გრიგოლი: - მან, ვინც ხუთი პურით ხუთი ათასი კაცი განაძღო , ვინც მცირე თესლს უთვალავ ნაყოფად ააღორძინებს, ვისაც ჯეჯილი ამოჰყავს მიწიდან, ვინც ყოველივე არაფრისგან შექმნა, მანვე, თავისი მონის დახმარებით, ერთი პურით განაძღო მრავალნი. მაგრამ საკვირველად რომ არ მოგეჩვენოს ღირსსახსენებელი სანკტულის მიერ ღვთის ძალით აღსრულებული გარეგნული მოქმედებანი, გეტყვი, როგორი იყო ის. იმავე ღვთის ძალით, ერთხელ ლონგობარდებმა დიაკონი ტყვედ შეიპყრეს, ბორკილები დაადეს და ბოლოს მოკვლა დაუპირეს. როცა მოსაღამოვდა, მონა ღვთისა სანკტული ლონგობარდებთან მივიდა და დიაკვნის განთავისუფლება სთხოვა. უარი უთხრეს. მიხვდა, განზრახული ჰქონდათ დიაკვნის მოკვლა და ესღა სთხოვა, - მე ვუდარაჯებო. ლონგობარდებმა, - უდარაჯე, მაგრამ თუ გაიქცა, მის მაგივრად შენ უნდა მოკვდეო. ღვთის კაცი სიამოვნებით დათანხმდა. როცა შუაღამისას ლონგობარდებს ღრმად ჩაეძინათ, გააღვიძა დიაკონი - გაიქეცი. დაე, გიხსნას შენ ყოვლისშემძლე ღმერთმაო. მან უარი უთხრა, - მაშინ შენ მოგკლავენო. მაგრამ ღვთის კაცმა აიძულა დიაკონი, გაქცეულიყო - მე ღვთის ხელმწიფების ქვეშ ვარ, ლონგობარდები ისე მომექცევიან, როგორც უფალი დაუშვებსო. დიაკონი გაიქცა. დარჩა ვითომ მისგან მოტყუებული სანკტული.

მეორე დილას ლონგობარდებმა ტყვის დაბრუნება მოითხოვეს. ღვთისმოშიშმა სანკტულმა - დიაკონი გაიქცაო. აირჩიე, როგორი სახის სიკვდილი გინდაო, - ჰკითხეს ლონგობარდებმა. მე ღვთის ხელში ვარ, - უპასუხა წმინდანმა, - ისეთი სიკვდილით მომკალით, რომლის ნებასაც უფალი დაუშვებსო. გადაწყვიტეს, სანკტულისთვის თავი მოეკვეთათ. შეიკრიბნენ სეირის საყურებლად. ერთი ღონიერი კაცი გამოარჩიეს, რომელსაც შეეძლო, ერთი დარტყმით თავი გაეგდებინებინა. ღვთის კაცი შუაში გამოიყვანეს. შეიარაღებულ კაცთა შორის მყოფმა წმინდანმა მცირე ხნით ლოცვის ნებართვა ითხოვა. მიწაზე დაემხო და ლოცვა დაიწყო. გავიდა ცოტა დრო. ჯალათმა ფეხი წაჰკრა - მოიდრიკე ქედიო. ღვთის მონა ადგა, მოღერილ მახვილს შეხედა და ხმამაღლა თქვა, - წმინდაო იოანე! შეაკავე იგიო. ჯალათს ხელი გაუშეშდა. ლონგობარდებმა აშკარად დაინახეს, რამხელა წმინდანი იყო სანკტული და პატივისცემით სთხოვეს, ფეხზე წამომდგარიყო, მერე ევედრნენ - ჯალათს ხელი განუკურნეო. მაგრამ უარი მიიღეს, - მისი გულისთვის არ ვილოცებ, თუ არ დაიფიცებს, რომ ამ ხელით ერთ ქრისტიანსაც აღარ მოკლავსო. ლონგობარდი იძულებული გახდა, დაეფიცა. მაშინ ღვთის მონამ უთხრა, - ჩამოუშვი ხელიო და ჯალათმა ხელი მაშინვე დაუშვა, მერე წმინდანმა უბრძანა: - ჩააგე მახვილი ქარქაშშიო. მანაც მაშინვე ჩააგო. მიხვდნენ ლონგობარდები, როგორი წმინდანი იდგა მათ წინაშე, ერთმანეთს ასწრებდნენ და სანკტულს საჩუქრად ნაძარცვ ნივთებს, ჯორებსა და ცხენებს სთავაზობდნენ, მაგრამ ღვთის კაცმა უარი თქვა მათ საჩუქარზე და უკეთესი ჯილდო ითხოვა: - თუ გსურთ რაიმე მაჩუქოთ, მაშინ მომეცით ყველა თქვენი ტყვე და ვილოცებ თქვენთვის ღვთის წინაშეო. სურვილი აღსრულებულ იქნა. ღვთის მოწყალე განგებულებით, ერთმა კაცმა, რომელმაც სხვისი გულისთვის სასიკვდილოდ თავი გადადო, მრავალი იხსნა სიკვდილისგან.

