ათონზე დაბრუნება და მეუდაბნოება

მამა ილარიონი ათონზე ფეხით დაბრუნდა, თან საკუთარ თავს საყვედურობდა, რომ მოწამის გვირგვინი ვერ დაიმსახურა. ის წმინდა დიონისეს მონასტერში, ანუ დიონისიატში დასახლდა. იმავე მორჩილებას ასრულებდა და ამავე დროს თურქებსაც ემსახურებოდა, რომლებიც იმ დროს მრავლად იყვნენ მთაწმინდის მონასტრებში; იმდენად ბევრნი, რომ მონაზვნებისთვის ადგილი აღარც კი იყო. მარტო დიონისეს მონასტერში ორმოცდაათი თურქი ბინადრობდა.

ამ გარემოებმა აიძულა მამა ილარიონი, უდაბნოში გასულიყო - მონასტრის ახლოს, მთის ქვეშ, გამოქვაბულში დასახლდა, სადაც ორწელიწადნახევარი დაჰყო.

მას აქ არანაირი საზრდო არ ჰქონდა. თავდაპირველად ვიღაცამ გოგრა მისცა. ყოველ დღე პატარ-პატარა ნაჭერს აჭრიდა და უმად მიირთმევდა. მალე წყალიც გაუთავდა.

მღვიმეში კიდევ სამი დღე დაჰყო და შემდეგ კი საკვების სათხოვნელად მონასტერში წასვლა გადაწყვიტა, მაგრამ როგორც კი გამოქვაბულიდან გამოვიდა, ერთი ტომარა ფქვილი იპოვა. ვინ, როდის და როგორ მოიტანა, გაუგებარი დარჩა. მონასტერში წავიდა ამბის გასაგებად - მათ ხომ არ გამომიგზავნესო. მაგრამ იქ არავის უფიქრია რამის მიტანა, რადგან თვითონ მონაზვნებსაც არაფერი ჰქონდათ საჭმელი. მაშინ მამა ილარიონმა ნახევარი ფქვილი მონასტერს მისცა. ცომს ზელდა და ხან უმად, ხან გამომცხვარს იხმევდა.

შემდეგ კი კაცთა მოდგმის მტრის შურით მას საშინელი ხორციელი ბრძოლა აღეძრა, და ის ამ მღვიმიდან კატუნაკში გადავიდა, სადაც ბევრ მღვიმეში იცხოვრა და გამოსცადა ყველაზე დიდი უმძიმესი განსაცდელები, რომლებიც მრავალი წელი გრძელდებოდა. გამოქვაბულებში სამი წელი გაატარა. ამ დროის მანძილზე მას არ უჭამია არც პური და არც რაიმე მოხარშული, საზრდოდ მხოლოდ მინდვრის მხალს, ფესვებსა და წაბლს იღებდა. ხორცის მოკვდინებით უხილავ მტერს ებრძოდა. მამა ილარიონი თითქოს ბაბილონის სახმილით იწვოდა. ბრძოლა იმდენად ძლიერი იყო, რომ სამი წლის განმავლობაში არც დღისით, არც ღამით არ დაუსვენია.

ვინც მას იცნობდა, ამბობდა, - როცა ის კატუნაკში ცხოვრობდა, წმინდა ანასა და წმინდა ბასილის სკიტებს შორის არ დარჩენილა ადგილი, თითქმის ქვაც კი, ცრემლით არ დაენამა და შემუსრავდა გველის თავს, რომელიც ჯოჯოხეთური ძალებით აღმდგარიყო მის წინააღმდეგ.

ამ დროს მკაცრ მდუმარებას ინახავდა და კაცთაგან თითქმის არავის ნახულობდა. თუ შემთხვევით ვინმე მეუდაბნოეს შეხვდებოდა, თავს არიდებდა და მდუმარებას არ არღვევდა. ერთხელ, მტრის უძლიერესი თავდასხმის დროს, უსმელ-უჭმელმა ორმოცი დღე ჯვარზე გაკრულმა გაატარა და შეუსვენებლად ებრძოდა და სძლევდა მასზე ბუნების მიერ აღძრულ მტერს, რომელიც იმ დროს იმდენად გამძვინვარდა, რომ სულიერი ცეცხლის გარდა, დასაწვავად ნივთიერი ცეცხლიც შეუნთო, მაგრამ ამითაც ვერ სძლია მხნე მეომარს.

