თორნიკე ერისთავი, ტაოელი დიდებულის ჩორდვანელის ძე X საუკუნის II ნახევარში ცნობილი ქართველი სახელმწიფო და სასულიერო მოღვაწე იყო. იგი გახლდათ ქართლის სპასალარი. სახელოვანი და ბრძოლებში წარმატებული, ქველი და უებრო რაინდი გამორჩეულად უყვარდა მეფე დავით კურაპალატს, მაგრამ ღვთისთვის სათნომყოფელმა უმჯობესი გამოირჩია - მონაზვნობის ღვაწლი იდო თავს და ულუმბოს მთას მიმართა წმინდა იოანე იბერის. მოსაძებნად. ულუმბოზე მას აუწყეს, რომ წმინდა მამა ათონის მთაზე დამკვიდრებულიყო. თორნიკემ მთაწმინდას მიაშურა და "კურთხევა მონაზონებისა ხელთაგან იოვანესთა მიიღო". ბერად აღკვეცის შემდეგ იოანე-თორნიკე ეწოდა. იოანე-თორნიკეც, იოანესა და ექვთიმესთან მსგავსად, ათანასეს ლავრაში დამკვიდრდა.
წმ. ათანასეს გაგებული ჰქონდა თორნიკეს საგმირო საქმეების შესახებ და დიდ პატივსაც მიაგებდა ქართველებს. ცოტა ხანში გახმაურდა ძმების მთაწმინდაზე ყოფნის ამბავი და მათი მიბაძვით ქართველებმა იწყეს დენა ათონისაკენ. როცა ათანასეს ლავრაში მცხოვრები ქართველების რიცხვი ძალზე განმრავლდა, იოანემ და თორნიკემ ლავრიდან მოშორებით, ათანასეს კურთხევით ააშენეს ეკლესია სენაკებითურთ, იოანე მახარებლის სახელზე და იქ განაგრძეს მოღვაწეობა. ეს უნდა მომხდარიყო 969 წლამდე.

როგორც ცნობილია, X საუკუნის შუა ხანებში ბიზანტიამ თვალსაჩინო წარმატებებს მიაღწია არაბებთან ბრძოლაში, მაგრამ 70-იან წლებში შექმნილმა საშინაო ვითარებამ შეზღუდა იმპერიის შესაძლებლობანი: ამ დროისათვის უეცრად გარდაცვლილ ბიზანტიის იმპერატორს მცირეწლოვანი შვილები, ბასილი და კონსტანტინე დარჩა, რითაც ისარგებლა ბიზანტიის ჯარების სარდალმა ბარდა სკლიაროსმა და აუჯანყდა იმპერატორის ოჯახს, რითაც საფრთხე შეუქმნა კონსტანტინოპოლის საიმპერატორო ტახტს. მან მთლიანად დაიპყრო ბიზანტიის იმპერიის აზიური ნაწილი და ტაოს დაუმეზობლდა. იმპერატორის ჯარების სარდალმა ბარდა ფოკამ ბიზანტიის დაქვრივებულ დედოფალს, ტახტის მცირეწლოვანი მემკვიდრეების - ბასილისა და კონსტანტინეს დედას, თეოფანას, ურჩია, სამხედრო დახმარებისათვის მიემართა განთქმული დავით ტაოელისათვის, რომლის სამფლობელოებსაც საფრთხე ელოდა ბარდა სკლიაროსის გაძლიერებით. ბიზანტიის სამეფო კარმა, დავით კურაპალატისაგან დახმარების აღმოჩენისათვის, შუამდგომლობა ათონის მონასტრის ბერს - იოანე-თორნიკეს სთხოვა. დედოფალმა წარჩინებული კაცი სევასტოფორი გაგზავნა წმინდა მთაზე და ქართველ მამებს შეევედრა: ,,უღვთო სკლიაროსი განგვიდგა და ხმელეთის მხარე მთლიანად დაიპყრო. აწ თქვენს სიწმინდეს შევავედრებთ, რათა ყოველი მიზეზის გარეშე მოვიდეს იოანე-თორნიკე ჩვენს მეფესთან".

