ხსენების დღე 26 დეკემბერი (ბერძ.; რუსეთის მართლმადიდებელი ეკლესია საზღვარგარეთ) და ათონის ღირსთა კრებულში, რუს მთაწმინდელ ღირს მამათა და კონსტანტინოპოლის დაცემის შემდეგ წამებულ ახალ მოწამეთა კრებულში (ბერძ.)

ერისკაცობაში კირილ პოლიტანსკი. ზდრავომისლოვის თქმით, ზოგიერთები მას რუსად მოიხსენიებენ და, გვარის ვარიანტის "ნეაპოლიტანსკის" თარგმანზე დაყრდნობით, მის წარმოშობის ადგილად ნოვგოროდს ასახელებენ; სხვები მას ცნობილი მომლოცველის ვ. ბარსკის თანამოაზრედ მიიჩნევენ კიევის სკოლებიდან და მამა კონსტანტინეს მცირე რუსად (ანუ უკრაინელად) მოიხსენიებენ. თავად ის წერილებში ხელს აწერდა: კონსტანტინე პოლიტანსკი. 1742 წელს ბარსკისადმი მიწერილ წერილში თავად მამა კონსტანტინე წერს თავისი ძმის შესახებ, რომელიც კიევში სწავლობდა. კიევის აკადემიის სტუდენტთა სიებში 1737-8 წლებში მოხსენიებულია თეოდორე პოლიტანსკი, მოქალაქის შვილი ქ. კოზელეციდან, ამჟამად ჩერნიგოვის გუბერნიაში. სავარაუდოდ, იქიდანვე იყო წარმოშობით კონსტანტინე პოლიტანსკიც.

საარქივო მონაცემების თანახმად, მამა კონსტანტინე იყო "თავადური წარმოშობის" კაცი, თავდაპირველად ცხოვრობდა გროდნოში.

1727 წელს კირილ პოლიტანსკი მოხსენიებულია კიევის სასულიერო აკადემიის სტუდენტთა სიაში ფილოსოფიის კლასში.

1730 წელს ის ხელდასხმულ იქნა მღვდლად კიევის მიტროპოლიტ რაფაელის (ზაბოროვსკი) მიერ და გარკვეული დროის განმავლობაში მსახურობდა წმინდა სოფიას საკათედრო ტაძარში კიევში.

ბერად აღიკვეცა კიევო-პეჩორის ლავრაში.

1733 წლის აგვისტოში დაინიშნა მღვდლად რუსეთის საელჩოს ეკლესიაში კონსტანტინოპოლში.

რუსეთ-თურქეთის 1735-1739 წლების ომის დაწყებასთან ერთად საელჩო დაიხურა, ხოლო მისი თანამშრომლები ი. ი. ნეპლიუევის მეთაურობით უკან გაიგზავნენ რუსეთის იმპერიაში. მღვდელმონაზონი კონსტანტინე თავდაპირველად მათთან ერთად წავიდა, მაგრამ სილივრიიდან გადაწყვიტა ათონზე გამგზავრება, სადაც დასახლდა განმარტოებულ სკიტში და მკაცრი ასკეტის ცხოვრებას ეწეოდა, საკუთარი ხელის ნაშრომით იკვებებოდა. სხვა ცნობებით, ცხოვრობდა დიდ ლავრაში. ათონზე ის დაუმეგობრდა სწავლულ არტისა და ნავპაქტოსის მიტროპოლიტ ნეოფიტეს (მავრომატისი). ომის წლების განმავლობაში მამა კონსტანტინემ მოასწრო იერუსალიმის მონახულება, სადაც უფლის საფლავთან რამდენჯერმე აღასრულა ლიტურგია ბერძნულად და ქადაგებებსაც კი ამბობდა ბერძნულ ენაზე.

რუსეთსა და თურქეთს შორის ზავის დადების შემდეგ მამა კონსტანტინე დაბრუნდა კონსტანტინოპოლში და გამოცხადდა ახალ რუს ელჩთან ა. ა. ვიშნიაკოვთან, რათა კვლავ დაეკავებინა მღვდლის თანამდებობა საელჩოში. ელჩს მან წარუდგინა მოწმობები თავისი ქცევის შესახებ გასული ხუთი წლის განმავლობაში; მოწმობები ხელმოწერილი იყო იერუსალიმის, ანტიოქიისა და კონსტანტინოპოლის პატრიარქებისა და ათონელი არქიმანდრიტების მიერ.

