წმინდა კონსტანტინე დაიბადა 1654 წელს. იყო შერბან კანტაკუზინის ძმისწული, რომელიც 1678 წელს გახდა ვალახეთის მთავარი. მიიღო კარგი განათლება; იცოდა ბერძნული, ლათინური და საეკლესიო სლავური ენები. ახალგაზრდა ასაკში დაიწყო სახელმწიფო სამსახური, ასრულებდა თავის მოვალეობებს მთავარ გიორგი დუკასთან და თავის ბიძასთან, რომელსაც ემსახურებოდა ლოგოთეტად.
ვალახეთის მთავარი
1688 წლის 28 ოქტომბერს შერბან კანტაკუზინი გარდაიცვალა და იმავე დღეს ვალახეთის ბოიარებმა კონსტანტინი აიყვანეს სამთავრო ტახტზე. მისი მმართველობა დაიწყო მღელვარე დროს, როდესაც ოსმალები აწარმოებდნენ ხანგრძლივ ომს გერმანულ ტომებთან. ახალმა მთავარმა, რომელსაც გამორჩეული დიპლომატიური უნარები ჰქონდა, შეძლო მეგობრული ურთიერთობების შენარჩუნება ყველა დაპირისპირებულ მხარესთან. ოსმალთა ბატონობისგან განთავისუფლების მცდელობისას, თავდაპირველად ის ჰაბსბურგებზე იყო ორიენტირებული, მაგრამ შემდეგ შეუდგა სამთავროს პორტასგან დამოუკიდებლობის გაძლიერებას, რითაც მიაღწია მთავრის ხელისუფლების გაძლიერებას და ეკონომიკურ სტაბილიზაციას ვალახეთის შიგნით. ამავდროულად, ის თანდათანობით აწყობდა ურთიერთობებს რუსეთთან - 1697 წელს მან გაგზავნა ელჩობა მოსკოვში მფარველობის თხოვნით და პორტის წინააღმდეგ თანამშრომლობის შეთავაზებით, შემდეგ დაამყარა მუდმივი საიდუმლო კავშირები რუსეთთან და 1700 წელს მიიღო პეტრე I-ისგან წმინდა ანდრია პირველწოდებულის ორდენი, ხოლო 1701 წელს - გამოითხოვა პოლიტიკური თავშესაფარი რუსეთში თავისთვის და კანტაკუზინების ბოიარებისთვის. ბოლოს, 1709 წელს მთავარმა ხელი მოაწერა საიდუმლო სამოკავშირეო ხელშეკრულებას რუსეთთან. კონსტანტინ ბრინკოვიანუს დიპლომატიის წყალობით მისთვის მინდობილი ქვეყანა გადარჩა ომის გაპარტახებისგან. ასეთ ხელსაყრელ პირობებში კონსტანტინეს მართველობის მეოთხედი საუკუნე გახდა ვალახეთის მართლმადიდებელი ეკლესიის, კულტურისა და ხელოვნების ყველაზე დიდი აყვავების ეპოქა. მის დროს შენდებოდა ახალი ტაძრები და მონასტრები, იხსნებოდა სხვადასხვა სკოლები, იბეჭდებოდა წიგნები სხვადასხვა ენებზე, ყოველმხრივი მხარდაჭერა ეძლეოდათ მცოდნე და განათლებულ ადამიანებს. პორტას ბატონობის ქვეშ მყოფ ადგილობრივ ეკლესიებს ეგზავნებოდათ მნიშვნელოვანი მატერიალური დახმარება.
კონსტანტინ ბრინკოვიანუს მმართველობის დროს ბუქარესტში ცხოვრობდა ბევრი მეცნიერი, მათ შორის ბერძნები და სხვა ერების წარმომადგენლები; კერძოდ, მთავრის მდივანე იყო იტალიელი ანტონ მ. დელ კიარო. უცხოელებთან ერთად მეცნიერებითა და ლიტერატურული საქმიანობით აქტიურად იყვნენ დაკავებული რუმინელებიც. მაგალითად, კონსტანტინ კანტაკუზინომ დაიწყო "ვალახეთის ისტორიის" წერა; ძმები რადუ და შერბან გრეჩანუ მუშაობდნენ ბიბლიის თარგმანზე, ხოლო პირველი ასევე იყო კონსტანტინ ბრინკოვიანუს მმართველობის ეპოქის "ოფიციალური მემატიანე"; რადუ პოპესკუმ შექმნა ვალახეთის ისტორიული ქრონიკა. წმინდა მღვდელმოწამე მიტროპოლიტმა ანთიმ ივერიელმა, წარმოშობით საქართველოდან, დააარსა რამდენიმე ტიპოგრაფია, სადაც მისი შრომით იბეჭდებოდა საღვთისმსახურო, საღვთისმეტყველო და სასწავლო წიგნები რუმინულ, ბერძნულ, არაბულ და სხვა ენებზე.