თორნიკემ შორს დაიჭირა მისი თხოვნა: მე ჩემი ცოდვების გამო ვარ მოსული ამ წმინდა ადგილზე და არ შეიძლება ჩემი წასვლა მეფეთა წინაშე, რადგანაც ვიცი, რისთვისაც მიხმობენ; ღმერთმა ღირს-მყო და ბერად შევდექი, ამიტომ ამიერიდან აღარც მეფეთა წინაშე მაქვს მოსარიდებელი და აღარც სხვა რომელიმეს წინაშე ამქვეყნად. თუ წავალ, კვლავ ამქვეყნიურ ორომტრიალში ჩამაგდებენ"- განაცხადა მან. ათანასე დიდმა და იოანე იბერმა ყოველი მისი ცოდვა-ბრალი თავის თავზე აიღეს და დაითანხმეს თორნიკე, რომ ხლებოდა დავით მეფეს და დახმარება ეთხოვა. ბასილი და კონსტანტინე მადლიერების ნიშნად ფეხებში ჩაუვარდნენ სამეფო კარზე მისულ წმინდა მამას, დედოფალმა კი უთხრა: "წმინდაო მამაო, რასაც ამ ობლებისათვის გაიღებ, ღმერთმა მიაგოს შენს სულს!" თორნიკემ ისარგებლა შემთხვევით და "მრავალფერთა საქმეთათვის ამხილა დედოფალი". მანაც სიმდაბლით შეიწყნარა მხილება. იოანე-თორნიკე ტაოში წავიდა და საბერძნეთის მეფეთა ვედრების წერილები მეფე დავითს გადასცა. ქართველთა მეფემ დიდად გაიხარა, ყოფილი მხედართმთავარის ხილვით, დათანხმდა დახმარებას და მის საფასურად ძველი სადავო "აღმოსავლეთის" ქვეყნები ანუ "ზემონი ქვეყანანი" მოითხოვა.

დავითმა თორნიკე ერისთავის სარდლობით ბიზანტიაში გაგზავნა 12 ათასი ქართველი მეომარი. ომი თორნიკესა და სკლიაროსს შორის მცირე აზიაში, მდინარე ჰალისის მიმდებარე ველზე გაიმართა. ბარდა სკლიაროსს სპარსთა და სომეხთა თანადგომის იმედი ჰქონდა. ბრძოლის მსვლელობაში იგი ცდილობდა, თორნიკე თავისი განლაგების სიღრმეში შეეტყუებინა და გაერთიანებული ლაშქრით დაემარცხებინა. მაგრამ გამოცდილ სარდალს თავად ჰქონდა მისთვის სტრატეგიული მახე დაგებული: თორნიკემ ისარგებლა ბერძნების უკმაყოფილებით, რომ ქართველები იყვნენ ბრძოლის მეთაურები და, ვითომცდა გაბრაზებული, აიყარა თავისი მებრძოლებიანად და ბერძნები პირისპირ "შეატოვა" მტერს. ეს რომ ბარდა სკლიაროსმა გაიგო, სამალავიდან გამოვიდა და თორნიკესაც ეს სწადდა - ყველაზე კრიტიკულ მომენტში დაეცა თავს საფარდაგდებულ მოწინააღმდეგეს და სკლიაროსი ლამის სპარსეთამდე გააქცია. მერე უკან შემობრუნდა და სამეფო კარის მითითებით ბერძენთა მოღალატე დიდებულები დაატყვევა და დასაჯა. ქართულმა ჯარმა, რომელმაც სასტიკად დაამარცხა ბარდა სკლიაროსი, ხელთ იგდო დიდძალი ნადავლი. ბიზანტიის საიმპერატორო კარმა მადლიერების ნიშნად საქართველოს დაუბრუნა ადრე მიტაცებული "ზემონი ქვეყანანი საბერძნეთისანი". სამხედრო ნადავლიდან მიღებული წილი იოანე-თორნიკემ ათანასეს ლავრასა და ბერძენთა სხვა მონასტრებს შესწირა, უდიდესი ნაწილი კი ათონის ივერთა მონასტრის აგებას მოახმარა. 980 წელს ბიზანტიის კეისარმა იოანე-თორნიკეს სვინგელოზის (პატრიარქის თანაშემწე ბერი) წოდება უბოძა.