გარდა ხორციელი ვნებებისა მტერი სხვადასხვანაირად ცდილობდა მის ცდუნებას. თავს ესხმოდა ეთიოპების, მეომრებისა და მხეცების სახით. ყველაფერ ამას იმიტომ აკეთებდა, რომ ბერდიდი ლოცვისთვის მოეწყვიტა.

მღვიმეში უკიდურესი სინესტისაგან მამა ილარიონს თითქმის მთელი თმა გასცვივდა. ეს მღვიმე ძალზე ფართო იყო, ერთი მხრიდან სრულიად დაუცველი და წვიმისგან სველდებოდა. ნესტს შიმშილი და ავადმყოფობა ემატებოდა, მუდმივი გაციებით ძლიერ იტანჯებოდა. ფეხები დაუსივდა და ხშირად მღვიმიდან გამოსვლაც კი არ შეეძლო.

ერთხელ, ავადმყოფობისას, წყალი გაუთავდა და რაკი ქვემოთ, წყაროსთან ჩასვლა არ შეეძლო, ლოცვა დაიწყო. ღმერთმა მაშინვე წვიმის ღრუბელი გამოუგზავნა, რომელიც ზუსტად მღვიმის თავზე გაჩერდა. წვიმამ ყველა ჭურჭელი წყლით აავსო. სამი წლის შემდეგ კი, უფალმა, რომელიც თავის ერთგულ მონაზე დიდად ზრუნავს, მას ყველაფერი გაუგზავნა, რაც სჭირდებოდა და ეს ასე მოხდა: მღვიმეში მყოფი მამა ილარიონი ხშირად ხუთი, ათი და თხუთმეტი დღის განმავლობაში არაფერს სჭამდა. არ ჰქონდა პური, არც სხვა რაიმე. მთლიანად ღვთის განგებას მიენდო და ამბობდა, თუ უფალი ისურვებს, ყველაფერს აუცლებლად გამომიგზავნისო.

და, აი მღვიმეში ცხოვრების მესამე წლის დასასრულს ერთმა ბერმა, რომელიც სილენგოზებს (ლოკოკინებს) აგროვებდა, მამა ილარიონის მღვიმეში შეიარა და ძლიერ ღონემიხდილი ნახა. როცა გაიგო, თხუთმეტი დღე არაფერი ეჭამა, სილენგოზებით დააპურა. შემდეგ წავიდა და მისი ამბავი სკიტში მოჰყვა. მას მერე, რაც ხალხმა შეიტყო მისი სამყოფელი, ყოველი მხრიდან იწყეს მოსვლა მამა ილარიონთან და თან საკვები მოჰქონდათ, მასში წმინდა მამას ხედავდნენ და რჩევისთვის აკითხავდნენ.

უფრო ადრე უჭმელად ორი კვირა გაატარა. მარხვით ისე გამოიფიტა, რომ განძრევა არ შეეძლო. იწვა და სიკვდილს ელოდა. ღვთის განგებულებით ერთმა მეუდაბნოემ, რომელსაც სადღაც ორცხობილა ეყიდა, თავისი ბარგით ბერის მღვიმეს ჩაუარა (ამ ადგილის ცოტა ზემოთ წმინდა ანას სავანიდან ლავრაში ბილიკი მიემართება). გზად ძლიერ მოსწყურდა, წყაროზე რომ ჩავიდა, რომელიც ბერის მღვიმის ქვემოთ იყო, მამა ილარიონთან შესვლა გადაწყვიტა. მღვიმეში ბერი მომაკვდავი იხილა. მიხვდა, რომ სრულიად გამოფიტული იყო. პირში წყალი ჩაასხა და დამბალი ორცხობილა ჩაუდო, რითაც სიცოცხლე შეუნარჩუნა.

ამის შემდეგ მალევე მამა ილარიონმა მღვიმე დატოვა, რადგან მასთან სულიერი რჩევისთვის ყოველი მხრიდან უამრავი ადამიანი მოდიოდა. თავდაპირველად ცდილობდა, არავინ შეეშვა თავისთან, მერე გადაწყვიტა, მდუმარებისა და განუწყვეტელი ლოცვისათვის საერთოდ გაქცეოდა ადამიანებს.