ბრინკოვიანუ გახდა აკადემიის მზრუნველი, სასწავლო დაწესებულებისა, რომელიც განთავსებული იყო წმინდა საბას მონასტერში ბუქარესტში, და მისი რეორგანიზატორი, დანიშნა რა მის სათავეში სწავლული ბერძენი სევასტ კუმინიტისი. აკადემიასთან ერთად გაიხსნა სხვა სკოლებიც მონასტრების კედლებში, სადაც სწავლება მიმდინარეობდა საეკლესიო სლავურ და რუმინულ ენებზე. ასეთივე სკოლები იყო ბუქარესტის წმინდა გიორგი ძველისა და კოლცას მონასტრებში, სადაც ამზადებდნენ დიაკვნებს სამთავრო კანცელარიისთვის, მღვდლებსა და მასწავლებლებს. რუმინული სკოლები გაჩნდა ქვეყნის სხვა ქალაქებშიც და ზოგიერთ სოფელშიც კი. ცალკეულ მონასტრებში დაარსდა ბიბლიოთეკები, მათთვის წიგნებს კლასიკურ ენებზე იღებდნენ დასავლეთის კულტურული ცენტრებიდან. განსაკუთრებით ცნობილია მერჯინენის მონასტრის ბიბლიოთეკა და ჰურეზის მონასტრის ბიბლიოთეკა, დაარსებული თავად კონსტანტინ ბრინკოვიანუს მიერ.
ბრინკოვიანუ გახდა მონასტრებისა და ეკლესიების დიდი ქტიტორი. 1690 წლის ზაფხულში მან დააარსა ჰურეზის მონასტერი, სადაც მომზადდა ადგილი მთავრისა და მისი მეუღლის მარადიული განსასვენებლისთვის. სპათარ მიხაილ კანტაკუზინოსთან ერთად მთავარმა ააშენა მონასტერი რიმნიკუ-სერატში. ღვთისმოსავი მთავრის მიერ ახალი მონასტრების გარდა ნაწილობრივ გადაკეთდა და ხელახლა მოიხატა ტაძრები მრავალ მონასტერში, როგორიცაა კოზია, არნოტა, ბისტრიცა, სტრეჰაია, სადოვა, გურა-მოტრულუი, კურტია-დე-არჯეში, დიალუ, სნაგოვი, ტირგოვიშტეს ორ ეკლესიაში - სამთავროსა და დიმიტრიევის. ბუქარესტში მთავრის მიერ აშენდა სამი ტაძარი, რომელთაგან ჩვენამდე მოაღწია მხოლოდ წმინდა გიორგი ახალის მონასტრის ეკლესიამ დედაქალაქის ცენტრში. მთავრის მფარველობით სახვით ხელოვნებასა და არქიტექტურაში ჩამოყალიბდა ბრინკოვიანული სტილი, რომლის ერთ-ერთი გამორჩეული წარმომადგენელი გახდა ღირსი ხატმწერი-იზოგრაფი პირვუ მუტუ, მონაზვნობაში პაფნუტი.
განსაკუთრებულ ზრუნვას იჩენდა მბრძანებელი ტრანსილვანიის რუმინული მოსახლეობისა და მათი ტაძრების მიმართ. მბრძანებელმა იქ სამი ტაძარი ააშენა: ფეგერაშში, ოკნა-სიბიულუიში და სიმბეტა-დე-სუსში. 1698 წელს მან ალბა-იულიის მიტროპოლიას 6000 ასპრი უბოძა. როდესაც 1701 წელს ალბა-იულიის მიტროპოლიტი ათანასე (ანგელი) უნიაში გადავიდა, მბრძანებელმა კონსტანტინმა არაერთი წერილი მისწერა წმინდა ნიკოლოზის ეკლესიის მართლმადიდებელ მრევლს შკეიას დასახლებაში, მოუწოდებდა რა მათ დარჩენილიყვნენ ჭეშმარიტ რწმენაში. წიგნები, რომლებიც მბრძანებლის მმართველობის დროს იბეჭდებოდა მშობლიურ ენაზე ვალახეთში, ვრცელდებოდა მთელ ტრანსილვანიაში; ზოგიერთი მათგანი მარამურეშშიც კი მოძრაობდა.
