მართლმადიდებელმა სერბებმა უთანასწორო და ტრაგიკული ბრძოლა გაუმართეს მსოფლიო ბოროტებას. წმინდა ნიკოლოზმაც მთლიანად გაინაწილა თავისი ერის უბედურება, საზღვარგარეთ არ გაქცეულა, თუმცა ამისთვის პირად თვითმფრინავს სთავაზობდნენ.

"ახალგაზრდა რომ ვყოფილიყავი, ტყეში გავიქცეოდი, ბალახის ფესვებით გამოვიკვებავდი თავს და ბუერას ფოთლებით შევსვამდი ნამსო", - უთქვამს მას. იგი მივიდა ოკუპანტებთან და უთხრა:

- თქვენ ჩემს ხალხს ხოცავთ კრალევოში. ახლა მოვედი თქვენთან, რათა ჯერ მე მომკლათ და შემდეგ ჩემი სულიერი შვილები, რომლებიც დააპატიმრეთ.

არც ფიურერს დავიწყებია წმინდა ნიკოლოზი, სერბეთზე გაცემულ დირექტივაში წერია: "გაანადგურეთ სერბეთის ინტელიგენცია, მოაცილეთ თავი სერბეთის მართლმადიდებელ ეკლესიას, მოაცილეთ ლიდერები - მიტროპოლიტი დოჟიჩი, მიტროპოლიტი ზიმონიჩი და ჟიჩის ეპისკოპოსი ნიკოლოზ ველიმიროვიჩი".

მეუფე დააპატიმრეს, მაგრამ ხალხის ჯანყის შეეშინდათ და ვერ დახვრიტეს. თავიდან ჟიჩის მონასტერში იყო შინაპატიმრობაში. შემდეგ, 12 ივლისს, წმინდა პეტრესა და პავლეს დღესასწაულზე, ლუბოსტინას მონასტერში გადაიყვანეს, სადაც ნახევარი წელი დაჰყო.

ცნობილია, რომ ამ პერიოდში მან უცილობელ სიკვდილს გადაარჩინა ებრაელი დედა-შვილი, თანაც ბავშვის გადაყვანა საჭმლის კალათით მოუხდათ. წმინდა ნიკოლოზს კავშირი ჰქონდა სერბ პარტიზანებთან, ჩეტნიკებთან (ჩეტა - რაზმს ნიშნავს სერბულად) და სულიერად განამხნევებდა მათ.

სწორედ ჩეტნიკები იცავდნენ ფარულად გერმანელების ზედამხვედელობის ქვეშ მყოფ მეუფეს, როცა მას მოკვლას უპირებდნენ სერბი კომუნისტები. რადგან იგი კარგად იცნობდა მარქსისტულ იდეოლოგიას და მკაცრად ამხილებდა მათ სატანურ ხასიათს.

ჩეტნიკების მოძრაობა მეუფეს კურთხევით ბოსნიაში შექმნა პოლკოვნიკმა დრაჟი მიხაილოვიჩმა. გაიმართა სამკვდრო-სასიცოცხლო ბრძოლა "პატიოსანი ჯვრისა და ბაჯაღლო თავისუფლებისთვის".

1942 წლის 3 დეკემბერს გერმანელების ავტოკოლონამ 14 მანქანითა და სატვირთოთი მეუფე ნიკოლოზი, თავის ძმისშვილ იოვანესა (შემდგომში შაბაცკის ეპისკოპოსი) და მღვდელ-მონაზონ ვასილისთან (კოსტიჩი, შემდგომში ჟიჩის ეპისკოპოსი) ერთად ბოილოვიცეს მონასტერში გადაიყვანეს.

1943 წლის მაისის ბოლოს აქვე მიიყვანეს სერბეთის პატრიარქი გაბრიელი (დოჟიჩი). პატრიარქი თავს დათრგუნვილად გრძნობდა, თანაც ადრინდელი ავადმყოფობისგან არ იყო გამოკეთებული. იოვანე ველიმიროვიჩი იგონებდა: "ყოველდღიურად ღვთისმსახურებას აღვასრულებდით მეუფე ნიკოლოზის ოთახში, კვირაობით და დღესასწაულებზე გერმანელები ტაძარს აღებდნენ და იქ წირვის ჩატარების ნებას იძლეოდნენ...

