ივერონში დასახლება და მოწაფეების მიღება

ივერონში მამა ილარიონი ავადმყოფი დასახლდა. მაგრამ, როგორც კი ოდნავ მომჯობინდა, იქაურ ქართულ წიგნთსაცავს მიხედა. შეადგინა კატალოგი, შემდეგ კი წიგნებიდან და ხელნაწერებიდან ამონარიდებით თორმეტი ტომი შეადგინა, რომელთაც "ყვავილნარი" დაარქვა. წიგნებში ძირითადად წმინდათა ცხოვრებები იყო აღწერილი. ეს კრებული გადაეცა რუსეთში მიმავალ ზოგრაფის მონასტრის იღუმენს, რომელმაც ყველა ტომი ქართულ ენაზე გამოსცა, თუმცა არ იყო აღნიშნული, ვინ იყო "ყვავილნარის" შემდგენელი.

...

აქვე მცირე ხნით შევწყვეტთ "ცხოვრების" თხრობას და ვიტყვით, რომ ეს კატალოგი წმინდა ილარიონს პლატონ იოსელიანის თხოვნით შეუდგენია.

ხელნაწერთა ნუსხას წინ უძღვის შემდგენელის - წმინდა ილარიონის წერილი: "მის მაღალ ღირსებას, უფალს პარმენს, სიყვარულით თაყვანის-ვჰსცემ მარჯვენესა შენსა, უფალო, ნუსხა გეთხოვნა წიგნებისა და აღმძრა სიყვარულმან უსწავლელი და უგუნური და ხელ-ვჰყავ, აღვნუსხე, რაოდენიცა იპოვებოდა სიძველისაგან და უდროებისაგან განრყვნილ და სხვა ავაზაკთაგან განრყვნილი-ამოხეული. თათრები იყვნენ მონასტერშიდ ათი წელიწადი. სად-სად მიმოეყარათ ბერძნულიც და ქართულიც, უდროება მრავალჯერ ქმნილ არს და ესრეთა მიზეზთაგან წიგნებს მრავალი აკლია და ამისთვის ჩემებრ უსწავლელთაგან ძნელ არს გამოწვლილვით აღნუსხვა, მაგრამ რაოდენიც შეიძლებოდა ლოცვითა მამათა ვენედიკტოსითა და ბრძანებისა მონასტრისაა ესრეთ თავთავად წიგნად არ აღვნუსხე, რომ რომელიმე წიგნი თავი ოცდაათი იყო ოდესმე, ან თორმეტი არს და სხვა აკლს უდროებისგან და სხვა ოცი თავი და აწ ათი თავი ანუ ექვსი და კუალად თავებიც რომელიმე სრული არს და რომელიმე არა და ამისთვის სრული დავწერე და უსრული დაუტევე".

კატალოგის დასაწყისში წმინდა ილარიონი ამბობს: "საქართველოს ეთხოვა სერაფიმე არხიმანდრიტისთვის, ვითარმედ რაიცა წიგნი ქართული ივერიის მონასტერში იყოსო, მათი სახელები თითოეულად მოგვწერენო, ამისთვის საჭირო არისო და სერაფიმს აქ წიგნი მოეწერა და რომელიც ვიხილე სრული წიგნი განურყვნელი აქ დავწერე მათი სახელები და წარმოაგზავნა მონასტერმა; დაღაცათუ უცოდინარი ვარ და ცოდვილი, გარნა შეწევნითა ღვთისმშობლისაითა განვიხილე და დავწერე აქ თავებნი წიგნთანი, რომელიცა ვპოვე ვითარ შევიძელ, შემინდევით უფალნო".