კონსტანტინ ბრინკოვიანუ მუდმივ დახმარებას უწევდა მართლმადიდებელ ეკლესიებს, სამონასტრო თემებსა და მრევლს მთელი ოსმალეთის იმპერიის მასშტაბით. ვალახეთში წმინდა მიტროპოლიტი ანთიმი ბეჭდავდა ათობით დასახელების წიგნს ბერძნულ ენაზე, რომელთა შორისაც იყო საღვთისმსახურო წიგნებიც, განკუთვნილი კონსტანტინოპოლის, ალექსანდრიისა და იერუსალიმის საპატრიარქოების ქრისტიანებისთვის. სტამბები მოეწყო ანტიოქიისა და საქართველოს ეკლესიებშიც. მბრძანებელი მნიშვნელოვან მატერიალურ დახმარებას უწევდა აღმოსავლეთის ოთხივე მართლმადიდებელ საპატრიარქოს, ათონის სამონასტრო სავანეებს, სინას წმინდა ეკატერინეს მონასტერს, მონასტრებს საბერძნეთის კონტინენტურ ნაწილში და კუნძულებზე. კონსტანტინოპოლში მან ააშენა წმინდა ნიკოლოზის ეკლესია გალათას უბანში. აღმოსავლეთის მრავალი პატრიარქი და მღვდელმთავარი ბუქარესტს თავიანთ მეორე რეზიდენციად მიიჩნევდა, აქ ატარებდნენ დროის მნიშვნელოვან ნაწილს, უზრუნველად არსებობდნენ იმ შემოსავლებით, რომლებსაც იღებდნენ ვალახეთის მონასტრებიდან, რომლებიც მართლმადიდებელი აღმოსავლეთის წმინდა ადგილებს ემორჩილებოდნენ. ასე, მბრძანებელი ბრინკოვიანუ ტახტზე ასვლისას ნაკურთხი იყო კონსტანტინოპოლის პატრიარქ დიონისე IV-ის მიერ, რომელიც მოგვიანებით ტირგოვიშტეში გარდაიცვალა; დიდხანს ცხოვრობდა ბუქარესტში იერუსალიმის პატრიარქი დოსითეოს (ნოტარა), ისევე როგორც მისი შემცვლელი პატრიარქი ქრისანფი (ნოტარა), რომელიც კათედრაზე ავიდა ბრინკოვიანუს მხარდაჭერით; პატრიარქმა ქრისანფმა ასევე აკურთხა წმინდა გიორგი ახლის ტაძარი დედაქალაქში.
წამება
საეკლესიო ცხოვრების, განათლებისა და ხელოვნების აყვავების ეპოქა ვალახეთის სამთავროში დასრულდა კონსტანტინ ბრინკოვიანუს ტახტიდან ჩამოგდებასთან ერთად 1714 წელს. რუსეთთან საიდუმლო ხელშეკრულების თანახმად, მბრძანებელი ვალდებული იყო მხარი დაეჭირა რუსებისთვის ოსმალებთან ბრძოლაში 20 000-კაციანი კორპუსით. მორიგ რუსეთ-თურქეთის ომში მან ვერ შეასრულა თავისი ვალდებულებები, მაგრამ მისი კავშირები მოსკოვთან მაინც გამჟღავნდა. მისი მტრების ინტრიგებმა და დაბეზღებებმა კონსტანტინოპოლში დადასტურება ჰპოვა და იგი ოჯახთან ერთად პორტაში იქნა გამოძახებული.
იქ ჩასვლისას 1714 წლის მარტში, ვნების კვირაში, ყველა მათგანი ედიკულეს (შვიდკოშკიან) ციხეში ჩასვეს. პატიმრებს სიცოცხლის შენარჩუნებას დაჰპირდნენ, მაგრამ ისლამზე გადასვლის სანაცვლოდ. ღვთისმოსავმა მბრძანებელმა გადაჭრით უარყო ეს წინადადება.