გამარჯვების შემდეგ თორნიკე ისევ ათონს დაუბრუნდა. იოანეს და თორნიკემ გადაწყვიტეს, რომ უკვე დრო იყო, აეშენებინათ საკუთარი მონასტერი. იოანე-თორნიკეს დიდმა ავტორიტეტმა და დამსახურებამ ბიზანტიის იმპერატორის წინაშე ხელსაყრელი პირობები შექმნა ათონზე დამოუკიდებელი ქართული მონასტრის აშენებისათვის, რასაც მხარს დავით კურაპალატიც უჭერდა. მამებმა შეარჩიეს სასიამოვნო ადგილი ,,შუა მთაწმინდასა", შეიძინეს მიწა, და ყოვლადწმინდა ღმრთისმშობლისა და იოანე ნათლისმცემლის სახელზე ეკლესიები და სამონასტრო შენობები ააგეს, ღმრთივსულიერი წიგნებით აავსეს და პატიოსანი ხატებით განაშვენეს. შეისყიდეს დიდი მამულები, რომელიც იმპერატორმა ოქრობეჭდით დაუმტკიცათ, მონასტრის პირველ წინამძღვრად კი წმინდა იოანე იბერი აირჩიეს. მონასტრის მშენებლობა ქართველებმა დაიწყეს 980 წელს და სამი წლის თავზე, 983 წელს დაასრულეს.
საქართველოდან მოსულ თორნიკეს მრავალი სახელგანთქმული მონაზონი ჩამოჰყვა ათონზე, ასე რომ, ქართველი ბერების რიცხვი ძალზე გაიზარდა. თავდაპირველად ქართველ მამებს სურდათ, რომ მონატერში მხოლოდ ქარველები ყოფილიყვნენ, მაგრამ ეს ვერ მოხერხდა _ ქართველთაგან არავის ჰქონდა ზღვაოსნობის გამოცდილება, ათონის ნახევარკუნძულზე კი ყველაფერი ზღვით შემოჰქონდათ. ამას გარდა, ივერონის მსგავსი ვრცელი ლავრის შესანახად საჭირო იყო გამოცდილი და მცოდნე კალატოზი, ხურო, მჭედელი და სხვა ხელოსანი.

სიმდაბლით, სიწრფოებით და უმანკოებით გამორჩეულ მოღვაწეს, იოანე თორნიკყოფილს ერთი სისუსტე ჰქონია. ვინაიდან მრავალ ომში გამარჯვებული სპასალარი (მხედართმთავარი) იყო, გარდასულ სასახელო ამბავთა მოგონება უყვარდა. ძმებიც ხშირად აამბობინებდნენ მას "საქმეთა საგმიროთა". მამა იოანეს შეეშინდა, რომ მას რაიმე სულიერი განსაცდელი არ შემთხვეოდა და ურჩია, "აწ დააცადე სოფლიოთა მაგათ საქმეთა უბნობა და ამიერიდან სხვასა ნუ ვის ეუბნები, გარნა გაბრიელს, ხოლო ხუცესსა", რომლის პირიდან სხვა სიტყვა არ ამოდიოდა, თვინიერ საღმრთოთა და სულიერთა. წმ. იოანე თორნიკ-ყოფილი ცრემლის ღვრით დაემხო მის წინ და შეღადადა: "რად დაიდუმე აქამომდე და არა მამხილე, წმინდაო და ღმერთშემოსილო მამაო?" მამა იოანემ წამოაყენა მხცოვანი ძმა და უთხრა: "უფალმან შეგინდვენ, გარნა აწ ხოლო ეკრძალენ!" არავის გაუგონია ამის შემდეგ იოანე-თორნიკეს საუბარი, "განთქმულმან და საჩინომან კაცმან ყოველივე ნება თვსი მოიკუეთა", მდუმარებითა და უფლის სასოებით გალია ცხოვრების დარჩენილი დღეები და სამონასტრო ცხოვრების ჩამოყალიბებიდან მალე მშვიდობიანად მიაბარა სული უფალს (985 წ.). წმ. იოანე-თორნიკეს ხსენების დღე ძველი სტილით 12 ხოლო ახალი სტილით 25 ივნისსაა.