წმინდა ილარიონი "დაბადების" თარგმანის აღწერისას აღნიშნავს წიგნების სავალალო მდგომარეობას და ამბობს: "ეს საქმეც იმისთვის გავბედე, რომ წიგნი მოგვივიდა ჩვენის არქიმანდრიტისაგან: "ითხოვს ეკლესია საქართველოისა, წიგნების სახელსა, რაი წიგნი არისო, და უკეთუ იპოვოს წიგნი ისეთი, რომ საქართველოშიდ არ იყოს, წარვგზავნით მწერალს და გარდავაწერინებთო", ესრეთი წიგნი მოვიდა მანდ მყოფის არქიმანდრიტისაგან ბერძნულად და მიბრძანეს, მამათა: "უკეთუ შეგეძლოს ცნობა, მხოლოდ წიგნის სახელი დასწერე და გავაგზავნითო". და მე უმეცრება წინა უყავ-მართლად, რომ უსწავლელი ვარ და გლახაკი: ვპოვე აქ ერთი რომელიმე სულით საქართველოდან მტყუვე ცოდვისაგან და აქ მოვარდი ამჟამად საგლოველად ცოდვისა და არა ესე ვითარი რაიმე ძალმიც, მაგრამ ვინათგან მაიძულეს მამათა და წარმოვგზავნეთ. გავბედავ და ვიტყვი, ვინაიდგან მაიძულებს ნაწლევი სიყვარულისა მშობელისათვის ქვეყანისა: განამრავლეთ სწავლა საღმრთოისა წერილისა და ნუ პითაღორასა და ნურცა პლატონისა... მესმის, სწავლა განმრავლდა საქართველოს შინაო და უხარის სულსა ჩემსა, უკეთუ სახარებასა და ცნობასა ქრისტესსა. უკეთუ არა - ვაი, ჩემდა, უბადრუკსა, რომელსაც სიბრძნესა და საქებელი და უკუნითი უკუნისამდე. და გარეშე ამისა - ეშმაკისაგან არსა. ღვთისთვის სიბრძნესა შეუდგეს შიში ღვთისა და შიშსა ღვთისასა - ხსენება სიკვდილისა და სასჯელისა, და ამათსა ხსენებასა შეუდგეს მოღვაწება და სათნოება და სიყვარული ღვთისა. ხოლო სიბრძნესა ეშმაკისასა შეუდგეს უდებება, ნაყროვანება, შფოთი, მტერობა, სიძულვილი და სხვანი მრავალნი უკეთურებანი და უბადრუკება. ხოლო უკეთუ პირველსა სიბრძნესა იწურთით - სამგზის სანატრელ ხართ და ჩემ ცოდვილისთვისცა სახარულევან და ვსასოებ, რომ ლოცვითა თქმითა ღირს ვიქმნე მეცა ცოდვილი განრომად სასჯელსა მას მერმესა; ხოლო უკეთუ შემდგომსა - ვაი ჩემდა, უბადრუკსა..."

...

პირველსავე სიტყვას მოვიდეთ:

ივერონში მან ექვს თვეს იცხოვრა და მთელი ეს ხანი მდუმარებაში გაატარა. გამოჯანმრთელების შემდეგ ნათლისმცემლის სკიტში გადავიდა, სადაც მისი თანამემამულეები - ქართველი მონაზვნები, ჯერ კიდევ მერვე საუკუნიდან ცხოვრობდნენ, აქ ის საკრებულო ტაძრის სიახლოვეს პატარა ქოხში დასახლდა.

კითხვაზე, თუ რატომ დატოვა გოდოლი და სკიტში გადავიდა, ბერი პასუხობდა:

- აქ ჭეშმარიტი მყუდროება ვპოვე, რამეთუ ჩემთან მოსულებს სკიტის მოძღვართან ვგზავნი, ვეუბნები, - მე მოძღვარი არა ვარ, აქ ჩემი ცოდვების დასატირებლად მოვედი-მეთქი.

ასე უფრთხილდებოდა ბერდიდი მყუდროებას - ყოველი გონებისმიერი მუშაკის აუცილებელ თანამგზავრს.

მიუხედავად იმისა, რომ ბერი თავისთან არავის უშვებდა და კელიის კარი მუდამ დაკეტილი ჰქონდა, ხალხი მასთან მაინც ძველებურად დადიოდა. ამის გამო გადაწყვიტა, აქაურობა დაეტოვებინა და წმინდა მთვარანგელოზთა კელიაში დასახლებულიყო, რომელიც მონასტერმა საკუთრივ მას აუშენა.

აქ მამა ილარიონთან ორი ძმა მოვიდა და სთხოვა, - შენთან დაგვტოვეო. ათონზე დასახლების მერე ისინი მორჩილად დაუდგნენ ერთ ბერს, რომელიც სამი წლის შემდეგ გარდაიცვალა და მოწაფეებს დიდი კელია დაუტოვა მიწის ნაკვეთთან ერთად. უმოძღვროდ დარჩენილები მალევე მიხვდნენ, რომ სულიერი ცხოვრების გარეშე ცხოვრება არ შეიძლებოდა. მაშინ უფროსი ძმა მაკარი ივერიის მონასტერში დასახლდა, სადაც იგი მიიწვიეს, როგორც კარგი კალიგრაფი. უმცროსი საბა კი სენაკში მარტო დარჩა და თავისთვის გამოცდილი ბერდიდის ძებნას შეუდგა. რაკი მამა ილარიონის სახელი მთელ ათონს მოედო, საბამ მასთან მისვლა გადაწყვიტა.

საბამ ბერდიდი დაკონკილი ჭუჭყიან სამოსელში იხილა. კუნკულიც ისეთივე ჰქონდა, ხოლო თმა და წვერი აბურძგნული.