აქვე ვახსენოთ წმინდა კონსტანესთან ერთად წამებულნი:
კონსტანტინ ბრინკოვიანუ უმცროსი (1683 - 1714), ვალახეთის უფლისწული, დაიბადა 1683 წელს ვალახეთის მთავრის კონსტანტინ ბრინკოვიანუსა და მისი მეუღლის მარიას ოჯახში. იყო მეოთხე შვილი და პირველი ვაჟი სამეფო წყვილისა. 1706 წლის 20 იანვარს დაქორწინდა ანაზე (ანიცა), მოლდოველი ბოიარის იონესკო (იონიცა) ბალშას ქალიშვილზე. 1707 წელს წყვილს შეეძინა პირმშო, რომელსაც ასევე კონსტანტინი დაარქვეს.
სტეფან ბრინკოვიანუ (1685 - 1714), ვალახეთის უფლისწული, დაიბადა 1685 წელს ვალახეთის მთავრის კონსტანტინ ბრინკოვიანუსა და მისი მეუღლის მარიას ოჯახში. იყო მეხუთე შვილი და მეორე ვაჟი სამეფო წყვილისა. მიიღო კარგი განათლება, დაეუფლა რამდენიმე უცხო ენას. 1709 წლის 24 თებერვალს დაქორწინდა ბალაშაზე, მოლდოველი ილია კანტაკუზინის ქალიშვილზე. ქალიშვილის გაჩენის შემდეგ, მისი მეუღლე გარდაიცვალა 1712 წლის 22 ნოემბერს.
რადუ (ან რადუკანუ) ბრინკოვიანუ (1690 - 1714), ვალახეთის უფლისწული, დაიბადა 1690 წლის 21 აგვისტოს ვალახეთის მთავრის კონსტანტინ ბრინკოვიანუსა და მისი მეუღლის მარიას ოჯახში. იყო მეშვიდე შვილი და მესამე ვაჟი სამეფო წყვილისა. 1714 წლისთვის დანიშნული იყო ანა (ანკუცა) კანტემირზე, მოლდოვის მთავრის ანტიოხ კანტემირის ქალიშვილზე.
მათეი ბრინკოვიანუ (1702 - 1714), ვალახეთის უფლისწული, დაიბადა 1702 წელს ვალახეთის მთავრის კონსტანტინ ბრინკოვიანუსა და მისი მეუღლის მარიას ოჯახში. იყო მეთერთმეტე და უკანასკნელი შვილი, ასევე მეოთხე ვაჟი სამეფო წყვილისა.
იანაკე (ან ენაკე) ვეკერესკუ (Iანაცჰე (Iენაცჰე საუ Eნაცჰე) Văცăრესცუ; + 1714), ვალახი ბოიარი, ძველი მუნტენიის გვარიდან, ტირგოვიშტესთან ახლოს მდებარე ვეკერეშტის სოფლის მფლობელებიდან. მისი მამა იყო ნეგოიცა ვეკერესკუ, დედა - ნიაკშა ბუკშანიდან, ასევე ბოიართა ოჯახიდან. 1685 წელს იყო პოსტელნიკი (სასახლის მინისტრი) მთავარ შერბან კანტაკუზინის კარზე. შემდგომში მისი აღმასვლა სამეფო კარის სამსახურებრივ კიბეზე მიმდინარეობდა მთავარ კონსტანტინ ბრინკოვიანუს დროს. იანაკე დაქორწინებული იყო სტანკაზე, მთავარ კონსტანტინის მეუღლის მარიას დისშვილზე; წყვილს დროთა განმავლობაში შეეძინა ოთხი ვაჟი და ოთხი ქალიშვილი. 1688-1690 წლებში იანაკე სამეფო კარზე მსახურობდა. 1691-დან 1694 წლამდე იყო დაქირავებული ნაწილების კაპიტანი, 1695-დან 1706 წლამდე - დედაქალაქის დაცვის კომენდანტი, ხოლო 1707-დან 1710 წლამდე - დიდი მეღვინეთუხუცესი. მთავრის დაახლოებულ პირად გახდომის შემდეგ, 1709 წელს შვიდი თვით გაიგზავნა კონსტანტინოპოლში კაპუკეჰაიას - მთავრის წარმომადგენლის სულთანთან - თანამდებობაზე. 1711 წლიდან დაპატიმრებამდე იყო სასახლის დიდი მეკლიტური. გამოავლინა თავი როგორც ეკლესიის ქტიტორმა. მისი სახსრებით აშენდა წმინდა ნიკოლოზის ტაძარი ვეკერეშტში, დიმბოვიცას ჟუდეცში (1698-1699). მონაწილეობდა ნუკეტის სოფლის ტაძრის დასრულებაში (1707 წლის შემდეგ) და ბუქარესტის მიძინების რეზვანოვის ტაძრის აღდგენაში (1705-1706). 1712 წელს მისი სახსრებით აღდგა ნუკეტის მონასტერი. ბოლოს, ის მსახურობდა მთავრის ზედამხედველად, რომელიც აკონტროლებდა წმინდა გიორგის ახალი მონასტრის სენაკების აღდგენას (1698) და წმინდა ნიკოლოზის ერთდღიანი ეკლესიის მშენებლობას (1702) დედაქალაქში.
