წმინდა ათანასე კარიდისი დაიბადა XVIII საუკუნის შუა ხანებში ლარნაკაში, მაცხოვრის ფერისცვალების სამრევლოში და ეკუთვნოდა ქალაქის ერთ-ერთ უმნიშვნელოვანეს ოჯახს. მან თავად, წმინდა ერმოგენეს აკოლოთიის სათაურში, რომელიც გამოსცა ვენეციაში 1771 წელს და ხელახლა გამოსცა მომდევნო წელს კიტიის მიტროპოლიტის (1737-1776) მაკარიოსის ხარჯით, ზოგადად მიუთითა თავის წარმოშობის ადგილად ლარნაკის ოლქი. მსოფლიო საპატრიარქოს დიდი მქადაგებლისა და ათანასეს ნაცნობის, კონსტანტინე ეკონომოსის თანახმად, იმ პერიოდიდან, როდესაც ისინი ერთად მსახურობდნენ კონსტანტინოპოლში, მომავალმა კვიპროსელმა მიტროპოლიტმა ფართო განათლება მიიღო ვენეციაში, სავარაუდოდ ბერძნულ და ლათინურ ლიტერატურაში, როგორც იყო მიღებული ამ პერიოდში. თუმცა, არ არსებობს მკაფიო მტკიცებულებები იმ სკოლის შესახებ, სადაც ის სწავლობდა, ასევე მისი სწავლის პერიოდის შესახებ.

ვენეციაში სწავლის დასრულების შემდეგ, ათანასე დაბრუნდა კვიპროსში, სადაც კიტიის მიტროპოლიტმა მაკარიოსმა ჯერ ბერდიაკონად აკურთხა 1773 წლის 30 იანვარს, ხოლო იმავე წლის 24 მარტს-მღვდელმონაზვნად. დაუდასტურებელი ცნობების თანახმად, ათანასე მომდევნო წლებში მსახურობდა წმინდა გიორგის ბერძნულ მართლმადიდებლურ ეკლესიაში ვენეციაში. შემდეგ მან მიიღო ათენის მიტროპოლიტის (1764-1780) ბართლომეს მოწვევა და 1776 წლის 10 ივნისს ჩავიდა მასთან ერთად საბერძნეთის მომავალ დედაქალაქში, სადაც დაიკავა ადგილობრივი მიტროპოლიის მდივნისა და მქადაგებლის თანამდებობები. ის ასევე მასწავლებლად მსახურობდა იოანე დეკას კერძო სკოლაში, რომელიც ათენში 1750 წლიდან ფუნქციონირებდა.

იმავე პერიოდში ალექსანდრიის პატრიარქი იყო წარმოშობით კვიპროსელი კვიპრიანე (1766-1783), რომელმაც ათანასეს შესთავაზა ჩასულიყო ეგვიპტეში და ემსახურა ლიბიის მიტროპოლიტის ტახტზე. კვიპროსელმა სასულიერო პირმა მიიღო წინადადება და მას შემდეგ, რაც 1783 წლის 1 აპრილს კონსტანტინოპოლში ხელდასხმულ იქნა მღვდლობის მესამე ხარისხში, გაემგზავრა ალექსანდრიაში, სადაც გულმოდგინედ მსახურობდა.

რვა წლის შემდეგ, კონსტანტინოპოლის საპატრიარქოს წმინდა სინოდმა მოიწვია იგი დედაქალაქში და 1791 წლის ნოემბერში აირჩია ნიკომედიის მიტროპოლიტის ტახტზე. როგორც აღნიშნულია, მისი არჩევა იყო ჯილდო ეკლესიისადმი მისი მანამდელი მსახურებისთვის და მიეცა სულიერი ბრძოლებისა და სამწყსოსათვის მოღვაწეობის ახალი და უფრო ფართო ასპარეზი. მას შემდეგ და მის მოწამეობრივ სიკვდილამდე 1821 წლის 10 აპრილს, ათანასემ ფასდაუდებელი სამსახური გაუწია საპატრიარქოს, მნიშვნელოვან როლს ასრულებდა მისი პოლიტიკის ჩამოყალიბებაში, რაც დიდი მნიშვნელობის იყო ოსმალეთის იმპერიის ქრისტიანული მოსახლეობისთვის, მისი ეთნარქის სტატუსის გამო. ამ პერიოდის განმავლობაში ის ასევე იყო იერარქთა დელეგაციის წევრი, რომელიც წარმოადგენდა ბერძნულ ერს პორტაში სხვადასხვა მნიშვნელოვან საკითხებზე.