დაყუდება

მნახველთა სიმრავლით შეწუხებულმა მამა ილარიონმა განიზრახა, უფრო დიდ ღვაწლს შედგომოდა - სრულ განდეგილობას მისცემოდა, რაც აღასრულა კიდეც - დაეყუდა რა ახალი სკიტის გოდოლში, რაზეც კურთხევა წინასწარ გამოითხოვა წმინდა პავლეს მონასტერში. დაყუდებაში სამ წლამდე გაატარა. მისი ცხოვრების წესი ამგვარი იყო: დღეში ერთხელ ჭამდა მხოლოდ პურსა და ორცხობილას; პარასკევობით კი არაფერს იღებდა.

ათონზე ჩასვლისას ბერდიდი ისე ბევრს ჭამდა, რომ მას დღეში სამი ფუნტი პურიც კი არ ჰყოფნიდა. როცა დაეყუდა, ღირსი მაკარი დიდის მსაგავსად, დანამცეცებულ ორცხობილას წვრილყელიან ხაპში ყრიდა, იქიდან კი იმდენს იღებდა, რამდენიც პეშვს ამოჰყვებოდა და მთელ დღე ეს ჰყოფნიდა.

სკიტმა ბერდიდს მოსამსახურედ დაუნიშნა მამა გერასიმე, რომელიც ყოველ თხუთმეტ დღეში ერთხელ მიდიოდა მასთან და ორცხობილა მიჰქონდა.

მამა ილარიონი წყალსაც ზომით სვამდა - დღეში ერთ პატარა ჭიქას. როცა ბერდიდი პეტერბურგში, მეფის სასახლეში ცხოვრობდა, ძალზე ბევრ ღვინოს სვამდა, ათონზე ჩამოსულმა ასევე დიდი რაოდენობის წყლის სმა დაიწყო, რის გამოც ყოველთვის ისე ოფლიანობდა, რომ მაუდის პერანგების გაშრობას ვერ ასწრებდა.

როცა მამა ილარიონი მღვიმეებში ცხოვრობდა, მისი მოძღვარი იყო ბერდიდი ნეოფიტე კარამანლისი, რომელმაც იხილა რა მის მიერ ასე უზომოდ წყლის სმა, აუკრძალა და მოკლე ხანში მისი დღიური ნორმა ერთ პატარა ჭიქაზე დაუყვანა, ეუბნებოდა, რომ თვითნებობა უსარგებლოა, ხოლო წყლის უზომოდ სმა კი აავადებსო.

მამა ილარიონს სასახლეში ცხოვრებისას უჭირდა დაჩოქება, დიდ მეტანიებსაც ვერ ასრულებდა, ხოლო როცა ათონზე მოვიდა, იწყო ბევრი დიდი მეტანიის ასრულება და დაყუდებისას უფრო გაამრავლა. დღეში ორი საათი ეძინა, შემდგომში კი მხოლოდ ერთი.

ასეთი გარეგნული ღვაწლით სულიერი ჭვრეტისა და გონებისმიერი ლოცვის ზღვაში ჩაეშვა. მაგრამ ამას სასტიკი სულიერი ბრძოლა მოჰყვა. ხშირად დემონები ჯოგებად ეცხადებოდნენ, როგორც მეომართა ლეგიონები. მოდიოდნენ გოდოლთან, თითქოს უსაფრდებოდნენ, ესხმოდნენ, გვირაბს თხრიდნენ და ასე შემდეგ. მაგრამ ვერაფერს ვნებდნენ და შერცხვენილნი მიდიოდნენ, თან იქადნებოდნენ, - სულ ერთია, მაინც ხელს აგაღებინებთ დაყუდებაზეო. ზოგჯერ ეს ეშმაკთა სიმრავლე ბერდიდის შესაშინებლად გაჰკიოდა:

- სამი მხარე აღებულია, დარჩა ერთი და ამასაც ავიღებთო!

მამა ილარიონი ახალდაყუდებული იყო. ჩვეულებისამებრ მამა გერასიმე ეახლა და სურსათი მოუტანა. შევიდა მამა ილარიონთან, დაჯდა კუთხეში და ორივე მოსანგრემ სულის საცხოვნებელ თემაზე იწყო ლაპარაკი. უცებ კიბეზე მომავალი ადამიანის ნაბიჯების ხმა მოესმათ.

