გადასახლება

ბითვინიისაკენ მიმავალ დევნილ პატრიარქს კი, რომელსაც ნებაყოფლობით გაჰყვა რამდენიმე თანამოაზრე, აზრად არ მოსვლია, თუ რა უბედურება ეწვია ქალაქს... მალე მათ ნავს სამხედრო პირები წამოეწივნენ, რომლებმაც ხანძრის გაჩაღების ბრალდებით ოქროპირის თანმხლებნი დააპატიმრეს და უკან, კონსტანტინოპოლის ციხეში გამოსამწყვდევად გააბრუნეს, რის შემდეგაც დევნილი მარტო დარჩა. მას მსახურის წაყვანის ნებაც არ დართეს, მხოლოდ ბადრაგის თანხლებით უნდა ევლო, რომლებიც, როგორც აღმოჩნდა, იმათზე ადამიანურნი და კეთილნი იყვნენ, ვიდრე მათი ზემდგომნი, ეს ტანჯული და სნეული ადამიანი ჯერ შეიბრალეს, რომლის შესახებაც ბევრი რამ სმენოდათ, შემდეგ კი - შეიყვარეს კიდეც და როგორც შეეძლოთ, შეეწეოდნენ.

გადასახლების ადგილის შესახებ არც ბადრაგმა იცოდა რამე და არც დევნილმა, ისინი ჯერ ნიკეაში უნდა ჩასულიყვნენ, სადაც მომდევნო მარშრუტს შეიტყობდნენ და მხოლოდ ამის შემდეგ განეგრძოთ გზა. ამასობაში კი ოქროპირის ნაცვლად სასწრაფოდ გააპატრიარქეს 80 წლის მოხუცი არზასი, რომელსაც ამ დრომდე, გარდა საღვთისმეტყველო ცოდნისა, თავი არაფრით გამოუჩენია.

ნიკეამ ოქროპირს ჯანმრთელობა გამოუკეთა და მალე მისი გადასახლების ადგილიც დაზუსტდა: - მცირე სომხეთის პატარა ქალაქი კუკუზა, არმენიისა და კაპადოკიის მთათა კვეთასთან. გზად მის სანახავად და პატივის მისაგებად უამრავი ადამიანი გამოდიოდა, - საერონიც და სასულიერონიც, მათ შორის განდეგილნი, რომლებიც ცრემლით და ამ სიტყვებით აცილებდნენ ოქროპირს: - სჯობდა, მზეს აღარ ენათა, ვიდრე შენი ოქროს ბაგენი დადუმებულიყვნენო.

კუკუზას რომ მიაღწიეს, ოქროპირი დიდი პატივით მიიღო იქაურმა მღვდელმთავარმა ადელფიოსმა, რომელსაც მისი ჩამობრძანების შესახებ საღვთო ჩვენება ჰქონდა. თუმცა, შეიძლება ითქვას, ყოველი აქაური მოქალაქე, თუ ამ ღარიბი გამაგრებული ადგილის ქალაქად სახელდება შეიძლება, სხვადასხვაგვარად შეეწეოდა დევნილ მოხუცებულს, რაც დიდი ნუგეში იყო მისთვის, თუმცა, წინ იდო გრძელი და მტანჯველი ზამთარი, რომელმაც საგრძნობლად გაუუარესა ჯანმრთელობა: - სასტიკი ყინვის გამო ოთახში გამუდმებით ენთო ცეცხლი, რომელიც ძლიერ ხველას და გულისრევას იწვევდა, ხოლო როგორც კი ცეცხლის გაძლიერებას შეეცდებოდა, კვამლი ახრჩობდა... ბოლოს ტანჯვამ იმდენად გამოფიტა, სიკვდილის პირას მივიდა... თუმცა, ამ განსაცდელის მიუხედავად, თავის წერილებში, რომლებსაც მეგობრებსა და სულიერ შვილს, ოლიმპიადას უგზავნიდა (სწორედ მასთან მიმოწერის წყალობით ვიცით ოქროპირის გადასახლების მარშრუტი, პერიპეტიები და სულიერი თუ ფიზიკური მდგომარეობა), კუკუზაზე მუდამ სიყვარულით საუბრობდა და ამბობდა, - იქ მშვიდობა ვიპოვეო...

