გვსურს განსაკუთრებით გამოვყოთ წმინდა ნიკოლოზის, როგორც მღვდელმთავრის, მოღვაწეობა ოჰრიდის, ბიტოლის და შემდეგ - ჟიჩის ეპარქიებში, სადაც ის მთავარეპისკოპოსთა კრებისა და ხალხის სურვილით დააბრუნეს. განსაკუთრებული გავლენა მოახდინა მან უძველეს ოჰრიდის ეპარქიაზე. ულამაზესი ოჰრიდის ტბის პირას, იქ, სადაც დაირწა სლავური დამწერლობის აკვანი, სადაც წმინდა კირილე და მეთოდე მოღვაწეობდნენ, იგი წერს თავის ზოგიერთ თხზულებას, მათ შორისაა "საუბრები ტბის პირას", რომელსაც თანამედროვენი მეორე "ფსალმუნს" ეძახდნენ.

ცნობილია მისი ცხოვრების იმდროინდელი რამდენიმე ეპიზოდი. ერთხელ მან საზიარებლად გამზადებულებს მიმართა:

- დაე, ვინც ღირსეულად ეზიარება მარჯვნივ დადგეს, ხოლო ვინც მზად არ არის - მარცხნივ.

მალე მთელი ხალხი მარცხნივ აღმოჩნდა, მხოლოდ ოთხი კაცი დადგა მარჯვნივ.

- მაშ ასე, - თქვა მღვდელმთავარმა, - ახლა ცოდვილები მივლენ ბარძიმთან და ეზიარებიან უფლის სისხლსა და ხორცს, ხოლო მართლები კი არ მივლენ.

ისინი ხომ უცოდველნი არიან და ზიარება რად სჭირდებათ?

ხალხის ტაძარში მისაზიდად წმინდა ნიკოლოზი სალოსობასაც არ ერიდებოდა. ერთხელ ვირზე უკუღმა შემჯდარმა, თავშიშველმა და ფეხშიშველმა მთელი ოჰრიდი გაიარა, ფეხებს მიწაზე მიათრევდა, თმა-წვერს ქარი უჩეჩავდა.

მღვდელმთავრისთვის შეკითხვა ვერავინ გაბედა. აჩურჩულდნენ: "გაგიჟდა ნიკოლოზი. წერდა, კითხულობდა, ბევრს ფიქრობდა, და აი, შედეგიც - გააფრინა".

კვირა დღეს მთელი ოჰრიდი მონასტერში ლიტურგიაზე შეიკრიბა, ყველას აინტერესებდა, თუ რა დაემართა ეპისკოპოსს.

მან კი ლიტურგია ჩვეულებისამებრ ჩაატარა. ყველა ელოდა, რას იქადაგებდა. ნაწირვებს მეუფე ხალხის წინ დადგა და თქვა:

- რაო, შეშლილი ნიკოლას სანახავად მოხვედით? აბა, სხვა საშუალებებით თქვენ ეკლესიაში ვეღარ მოგიყვანეთ. დრო არასოდეს გაქვთ. თანაც არ გაინტერესებთ. სხვა საქმეა მოდაზე გესაუბროთ. ანდა პოლიტიკაზე, ან ცივილიზაციაზე, იმაზე, რომ ევროპელები ხართ. დღევანდელმა ევროპამ მემკვიდრეობით რა მიიღო?! ევროპამ, რომელმაც ბოლო ომში იმაზე მეტი ხალხი ამოხოცა, ვიდრე აზიამ ათასი წლის მანძილზე?! ეჰ, ძმებო, ნუთუ თქვენ ამ ყველაფერს ვერ ხედავთ? ნუთუ საკუთარ თავზე ვერ გრძნობთ დღევანდელი ევროპის სიბნელესა და ბოროტებას? ვის გაჰყვებით: ევროპას თუ უფალს?

ერთხელ, როცა ოჰრიდში იუგოსლავიის მეფე ალექსანდრე I ჩამოვიდა, მეუფე ნიკოლოზმა მის თვალწინ მეფის სუფრიდან შემწვარი გოჭი აიღო, სარკმლიდან გადააგდო და თქვა:

- თქვენ გინდათ, რომ მართლმადიდებელმა მეფემ მარხვის დღეს გაიხსნილოს?

ოჰრიდმა შეიყვარა თავისი ეპისკოპოსი, უბრალო ხალხი მას მეუფე-პაპას ეძახდა და როცა დაინახავდნენ, საქმეს თავს ანებებდნენ და მის შესახვედრად გარბოდნენ.

ოჰრიდის ძველმა კათედრამაც იმოქმედა წმინდა ნიკოლოზზე. მოხდა მისი სულიერი ფერისცვალება, რომელიც ყველაფერზე აისახა: - მისი საუბრის მანერაზე, მოქმედებაზე, ტანსაცმელზეც კი. ადრე ახალგაზრდა მღვდელ-მონაზონი და დოქტორი ნიკოლოზ ველიმიროვიჩი ცდილობდა, შთაბეჭდილება მოეხდინა გარშემომყოფებზე, თავისკენ მიეზიდა. ლამაზი მანტიით შემოსილი, კარგი მანერებით, მჭევრმეტყველი ორატორი, - ასეთი იყო ოჰრიდამდე პერიოდში.