პეტრე: - საოცარი ამბავია! თუმცა ამის შესახებ, სხვებისგანაც გამიგონია, მაგრამ ვაღიარებ, რომ ყოველთვის, როცა მიყვებიან ამას, მღელვარებით ვისმენ.

გრიგოლი: - ნუ გაგაოცებს სანკტულის ეს სასწაული. დაფიქრდი, უბრალო, გულწრფელი და სათნოებათა ამგვარ სიმაღლეზე მდგომი, რითი იყო გამხნევებული, სად იყო ფიქრი მისი, როცა მტკიცედ გადაწყვიტა მოყვასისთვის მომკვდარიყო. ძმის ამქვეყნიური სიცოცხლის შესანარჩუნებლად საკუთარი სიცოცხლე მოიძაგა და ქედი თვისი მახვილს წარუპყრა; როგორი ძალა სიყვარულისა გაამხნევებდა მის გულს, როცა არ შეეშინდა, მოყვასის სიცოცხლე თავისი სიკვდილით გამოესყიდა! ცნობილია, რომ ფრიად პატივცემულმა სანკტულმა წესიერად კითხვაც არ იცოდა. მას სჯული წიგნით არ შეუსწავლია, მაგრამ რადგან "აღმასრულებელი სჯულისაი სიყვარული არს" (რომ. 13,10), მანაც ღვთისა და მოყვასის სიყვარულით აღასრულა სჯული მთლიანად, და ის, რაც მას მეცნიერებით არ შეუსწავლია (სჯული), მასში სიყვარულით ცხოვრობდა და მოქმედებდა. ვისაც შესაძლოა არასოდეს წაუკითხავს მოციქულ იოანეს მაცხოვარზე ნათქვამი სიტყვები: "რამეთუ მან სული თვისი ჩვენთვის დადვა და ჩვენცა თანა გვაც ძმათათვის სულთა ჩვენთა დადებაი", - არა სიტყვით, არამედ საქმით გვიჩვენა, რომ იცის ეს უდიდესი მცნება მოციქულისა. შევადაროთ მისი გასხივოსნებული უცოდინარობა ჩვენს მეცნიერულ ცოდნას. სადაც ჩვენი ცოდნა მკვდარია, იქ მისი შემეცნება ქმედითია, ჩვენ გულგრილად განვმარტავთ სათნოებებს (ვქადაგებთ სათნოებებზე), ვდგავართ ნაყოფით დახუნძლულ ხეებქვეშ, მხოლოდ ვიყნოსავთ ნაყოფის სურნელს და გემოს კი არ ვუსინჯავთ. ის კი, თუმცა სიტყვებით სათნოებათა ნაყოფის ყნოსვა (ანუ წიგნის კითხვა) არ შეეძლო, ამ ნაყოფს მიირთმევდა.

პეტრე: - როგორ ფიქრობ, თანდათანობით რატომ მცირდება სათნო ადამიანთა რიცხვი? რატომ არის, რომ ისეთებს, რომლებიც სხვათა დასამოძღვრად უნდა ცოცხლობდნენ, ან საერთოდ ვერ იპოვი, ანდა იშვიათად შეხვდები?

გრიგოლი: - ადამიანთა ბიწიერება მოითხოვს, რომ მათგან აღმოყვანილნი იქმნან ღვთისმოშიში ადამიანები, და როცა მოახლოვდება ქვეყნის აღსასრული, წმინდანები აღტაცებულნი იქნებიან (ზეცად), რათა არანაირი სიბილწე არ იხილონ. სოლომონი ამბობს: "ჟამი არს დადებად ქვათა და ჟამი არს შეკრებად ქვათა" (ეკლესიასტე 3,5). ამიტომ, რაც უფრო მოახლოვდება სამყაროს აღსასრული, მით აუცილებელია, შეიკრიბოს ცოცხალი ქვები ზეციური შენობისთვის, ვიდრე შენობა ჩვენი იერუსალიმისა თავის საზომს არ მიაღწევს. თუმცა გვწამს, ყველა რჩეული არ აღიტაცება მიწიდან, სოფელში მხოლოდ ბიწიერნი რომ არ დარჩნენ, რამეთუ ცოდვილნი არასოდეს მოიქცეოდნენ ცრემლიან სინანულში, რომ არ ჰყავდეთ მაგალითნი სათნოებათა, რომლებიც მათ სულებს დაატყვევებდნენ.