საბამ ბერდიდს მორჩილად მიღება სთხოვა, მამა ილარიონმა ცივი უარი უთხრა:

- თუ ჩემთან დარჩენა გსურს, ამგვარი წესი უნდა დაიცვა: არავისგან არაფერი აიღო, ფული არ უნდა გქონდეს და სიცოცხლის ბოლომდე უნდა იმარხულო, მშრალ საჭმელს დასჯერდე და დღედაღამ ილოცო.

საბა ყველაფერს მშვიდად დათანხმდა და მასთან დასახლდა.

ამის მერე მალევე მაკარმაც მოიწადინა ბერთან ცხოვრება. ივერონის პროესტოსები მის დატოვებას ცდილობდნენ, სასწავლებლად აკადემიაში გაგზავნას ჰპირდებოდნენ, მაგრამ იგი ამ დაპირებმა ვერ მოხიბლა და მხოლოდ ის სურდა, რომ უფლის სამსახურით ცხონებულიყო. ექვსი თვის შემდეგ მაკარი მივიდა მამა ილარიონთან და მანაც მიიღო იგი.

მაკარი მტკიცე ხასიათისა იყო და მამა ილარიონის ნამცნევ ყველანაირ ღვაწლს აღასრულებდა, უდიდესი თავდადება ჰქონდა, მსგავსი ცოტას თუ შეუძლიან. მან სავსებით მიუძღვნა საკუთარი თავი მორჩილებას და ბერდიდის წინაშე ყველაფერში მოიკვეთავდა საკუთარ ნებას. მოუკლებელ ღვაწლში მყოფი ძალზე მალე - რვა წლის მერე გარდაიცვალა. და მისი აღსასრული მოწმობდა მამა ილარიონის დიდ სიბრძნეს, რომელმაც ასე მალე აიყვანა იგი სულიერი წარმატების უმაღლეს საფეხურზე.

საბა კი ქარაფშუტა იყო და თუმცა ბერდიდს უჯერებდა, ბევრ რამეს საკუთარი ნებით ასრულებდა და ხშირად ეკამათებოდა კიდეც. მამა ილარიონს კი, რახან ერთხელ მიიღო, მისი გაგდება არ უნდოდა, იმედი ჰქონდა, რომ მოთმინებითა და მამობრივი რჩევებით გამოასწორებდა გამოუცდელ ახალგაზრდას. ახალგაზრდული სწრაფვით წარტაცებულ საბას რამდენჯერმე სურდა ბერდიდ ჰაჯი-გიორგისთან წასულიყო კერასიაში. და ერთხელაც მივიდა, მაგრამ მიუხვდა რა მას სურვილსა და ცთუნებებს ბერმა ჰკითხა:

- შეასრულებ, რასაც გიბრძანებ?

ახალგაზრდა ძმებთან ყოფნისას გართობისა და თავისუფალი ცხოვრების იმედით საბა დათანხმდა და ბერს მიებარა.

მაგრამ მოძღვარმა ის თავისი კელიის გვერდით მდებარე დიდი ქვის ქვეშ წარმოქმნილ მღვიმეში დაასახლა და კვლავ ჰკითხა საბას:

- ყველაფერს დამიჯერებ?

მან მტკიცედ დაუდასტურა. შემდეგ მოძღვარმა ლოცვის წესი გააცნო და უთხრა, რომ თვითონ მიუტანდა საჭმელს, იმასვე, რასაც თავად ჭამდა.

ერთხანს საბა სიტყვას არ გადადიოდა და უსიტყვოდ მიირთმევდა მამა გიორგის მიტანილ საზრდელს; მაგრამ ასეთ აკრძალვებს დიდხანს ვერ გაუძლო, რადგან მამა ჰაჯი-გიორგი მას მხოლოდ ერთი ჯიშის უხეშსა და მწარე ბალახს უზიდავდა საჭმელად. საბამ, ისე რომ ბერდიდმა არ იცოდა, იწყო წმინდა ანას სკიტში გაპარვა და იქ პურისა და ორცხობილის მოპარვა. როცა ბერდიდი ადგილზე არ იყო, საბა საერთოდ დაუტევებდა დაყუდებას და პატიმრობიდან განთავისუფლებულს ემსგავსებოდა, ზოგიერთ ახალგაზრდა ძმასთან ერთად ბავშვურ თამაშს წამოიწყებდა.