იგი ისე მძიმედ მოაბიჯებდა, რომ გოდოლის კედლები ზანზარებდა, თან ხმაზე ეტყობოდა, უზარმაზარ ხმალს მოათრევდა, მათ იცოდნენ კარი შიგნიდან იყო დაკეტილი. ამიტომ გაუკვირდათ, როგორ შეძლო ამ კაცმა შემოსვლა. ამასობაში, ნაბიჯები მოახლოვდა, კარი გაიღო და თავით ფეხებამდე შეიარაღებული, ეპილოტებიან მუნდირში გამოწყობილი მაღალი მეომარი შემოვიდა. მან ქარქაშიდან ხმალი იძრო და გაშმაგებულმა ყვირილით მამა ილარიონს მოუღერა: "ჩემს წინააღმდეგ?!" უეცარი გამოჩენისა და მეომრის საშინელი შესახედაობის გამო მამა ილარიონი გაიწია კედლისაკენ, ის ამ დროს იქვე, მახლობლად, ჩიჩობზე იჯდა. ღვთის განგებას სრულიად მინდობილმა ხელები აღაპყრო, უფალს მოუხმო და დემონი იმწასვე გაქრა. ამის შემსწრე მამა გერასიმე შიშით გაშეშდა.

ერთხელ მამა ილარიონს დემონების ურდო გამოეცხადა; მაგრამ დიდბერის მხნე და ურყევ რწმენას შეხვდნენ, ვერ შესძლეს მისთვის ზიანის მიყენება და უთხრეს:

- ნუ იფიქრებ, რომ გადარჩი! აუცილებლად დაგცემთ, ხალხს აგიმხედრებთ, თურქებს აგიშარებთ, ამ ადგილს გადავთხრით ისე, რომ ქვა ქვაზე არ დარჩება!

ამაზე მამა ილარიონმა მიუგო:

- დიდება უფალს! თუკი ღვთის ნებაა, აჰა, შემჭამეთ!

ასეთი სიმტკიცის შემხედვარე დემონებმა შესძახეს:

- იცი, ვის აღუდგები, ვისთან გაქვს საქმე?!.

ამ დროს გოდოლის ჭერი გაირღვა და მამა ილარიონის წინაშე გოლიათი დემონი გაჩნდა, რომელიც თავით ვარსკვლავიან ცას ებჯინებოდა! მაშინვე მამა ილარიონმა ლოცვა დაიწყო და ქრისტეს სახელის ძალით ძლეული დემონი გაქრა.

იყო დრო, როცა უფალი მიუშვებდა ეშმაკებს და ისინიც ბოროტი გაშმაგებით ესხმოდნენ ბერდიდს, ცემით სიკვდილის პირას მიჰყავდათ.

გოდოლში გადასვლით მამა ილარიონი რჩევისთვის მისულ ხალხს გაექცა. მამა გერასიმესა და თავისი მოძღვრის, ნეოფიტე კარამანლისის გარდა, არავის იღებდა. თუმცა მოძღვარიც ძლიერ იშვიათად ნახულობდა. გოდოლში გადასვლიდან მალე იგი მოძღვარმა მოინახულა და ჰკითხა:

- რატომ დატოვე მღვიმე და აქ გადმოხვედი?

- მნახველებმა მაიძულეს, - უპასუხა მამა ილარიონმა.

- კურთხევის გარეშე როგორ შეუდექი ასეთ დიდ ღვაწლს? - კვლავ ჰკითხა მოძღვარმა.

რაზეც მამა ილარიონმა უპასუხა, რომ რადგან მოძღვარი იმ დროს შინ არ იყო (მამა ნეოფიტე მოძღვარი გახლდათ ათონის მეუდაბნოებისა და მათ სააღსარებოდ და საზიარებლად ხშირად დადიოდა ხოლმე უდაბნოებში), მიმართა ადრინდელ მოძღვარს, დიონისეს მონასტრის იღუმენ სტეფანეს და მისგან გამოითხოვა ლოცვა-კურთხევა. თან დაუმატა: - მე ყველა მადიდებს, და მოვედი იმ პირობით, რომ აქ აღვესრულოო.

