასე იყო მასწავლებლებთან სიარულის დროს და მერეც, როდესაც სასწავლებელი დავასრულეთ და ცხოვრების გზის არჩევის წინაშე დავდექით, ჩვენი აზრები ერთმანეთს დაემთხვა.

ჩვენი ურთიერთობის სიმტკიცე და დაურღვევლობა სხვა მიზეზებმაც განაპირობა: - მამულის უპირატესობით ერთურთის წინაშე თავს ვერ მოვიწონებდით, არც ის ყოფილა, რომ მე მოჭარბებული სიმდიდრე მქონოდა, მას კი - უკიდურეს სიღატაკეში ეცხოვრა. ჩვენი ქონება იმდენად თანაბარი იყო, რამდენადაც გრძნობები. წარმომავლობაც ერთნაირი გვქონდა, ამგვარად, ჩვენს ერთობას ყოველივე ხელს უწყობდა.

მაგრამ როდესაც მან, ნეტარმა, მონაზვნური ცხოვრება დაიწყო და ჭეშმარიტ სიბრძნისმოყვარეობას შეუდგა, მაშინ კი დაირღვა ჩვენი თანასწორობა. მისი სასწორის ფიცარი შემსუბუქდა და ამაღლდა, მე კი, სოფლის ტრფიალით გზაცთომილმა, ქვე დავზიდე ჩემი ფიცარი. ჩვენი მეგობრობა უწინდებურად მტკიცე იყო, თუმცა ერთად ყოფნა მოგვეშალა, რადგან შეუძლებელია იმათი ერთად ცხოვრება, ვინც სხვადასხვა საქმითაა დაკავებული.

როცა ამქვეყნიური ორომტრიალისაგან რამდენადმე გავთავისუფლდი, ხელგაშლით მიმიღო, თუმცა ვერც მაშინ ვიცავდით უწინდელ თანასწორობას, რადგან ის უკვე შორს იყო წასული და თან დიდი გულმოდგინებაც გამოიჩინა. ამდენად, კვლავ ჩემზე მაღლა იდგა და დიდი სიმაღლისთვის მიეღწია.

კეთილი კაცი იყო, ძვირად უღირდა ჩვენი მეგობრობა და იმის მიუხედავად, რომ ყოველგვარ ურთიერთობას გაურბოდა, მთელ თავის დროს ჩემთან ატარებდა, თუმცა, ჩემი დაუდევრობით მაინც ხელს ვუშლიდი, რადგან კაცს, რომელიც სასამართლოსა და თეატრალურ სანახაობებს იყო მიჯაჭვული, შეუძლებელია, დიდი დრო გაეტარებინა იმასთან, ვინც მთელი დღე წიგნებს უჯდა და არც კი იხედებოდა საკრებულოსკენ. მაგრამ როცა ეს დაბრკოლებები მოისპო და მეც თავისნაირი ცხოვრების გზას გამიყოლია, მაშინ კი გამოთქვა სურვილი, რომელსაც დიდი ხანია გულში ინახავდა. უკვე არც ერთი წუთით აღარ მშორდებოდა და სულ იმის ჩაგონებაში იყო, რომ თითოეულ ჩვენგანს მიეტოვებინა სახლი და საერთო სამყოფელი გვქონოდა. დამარწმუნა კიდეც - ცოტაც და ასეც მოხდებაო. მაგრამ დედაჩემის დაუცხრომელმა ვედრებამ დამაბრკოლა და ამიტომ ვეღარ გავახარე ჩემი მეგობარი, უფრო სწორად, ვერ შევძელი მისგან შემოთავაზებული პატივის მიღება.

დედამ რომ ჩემი განზრახვა შეიტყო, ხელი ჩამკიდა, თავის ოთახში გამიყვანა, იმ საწოლთან დამსვა, რომელზეც მშვა, თვალთაგან ცრემლთა ნაკადული წასკდა და ამ ცრემლებზე მწარე სიტყვები მითხრა. ქვითინებდა და მეუბნებოდა: - "შვილო, დიდხანს არ დამცლია მამაშენთან ყოფნის სიხარული, ღმერთმა ასე ინება, მისმა სიკვდილმა, შენს დაბადებას მალე რომ მოჰყვა, შენ ობლობა გარგუნა, მე კი - ნაადრევი ქვრივობა და ქვრივობის სიმწარე, რომელსაც მხოლოდ ის გაიგებს კარგად, ვისაც გამოუცდია. არავითარ სიტყვას არ ძალუძს, აღწეროს ის ქარიშხალი და განცდები, თავს რომ დაატყდება ყმაწვილ ქალს, რომელმაც ახლახან დატოვა მამის სახლი, ჯერაც გამოუცდელია და უეცრად აუტანელი მწუხარება შეემთხვევა, თანაც იძულებულია, იტვირთოს საზრუნავი, რაც მის ასაკსაც აღემატება და ბუნებასაც. ცხადია, მან მსახურთა დაუდევრობაც უნდა გამოასწოროს, მათი დანაშაულიც შენიშნოს, ნათესავების ხრიკებიც ჩაშალოს, მანვე უნდა გაუძლოს მეზვერეთა შევიწროებას, მათ მკაცრ მოთხოვნებს ბაჟის აღებისას. თუ ქმრის სიკვდილის შემდეგ ბავშვი რჩება, თუნდაც გოგონა იყოს, ბევრ ზრუნვას მოითხოვს დედისაგან, თუმცა, ეს ყოველივე ფულთან და შიშთან არ არის დაკავშირებული. ვაჟიშვილი კი ყოველდღე შიშში ამყოფებს დედას და უფრო მეტ ზრუნვას საჭიროებს. აღარას ვამბობ ფულზე, რომელიც აუცილებელია, თუ დედას სურს, შვილი კარგად აღზარდოს. მაგრამ განსაცდელმა ვერ მაიძულა მამაშენის სახლში სხვა სიძის შემოყვანა, მოთმინებით ვიტანდი ქვრივობის ჭირსა და მრავალ მოწევნულ მწუხარებას.