ეს რომ შეიტყო ჰაჯი-გიორგიმ, ურჩობისა და თავქარიანობისთვის დატუქსა, თან დაუმატა, მაგ საჭმელს, რომელიც აუტანელად გეჩვენება, ჩემი გაკეთებულია და მე ვჭამ ყოველდღეო. თვითნებობისთვის დასასჯელად უთხრა, თუ ჩემთან ცხოვრება გსურს, დიდ კასრში უნდა ჩაჯდე და შიგ მანამდე იყო, ვიდრე არ დავრწმუნდები შენს გულწრფელ მორჩილებაში. თუ არ მოისურვებ, აქ აღარ გაგაჩერებო.

საბამ მოძღვრის წინაშე თავი დამნაშავედ იგრძნო და კასრში ჩაჯდა, სადაც ის ბერდიდმა ჩაამწყვდია და არსად უშვებდა. კასრი ძალზე დიდი იყო, ფართო, იქ მას თავისი კანონების შესრულება შეეძლო, მუხლის დრეკა და რამდენიმე ნაბიჯის გადადგმა; ბუნებრივი მოთხოვნილების დასაკმაყოფილებლად კასრს ჭრილი ჰქონდა გაკეთებული.

მამა ჰაჯი-გიორგის მიზანი საბას გამოსწორება იყო, სურდა, მას დაყუდებისთვის ვერ გაეძლო და უკან, თავის მოძღვართან, ილარიონ ქართველთან წასულიყო.

ცოტა ხნის მერე მამა ჰაჯი გიორგი მამა საბასთან მივიდა და უთხრა, თითქოსდა მამა ილარიონის სიკვდილის ამბავი შეიტყო. საბა ატირდა, სახეში იცემდა და საკუთარ თავს ლანძღავდა მამა ილარიონის მიტოვების გამო. შემდეგ თქვა: - ამ კასრიდან არ ამოვალ და აქ მოვკვდებიო! მერე კი ვედრება დაუწყო ბერდიდს, - ღმერთს შეევედრე, რომ მამა ილარიონი მკვდრეთით აღადგინოსო.

მამა ჰაჯი-გიორგიმ საბას სინანული რომ იხილა, ჰკითხა: - მორჩილი იქნები ილარიონისა, თუ ის გაცოცხლდება? საბამ ტირილით მიუგო, - კუბოს ფიცრამდე ვუერთგულებ, ოღონდ კი ის გაცოცხლდეს, ვის წინაშეც დამნაშავედ ვგრძნობ თავსაო. ჰაჯი-გიორგი დაპირდა, რომ მამა ილარიონის მკვდრეთით აღდგენისთვის ილოცებდა.

რამდენიმე ხნის შემდეგ მან მამა საბას ხელი მოჰკიდა და მამა ილარიონთან წაიყვანა. საბა ვერ ითმენდა, სწრაფად სურდა შეეტყო, ცოცხალი იყო თუ არა ბერდიდი, სულ ჰაჯი-გიორგის წინ გარბოდა, ბოლოს გაიქცა. უკვე ბინდდებოდა. შორიდანვე მოჰკრა თვალი ბერდიდის კელიაში სინათლეს და მიხვდა, რომ ცოცხალი იყო. საბამ ჩაირბინა მის კელიამდე და კარზე დააკაკუნა.

- ვინა ხარ? - იკითხა მამა ილარიონმა.

- ძაღლი ვარ, - უპასუხა საბამ.

მამა ილარიონმა ხმაზე იცნო მოწაფე და გამოსძახა:

- მე ძაღლებისა მეშინია, ვაითუ მიკბინონ.

- მე შენი მოწაფე ვარ, - საწყალობლად წარმოთქვა საბამ

- მე მოწაფე ძაღლი არ მყავს, - უპასუხა ბერდიდმა და გაჩუმდა.

საბამ ხვეწნა დაუწყო, კარი გაეღო და უძღები შვილივით მიეღო, რადგან ყველაფერს ინანიებდა და პატიებას ითხოვდა. ამაზე კი ბერმა გამოსძახა, ვიდრე ჰაჯი-გიორგი არ მოვიდოდა, არ შეუშვებდა.

როცა ჰაჯი-გიორგი მოვიდა, მამა ილარიონი გამოვიდა, თაყვანისცა მას, ანაფორა გაიხადა და მას მიაწოდა, თავად ჰაჯი-გიორგის ანაფორა ჩაიცვა; შემდეგ კი ორივე კელიაში შეიყვანა.

ბერდიდი გიორგი მასთან დაახლოებული იყო და ახლა ასეთი მოქმედების მიზეზი ჰკითხა. მან უპასუხა, რომ რადგან მოწაფის გამოსწორება და ხიბლისგან ხსნა ვერ შევძელი, და ეს შენ მოახერხე, ამიტომაც მოგეცი ჩემი ანაფორა, რადგან მე შენ გიღებ, როგორც ჩემს მოძღვარსო.