ერთხელ მამა ილარიონმა მოისურვა უძილობას მისჩვეოდა და თორმეტი დღე-ღამე არ დაუძინია, რამაც სრულიად შეურყია ჯანმრთელობა: მთელი სხეული უკანკალებდა, ხოლო თავრუ ისე ეხვეოდა, რომ სამყარო მის წინაშე ტრიალებდა; ამასთან ერთად გონებაც დაებინდა. ყოვლადცბიერი ეშმაკი ხედავდა ბერდიდის ამგვარ მდგომარეობას, მიეპარა და შთაგონება დაუწყო: - აი, უკვე ხიბლში ხარ, უბრძანე, კისერზე თოკი შემოგახვიონ და კედელზე მიგაბან. მოწაფეს უთხარი, მოგკლას, რადგან ჭკუა სავსებით გამოგეცალა და არაფრის მაქნისი არა ხარო...

როცა მამა გერასიმე მოვიდა, მამა ილარიონმა მას ბოროტი სულის ამ შთაგონების შესახებ უამბო. მამა გერასიმემ არ იცოდა, თუ რამხელა ღვაწლს შეუდგა იგი და უთხრა, ეგ ალბათ ავადმყოფობის ბრალი იქნებაო. მაგრამ როცა დაწვრილებით გამოკითხა, შეიტყო რომ თორმეტი დღე არ დაუძინია, ძილი საერთოდ გაუტყდა და ვერ იძინებდა. ცოტაოდენი წყალი დაალევინა და ურჩია, დამშვიდებულიყო, ბერმა რამდენიმე წამით ჩათვლიმა.

შემდეგ მამა გერასიმემ კვლავ ცოტაოდენი წყალი დაალევინა დამბალი ორცხობილაც მისცა, ამან ისე კარგად იმოქმედა ბერზე, რომ კიდევ რამდენიმე წუთით ჩაეძინა. წყლისა და პურის ასე ცოტ-ცოტა მიღებით მთელი საათი ეძინა და მალე სრულიად გამოჯანმრთელდა.

როგორც უკვე ითქვა, მამა გერასიმე მამა ილარიონს ყოველ მეთხუთმეტე დღეს უზიდავდა საზრდელს და გოდოლის შესასვლელში ტოვებდა. ერთხელ მამა გერასიმეს დაავიწყდა დადგენილი ულუფის მიტანა. როცა დრო მოვიდა და მამა ილარიონი ორცხობილების ასაღებად გამოვიდა, იქ ვერაფერი ნახა, თქვა: ეტყობა, ღმერთი გამომცდისო!

თუმცა მას შეეძლო გამვლელთათვის დაეძახა, არ ისურვა და ღვთის განგებას მიენდო. ცხრა დღე მშიერმა ჩვეულ ღვაწლში გაატარა. ამასობაში დასუსტდა და თავისი ჩვეული ლოცვითი კანონის შესრულება აღარ შეეძლო. რის გამოც გულზე ხელებდაკრეფილი დაჯდა ჩიჩობზე და ამგვარ მდგომარებაში დაჰყო ექვსი დღე. გავიდა თხუთმეტი დღე და მამა გერასიმეც მოვიდა. თავისდა გასაკვირად, ბერდიდი ძალგამოცლილი, ცოცხალმკვდარი იხილა.

მან ჰკითხა, ავად ხომ არ ხარო. არა, ჯანმრთელი ვარ, ოღონდ ძლიერ დავსუსტდიო, - უპასუხა ბერმა. უცებ მამა გერასიმეს გაახსენდა, რომ გასულ ჯერზე მისთვის არც წყალი და არც საკვები არ მიუტანია. ძალზე შეწუხდა, საკუთარ თავს გულმავიწყობისთვის ლანძღვა დაუწყო და ბერის დაპურება მოისურვა, მაგრამ ვერ შესძლო, რადგან ძლიერ მისწებებოდა ტუჩები. წყალი გაათბო, მასში ორცხობილა ჩაალბო და პირში ჩაუდო.

ბერდიდს ძალღონე ნელ-ნელა აღუდგა. შემდეგში ასეთი რამ რომ არ განმეორებულიყო, ისინი შეთანხმდნენ, მამა ილარიონი საჭიროების შემთხვევაში ცხვირსახოცს ფანჯარაში გამოფენდა.

ერთხელ ეშმაკები მას ისეთი რაოდენობით გამოეცხადნენ, რომ გოდოლს ზვავად ასკდებოდნენ და გაჰკიოდნენ: "გადავაგდოთ, გადავაგდოთ!" ბერმა უშიშრად უპასუხა: "თუ ღვთის ნება არის, გადამაგდეთო!" ღვთის სახელის ხსენებაზე ეშმაკები გაქრნენ. სხვა დროს კი დაემუქრნენ, გოდოლში ჩაგნამქრავთო. მართლაც, ზამთრის ერთ ქარბუქიან დღეს სახურავი ჩატყდა და იმდენი თოვლი ჩამოიყარა, რომ ბერი ჩამარხა. სამი დღე თოვლში იყო, ვიდრე ის სკიტის ძმებმა არ ამოთხარეს. ნახეს რა სიკვდილის პირას მისული, არქონდარიკში წაიყვანეს და გონს ძლივს მოიყვანეს.

