სოლომონმა ტყვეთა სყიდვა რომ აკრძალა, ახალციხის ფაშამ რამდენჯერმე შემოუთვალა, იმერეთში ხალხის გაყიდვის ნება დართეო, მაგრამ მეფე არ უთმობდა. 1757 წლის დეკემბრის ბოლოს ოსმალები იმერეთის ასაოხრებლად გაემზადნენ. მათ ლევან აბაშიძე ეახლა და მეგზურობაც გაუწია. როსტომ რაჭის ერისთავიც გამოჰყვა. მტერი ოკრიბაში, ხრესილის მინდორზე დაბანაკდა. სოლომონმაც დიდი სამზადისი წამოიწყო. თავადაზნაურობიდან, ვისაც იარაღის ტარება შეეძლო, ყველას უხმო, ყმა გლეხობიდან კი კომლზე კაცი გაიწვია. დამხმარე ძალაც გამოუჩნდა: სოლომონის ცოლისძმა გადმოვიდა ოდიშ-ლეჩხუმ-აფხაზთა ჯარით. მეფემ იმერეთში შემომავალი ყველა გზა ჩაკეტა, საიდანაც თურქებს დამხმარე ჯარის მიღება შეეძლოთ. სოლომონი მტრის განადგურებას ხრესილზე ფიქრობდა ყოველი მხრიდან ერთდროულად და რაც შეიძლება სწრაფად უნდა შეეტიათ. ბაღდათის ციხის აღება სარდალ აგიაშვილს, ქუთაისის ციხისა კი ფიცის კაცებს უბრძანა, მეფის ძმას, არჩილს, შორაპნის ციხეზე უნდა მიეტანა იერიში.

პაპუნა წერეთლის რჩევით, სოლომონი როსტომ ერისთავთან მოსალაპარაკებლად ბარაკონს წავიდა. როსტომი საღალატოდ ემზადებოდა და მეფის სტუმრობა სულაც არ ესიამოვნა. დაჰპირდა, ოთხი ათას კაცს მოგაშველებო, სინამდვილეში კი დრო გაჰყავდა, ხრესილზე მდგომი ოსმალებისთვის მეფის განზრახვა რომ ეუწყებინა, მერე კი მოიგონა, ოსმალო აქეთ შემომესია რაჭაშიო.

მთელი ღამე ულოცია მეფეს, მერე კი უბრძანებია, ღვინო მომართვითო. აუვსია აზარფეშა და უთქვამს: "დიდება ღმერთს! ღმერთო, გაუმარჯვე ჩემს ჯარს, საქრისტიანოს დახსნისთვის მსხვერპლად გამზადებულსო!" დაუცლია და პაპუნა წერეთლისთვის გადაუცია. მასაც შეუსვამს ღვინო და დაულოცია: "ღმერთო, უსმინე ბატონ მეფე სოლომონსაო!"

მამალმა პირველად იყივლა თუ არა, საომარი ბუკი და ნაღარა დასცხეს. მეფემ მარჯვნიდან შეუტია მტერს, პაპუნამ - მარცხნიდან. გათენებამდე თანაბარი იყო ბრძოლა. როცა ინათა, დაინახეს, როგორ შევარდა მეფე მტრის ჯარში და ოსმალთა სარდალი ალი-ფაშა ორთაბრძოლაში გამოიწვია. საოცარი სანახავი იყო 22 წლის მებრძოლი სოლომონი. მიაგდო ცხენი და ალი-ფაშას ქათამივით წააგდებინა თავი. სარდლობა აბაშიძეს დარჩა. ქართველებმა მტრის ჯარის დიდი ნაწილი გაჟლიტეს, ნაწილი დაატყვევეს, მცირე ჯგუფმა კი გაქცევით უშველა თავს. მაგრამ იმერეთის საზღვარს ვერ გასცდნენ - გზადაგზა ხოცავდნენ და ატყვევებდნენ. როსტომ ერისთავმა ამჯერადაც მოახერხა გაქცევა. ამბობენ, სოლომონმა მოღალატე ლევან აბაშიძის სიკვდილის ამბავი რომ გაიგო, ცრემლი ვერ შეიკავაო - მაინც შესცოდებია პაპა. ამ დროს მახარობლები მოვიდნენ და ციხეების აღება ახარეს მეფეს. ზარალი ქართველთა მხრიდანაც დიდი იყო. ბრძოლაში გმირულად დაიღუპა სამურზაყანოს მფლობელი, 16 თურქის ხმლით ამკუწავი ხუტუნია შარვაშიძეც...

ხრესილის ბრძოლა დასაბამი იყო დასავლეთ საქართველოს განმათავისუფლებელი ომისა. აქედან მოყოლებული, მეფეს ხმალი ქარქაშში არ ჩაუგია. არც თავისი დევიზისთვის უღალატია: "უცხო თესლთა ოსმალთ შევაკვდე ვიდრე სისხლის დათხევამდეო".

სოლომონმა იცოდა, რომ ოსმალეთი ამ ქმედებას უპასუხოდ არ დატოვებდა. 1758 წელს სოლომონ I-მა ერეკლე II-სა და თეიმურაზ II-თან გორში მეგობრობისა და ურთიერთდახმარების ხელშეკრულება დადო, რითაც იგი უფრო მეტად გაძლიერდა. ამავე წელს სოლომონი ქართლ-კახეთის მეფეებს ეხმარება ატოცთან გამართულ ბრძოლაში თურქთა წინააღმდეგ. ეს ხელშეკრულება 1770 წლამდე არ დარღვეულა, მისი აღდგენა მოხდა 1773 წელს.

