შემუსვრილი გული. საკუთარი ცოდვების ხედვა სინანულს ჯერ კიდევ არ ნიშნავს. უნდა მწუხარებდე ბოროტ საქმეთა გამო, უნდა ტიროდე საკუთარ ცოდვებზე - აი, რა არის მთავარი მონანიებისას. მაგრამ თუ ცრემლი არ გვაქვს, მაშინ რაღა ვქნათ?

სასო არ წარვიკვეთოთ! მაინც უნდა ვნანობდეთ, ვნანობდეთ, როგორი გაყინული და უგრძნობიც არ უნდა გვქონდეს გული, ვნანობდეთ ღვთის გულმოწყალების იმედით. გულცივობა და უგრძნობლობა კი მაშინ გვჭირს, როცა მცირედმორწმუნეობის ანდა სულაც ურწმუნოების გამო ღვთის შიში არ გვაქვს.

აღმსარებელი ზოგჯერ მალავს, რომ სიკვდილის შემდგომი ცხოვრება არ სწამს ან მის არსებობაში ეჭვი ეპარება. აი, სწორედ ამის გამო სჯის ღმერთი გულცივობით. უფალი თითქოს ეუბნება მის სულს: "შენ ქრისტიანი კი არა, წარმართი ხარ. შეიგნე, რომ რწმენა არ გაქვს და შეინანე. მაშინ განუგეშებ, შეგინდობ ცოდვებს და სიხარულს მოგივლენ".

მართლაც, აბა, რა ქრისტიანები ვართ, თუ სულის უკვდავების არ გვწამს? ჩვენვე თუ არ გვწამს, რომ საუკუნოდ განვადიდებთ უფალს, ასეთი წყალობის ღირსნი როგორღა გავხდებით? მაშინ ხომ სრულიად ეკარგება აზრი ღვთის რწმენას! და რამდენია ასეთი წარმართი-ქრისტიანი. ვაი და ვაი!

შეამოწმე თავი, დ-ი! წარმართი ხომ არ ხარ.

ტირილი. ცოდვათა გამო ტირილს დიდი მნიშვნელობა აქვს მონანიებისას. ამაზე უფრო დაწვრილებით მოგითხრობ, რადგან ტირილზე მცდარი წარმოდგენა გაქვს. იცოდე: ტირილი ცრემლის ღვრიდან კი არ მოდის, პირიქით, მისგან იბადება ცრემლი. ზოგი თავს იკავებს და სხვათა დასანახად ცრემლს არ ღვრის, თუმცა ცოდვათა გამო გულწრფელად შეძრული გული სისხლის ცრემლებით უტირის. როცა კაცი სხვის ცოდვებს ყურადღებას არ მიაქცევს და მხოლოდ საკუთარს განიხილავს, მაშინ შეემუსვრება სული და ატირდება.

ტირილი სინანულის სიუხვეს ნიშნავს. ადამიანი მთელი სიმძაფრით აღიარებს თავის სულიერ უძლურებას, ხედავს თავის სისუსტეს, უმწეობას. ხვდება იმასაც, რომ ვერასდროს შეძლებს საკუთარი ძალით ცოდვის წყლულისგან განკურნებას, ღვთის შეწევნის გარეშე სულიერ სნეულებათა ძლევას. დიდი სიმდაბლით შეუვრდება პატიოსან ჯვარს და მასზე ჯვარცმულ მაცხოვარს იმ ცოდვათა მიტევებას შესთხოვს, რომლებითაც კვლავ აცვა ჯვარს.