ძლიერ ევედრებოდნენ განდეგილობას შეშვებოდა, მაგრამ ბერდიდი არ დათახმდა. ამის მერე ის მთელი სიცოცხლე რევმატიზმით იტანჯებოდა. ეს ავადმყოფობა არა მარტო ნამქერში სამდღიანი ყოფნით იყო გამწვეული, არამედ ცივი შენობის სინესტითაც (გოდოლში ჭერიდან წყალი ჩამოდიოდა), რომელიც მამა ილარიონს მთელ სხეულში გაუჯდა და მხოლოდ ძლიერი აღნაგობის წყალობით არ ამოხდა სული ამ სამწლიან განდეგილობაში.

ერთხელ ანატოლიელი მომლოცველები, რომლებიც გემით სკიტის სიახლოვეს მიცურავდნენ და მამა ილარიონის შესახებ გაეგონათ, ძლიერ შტორმში მოხვდნენ და გადარჩენის იმედი თითქმის გადასწუროდათ. მათ ლოცვით უფალს მიმართეს და სთხოვეს:

- ბერდიდი ილარიონის ლოცვით, შეგვიწყალეო!

უფალმა შეიწყალა ისინი და ქარიშხალი მაშინვე ჩადგა. ნაპირს რომ მიადგნენ, მომლოცველებმა თავიანთ კეთილისმყოფელს მიაშურეს მადლობის სათქმელად, მაგრამ მათ გოდოლი დაკეტილი დახვდათ. მამა გერასიმეს სთხოვეს, მათთვის კარები გაეღო, რათა შესულიყვნენ და ბერისთვის თაყვანი ეცათ, რაზეც მან უარი განუცხადა.

მაშინ ორი მათგანი რაღაცნაირად გოდოლის ქვედა სარკმელში შესძვრა და კარები შიგნიდან გააღეს. მამა ილარიონს ისინი ეშმაკები ეგონა და ყოველთვის უშიშარი, ახლა ძლიერ შეშინდა - უფალი ამით გვიჩვენებს ხოლმე, რომ მის გარეშე არაფერი შეგვიძლიაო.

მომლოცველებმა ბერდიდს შიში შეამჩნიეს დააწმუნეს, რომ ადამიანები იყვნენ, შევიდნენ ბერდიდის სახლის გვერდით მდებარე ეკლესიაში და იწყეს ლოცვა და პირჯვრის წერა. მერე კი მივიდნენ ბერდიდთან, თაყვანისცეს მას, ფეხებზე ეამბორნენ და დახრჩობისაგან გადარჩენისთვის ჰმადლობდნენ.

ამ სტუმრობამ მამა ილარიონში იმდენად დიდი სულიერი ბრძოლა გამოიწვია, რომ გადაწყვიტა, განდეგილობაზე ხელი აეღო. ეშმაკები მოსვენებას არ აძლევდნენ და განუწყვეტლივ ჩასჩიჩინებდნენ: "აი, შენ უკვე წმინდანი ხარ, შენ უკვე სასწაულთმოქმედი ხარ!"

აღძრული გულისთქმების დასამდაბლებლად მამა ილარიონმა მამა გერასიმეს სთხოვა, ყველა მამისთვის ეთქვა მასზე, რომ ის ხიბლშია და მისთვის სკვნილზე ელოცათ. ასეც მოიქცნენ, მაგრამ ბრძოლა არა წყდებოდა, მაშინ მამა ილარიონმა სთხოვა მამა გერასიმეს, ხელები შემიკარი, როგორც გიჟი, სკიტის კელიებში ჩამომატარე და მამებს ჩემთვის ლოცვა სთხოვეო. მაგრამ ამ უკანასკნელის გაკეთებაზე მამა გერასიმე არ დასთანხმდა.