- შენი დიდი მადლობლი ვარ, რადგან საბა საერთოდ არ მიჯერებდა, და რადგან მისი ცხონების გზაზე წაყვანა ვერ შევძელი, თავი მივანებე, - საითაც სურს, იქით წავიდეს-მეთქი. შენ ის უფლისათვის შეიძინე და მოათვინიერე და ახლა ვხედავ, რომ დიდი მადლის მქონე ხარ!!!

ისინი დასხდნენ. საბას სურდა, მისთვის ფეხები დაებანა, ნიშნად თავისი სრული სინანულისა და მორჩილებისა, მაგრამ ჰაჯი-გიორგიმ ამის ნება არ დართო.

შემდეგ მამა ილარიონი საბას მიუბრუნდა და ჰკითხა:

- რა გინდა ჩემგან? მე ჯერ არ მოვკვდარვარ!

- ერთი მინდა მხოლოდ: ყოველთვის და ყველაფერში დაგემორჩილო! - უპასუხა საბამ.

ბერდიდმა შეხედა და ჰკითხა:

- რასაც გეტყვი, გააკეთებ?

საბამ თავი დაუქნია.

მამა ილარიონმა განაგრძო:

- სიტყვაზე ვერ გერწმუნები, თავდები მომიყვანე, რომ დამიჯერებ!

- აი, ქრისტეა მოწამე, - უპასუხა საბამ და ხატზე მიუთითა.

- რადგან ქრისტე დაიმოწმე, მაშინ წადი მამა გიორგისთან და იქ იმუშავე, - უთხრა ბერმა.

საბამ ხვეწნა დაუწყო, არ გამაგდო, იქ ცხოვრება აღარ შემიძლია, ჰაჯი-გიორგი ისევ კასრში ჩამსვამს და მაშინ რაღა უნდა ვქნაო? მაგრამ მამა ილარიონი შეუვალი იყო; მამა გიორგის უთხრა, საბა უკანვე წაეყვანა. ჰაჯი-გიორგი ბერდიდის პატივისცემის გამო დათანხმდა, ოღონდ იმ პირობთ, რომ საბა იმავე საჭმელს შეჭამდა, ორცხობილას არ მოიპარავდა და მისი არყოფნისას ახალგაზრდა ბერებთან თამაშის უფლებას არ მისცემდა საკუთარ თავს.

ბერდიდმა ილარიონმა საბას უთხრა:

- არ გრცხვენია? მამა გიორგი მუდმივად მუშაობს, ამასთან მძიმე სამუშაოს ასრულებს, მაგრამ იმავე საჭმელს სჭამს. შენ კი არაფერს აკეთებ და არ გსურს იგივე მიირთვა? ხომ იცი, თავისუფალ მოპყრობას ადამიანი უტიფრობამდე მიჰყავს, უტიფრობა კი ყველა სიბილწის დედაა.

მისცა მცნებად, რომ მამა გიორგისთვის დაეჯერებინა და გაისტუმრა.

ჰაჯი-გიორგიმ ადრინდელ მღვიმეში მოათავსა საბა, დაარიგა, როგორ უნდა გაესწორებინა ლოცვის კანონი. საჭმელს კი ძველებურად უზიდავდა იმას, რასაც თვითონ ჭამდა - მწარე მხალს.

მაგრამ ამჯერად მამა საბას ჰაჯი-გიორგისთან დიდხანს არ უცხოვრია, რადგან მისი ძმა მაკარი მეტისმეტი ღვაწლით ჭლექით დაავადდა და ძლიერ იტანჯებოდა. მამა ილარიონმა მამა გიორგის ბარათი მისწერა, სთხოვდა, ავადმყოფის მოსავლელად მასთან ვინმე გამოეგზავნა. ბარათში ის საბაზე არ მიანიშნებდა, მგრამ სწორედ ის გაუგზავნეს. ჰაჯი გიორგისთან ბოლო მცირე ხნის დროს მამა საბამ იმდენი რამ დაითმინა მისგან, რომ მთელი სიცოცხლე დაამახსოვრდა.

მამა ილარიონთან საბას მისვლის მეათე დღეს მაკარი გარდაიცვალა. ნეტარი გახლდათ მისი აღსასრული: სიკვდილის წინ სახე გაუბრწყინდა უჩვეულო ნათლით, რომელიც თანდათანობით გაძლიერდა და მთელი კელია და არა მარტო კელია, მთელი არემარე გაანათა და ყველამ დაინახა, ვინც მამა ილარიონის სენაკისკენ მოდიოდა.