დამდაბლებული ცოდვილი ღვთის მასთან მყოფობის გრძნობს. ზოგჯერ სხეულის ყოველი უჯრედი შეიგრძნობს უფლის სიახლოვეს. ღვთის შიში უჩნდება, დროდადრო ისეთი ძლიერი, რომ თმა ყალყზე უდგება და მთელ ტანში ჟრჟოლა დაუვლის. უჩნდება სიკვდილის, საშინელ სამსჯავროზე განკითხვის შიში და თვალთაგან ცრემლთა მდინარე წარმოსდინდება. და როცა გულში ცოდვათა მიტევებას, სიმსუბუქეს, სიმშვიდესა და სიხარულს იგრძობს, მეტისმეტი ბედნიერებისა და მადლიერებისგან, დედის მკერდს მიკრული ნუგეშცემული ჩვილივით, განუწყვეტლივ გაიმეორებს: "იესო, სიხარულო ჩემო, ბედნიერებავ ჩემო და სიყვარულო, არ განმეშორო!.." ამ დროს კაცი სულის სხეულთან გაყრასაც კი ისურვებს, ოღონდ აღარასოდეს განეშოროს ქრისტეს.

აი, რას ნიშნავს ჭეშმარიტი სინანული - დიდი მწუხარების შემდეგ ადამიანის სული უფალს შეუერთდება და ცოდვილი უდიდეს სიხარულსა და ნუგეშს მიიღებს. სწორედ ეს არის ჭეშმარიტი თავმდაბლობისა და სინანულის ნაყოფი.

სიმტკიცე. გულწრფელი სინანულის უტყუარი ნიშანი, რომლითაც ცოდვილს შეუძლია მიხვდეს, შეუნდო თუ არა ღმერთმა, ისეთი სიძულვილია ცოდვისა, რომ კაცი მზად არის, უმალ მოკვდეს, ვიდრე ნებით შესცოდოს. ამასთან, ყოვლისმიმტევებელი ხდება, სიმსუბუქით, სიწმინდით, აღუწერელი სიხარულით, დიდი სიმშვიდით ივსება და სურს, ყოველივე ღვთის სადიდებლად აღასრულოს. თანაც, ამ ღირსებებს არ მიიწერს, პირიქით, ასეთ ფიქრსაც კი მოიძულებს და განაგდებს.

საპირისპიროდ ამისა, უღირსი აღსარების შემდგომ დაუკმაყოფილებლობის გრძნობა გრჩება, გული გიმძიმდება და მწარე სირცხვილი გტანჯავს.

დ-ი, დაიხსომე: აღსარება უსარგებლო იქნება, თუ შინაგანად მტკიცედ არ გადავწყვეტთ, აღარასოდეს დავუბრუნდეთ აღიარებულ ცოდვას! რაც არ უნდა დიდი იყოს დაცემა, თუ თავმდაბლად ვითხოვთ შენდობას, - მოგვეტევება. მაგრამ თუ კვლავ ცოდვას დავუბრუნდებით და არ შევებრძოლებით, სინანული ცრუ აღმოჩნდება. გვაშოროს უფალმა!

შევიცნოთ საკუთარი ცოდვა და შევიძულოთ. ყველაფერი ვიღონოთ, რომ არ დავუბრუნდეთ უსჯულოებას. ცოდვათა მიტევება ვნებათაგან თავისუფლებას ნიშნავს. თუ ვინმე მათგან ვერ გათავისუფლდა, მას ვერც შენდობა მიუღია. ღმერთმა რომ მოგვიტევოს, ჩვენი ცხოვრება ძირფესვიანად უნდა შევცვალოთ, დავუტევოთ ვნება და მუდამჟამ ვიღვაწოთ.

სინანული დროით კი არ განისაზღვრება, არამედ სულის განწყობით. ვინც შეიძულებს ცოდვას, სძაგს იგი, ადვილად სძლევს ვნებებს.

მაგრამ ხშირად აღმსარებელი ვერ ამჩნევს თავის სულიერ ზრდას და ჰგონია, ერთ ადგილს ტკეპნის, ანდა თვლის, რომ უარესი გახდა: "ნაბიჯი წინ, ორი ნაბიჯი უკან". ნუ შეცბუნდები, ჩემო მეგობარო, ასე მხოლოდ გეჩვენება, სინამდვილეში კი შეუძლებელია, თითოეულმა აღსარებამ სულში კეთილი ცვლილებები არ მოახდინოს, ოღონდ ასე მაშინ ხდება, როცა მადლისკენ ისწრაფვი და გამოსწორების კეთილი სურვილი გაქვს.