საელჩოს ეკლესიაში მოვალეობის შესრულებისას მამა კონსტანტინემ გამოიჩინა განსაკუთრებული ზრუნვა ეკლესიის მორთვისთვის, რისთვისაც საკუთარ სახსრებსაც გასცემდა; თითქმის ყოველდღე ასრულებდა ლიტურგიას და კვირაში ორჯერ ატარებდა საუბრებს რუსულ და ბერძნულ ენებზე. მისმა ღვთისმოსაობამ და სიზუსტემ მასზე დაკისრებული მოვალეობების შესრულებაში მიიზიდა ხალხი: ის იყო საყვარელი და პატივცემული ყველას მიერ, ბერძნები ჩუქნიდნენ მას ნივთებსაც და ფულსაც, მისი ცხოვრება მიედინებოდა მშვიდად, მყუდროდ და სრულ კმაყოფილებაში. ელჩთან მამა კონსტანტინე იყო ყველაზე მეგობრულ ურთიერთობებში და აპირებდა კიდეც მასთან ერთად რუსეთში გამგზავრებას; მაგრამ, შეცვლილი გარემოებების გამო, ორივე მათგანი კონსტანტინოპოლში დარჩა. მამა კონსტანტინეს არ უყვარდა საზოგადოებაში ყოფნა და ბოლო დროს მთლიანად მიეცა თავის სამეცნიერო საქმიანობას; ცნობილია, რომ ის თარგმნიდა რუსულ ენაზე იერუსალიმის პატრიარქ ხრისანფის კატეხიზმოს.

1741 წლის ბოლოს იერომონაზონმა კონსტანტინემ გაუგზავნა წერილი ნოვგოროდის არქიეპისკოპოს ამბროსის (იუშკევიჩი), სადაც ითხოვს:

"თქვენი მაღალყოვლადუსამღვდელოესობის ფეხებს ვემთხვევი და ცრემლებით გევედრები. განსაჯეთ მწყემსმთავრულად ჩემი ასეთი მრავალი წლები თურქეთში, სადაც ყოველდღე ვკვდები, ვხედავ სხვებს მოულოდნელად მომკვდარს სასიკვდილო სენით, და მეც დილით იმავეს ველოდები, როგორც ადრე, ისე ახლაც გამოავლინეთ თქვენი მწყემსმთავრული გულმოწყალება ჩემ, საწყალ კაცზე და მიმიღეთ თქვენს იმედიან მფარველობაში, როგორც ერთ-ერთი თქვენი დაქირავებულთაგანი, და გამათავისუფლეთ აქედან".

უცნობია, რამ გამოიწვია მამა კონსტანტინეს ასეთი თხოვნა კონსტანტინოპოლიდან დაბრუნების შესახებ და რა არის ეს "სასიკვდილო სენი", რომლისგანაც ის ყოველდღიურად ელოდა სიკვდილს. შესაძლოა, ამის მიზეზი შეიძლება ყოფილიყო მისი უარი რუსეთში დაბრუნებაზე რუსეთ-თურქეთის ომის გამოცხადების შემდეგ: იმის გამო, რომ იგი არ დაემორჩილა ევაკუაციის ბრძანებას და დარჩა მტრული ოსმალეთის იმპერიის ფარგლებში, მას შეიძლებოდა ბრალი დასდებოდა სახელმწიფო ღალატსა და მტრის მხარეს ჯაშუშობაში. გარდა ამისა, 1741 წლის ნოემბერში დაბეზღების შედეგად დააპატიმრეს და სახელმწიფო ღალატში დაადანაშაულეს მამა კონსტანტინეს (პოლიტანსკი) მფარველი - ყოფილი რუსი ელჩი კონსტანტინოპოლში, კიევის გუბერნატორი ი. ი. ნეპლიუევი. მას ჩამოართვეს საიდუმლო მრჩევლის წოდება, ჯილდოები და მცირე რუსეთის მამულები, ასევე გადააყენეს კიევის გუბერნიის გუბერნატორის და "ჰეტმანის ურიადის" მმართველობის მთავარი მეთაურის თანამდებობიდან. სავარაუდოდ, ელჩ ა. ა. ვიშნიაკოვს შეეძლო მამა კონსტანტინესთვის ბრალი დაედო როგორც ჯაშუშობაში, ასევე "შეთქმულებაში" თანამონაწილეობაში ყოფილი ელჩის ი. ი. ნეპლიუევის მხარეს.