ამასობაში კონსტანტინოპოლში ხმა გავარდა, - ოქროპირი იქ უფრო მეტად ეპისკოპოსია, ვიდრე ოდესმეო, რაც დიდ ხიფათად ექცა მის სიცოცხლეს, თუმცა, ამაზე ოდნავ მოგვიანებით: - საოცარია, რომ ამგვარ ვითარებაში, იმპერიის მივარდნილ დასახლებაში მან სამი უდიდესი საქმის აღსრულება შეძლო: - ქრისტიანობის გავრცელება ფინიკიაში, მართლმადიდებლობის განმტკიცება გუთებში და, რაც ყველაზე წარმოუდგენელია, სპარსეთის მოქცევა.

აღსასრული

ოქროპირის სიმშვიდემ საბოლოოდ გააწიწმატა მისი მტრები, რომლებმაც ინანეს, დევნილობის ადგილად ასეთი "ასატანი" დასახლება რომ განუწესეს, განსაკუთრებით სომხეთის მეზობელი ანტიოქიის პატრიარქი, პორფირე ბობოქრობდა, რომელსაც მოსვენება დაუკარგა ოქროპირის დიდებამ, ამიტომ იმდენი ქნა, სანამ საიმპერატორო კარს მისი კიდევ უფრო შორს გადაგზავნა არ გამოსთხოვა. მათაც იფიქრეს, თუ სად უნდა განედევნათ ეს "მეამბოხე" და საბოლოოდ კავკასიონის ძირში მდებარე ქალაქი პიტიუნტი, - ბიჭვინთა შეარჩიეს, რომლის მკვიდრთა დიდი ნაწილი წარმართი გახლდათ, ნაწილი - ბარბაროსი, ხოლო ქრისტიანთაგან ძნელად თუ წააწყდებოდით ვინმეს...

როგორც კი გადასახლების ადგილი განისაზღვრა, ხელისუფლებამ ყოველი ღონე იხმარა, პყრობილს ის ქალაქები არ გაევლო, სადაც თანაგრძნობას ან შფოთს წარმოშობდა, ბადრაგში პრეტორიელების ნაცვლად გამორჩეულად უხეში და აგრესიული ხალხი ჩააყენა, ოფიცრებს კი შეჰპირდა, - დევნილს რაც შეიძლება უწყალოდ მოექეცით და დაგაწინაურებთო, თან მიანიშნა, - თუ ეს სნეული და გაწამებული ადამიანი გზაში მიიცვლება, არც არაფერი დაშავდებაო...

გზა, რომელსაც იგი გაუყენეს, არავისიდან (სომხეთიდან) იწყებოდა და კომანში მთავრდებოდა, ამ პროვინციის ერთ-ერთ ყველაზე დიდ ქალაქში. ოქროპირს ამ გზის გავლა თითქმის ფეხით უწევდა, გზა კი ძალიან მძიმე იყო და მთელ აზიაში ერთ-ერთი ყველაზე ხიფათიანი, თუ ამასთან უამინდობებს და ბადრაგის მიერ "გამოგონილ" ახალ-ახალ უბედურებებსაც გავითვალისწინებთ, ძნელი წარმოსადგენი არ იქნება, რისი გადატანა მოუხდა სნეულ, დაუძლურებულსა და აბუჩად აგდებულ მღვდელმთავარს... მაგალითად, არცთუ ხანგრძლივი მოგზაურობა სამ თვემდე გააჭიანურეს, პყრობილი გაუხედნავ, უუნაგირო სახედარზე დასვეს და რაც შეიძლება სწრაფად ატარებდნენ - სამი დღის სავალს ხან ერთ დღეში ფარავდნენ, შესვენების საშუალებას არ აძლევდნენ, ღამეს ყველაზე ბინძურ სასტუმროებში ათევინებდნენ, არც რომელიმე ტაძარში შესვლის საშუალებას აძლევდნენ და თუ ამას მოითხოვდა, შეურაცხყოფდნენ, ამასთან, აშიმშილებდნენ და საკვებად განკუთვნილ თანხასაც სძალავდნენ.