ოჰრიდსა და ჟიჩში ყოფნისას ის თვითონ და თავის მრევლს აშორებს ყოველგვარ უცხოს, პროტესტანტულ, დასავლურ სულს და დაეწაფება მართლმადიდებლობის ცხოველმყოფელ წყაროს. მას უკვე არად მიაჩნია ერისკაცული დიდება, სძაგს ადამიანთა შექება, ლიტერატურულ წიაღსვლებს უქმად მეტყველებად თვლის, ერისკაცულ ბრძნობას კი - სულიერ სიგლახაკედ. მისთვის ქრისტე გახდა გზა, ჭეშმარიტება და სიცოცხლე. მან უარყო ყოველივე და მობრუნდა ქრისტესკენ, თავის ღმერთს მოწყურებული, მართლმადიდებელი ერისკენ. ის, როგორც წმინდა საბა, თავისი ერის დიდებად და სინდისად იქცა.

ძველმა ოჰრიდმა და ათონის მთამ, რომელსაც ყოველ ზაფხულს მოინახულებდა ხოლმე, ჩამოქნა მისი სულიერი სახე. დიდხანს ესაუბრებოდა ათონელ მამებს, ის სტუმრობდა არა მარტო მონასტრებს, არამედ ყველაზე მიუდგომელ კელიებს და მღვიმეებს. მთაწმინდელი განდეგილები, რომლებიც ადამიანებს გაურბიან, მას სიხარულით იღებდნენ და უზიარებდნენ თავიანთ სულიერ გამოცდილებას.

...ოჰრიდის მიტროპოლიტის სახლის აივნიდან ოჰრიდის ტბის მშვენიერი ხედი იშლებოდა. აივანზე გამოიტანდა ხოლმე თავის ტახტს და ვარსკვლავებით მოჭედილი ზეცის ცქერაში იძინებდა. ყოველთვის შუაღამისას წვებოდა, ხუთის ნახევარზე უკვე ფეხზე იყო. მრავალი ღამეც ლოცვაში გაუტარებია.

ძალზე უბრალოდ ცხოვრობდა, და მრევლს მაგალითს აძლევდა. ნებისმიერ დროს ხამი შალის კაბა ეცვა, თავზე კი გახუნებული კუნკული ეხურა. ერთადერთი მსახური ჰყავდა, იქაური ბერიკაცი ფილიპე. თავის პატარა ეპარქიაში ეტლით დადიოდა და მეეტლეც თვითონ იყო. ხშირად ცხენით ანდა ფეხით დადიოდა. ღამე სადაც მოუსწრებდა, იქვე, ღია ცის ქვეშ იძინებდა. ყველასთვის მისაწვდომი იყო, მასთან ადამიანები, როგორც ძველ ნაცნობთან, ისე მიდიოდნენ.

ხშირად უნახავთ, როგორ უვლიდა ღარიბ ავადმყოფ გლეხს, ანდა გზაჯვარედინზე ვინმე გლახაკთან იზიარებდა ტრაპეზს. დაჩაგრულებს ყოველთვის იცავდა, სამართლიანი იყო, ხალხის თავის მოსაქონად არაფერს აკეთებდა, განსაკუთრებით სასტიკი და მკაცრი იყო იმ მოხელეების მიმართ, რომლებიც ქვრივ-ობლებს ჩაგრავდნენ, მეუფე ყველა თავის კავშირსა და ნაცნობობას იყენებდა, რომ დამნაშავე სათანადოდ დასჯილიყო.

1930 წელს, როცა ოჰრიდისა და ბიტოლის ეპარქიები გაერთიანდა, მეუფე ნიკოლოზი ბიტოლში გადასახლდა. მან, უპირველესად, ქალაქის გლახაკებისთვის უფასო სასადილო მოაწყო, ბავშვთა სახლიც დააარსა, სადაც ობლებთან ერთად ღარიბების შვილებიც ცხოვრობდნენ. მეუფეს კაცთმოყვარეობას საზღვარი არ ჰქონდა და სასწაულებს ახდენდა. ომის წინ ამ თავშესაფარში 600- მდე ბავშვი ბინადრობდა.

1934 წელს ეპისკოპოსი ნიკოლოზ ველიმიროვიჩი დაუბრუნდა ჟიჩის ეპარქიის უძველეს კათედრას, ამაზე თვით მეფე ალექსანდრე ყარა-გეორგევიჩმა იზრუნა. ყველგან, სადაც იღვწოდა, მრავალი ძველი ეკლესია, ეკვდერი, სამლოცველო, ძეგლი, ჭა აღადგინა და გააკეთა, არა მარტო სერბთა, გერმანელების საფლავებსაც მიხედა, რისთვისაც იგი ჰიტლერმა გერმანული ორდენით დააჯილდოვა. დიდად დაეხმარა ათონზე მდებარე სერბულ ქილანდარის მონასტერს, იქ კინოვიური წესის აღდგენაში.

გაგრძელება იხილეთ შემდეგ გვერდზე