მომაკვდავი მაკარი სიხარულისგან ბრწყინავდა, ამბობდა:

- ანგელოზები მოვიდნენ, ღირსი მამები, მოწამეები, აღმსარებელნი, წმინდა მღვდელმთავარნი და წინასწარმეტყველნი. აი, თვით ღვთისმშობელიც!

ყველა თრთოდა. ისეთი ნათელი იყო, რომ თვალები მის სიკაშკაშის ცქერას ვერ უძლებდენენ. როცა მომაკვდავმა თქვა: "აი, უფლი ჩვენი, იესო ქრისტე!"- ყველა პირქვე დაემხო კეთილმოკრძალებული შიშით.

მაკარმა ბერდიდს უთხრა: - შემინდევ და მაკურთხე, მამაო, მე აქედან მივყევარ, - ამ სიტყვებთან ერთად მისი სული ცაში აიჭრა და შუქი, რომელიც მთელ უდაბნოს ანათებდა, თანდათან ჩაქრა. ყველას უკვირდა, ღმერთს ადიდებდნენ, რადგან ასეთი წყალობა მოჰმადლა მონასა თვისსა, რომელმაც ჭეშმარიტი მორჩილებითა და თავისი ნების დათრგუნვით ღვთის გული მოიგო.

მამა მაკარის დაკრძალვის შემდეგ მამა ილარიონმა საბას მოუხმო და უთხრა, შენი დატოვება არ შემიძლია და სადაც გინდა, იქ წადიო. საბას თხოვნის მიუხედავად, მტკიცედ დარჩა თავის ნათქვამზე. საბა ჰაჯი-გიორგის მიუბრუნდა, მაგრამ მან უთხრა, შენს დაუდევრობასა და სისუსტეს ვეღარ შევეგუებიო და მამა ილარიონთან ურჩია წასვლა.

დიდი ხვეწნისა და მამა გიორგის მტკიცე უარის შემდეგ საბა კვლავ მამა ილარიონთან მივიდა. გზად ჯორს აღვირი მოხსნა და თვითონ ჩამოიცვა, ასე აკაზმული მიადგა ბერდიდს. მისი პირველი სიტყვები ასეთი იყო:

- როგორც გსურს, ისე მმართე, ჩემი თავი ჯორივით შენთვის მომინდვია.

მაშინღა მიიღო ბერდიდმა.

მალე ჰაჯი გიორგიც მოვიდა. საბაზე მიუთითა და ჰკითხა: - დასჯილია? მამა ილარიონი თითქოს იცავსო, შეეკამათა: "არა, ახლა ლაგამი აქვს ამოდებული, მე ვმართავ, ის კი მიჯერებს".

ამის შემდეგ, ჭირთა დათმენისათვის საბას ქებას მოჰყვა და თქვა: - მე ახლა დიაკვნობას ვუწოდებთო. "არა, - შეედავა მამა გიორგი, - ჯერ ადრეა, ჯერ კიდევ დიდი სულელია. ბევრი საუბრის შემდეგ, მესამე დღეს ბერდიაკვნად აკურთხეს, ცოტა ხანში მღვდელმონაზვნად ხელნი დაასხეს. ბერდიდს ამ ხარისხის მინიჭება მაკარისათვის სურდა, მაგრამ მისი სიკვდილისა და საბას გულწრფელი სინანულის გამო გადაწყვიტა, უკანასკნელისთვის ებოძებინა. ამასთან, მან მცნებად დაუდო საბას: მთელი შენი სიცოცხლე, ყოველდღიურად ლიტურგია აღასრულე და მთელი მსოფლიოსთვის ილოცეო.


ივერონსა და დიონისეს მონასტერში ცხოვრება

დავუბრუნდეთ იმ დროს, როცა მამა ილარიონი ივერთა მონასტრის სიახლოვეს, წმინდა მთავარანგელოზთა კელიაში დასახლდა. ფიქრობდა, რომ აქ სიმშვიდეს ჰპოვებდა, მაგრამ მნახველებმა არც ახალ ადგილას მოასვენეს. ამიტომაც მამა ილარიონს უწევდა მათ გაქცეოდა და მამა ბენედიქტესთან შეეფარებინა თავი, რომელიც იმ დროს წმინდა ილია წინასწარმეტყველის კელიაში ცხოვრობდა, სადაც ის ეზიარებოდა ხოლმე წმინდა საიდუმლოს, და ხუთი-ათი დღის მანძილზე ცხოვრობდა.

საერთოდ დარჩენა კი არ უნდოდა, მამა ბენედიქტეს ეუბნებოდა:

- შენც ქართველი ხარ და მეც. ამიტომ შესაძლოა, უქმ მეტყველებას მივეცეთ.