ჯერ ერთი, უზენაესის შეწევნა მაძლიერებდა, მეორე, - ამ ტანჯვაში დიდ ნუგეშს მცემდა შენი სახის ჭვრეტა, რადგან მასში ვხედავდი განსვენებულის ნამდვილ, ცოცხალ ხატებას. როცა ჯერაც ყრმა იყავ და ძლივს ტიტინებდი (ამ დროს ბავშვები განსაკუთრებით საყვარლები არიან), დიდად მიმსუბუქებდი დარდს. მოთმინებით ავიტანე ქვრივობის გასაჭირი, არაფერი მომიკლია მამაშენის დანატოვარი ქონებისთვის, ამას ვერ მისაყვედურებ. არადა, ბევრ საბრალო ობოლს ხომ სწორედ ასე დაემართა. არც აუცილებელ ხარჯებს დავრიდებივარ, რომ სწავლა კეთილად გაგესრულებინა. არ იფიქრო, თითქოს ამას გაყვედრიდე.

ახლა კი გევედრები: - მეორე ქვრივობას ნუ მოაწევ ჩემზე, შენი განშორებით დაშრეტილ მწუხარებას კვლავ ნუ აღმიძრავ, ჩემს აღსასრულს დაელოდე, ვინ უწყის, ეგებ ახლოსაცაა, რამეთუ თქვენ, ჭაბუკნი, დღეთა სიგრძეს ელით, ჩვენ, მოხუცნი კი - ოდენ სიკვდილსღა. მამაშენის გვერდით მიწას რომ მიმაბარებ, მერე რა გზასაც გინდა, იმას დაადექი, აღარავინ დაგაბრკოლებს, მაგრამ ვიდრე ვსუნთქავ, ჩემთან იყავი, ღმერთს ნუ განარისხებ, ნუ მიქადი ასეთ ხიფათებს მე, ვისაც არაფერი დამიშავებია შენთვის. თუ იმას მაბრალებ, რომ მსოფლიო ზრუნვას გაკისრებ და საკუთარ საქმეებზე ფიქრს გაიძულებ, მაშინ გამერიდე, როგორც მტერსა და ავის მოსურნეს, ნუ შეგრცხვება ნურც ბუნების კანონებისა, ნურც აღზრდისა, ნურც ჩვევისა და ნურც რაიმე სხვა მიზეზისა, ხოლო თუ ყოველ ღონეს ვხმარობ, რომ სრული განსვენება მოგანიჭო ამ სოფელში, მაშ, დარჩი ჩემთან, ნუ დამიტევებ. კი ამბობ, - ბევრი მეგობარი მყავსო, მაგრამ ვერც ერთი მათგანი ვერ მოგანიჭებს ასეთ განსვენებას, რამეთუ არავინაა, ჩემსავით რომ ზრუნავდეს შენს კეთილდღეობაზე."

ამასა და სხვა ამისთანებს მეუბნებოდა დედა, მეც ყველაფერი ჩემს დიდსულოვან მეგობარს მოვახსენე. ის კი ამ სიტყვებს როდი დასჯერდა, პირიქით, მეტი დაჟინებით ჩამაგონებდა უწინდელი განაზრახის აღსრულებას..."

(ნაწყვეტი წერილიდან "ექვსი სიტყვა მღვდლობის შესახებ", წიგნიდან "სიტყვა მართლისა სარწმუნოებისა", თბილისი, 1991 წ. თარგმნეს მანანა ჩიქვანაიამ და რუსუდან ბუაჩიძემ).

გაგრძელება იხილეთ შემდეგ გვერდზე

წმინდა იოანე ოქროპირთან დაკავშირებით ასევე შეგიძლიათ წაიკითხოთ სხვა სტატიები - გადადით ლინკზე