მეუფე მთელ ღამეებს სამშობლოსათვის აცრემლებული შეჰღაღადებდა ღმერთს და უფრო სულით იტანჯებოდა, ვიდრე სხეულით". მართლაც, რომ საშინელი დრო იყო, ქვეყნის დასავლეთით ოკუპანტებმა ხორვატების დამოუკიდებელი სახელმწიფო შექმნეს.

ხორვატმა უსტაშებმა ხორვატიის ტერიტორიაზე მცხოვრები მართლმადიდებლური მოსახლეობის გენოციდი მოაწყეს და 4 მილიონამდე კაცი გაანადგურეს. მარტო ერთ - იასოვენეცის საკონცენტრაციო ბანაკში სხვადასხვა მონაცემით 600 000-დან 1 200 00 კაცამდე გაანადგურეს.

გერმანელებმა ვერა და ვერ გატეხეს წმინდა ნიკოლოზი. 1944 წლის 15 დეკემბერს იგი, პატრიარქ გაბრიელთან ერთად, გერმანიის ტერიტორიაზე, დაჰაუს საკონცენტრაციო ბანაკში გადაიყვანეს. ეს იყო დრო, როგორც წმინდა ნიკოლოზი ამბობდა: - "როცა ცოცხლები მკვდრებს შენატროდნენ".

წმინდა ნიკოლოზი ადვილად დაითმენდა ყველა სიმძიმესა და გაჭირვებას, უვლიდა და კვებავდა პატრიარქ გაბრიელს, იცავდა ყველანაირად, თუმცა თვითონაც სუსტი იყო ფიზიკურად.

ერთხელ, როცა მათ ბანაკის ფეხისალაგის დასუფთავებისას არაწმინდების გამოტანა მოუწიათ. მეუფე ნიკოლოზმა ვეღარ გაუძლო და დაეცა, მცველმა მათრახი გადაჰკრა და ამით შეახსენა, რომ უნდა წამომდგარიყო. იქვე იმყოფებოდა ბანაკის კომენდანტი, რომელმაც დაცინვით ჰკითხა პატრიარქს:

- როგორ მოგწონთ აქ ყოფნა?

მეუფე ნიკოლოზმა გადაუთარგმნა პატრიარქს. პატრიარქმა უკმაყოფილად შეხედა კომენდანტს და უთხრა:

- უთხარი მას, ბრმაც კი ხედავს, რომ მათი აღსასრული გადაწყვეტილია და თავიანთი საქმეების შესაფერის საზღაურს მიიღებენ.

კომენდანტმა რევოლვერზე იკრა ხელი და წმინდა ნიკოლოზს ჰკითხა:

- რაო, რას ყბედობს?

მეუფემ მშვიდად შეხედა ქედმაღალ ესესელს და "გადაუთარგმნა":

- უწმინდესი პატრიარქი გაოცებულია თქვენი ორგანიზაციის სრულყოფილებით და იდეალური წესრიგით, ჩვენ აქ თავს კარგად ვგრძნობთ; მაგრამ ის გთხოვთ, რადგანაც ჩვენ მაინც ეკლესიის წარმომადგენლები ვართ და თანაც უკვე მოხუცებულები, გაგვათავისუფლეთ ამ სამუშაოსგან.

ესესელმა ვერ გაუძლო მეუფე ნიკოლოზის მზერას, ღირსეულსა და არამიწიერს და იმ დღიდან ორივე ტყვე ყოველგვარი ფიზიკური სამუშაოსგან გაათავისუფლეს.

"ზოგჯერ, - ამბობდა წმინდა ნიკოლოზი, - ბანაკის რომელიმე კუთხეში განმარტოვდები და იმეორებ: "მტვერი და ნაცარი ვარ, უფალო, ამოიღე სული ჩემი!" და უეცრად სული ზეცაში აიწევა და ღმერთს პირისპირ ხედავ. მაგრამ, ვეღარ უძლებ და ევედრები: "ჯერ მზად არ ვარ უფალო. დამაბრუნე უკან". შემდეგ ისევ ზიხარ და საათობით იმეორებ: "მტვერი და ნაცარი ვარ უფალო, ამოიღე სული ჩემი!" და კვლავ აღგიტაცებს უფალი... რომ შესაძლებელი იყვეს, მთელ ჩემს დარჩენილ ცხოვრებას მივცემდი, ოღონდ კი ერთი საათით კიდევ მეცხოვრა დაჰაუში".

დასასრული იხილეთ შემდეგ გვერდზე