თურქეთის თავკაცობა ხრესილის ბრძოლაში განცდილმა მარცხმა იმდენად გააღიზიანა, რომ დამარცხებული ახალციხის ფაშა სიკვდილით დასაჯეს, ხოლო მის შემცვლელ ფაშას კი იმერეთის განადგურება დაავალეს. მანაც აღარ დააყოვნა და იმერეთში დამსჯელი ლაშქრობები დაიწყო.

1758 წელს ახალციხის ფაშამ ორჯერ შეუსია ლეკები იმერეთს. პირველად სოლომონი დამარცხდა, ლეკებმა გაძარცვეს გელათი, დაარბიეს სოფლები და დიდი ნადავლით დაბრუნდნენ უკან, მეორედ კი სოლომონმა სძლია მტერს. ერთი უცხოური ცნობა ამას შემდეგნაირად აღწერს: სოლომონი პირადად ჩასულა ახალციხის ფაშასთან და შეუჩივლია თურქ მეციხოვნეთაგან იმერეთის რბევის ამბავი. სოლომონს ფაშასთან ერთგულება აღუთქვამს იმ შემთხვევაში, თუ ფაშა შეაჩერებდა თურქ მეციხოვნეებს. ფაშამ დაიჯერა სოლომონის ნათქვამი და მას მეციხოვნეთა დასასჯელად 3000-კაციანი ჯარი გაატანა. სოლომონმა ეს ამბავი ფარულად აცნობა თავის სარდლებს, ისინი გზებზე ჩასაფრდნენ და ერთნაირად გაჟლიტეს თურქები.

1759 წელს სოლომონმა საეკლესიო და საერო კრება მოიწვია. ერთი თვე მიმდინარეობდა კრება საერთო საკითხებზე. კრებაზე იმერეთის, ოდიშის და გურიის სასულიერო და საერო ხელისუფლებმა იმერეთის მეფის მორჩილებისა და ტყვეებით ვაჭრობის აკრძალვის პირობა დადეს. დაკანონდა ეკლესიის მიერ იმ ადამიანების შეჩვენება, ვინც ამ საქმეს განაგრძობდა. დადგინდა კანონმდებლობით ტყვეებით მოვაჭრეთა სიკვდილით დასჯა. კრებამ აღადგინა გაუქმებული ქუთაისის ეპარქია, ეკლესიის მამულები მთლიანად გათავისუფლდა გადასახადებისაგან, უკანონოდ მიტაცებული ყმა-მამულები სახელმწიფოს დაუბრუნდა, დადგინდა ეკლესიის საქმეებში სახელმწიფოს ჩაურევლობა, უღირსთა გადაყენება და ღირსეულთა დანიშვნა და სხვ.

სოლომონმა თავდაცვითი ნაგებობები მეფის იურისდიქციაში მოაქცია, ზოგი ციხე შეიძინა თავადებისაგან, ზოგი ჩამოართვა, ზოგმა კი ეს ნებაყოფლობით გააკეთა. ამავე დროს, იგი ზრუნავდა ყმა გლეხების მდგომარეობის გასაუმჯობესებლად. კრებამ ქუთათელის კათედრა აღადგინა და მიტროპოლიტად მაქსიმე აბაშიძე დაადგინა.

იმ პერიოდზე აი, რას მოგვითხრობს იოანე ბატონიშვილი "კალმასობაში":

მოკალმასე სასულიერო პირი, იონა ხელაშვილი, იმერეთში, ცნობილი გვარის თავადების ოჯახში მოხვდა. სტუმარმა ეზოში მდგარი პატარა კოშკიდან ტირილისა და მოთქმის ხმა გაიგონა, როდესაც იკითხა, ვინ ტიროდა, უპასუხეს:

- მამაო, ტყვეები არიანო. მასპინძლებს ცხრა ტყვე ჰყოლიათ კოშკში ჩაკეტილი და გასაყიდად გამზადებული.

შეწუხდა და აღშფოთდა დატყვევებულთა ბედით - "მაგაზე მეტი უბედურება რა იქნება, რო სულით უნდა წარწყმდეს და ხორცით თავის მშობლის მამულითგან დაიკარგნენო", - მიმართა მასპინძლებს.

მაგრამ მასპინძლებმა დაამშვიდეს და ცინიკურად უპასუხეს, - იმათი მწუხარება ბოლოს მხიარულებით შეიცვლებაო, თუ არ გათათრდებიან, ცხონდებიან იმქვეყნად, ხოლო თუ სატანჯველს ვერ გაუძლეს და გათათრდნენ, მაშინ ფაშობას მზად მიიღებენ, მისირში (ეგვიპტეში) ხომ ბეგებად სულ ქართველები არიანო.

თანაც დაემუქრნენ, შენც თან არ მიგაყოლოთ, ბარემ ათიც შესრულდება, "ამათ ერთი დიაკვანიც სჭირდებათ და მეტადრე შენისთანა მოქადაგე რომ არღა გათათრდენო".

გაგრძელება იხილეთ შემდეგ გვერდზე

<

123456789

>