ერთხელ სავანეში მომლოცველთა ჯგუფი მოვიდა; მათ საკრებულო ტაძარს დიდი თანხა შესწირეს და როცა დაყუდებული მამის ამბავი შეიტყვეს, მისი ნახვა მოისურვეს, მაგრამ ბერდიდმა არ შეუშვა. მაშინ მათ ცოცხალი კიბის გაკეთება გადაწყვიტეს, ერთმანეთს მხრებზე შეადგნენ, რომ სარკმლამდე მიეღწიათ, მამა ილარიონის დანახვა და ბერდიდისაგან კურთხევის გამოეთხოვა შეძლებოდათ. მამა ილარიონმა მათი განზრახვა რომ იხილა, შეძრწუნდა, რადგან სარკმელი მაღლა იყო და მათი ახირება შესაძლოა ცუდად დამთავრებულიყო.

ბერს ძლიერი სულიერი ბრძოლა დაეწყო. ერთი გულისთქმა ეტოდა, რომ კარი გაეღო და უგუნურთა სიკვდილის მიზეზი არ გამხდარიყო, მეორე კი უკრძალავდა ერთხელ მიღებული წესის დარღვევას და ეუბნებოდა, მათ ბრალი არ ექნებოდა. რამდენიმე წუთის განმავლობაში სული უშფოთავდა, არ იცოდა საით გადახრილიყო საბოლოოდ, მოყვასის სიყვარულმა სძლია, შეეშინდა, არაფერი მოსვლოდათ, კარები სასწრაფოდ გააღო და მიიმალა.

მიღებული წესის დარღვევა მას აიძულებდა, უკან, გოდოლში, აღარ დაბრუნებულიყო. სკიტის მოძღვარს, მამა ლეონტის ფიქრები გაუმხილა. მან ის დაამშვიდა და დაარწმუნა, რომ გოდოლიდან გამოსვლა დაყუდების აღთქმის დარღვევად არ ჩაეთვალა და ურჩია, უკან დაბრუნებულიყო. მამა ილარიონი ასეც მოიქცა, თუმცა გოდოლში მცირე ხანსღა დარჩა.

დემონებმა ისარგებლეს ამ შემთხვევით და ალყაში მოაქციეს: მლოცველთა სახით, ერთი-მეორეს მიყოლებით ძვრებოდნენ გოდოლის სარკმელში. ბერდიდს კი ეუბნებოდნენ, ამას იმიტომ ვშვრებით, შიგნით არავის უშვებ, ჩვენ კი ძალიან გვინდა თანამემამულის ნახვა და რომლის გამოც ამხელა გზა გამოვიარეთ, რათა შენთვის რჩევა გვეკითხაო. მამა ილარიონს ნამდვილი მლოცველები ეგონა და საუბარიც გაუბა, დემონებსაც მხოლოდ ეს უნდოდა. ხალხისა და ეკლესიის უბედურებაზე საუბარი წამოიწყეს, ბოლოს კი ისე სცემეს, რომ ორი თვე ხმას ვერ იღებდა.

იმავე დროს ეშმაკები ბერის ხიბლში ჩაგდებას ცდილობდნენ, მოაჩვენეს, თითქოს ეზოში ისე მოთოვა, რომ თოვლმა ყველაზე მაღალ სარკმლამდე მიაღწია და მნახველები თავისუფლად შედიოდნენ მასთან. როცა ეს იხილა, გულისთქმამ უთხრა: "წადი, წადი აქედან ჩქარა!" მაგრამ მამა ილარიონმა ხმამაღლა უპასუხა: მოვკვდები და აქედან არ წავალო. ეშმაკები ამ სიტყვების გაგონებაზე გაქრნენ.

მამა ილარიონის დაყუდების მესამე წელს საიდანღაც მღვდელმთავარი ჩამოვიდა და მასთან სულის მარგებელი საუბარი მოისურვა; მიუხედავად დიდი ხვეწნისა, ბერდიდმა იგი არ მიიღო. ამით შეურაცხყოფილმა ეპისკოპოსმა ხმამაღლა თქვა:

- ფრთხილად, მესვეტევ! ამგვარი დაყუდებით ამპარტავნებაში არ ჩავარდე! შენ არად ჩააგდე მღვდელმთავარი, რომელიც უბრალო ცნობისმოყვარეობის კი არა, სულიერი სარგებლისათვის მოვიდა შენთან. ამისთვის ღმერთი დაგსჯის!