მაგრამ ეს სტუმრობები მამა ბენედიქტესაც შეავიწროებდა, რადგან მამა ილარიონს თავის კელიაში ვერ პოულობდნენ, მრავალი მოდიოდა მამა ბენედიქტესთან, რის გამოც მამა ილარიონი დიონისიატის წმინდა იაკობის სახელობის კელიაში გადასახლდა.

ამას სხვა მიზეზიც ჰქონდა: მას მერე, რაც მასთან მოწაფეები - მაკარი და საბა დასახლდნენ, ბერდიდმა ყოველდღიურად იწყო ლიტურგიის აღვლენა, სეფისკვერებს კი მონასტერში იღებდა. სეფისკვერში მამა ილარიონი ხშირად პოულობდა თაგვის ცურცლს.

ღვთისმოშიშების შურით აღძრული მამა ილარიონი მონასტერში წავიდა, რათა ეჩვენებინა, თუ რაოდენ მკრეხელური დამოკიდებულება იყო სალიტურგიო პურისადმი. სამჯერ უსაყვედურა პროესტოსებს, მით უმეტეს, რომ საჭმელად ისინი წმინდა პურს იყენებდნენ, მაგრამ ყური არ უგდეს ბერის შეგონებას.

დაინახა რა მათი აგდებული დამოკიდებულება, ბერდიდმა კიდევ ერთხელ მკაცრად ამხილა ისინი, დატოვა მთავარანგელოზთა კელია და იღუმენის თხოვნით საცხოვრებლად დიონისიატის მონასტრის სიახლოვეს, წმინდა იაკობ მოციქულის კელიაში გადავიდა. ეს მოხდა 1843 წელს და იქ მოწაფესთან ერთად 1857 წლამდე ცხოვრობდა; იქვე გარდაიცვალა მისი მოწაფე მაკარიც.

ახალ სენაკში მცხოვრებმა ბერმა, დიდი თხოვნის მიუხედავად, მოძღვრის წოდების მიღებაზე (ანუ ძმათაგან აღსარებების მიღებაზე, - კ.კ.)უარი თქვა, მაგრამ აქვე ყველას მიღება დაიწყო, ვინც კი მასთან სულიერი რჩევისთვის მიდიოდა. კითხვებზე მისი პასუხები უფრო რჩევებს ჰგავდა და თუმცა ყველა მასთან მისული მას როგორც მოძღვარს უცქერდა, მას ცოდვათაგან განხსნის ლოცვა არავისთვის არ წაუკითხავს, ხუთი კაცის გარდა, რომელთაც სხვადასხვა დროს რაღაც მნიშვნელოვანი მიზეზების გამო წაუკითხა შენდობის ლოცვა.

სულიერი რჩევისთვის მასთან მასთან ყოველი მხრიდან მოდიოდნენ და მას "მოძღვართ-მოძღვარს" უწოდებდნენ. ამქვეყნიური დიდებით აღსავსე ადრინდელ ცხოვრებასთან შედარებით ჭეშმარიტი აღმსარებლობით, უდაბნოსა და განდეგილობაში დიდი ღვაწლით, მის ცხოვრებაში გამჟღავნებული მადლმოსილი მოვლენებით გაცისკროვნებული, ახლანდელი ცხოვრების გამო, წმინდა მთის მამებმა ისეთ მაღალ სულიერ საფეხურზე დააყენეს, რომ ძველი დროის მამათა დარად მიიჩნევდნენ და მისადმი ღრმა პატივისცემით იყვნენ გამსჭვალულნი.

ძალმოსილი იყო მისი სიტყვა, პირუთვნელი; ხანდახან მომავალზე წინასწარმეტყველურად საუბრობდა და მისი სიტყვები ყოველთვის მართლდებოდა. ათონზე ცნობილი მოსაგრე მამა ევსტატე, რომელიც შემდგომში ქალკაზე ცხოვრობდა, ამბობდა რომ ილარიონმა სულიერი ზრდის ყველა ის ათი საფეხური გაიარა, რომელიც "სათნოებათმოყვარებაში" განმარტა ნეტარმა თეოფანემ.

დიონისეს მონასტერში ყოფნისას ბერი უპირატესად ცხოვრობდა წმინდა იაკობ მოციქულის კელიაში, მონასტრიდან ნახევარი საათის სავალზე, მთის ფერდობზე მდებარეობდა. აქ მას ციება გაურთულდა. არცთუ იშვიათად მოშორებით მდებარე წმინდა ონოფრეს სენაკში განმარტოვდებოდა ხოლმე.