პეტრე: - ესე იგი, ტყუილად ვწუწუნებ სათნო ადამიანთა შემცირებაზე, მაშინ როცა ვხედავ, რომ უწმინდურნიც მრავალნი იხოცებიან.

გრიგოლი: - ნუ გაგაოცებს ეს, ჩემო პეტრე. შენთვის ცნობილია თერენტის ეპისკოპოსი რედემპი. ეს ფრიად პატივცემული კაცი შვიდი წლის წინ გადასახლდა ამ სოფლიდან. ის ჩემთან სულიერად ახლოს იყო. ვთხოვე, ეამბა, რაც შეიტყო ქვეყნის აღსასრულზე ჯერ კიდევ ჩემი წინამორბედი პაპის, იოანე უმცროსის დროს.

ერთხელ მან ეპარქია შემოიარა და წმინდა მოწამე ევტიქის ტაძარში შეჩერდა. როცა შესაღამოვდა, ბრძანა, მისთვის საწოლი წმინდა მოწამის საფლავის გვერდით გაემართათ და დაღლილი დასასვენებლად მიწვა. შუაღამემდე ძილღვიძილში იყო. ამ მდგომარეობაში მყოფს გამოეცხადა წმინდა ევტიქი და ჰკითხა: "რედემპი, არ გძინავს?" "არ მძინავს", - უპასუხა. წმინდანმა სამგზის უთხრა, ახლოვდება ყოველი ხორციელის აღსასრულის ჟამიო და რედემპის სულიერ თვალთა წინაშე გაქრა. ღვთის მონა წამოდგა და აცრემლებულმა ლოცვა დაიწყო. მალე ცაზე ნიშნები გამოჩნდა. ჩრდილოეთით ცეცხლის შუბი და ისრები ჩანდა. მერე კი ლონგობარდთა საშინელი ერი გამოვიდა თავისი სამკვიდროდან და თავს დაგვესხა. გაწყდა მრავალი მოდგმა, როგორც თავთავი მკისას, მოისრა და მოსწყდა. ქალაქები დაცარიელდა, ციხესიმაგრეები დაინგრა, ეკლესიები, მამათა და დედათა მონასტრები დაიწვა, დაცარიელდა სოფელი, მინდვრები დაუმუშავებელი დარჩა, მიწა უდაბნოდ გადაიქცა, მასში ერთი ცოცხალი კაციც აღარ დარჩა, მათ ნასახლარზე მხეცები დარბოდნენ. ჩვენს მიწაზე სამყაროს აღსასრული არათუ ახლოს არის, უკვე დადგა კიდეც. ამიტომაც აუცილებელია, უფრო მეტი სიმტკიცით ვეძებოთ საუკუნო და არა ის, რაც უფრო სწრაფად ქრება, დროებითი (წამიერი). უნდა მოვიძაგოთ სოფელი ესე, თუნდაც ის გვეალერსებოდეს, ანდა გვაცდუნებდეს თავისი ბედნიერებით. მაგრამ თუ სოფელი ასე გაგვშოლტავს, მოგვაწევს უბდურებას, ყოველდღიურად წარმოშობს ჩვენთვის ამდენ მწუხარებას - განა ამით იმას არ გვმოძღვრავს, რომ იგი არ გვიყვარდეს?

ბევრი რამ შეიძლებოდა მეთქვა ამ რჩეული კაცის მოღვაწეობაზე, მაგრამ იმიტომ გავჩუმდები, რომ ვჩქარობ, სხვებზე მოგითხრო.

პეტრე: - ჩემი დაკვირვებით, წმინდა ეკლესიის წიაღში მყოფთაგან ბევრს ეეჭვება სიკვდილისშემდგომი ცხოვრების არსებობისა, ამიტომაც გთხოვ, გონიერი განსჯით ანდა მაგალითებით, რაც კი გაგახსენდება, მოგვიყვე იჭვნეულთა დასამოძღვრად, რომ სული სხეულთან ერთად არ კვდება.

გრიგოლი: - ეს ძალზე ძნელი საქმეა, განსაკუთრებით საქმიანი ადამიანისთვის, რომელიც სხვა საგნებზე ფიქრობს. მაგრამ თუ არის ხალხი, ვისთვისაც ეს სასარგებლო იქნება, საკუთარი სურვილის აღსრულების მაგიერ მოყვასის სიკეთეს უყოყმანოდ ავირჩევ და რამდენადაც შემეწევა წყალობა ღვთისა, წიგნის შემდგომ თავში გიჩვენებ, რომ სული სხეულის სიკვდილის შემდეგაც ცოცხლობს.