თუ წვიმდა, გასამგზავრებლად სწორედ ასეთ ამინდს არჩევდნენ, სიცხისას - მზეზე თავშიშველს ატარებდნენ, რაც აუტანელ ტანჯვას აყენებდა დევნილს, შესასვენებლად კი განგებ ისეთ ადგილებს ირჩევდნენ, სადაც ვერავინ დაეხმარებოდა, ყოველგვარი მიმოწერა აკრძალული ჰქონდა და თუ ვინმე მისდამი სიბრალულს ან დახმარების სურვილს გამოთქვამდა, ერთ-ერთი ოფიცერთაგანი გაშმაგებით განაგდებდა.

ამ საშინელმა სამმა თვემ ოქროპირი იმდენად გამოფიტა, პალადის სიტყვით, "მისი მეწამულისფერი თავი, მკერდზე დახრილი, იმ მწიფე ნაყოფს მიაგავდა, ეს-ესაა, ტოტს რომ უნდა მოსწყდეს..."

კომანი, რომელშიც დევნილს უნდა მოესვენა, ბადრაგმა ისე გაიარა, არც შეჩერებულა, მხოლოდ ხუთი-ექვსი მილის მოშორებით შეისვენეს, იქ, სადაც წმინდა მოწამე ვასილისკოს სახელობის ტაძარი დგას. მის წიაღშივე განისვენებს თავად წმინდანი, რომელიც 308 წელს, მაქსიმიანეს ეპოქაში, მოწამე კლეონიკესთან ერთად მოკვდა ქრისტესთვის...

ოფიცრებმა ბრძანეს, ტაძრის სიახლოვეს ერთ-ერთ შენობასთან შეჩერებულიყვნენ, სადაც დევნილი მოასვენეს.

იმ ღამით ოქროპირს თვით წმინდა მოწამე ვასილისკო ეჩვენა და აუწყა: - იმედი გქონდეს, ძმაო იოანე, რომ ხვალ ერთად ვიქნებით!"

იმავე ღამით წმინდა ვასილისკოს ტაძრის მღვდელსაც ჰქონოდა ხილვა: - მოწამემ უბრძანა: - "ჩემი ძმის, იოანესთვის ადგილი მოამზადეო!"

მომდევნო დღეს მღვდელი დიდხანს ევედრა ბადრაგს, - ეგებ ხუთ საათამდე მაინც დარჩეთო, რადგან ოქროპირის მოახლოებულ აღსასრულს გრძნობდა, მაგრამ ამაოდ... დიდი მანძილი არ გაევლოთ, რომ დევნილი იმდენად დაუძლურდა, შეშინებულები უმალ უკან, ტაძარში დაბრუნდნენ... ოქროპირი მისივე თხოვნით საკურთხეველთან მიიყვანეს, გრძნობდა, რომ მალე უნდა გარდაცვლილიყო და ტაძრის მღვდელს, რომელსაც წმინდა ვასილისკო გამოეცხადა, თეთრი სამოსი სთხოვა, შეიმოსა, საკუთარი - იქ მყოფთ დაურიგა, შემდეგ ეზიარა, ილოცა და აღსასრულის წინ ის სიტყვები თქვა, რომელსაც თავისი ხანმოკლე სიცოცხლის მანძილზეც ხშირად ამბობდა: - "დიდება ღმერთს ყოველივესთვის!" პირჯვარი გამოისახა, იატაკზე დაწვა და სული განუტევა...

ეს ჯვართამაღლების დღესასწაულზე, 27 სექტემბერს, ძველი სტილით - 14 სექტემბერს მოხდა, 407 წელს, როდესაც ოქროპირს 60 წელი უნდა შესრულებოდა, კონსტანტინოპოლის ეკლესიას იგი 9 წელიწადი და 7 თვე მართავდა, რომლიდანაც სამი - დევნილობაში გაატარა...

რა ხდებოდა ამ დროს იქ, საიდანაც ეს წმინდა კაცი განდევნეს?

როგორც პალადი ამოწმებს, ოქროპირის დამხობიდან სამნახევარი თვის შემდეგ გამოუთქმელი ტანჯვით აღესრულა დედოფალი: - მან სამი დღის მკვდარი ჩვილი შვა, რომელმაც მუცელშივე იწყო ხრწნა... დედოფალს ვერა უწამლეს რა, შემდეგ ვიღაც ჯადოქარმა მუცელზე რაღაც ასოები დააწყო, თითქოსდა ამას ჩვილის მუცლიდან ამოყვანა შეეძლო, რის შემდეგაც დედოფალმა სული განუტევა... გარდაცვალებამდე კი საკუთარი ჭირის მიზეზად იოანე ოქროპირის განდევნა დაასახელა...