1849 წელს მამა ილარიონი რუსმა მწერალმა და წმინდა ადგილებში მოგზაურმა ანდრია მურავიოვმა მოინახულა. ამ შეხვედრის გამო იგი წერდა: "ბერდიდს ადვილად ვერ ნახავ, მაგრამ მეორე ქართველმა მოღვაწემ, ბენედიქტემ, რომელიც მე ივერიის მონასტერში ვინახულე, დამავალა, მისი როგორც მეგობარისა და თვისტომის სახელით დამეკაკუნებინა განდეგილის კელიის კარზე. ღრმა მოხუცებულობის მიუხედავად, მამა ილარიონი ახალგაზრდულად გამოიყურებოდა. სახე შევარდისფერებული ჰქონდა, მაგრამ თმისა და წვერის სიყვითლე მის წლებს ამხელდა.

როცა გაიგო, საიდან ვიყავი, რუსეთის ამბები გამომკითხა. რისთვის მოხვედით ჩემს უდაბნოში, - ოხვრით მკითხა ბერმა, - ჩემი ცოდვებისთვის, თუ ცოტაა ქვეყნად ჩემნაირი უსაქმური? რაც მე მინახავს და ვიცი, დიდი ხანია დავიწყებულია. ვცხოვრებ ამ მიყრუებულ ადგილას, სანამ ღმერთი მითმენს, თუმცა თქვენი თავმდაბლობისთვის აუცილებელია, რომ წმინდა ადგილები მოინახულოთ, რადგან კეთილი მიზნებით საქმიანობა ყოველთვის სასარგებლოაო.

მე მსურდა ჩვენი შეხვედრის სამახსოვროდ მისგან დალოცვის რაიმე ხილული ნიშანი მიმეღო. მამა ილარიონი თავის ეკლესიაში შევიდა და იქიდან ეგრეთ წოდებული იმერული შავი ქარვის სკვნილი გამოიტანა. თუ ჩემი უღირსის ლოცვა-კურთხევა გსურს, დაე, ეს მუდამ თან გდევდესო, - მითხრა ბერმა და მშვიდობით გამომისტუმრა.

დიონისეს მონასტერში ერთი მებაღე ბერი იყო, რომელსაც თავისი ცხოვრებისეული გარემოებების ცხონების იმედი დაჰკარგვოდა და სასო წარკვეთოდა. ერთხელ მამა ილარიონმა საბა მონასტერში გაგზავნა რაღაც საქმეზე. მან გზად მებაღესთან შეიარა. მებაღე კი გასამგზავრებლად ემზადებოდა - სურდა სამუდამოდ დაეტოვებინა ათონი. მამა საბამ ჰკითხა, რატომ მიდიხარო. მან - ცხონების იმედი დამიკარგავს, ტყუილად ვეწევი ბერობის უღელს. სჯობია, ამ ცხოვრებაში მაინც ვიცხოვრო უშფოთველად, ამიტომ ერში დაბრუნება გადავწყვიტეო.

მამა საბამ ნუგეში სცა, ურჩია ღვთის ნებას მინდობოდა და სასოწარკვეთას არ მისცემოდა. მებაღეს თავიდან არაფრის გაგონება არ უნდოდა, მაგრამ შემდეგ ნელ-ნელა მამა საბას დაეთანხმა და ბოლოს, სამუდამოდ დარჩენაზე იმ პირობით დათანხმდა, თუ საბა იტვირთებდა მის ცოდვებს. საბაც დაყაბულდა და დასტურად ხელი ჩამოართვა.

უკანა გზაზე ეშმაკი გულისთქმებით დაეძგერა მამა საბას, თითქოს მას არ ჰქონოდა იმის ძალა, რომ ძმის ცოდვები ეტვირთა. ამ ფიქრებით საბა უკვე სასოწარკვეთაში ვარდებოდა. გულისთქმები შტააგონებდნენ, ბერდიდს არ დაბრუნებოდა და სადმე წასულიყო. ამ დროს მამა ილარიონმა სულით იგრძნო, რომ მისი მოწაფე საფრთხეში იყო და მისთვის ლოცვით შეერკინა ეშმაკს. მამა საბამ იმწამსვე იგრძნო, რომ გულისთქმებისგან განთავისუფლდა და ბერდიდთან დაბრუნდა, თუმცაღა დასევდიანებული. მამა ილარიონი მას გზაში შეხვდა:

- რა დაგემართა, - მიმართა მან სულიერ შვილს, - ასეთი მხიარული წახვედი და დაღვრემილი ბრუნდები? ნუ გეშინია, უფალმა მთელი ამ სოფლის ცოდვა იტვირთა და ნუთუ ერთი კაცის გადარჩენას არ ინებებს?

ამ სიტყვებმა საბა სრულიად დაამშვიდა

გაგრძელება იხილეთ შემდეგ გვერდზე

<

123456789

>