1742 წლის 25 მაისს მაღალყოვლადუსამღვდელოესმა ამბროსიმ წარუდგინა მღვდელმონაზონ კონსტანტინეს წერილი წმინდა სინოდს, და 9 ივნისს წმინდა სინოდმა ნება დართო მამა კონსტანტინეს დაბრუნებულიყო რუსეთში და დასახლებულიყო კიევში. შემდგომი მოვლენების მიზეზების ახსნას ცდილობენ ელჩსა და მამა კონსტანტინეს შორის დიდი კამათით. საპატრიარქოს მართლმადიდებლური ენციკლოპედიის ცნობებით, მათ ერთმანეთზე დაბეზღებები გაგზავნეს რუსეთში.

ელჩის ვეშნიაკოვის შეტყობინებიდან ცნობილია, რომ კვირას, 8 აგვისტოს, მღვდელმონაზონმა კონსტანტინემ შეუთვალა მას, რომ ავადმყოფობის გამო ვერ შეძლებდა ლიტურგიის ჩატარებას. მოგვიანებით იმავე დღეს ელჩმა შეიტყო, რომ კონსტანტინე პოლიტანსკი გამოცხადდა სულთნის კარზე, "დაამხო მიწაზე თავისი ბერობის ნიშნები და ღვთის საძულველი ცრუწინასწარმეტყველი მაჰმადი აღიარა". ელჩი ცდილობდა ამის შეჩერებას, მიუთითებდა რუსი თარჯიმნის არყოფნას რიტუალზე და მღვდელმონაზონ კონსტანტინეს სულიერ ავადმყოფობაზე, მაგრამ ამაოდ. გახარებულმა თურქებმა დაადასტურეს კონსტანტინეს გადასვლა ისლამზე და უხვად დაასაჩუქრეს განდგომილი. ზუსტად უცნობია, რა გახდა განდგომის მიზეზი - რისხვის აფეთქება თუ სულთნის მფარველობისა და დაცვის ძიება საკუთარი ხელმძღვანელობისგან დასჯის შიშის გამო.

ელჩი ა. ა. ვეშნიაკოვი 1742 წლის 14 სექტემბრის წერილში კიევის მიტროპოლიტ რაფაელს (ზაბოროვსკი) წერდა მის შესახებ:

"გასული აგვისტოს 8-ში, ყველა ქრისტიანის გამოუთქმელ გაოცებად და სინანულად, ეშმაკის მაცდურობით შეპყრობილმა, შეურაცხყო ჭეშმარიტი მართლმადიდებლური აღმსარებლობის რწმენა და უარყო ქრისტე თავისი მაცხოვარი, თავისი სულისა და სხეულის დასაღუპად, მაჰმადი აღიარა /.../ მე კი ამის შემდეგ მითხრეს, რომ იგი უკვე სინანულში მოვიდა და უნუგეშოდ ტირის თავისი ასეთი უკანონო ცოდვით დაცემის გამო; ამიტომ სავარაუდოა, რომ მალე გონს მოვა და თავისი სისხლით მოიპოვებს თავისი ხსნის იმედს..."

მართლაც, რამდენიმე დღის შემდეგ, გააცნობიერა რა თავისი შეცოდება, კონსტანტინემ მოიხსნა თურქული სამოსი, კვლავ შეიმოსა მღვდელმონაზვნის სამოსელით, გამოცხადდა სულთნის სასახლეში და განაცხადა, რომ განდგომა ჩაიდინა უგუნურებით და ამიერიდან ის კვლავ ქრისტიანია. თურქებმა დაუყოვნებლივ დააკავეს, ცდილობდნენ გადაერწმუნებინათ, მოესყიდათ საჩუქრებით, ემუქრებოდნენ ანგარიშის გასწორებით, მაგრამ კონსტანტინე შეუვალი დარჩა.

ელჩი ვეშნიაკოვი წერს:

დანაშაულის ჩადენის შემდეგ მალევე გონს მოსული, ფიქრობდა, რა გზა აერჩია გადასარჩენად და ბოლოს გადაწყვიტა, როგორც ზემოთ აღვწერე, საჯაროდ უარყო და საიდუმლოდ მისწერა პირდაპირ კონსტანტინოპოლის პატრიარქს, რათა მას შენდობა მიეცა და გადაერჩინა, თუკი შეძლებდა, შემდეგ მონანიებითა და ტანჯვით მისი დანაშაულისთვის ღვთისგან პატიება მიეღო, ან რჩევითა და თავისი წმინდა დარიგებით მისი დაღუპული სული მოენახულებინა და ენუგეშებინა. ამაზე პატრიარქმა სიტყვიერად უთხრა იმავე საიდუმლო პირის მეშვეობით, რომ ხარობს მისი მონანიებით და სხვა რჩევის მიცემა არ შეუძლია, რადგან თვითონვე არის გამოცდილი და იცის თავისი ხსნის გზა, ის მის ხელშია. იმ დროიდან მხიარული იყო და სხვას არაფერს აკეთებდა, გარდა იმისა, რომ საიდუმლოდ ლოცულობდა და თურქების გაბოროტების გარეშე ამბობდა, რომ მან ეს შეცდომა უგუნურობისას ჩაიდინა, თავად კი ქრისტიანია და გაქცევას არ აპირებს, მაგრამ ითხოვს, რომ გაუშვან, რომ ასე იყოს, ან მას ისე მოექცნენ როგორც სურთ, ის კი არ არის მაჰმადიანი და არასოდეს იქნება... უცნობია როგორ, იპოვა თავისი სამოსი; ეტყობა, ჯერ კიდევ თან ჰქონდა და შეიმოსა.

სულთნის ბრძანებით კონსტანტინე თავი მოჰკვეთეს სასახლის მოედანზე, პირდაპირ სულთნის სასახლის შესასვლელთან, მომხდარის შესახებ ელჩმა ვეშნიაკოვმა შეატყობინა წერილში 1742 წლის 6 ოქტომბერს:

ახლა კი მაქვს პატივი შეგატყობინოთ, თქვენო უწმინდესობავ, დიდი სიხარულით, თუ როგორ, სულიწმინდის ხელშეწყობით, ხსენებული კონსტანტინე კვლავ ხსნის გზას დაუბრუნდა და ქრისტე მაცხოვარი თავისი და ჩვენს საზეიმოდ მთელი მსოფლიოს წინაშე, თბილი გულმოდგინებითა და წმინდა მონანიებით იქადაგა, აღიარა ადამიანთა წინაშე, რომ მანამდე უარყო ქრისტე; და ეს მისი აღსარება წმინდა მონანიებითა და თავისი სისხლით განბანა, როგორც ყოფილმა ქრისტეს მოყვარულმა, რითაც დიდებით შეამკო მისი ყოფილი ანგელოზური ცხოვრება, ანუ დღეს დილით მას თავი მოჰკვეთეს, რაზეც ღირსეული სიმამაცით დათანხმდა, როგორც უფრო ვრცლად თქვენი უწმინდესობა ინებებთ იხილოთ თანდართული ცნობიდან მისი წამებრივი ტანჯვისა და აღსასრულის შესახებ.

ელჩი ასევე იუწყება:

ბევრი ბერძენი დადიოდა მასთან გასამხნევებლად და სანუგეშებლად. ეტყობა, მისთვის მიცემული ფულით ციხის დარაჯი მოისყიდა და ჯალათიც წინასწარ მოალბო, რადგან მისცა მას დრო სამგლოვიარო მონანიების ლოცვა წაეკითხა ბერძნულად, როგორც იქ მყოფებმა გაიგონეს; ხოლო შემდეგ ერთი დარტყმით მოაცალა თავი სხეულს და ამით სული მარადიულ ნეტარ სიმშვიდეში დაამკვიდრა. ასეთი მონანიებისთვის მე ვუბრძანე მისთვის პანაშვიდი გადაეხადათ.

კონსტანტინე (პოლიტანსკი) წმინდანად შერაცხეს კონსტანტინოპოლის მართლმადიდებელი ეკლესიის მოწამეთა დასში. ბერძნული "წამება" შეადგინა 1745-1753 წლებს შორის პირადად მცნობმა მღვდელმონაზონმა იონა კავსოკალივიტმა, რომელიც მიუხედავად ამისა, ამ წმინდანს უწოდებს კონსტანციუსს. ეს შეცდომა გამეორებულია რიგ ახალბერძნულ სვინაქსარებში. "ახალი მარტვილოლოგიის" დაწერისას წმ. ნიკოდიმოს ათონელი თავის მოთხრობას კონსტანტინე რუსზე, იონა კავსოკალივიტის მიერ შედგენილ "წამებაზე"აფუძნებდა. ამ წმინდანის საპატივცემულო წირვა დაწერილია ბერ გერასიმე მიკრაიანნანიტის მიერ.

ათონის პატერიკში მისი ხსენების დღედ მითითებულია 19 დეკემბერი, სხვა წყაროებში კი ხსენების დღედ მითითებულია 26 დეკემბერი. ის შეტანილია ათონის ღირსთა კრებულში როგორც კონსტანციუს რუსი ან რუსინი.