1714 წლის 15 აგვისტოს, ღვთისმშობლის მიძინების დღეს, როდესაც მბრძანებელი სულ ახლახანს 60 წლის გახდა, ის ყველასთან ერთად გაიყვანეს სიკვდილით დასჯის ადგილზე. მისი მდივანე ყვებოდა, რომ კონსტანტინ ბრინკოვიანუმ მოასწრო უკანასკნელი სიტყვით მიემართა თავისი ვაჟებისთვის:
" ჩემო შვილებო, იყავით უფრო მამაცნი! ჩვენ დავკარგეთ ყველაფერი, რაც გვქონდა ამ ქვეყნად; გადავარჩინოთ, სულ მცირე, ჩვენი სული, ჩვენი სისხლით განვიბანოთ ყველა ჩვენი ცოდვა!"
შემდეგ სულთნის, უცხო სახელმწიფოთა ელჩების, ცოლისა და ქალიშვილების თანდასწრებით, რომლებიც ამ სასტიკ სანახაობაზე მოიყვანეს, მბრძანებელსა და მის ოთხ ვაჟს თავები მოკვეთეს. ყველაზე ადრე სიკვდილით დასაჯეს იანაკე ვეკერესკუ, მბრძანებლის უახლოესი მრჩეველი, რის შემდეგაც მოკვეთეს თავები ოთხ ვაჟს: კონსტანტინს, სტეფანს, რადუს და მათეის. და მხოლოდ ამის შემდეგ, მას შემდეგ, რაც მბრძანებელი თავისი ვაჟების სიკვდილის მოწმე გახდა, დადგა მისი ჯერი.
წმინდა ნაწილები და თაყვანისცემა
წმინდა მოწამეთა თავები შუბებზე წამოაგეს და კონსტანტინოპოლში ჩამოატარეს, ხოლო მათი სხეულები მეორე დღეს ბოსფორში გადაყარეს. ქრისტიანმა მეთევზეებმა ზღვიდან ამოიღეს წმინდანთა სხეულები და დაკრძალეს ისინი ხალკის კუნძულზე მდებარე ღვთისმშობლის მონასტერში.
მბრძანებლის ქვრივი მარია, მისი ქალიშვილები და მათი მეუღლეები, ასევე მისი ძმისწულები გადაასახლეს მცირე აზიის ერთ-ერთ ქალაქში, საიდანაც ორი წლის შემდეგ შეძლეს ვალახეთში დაბრუნება. მარიამ მოახერხა საიდუმლოდ გამოეტანა ქმრის წმინდა ნაწილები და ხელახლა დაეკრძალა ისინი მის მიერ აშენებულ წმინდა გიორგი ახლის მონასტრის ეკლესიაში ბუქარესტში. მბრძანებლის მოწამეობრივმა აღსასრულმა ღრმა გამოხმაურება ჰპოვა რუმინელი ხალხის სულში და ხალხმა დაიწყო მისი, როგორც მოწამის პატივისცემა.
1992 წლის 20 ივნისს რუმინეთის მართლმადიდებელი ეკლესიის წმინდა სინოდმა კანონიზაცია მოახდინა კონსტანტინ ბრინკოვიანუსი, მისი ვაჟებისა და მრჩევლის იანაკესი და მოწამეთა დასში შერაცხა. შედგენილ იქნა მსახურება და დაიწერა მათი ხატები. მათი ხსენების დღედ დადგინდა 16 აგვისტო.
....................................
აქვე წაიკითხეთ:
წმინდა მოწამეები: თავადი კონსტანტინე ბრინკოვიანუ, მისი ვაჟები - კონსტანტინე, სტეფანე, რადუ, მათე და მისი მრჩეველი იანაკე ვეკერესკუ (+1714) - 16 (29) აგვისტო