მის კვალდაკვალ თითქმის რიგრიგობით განგმირა სიკვდილმა ამ უსჯულო შეთქმულების თანამზრახველნი: - ეპისკოპოსთაგან ერთი, რომელიც კრებაზე განსაკუთრებული გააფთრებით ესხმოდა ოქროპირს, ცხენიდან ჩამოვარდა და დაიმტვრა, სხვა - ჩირქოვანი წყალმანკით დასნეულდა და მატლებმა ცოცხლად შეჭამეს, მესამე - ავთვისებიანმა წითელმა ქარმა შეიპყრო და საშინელი ქავილით მოკლა, მეოთხეს, - კირინ ქალკედონელს, ფეხი, რომელიც ამ ცრუკრების ერთ-ერთმა მონაწილემ დაუზიანა, გაუმიზეზდა, ჯერ ერთი ფეხი მოჰკვეთეს, შემდეგ - მეორე, მერე კი - ავადობა ნაწლავებს მოედო და სული საშინელი ტანჯვით აღმოხდა, მომდევნო ენის იმგვარი სნებით დაავადდა, ლაპარაკი აღარ შეეძლო, სიკვდილის წინ კი წერილობით დაამოწმა, რომ ცოდვისთვის ისჯებოდა...

ამ შეთქმულების სული და გული, ალექსანდრიის პატრიარქი თეოფილე ჭკუიდან შეიშალა და სიცოცხლე დამბლამ მოუსწრაფა... ამასთან, ქალაქში ძალზე გახშირდა ძლიერი მიწისძვრები და ქარიშხლები, მეხთაცემა და სეტყვა...

ამით ზარდაცემულმა იმპერატორმა სასწრაფოდ მისწერა სინაზე მოღვაწე წმინდა განდეგილ ნილოსს, რომლის ლოცვანი ცას სწვდებოდა, რომ ყოვლადძლიერის რისხვის ასარიდებლად ელოცა, რაზეც განდეგილისგან ასეთი პასუხი მიიღო: - როგორღა ვილოცო მათთვის, ვინც უფლის საყვირი და ეკლესიის სვეტი, ოქროპირი გააძევაო?!

ოქროპირის აღსასრულმა კონსტანტინოპოლში ერთგვარი დუმილი თუ გარინდება გამოიწვია, რომელიც პირველი დასავლეთის ეკლესიამ დაარღვია: - პაპმა ინოკენტიმ განაცხადა, რომ სანამ ოქროპირის სახელს ეკლესიის დიპტიქებში არ შეიტანდნენ, აღმოსავლეთის ეკლესიის ეპისკოპოსებთან ევქარისტიულ კავშირს წყვეტდა.

იმპერატორი არკადი კი ოქროპირის აღსრულების შემდგომ კვლავ შიშით ელოდა ზეციურ ნიშანს, მაგრამ იგი არ ჩანდა, ამიტომ ჩვეულ აპათიას მიეცა და ოქროპირის გარდაცვალებიდან შვიდი თვის შემდეგ, 408 წლის 1-ელ მაისს სამუდამო ძილს მისცა თავი.

მისმა მემკვიდრემ, თეოდოსი მეორემ 434 წელს კონსტანტინოპოლის მთავარეპისკოპოს პროკლესა და ხალხის სურვილი, - ოქროპირის სხეული დედაქალაქში დააბრუნეთო, დააკმაყოფილა და ბრძანა, იგი წმინდა მოციქულთა სახელობის ტაძარში დაეკრძალათ.

ნიშანდობლივია, რომ ნეტარის სხეული, რომელიც 30 წლის შემდეგაც უხრწნელი აღმოჩნდა, სამარიდან მანამ ვერ ამოასვენეს, სანამ თეოდოსი მეორემ წერილობით არ შესთხოვა, მისი მშობლებისთვის მიეტევებინა.