მღვდელმთავრის წასვლისთანავე, როცა მამა ილარიონი თავის კანონს ჩამოილოცავდა, ციდან ცეცხლი გარდამოვიდა და მოსწვა იგი, ამასთან, თითქოს ჭკუაზეც აღარ იყო. ასეთი ძალმოსილი გახლდათ მღვდელმთავრის სიტყვა. მაგრამ უფალმა ეს მამა ილარიონისა და მისი გამოცდილებით სავსე სიტყვებს მოწყურებულთა სასიკეთოდ მოიმოქმედა, რადგანაც მას ადრინდელი სნეულების გამო გოდოლში დიდხანს დარჩენა არ შეეძლო.

მისი განდეგილობის ბოლო ხანს, მან ეშმაკთა უთვალავი ლეგიონები იხილა, რომლებიც წმინდა პავლეს ქვიშებიდან მისი გოდოლისკენ ნახევარი საათის სავალ მანძილზე უწყვეტ ნაკადად მოდიოდნენ. ღვთის დაშვებით ანტონი დიდის, აბრაამისა და სხვათა მსგავსად, ბერდიდს ისე სცემეს, რომ ცოცხალი ძლივს გადარჩა. სამი დღის შემდეგ მამა გერასიმემ საჭმელი მოუტანა და ბერი იატაკზე გართხმული, ცოცხალ-მკვდარი იხილა. მამა გერასიმემ სხვებსაც მოუხმო, ბერდიდი უახლოეს კელიაში გადაიყვანეს და იქ საერთო ძალისხმევით გონს მოიყვანეს.

როცა მამა ილარიონი გამოფხიზლდა, თავის განსაცდელებზე მოჰყვა და ითხოვა, გოდოლშივე დაებრუნებინათ, მაგრამ სკიტელმა მამებმა ეს არ დაუშვეს, მოუხმეს მის მეგობარს, მამა ბენედიქტეს და სთხოვეს, მამა ილარიონის სულიერ მდგომარეობაში გარკვეულიყო. მამა ილარიონთან საუბრის მერე მამა ბენედიქტემ მამებს გამოუცხადა, რომ მისი დაყუდებული ცხოვრება აღარ შეიძლებოდა, ისინი ერთსულოვნად დაეთანხმნენ.

მამა ილარიონი მამათა გადაწყვეტილებას მდაბლად დაემორჩილა. ის წმინდა ხარლამპეს კელიაში მოათავსეს, მასზე ზრუნვა კი მამა ბენედიქტემ იდო თავს. მალე ბერდიდი გამოჯანმრთელდა. ზურგი დემონების ნაგვემი ჰქონდა, ორი თვე ლოგინად იყო ჩავარდნილი და მთელი სხეულით იტანჯებოდა. მისი სულიერი მდგომარეობაც საფრთხეში იყო.

მოსაგრე ცხოვრებაში გამოცდილმა მამა ბენედიქტემ კელიაში გადადგილების გარდა, ყველაფერში მკვეთრად მოკვეთა მამა ილარიონის ნება. აიძულა, ეჭამა კარაქი, თევზი და ყველი. მამა ილარიონი იმდენად ბრძენი და მორჩილი იყო, რომ მეგობრის კეთილგონიერების რწმენით ყველაფერს უსიტყვოდ ასრულებდა.

გამოჯანმრთელებული მამა ილარიონი დიონისეს მონასტრის წმინდა იაკობ მოციქულის კელიაში გადაიყვანეს, სადაც მცირე ხანს ცხოვრობდა. გოდოლიდან გამოყოლილი რევმატიზმი თავს ახსენებდა და საშინლად სტანჯავდა. გარდა ამისა, ძმებს შორის ზიარების საიდუმლოს თაობაზე აზრთა სხვადასხვაობა ზნეობრივ ტკივილს აყენებდა. ერთნი დაჟინებით ამტკიცებდნენ, ძმები ყოველ კვირას უნდა ეზიარონ წმინდა საიდუმლოსო, სხვები თვეში ერთხელ ამბობდნენ და სხვები კი სხვას გაიძახოდნენ! ამის გამო განხეთქილება მოხდა და ყველა ცდილობდა მამა ილარიონის გადაბირებას. ამან ღრმად დაამწუხარა ბერდიდის მშვიდობისმოყვარე სული და უკვე ორი თვის შემდეგ ივერთა მონასტერში გადავიდა.

გაგრძელება იხილეთ შემდეგ გვერდზე