კაცს არ ძალუძს, სამართლიანად განსაჯოს, უკეთესი გახდა თუ უარესი. უფალი მხოლოდ სულიერ მამას უმჟღავნებს ჭეშმარიტებას, მხოლოდ მან იცის თვისთა შვილთა სულიერი მდგომარეობა. საკუთარი თავის მიმართ სიმკაცრე და ცოდვის ქმნის გამძაფრებული შიში ისეთ შთაბეჭდილებას ქმნის, თითქოს ცოდვები გამრავლდა და გაძლიერდა, სულიერი მდგომარეობა კი არ გამოსწორდა, პირიქით, გაუარესდა. გარდა ამისა, უფალი ხშირად გვიმალავს ჩვენს წარმატებებს, რომ ფარისევლობამ არ გვძლიოს, დიდებისმოყვარეობა და სიამაყე არ მოგვეძალოს.

ზოგჯერ ცოდვა თუმც კი რჩება, მაგრამ ხშირი აღსარება და წმინდა ზიარება შესამჩნევად ასუსტებს მის ფესვებს. ამასთან, ცოდვასთან ბრძოლას და საკუთარი ცოდვილობის შეგრძნებას დიდი სარგებელი მოაქვს სულისთვის. ასე რომ, არ შეშინდე, ჩემო მეგობარო, თუნდაც ყოველდღიურად დაეცე. სწრაფადვე წამოდექი, შეინანე და მტკიცედ განაგრძე მოსაგრეობა. უფალი დაგაჯილდოებს მოთმინებისთვის.

მონანიება მარტო ტაძარში ნათქვამი აღსარება არ არის, ის სინანულში გატარებული ცხოვრებაა. სიკვდილამდე დავიმარხოთ ეს გრძნობა, თავს მუდამ ჯოჯოხეთის ღირსად ვთვლიდეთ, მაგრამ ღვთის გულმოწყალების იმედით სასო არ წარვიკვეთოთ. თუ კაცი უღირსობის შეგრძნებას დაკარგავს - მადლიც დატოვებს. ცოდვა ისეთ ლაქას დაგვამჩნევს, რომელსაც ოდენ სინანულით და მწარე ცრემლთა ღვრით თუ ამოიყვან. ვინც არ დასტირის ცოდვებს, მომავალ ცხოვრებაში დასჯილს მოუწევს გლოვა. ამიტომ გვიჯობს, ცოდვები დღესვე საკუთარი ნებით ვიტიროთ და მათ გამო მოწეული სასჯელი დავითმინოთ, ვიდრე საუკუნო ტანჯვისგან ვღვაროთ ცრემლი.

ცრემლი. ის უტყუარი ნიშანია სინანულის გზით ახალი ცხოვრებისკენ სვლისა, სულიერი ცხოვრებისთვის დაბადებისა. ჭეშმარიტი ცრემლი კი ის არის, რომელსაც ვერაფრით შეაჩერებ და ვერც გარეშე თვალთაგან დაფარავ. თუ ადამიანს ასეთი ცრემლი არ აქვს, საღვთო საქმე მხოლოდ გარეგნულად უკეთებია, მისი შინაგანი კაცი კი უნაყოფო დარჩენილა, რამეთუ ნაყოფი სინანულისა ცრემლით იწყება. ვინც შინაგანი ცხოვრებისთვის აღორძინდება, დღედაღამ ტირის. ეს მაშინ ხდება, როცა კაცის გულს მადლი ეხება და ისიც მისკენ ისწრაფვის. მადლი, როგორც მზრუნველი დედა, ხან გამოგვიმჟღავნებს თავს, ხან კი დროებით მიიმალება, რომ სულიერი სიბრძნე გვასწავლოს, გამოცდილება შეგვძინოს და სულიერ ცხოვრებაში გაგვაძლიეროს. ამგვარი ცრემლით ადამიანი განიბანება, განიწმინდება, მასში სულიწმინდა ჩასახლდება და ყოველ საქმეში უხელმძღვანელებს.