წმინდა ნაწილები იმ ტაძარში გადაასვენეს, სადაც არკადი და ევდოქსია იყვნენ დაკრძალულნი. თავდახრილმა თეოდოსიმ კი წამებული პატრიარქის ნეშტს კიდევ ერთხელ სთხოვა შენდობა თავისი მშობლებისთვის, დაკრძალვამდე კი კიდევ რამდენიმე სასწაული აღსრულდა: - ხალხის შეძახილს: - "მამაო, დაუბრუნდი შენს საყდარს!", ყველამ იხილა, თუ როგორ განახვნა ბაგეები ცხედარმა და აღმოთქვა: - "მშვიდობა ყოველთა!", ლიტურგიისას მისმა წმინდა სხეულმა მრავალი კურნება აღასრულა, ხოლო როდესაც იგი არკადისა და ევდოქსიას მახლობლად დაასვენეს, დედოფლის კუბომ რყევა შეწყვიტა (რომელიც 32 წლის მანძილზე ირყეოდა).

მრავალი წლის შემდეგ მორწმუნეებმა გაინაწილეს წმინდა იოანეს წმინდა სხეული, კომანში კი ნუგეშად დარჩათ სარკოფაგი, რომელშიც პირველად იყო ჩასვენებული წმინდანი. ტაძარი, სადაც სარკოფაგი იყო დასვენებული, კომუნისტებმა დაანგრიეს, ხოლო თვით სარკოფაგი მორწმუნეებმა სოხუმში გადამალეს. ნეტარსახსენებელმა გიორგი ანუამ აღადგინა წმინდა იოანეს ტაძარი და სარკოფაგიც უკან დააბრუნა. 1990 წლის 26 ნოემბერს აღდგენილ ტაძარში პირველად სწირეს. მწირველი თვით უწმინდესი და უნეტარესი ილია II გახლდათ. სულ მალე, წელიწად-ნახევარში, ეშმაკი შურს იძიებს და მისი აღძრული ხალხი გიორგი ანუასა და აღდგენილი ტაძრის მოძღვარს მამა ანდრია ყურაშვილს მოკლავს...

თითქმის სამი თვის შემდეგ, ჯვართამაღლებას, აფხაზეთის მფარველის, წმინდა იოანე ოქროპირის გარდაცვალების დღეს დაემხო სოხუმი... პატიოსანი ჯვრის შემოყვანების დღეს, 14 აგვისტოს, დაიწყო ომი და ჯვართამაღლების დღეს დამთავრდა!.. შევევედროთ წმინდა იოანეს, რომ მისი ლოცვით აფხაზთა და ქართველთა სულებში გაჩნდეს სინანული და რომ მხოლოდ წმინდა სიყვარულით ვძლიოთ ერთმანეთს. მაშინ მოგვემადლება "მშვიდობა ყოველთა" და კურთხევა წმინდა იოანესი.

ტროპარი:

პირისა შენისა მადლი, ვითარცა ოქრო გამობრწყინდა, და სოფელი განანათლა უპოვარებისა საუნჯენი სოფელსა შინა განამრავლნა, და სიმაღლე სიმდაბლისა გვიჩუენა ჩუენ: არამედ ვითარცა იგი სიტყვითა შენითა განმჰსწავლენ ჩუენ, ეგრეთვე სიტყვასა ქრისტე ღმერთსა ევედრე მამაო ოქროპირო შეწყალებად სულთა ჩუენთათვის.

კონდაკი:

ზეცით მოიღე საღმრთო მადლი, და ბაგითა შენითა ყოველთა ასწავე თაყვანისცემა სამებისა მხოლოისა ღმრთისა, იოანე ოქროპირო, ყოვლადსანატრელო, ღირსო, ღირსად გაქებთ შენ, რამეთუ ხარ მოძღვარი, ვითარცა საღმრთოდ გამოჩინებული.
...........................
წმინდა ანთუსა, დედა წმინდა იოანე ოქროპირისა (IV)

მისი ხსენება 1998 წელს დააწესა კონსტანტინოპოლის პატრიარქმა ბართლომეოსმა.
..........................
წმინდა იოანე ოქროპირთან დაკავშირებით ასევე შეგიძლიათ წაიკითხოთ სხვა სტატიები - გადადით შემდეგ გვერდზე