უფალთან მყოფ ადამიანსაც სდის ცრემლი: ხან - როცა გონებრივ ჭვრეტას მიეცემა, ხანაც - როცა წმინდა წერილს კითხულობს, ანდა ლოცვის დროს. მაგრამ ეს ცრემლი ზომიერია, სიხარულის ცრემლია და მეტად ტკბილი. ამ დროს კაცი გარდამეტებული ბედნიერებისგან ტირის.

აი, როგორი სინანულისკენ უნდა ვისწრაფოდეთ.

ცრემლები განსაკუთრებით აღსარებისას არის სასარგებლო - გაქვავებულ გულს გვირბილებს, ჩამოგვაცილებს სინანულის მთავარ მტერს - თავნებობას. ამპარტავანნი და თავმოყვარენი, როგორც წესი, ცოდვების გამო არ ტირიან, ცრემლს მხოლოდ მაშინ ღვრიან, როცა აწყენინებენ, მაგრამ ცოდვიანია ასეთი ცრემლი. არც ისინი ტირიან, ვინც სხვებს განიკითხავს, თავს კი იმართლებს.

ცრემლი მხოლოდ თავმდაბალ ცოდვილებს ეძლევა. ნუ შეგრცხვებათ აღსარებისას ცრემლთა დენის. დაე, სრულიად განიწმინდოს სული შენი ცოდვის ბიწისგან, ოღონდ ნუ დაივიწყებ, რომ საკუთარ ცოდვებზე მწუხარება სასარგებლო და მაცხოვნებელი მხოლოდ მაშინ არის, თუ სინანული ზღვარს არ გადასცდება და სასოწარკვეთილებაში არ გადაიზრდება. ცოდვების გამო მარადჟამ გულშემუსვრილება მეტად სასარგებლოა.

თუ სულიერი უძლურების გამო მყის გადასხვაფერება არ შეგიძლია და ისევ შესცოდავ, სასოს ნუ წარიკვეთ, კვლავ და კვლავ ისწრაფე სინანულის საიდუმლოსკენ. როგორც არ უნდა შესცოდო, დაუყოვნებლივ წამოდექი, მტვერივით ჩამოიბერტყე ცოდვა, ისწავლე უბოროტობა, განუკითხველობა და სხვა ქრისტიანული სათნოებები შეიძინე.

სქემმონაზონი ნიკოლოზ მთაწმინდელი წერდა: "არც ეშმაკებზე განრისხდეთ და არც ადამიანებზე. ეშმაკებს ასე მიუგეთ: თუმცა დიდად ცოდვილი ვარ, მაგრამ სულის ცხონებისას სასოს მაინც არ წარვიკვეთ, რადგან ღვთის გულმოწყალების იმედი მაქვს! ჩემი ღმერთის წინაშე შევცოდე და მის წინაშე ვინანიებ კიდეც. ის არის მხოლოდ ჩემი მსაჯული და არა თქვენ, წყეულო ეშმაკებო. თქვენ არ გაქვთ ნება ჩემი ტანჯვისა, თვითონვე ხართ განკითხულნი საუკუნო სატანჯველისთვის. არ მინდა გიცნობდეთ, წყეულნო! ღმერთია ჩემი ძალა, უფალია ჩემი მაცხოვარი, სასოება ჩემი მის გულმოწყალებაზე დამიძს. თქვენი კი არ მეშინია, ათასჯერ მეტი ცოდვაც რომ გეპოვათ ჩემში, მაშინაც არ წარვიკვეთდი სასოს თქვენგან წაქეზებული. მწამს ღვთის მოწყალებისა, ღვთისმშობლის ლოცვისა, წმინდა ანგელოზთა და ღვთის სანთო კაცთა, რომელთაც შეწევნად მოვუხმობ. ამინ!"