მათ შორის იყო კვიპროსის ეკლესიის ინტერესების დაცვა, როგორც ეს აღნიშნულია სხვადასხვა წყაროებში და დასტურდება წერილით, დათარიღებული 1803 წლის 5 ივნისით, რომელიც კვიპროსელმა მიტროპოლიტმა გაუგზავნა კვიპროსის არქიეპისკოპოსს (1767-1810) ქრისანთოს. ამით ის ატყობინებდა მას თავისი ძალისხმევის შესახებ, რათა თავიდან აეცილებინათ ლიცენზიის გაცემა კონსტანტინოპოლში საფრანგეთის ელჩის მეშვეობით ლარნაკის კათოლიკური სამღვდელოებისთვის, რომ მათ ჩაეტარებინათ წირვა წმინდა ლაზარეს ტაძარში. მან ასევე აცნობა, რომ დიდი ძალისხმევის შემდეგ, მოახერხა ახალი საკათედრო ტაძრის აშენება ნიკომედიაში, მიძღვნილი წმინდა ბასილი დიდისადმი, იმ ადგილას, სადაც ადრე პატარა სამლოცველო იყო.

ეს მისი ქმედებაც არის დამახასიათებელი მაგალითი მისი მუდმივი მცდელობისა, განევითარებინა საეკლესიო ცხოვრება, მიუხედავად მრავალი სირთულისა, რომელთა წინაშეც მას უწევდა დგომა თურქული მმართველობის მკაცრი პირობების გამო. ათანასემ ასევე გამოავლინა განსაკუთრებული ინტერესი ბერძნული განათლების ხელშეწყობისადმი ნიკომედიაში, სადაც მან იზრუნა ბერძნული სკოლის დაარსებაზე 1800 წელს. როგორც აღნიშნულია სკოლის დაარსების აქტში, რომელსაც ხელი მოაწერა 1801 წლის მაისში, თავდაპირველად ქალაქის ეკლესიების მეშვეობით შეგროვდა ორი ათასი გროში, რაც მან გაზარდა საკუთარი შენატანით სამ ათასამდე. შემდეგ მან ეს თანხა შეიტანა მიხაილიცისა და კარატეპეს თემებში, რათა პროცენტებიდან დაფარულიყო მასწავლებლის ხელფასის ნაწილი. მან ასევე იზრუნა სკოლაში ღარიბი მოსწავლეების სწავლაზე, რომლებიც გაათავისუფლა სწავლის გადასახადისგან, და უზრუნველყო მისი ფუნქციონირება 1801 წლის ივლისში პატრიარქ კალინიკე V-ის მიერ სინოდალური სიგილიის გამოცემით.

მისი მოწამეობრივი სიკვდილი

ალექსანდრე იფსილანტის მიერ 1821 წლის 24 თებერვალს დუნაისპირა სამთავროებში რევოლუციის გამოცხადებამ დიდი არეულობა გამოიწვია მაღალ პორტაში, რამაც უშუალო საფრთხის ქვეშ დააყენა იმპერიის ქრისტიანული მოსახლეობა, რადგან ის კოლექტიურად ჩაითვალა პასუხისმგებლად ამბოხებაზე. ამის გამო, ერთი თვის შემდეგ, თურქებმა დაიწყეს იერარქების დაპატიმრება და ბერძნული ერის ათობით წარჩინებულის ხოცვა-ჟლეტა კონსტანტინოპოლში, რათა შიში დაეთესათ და შეეზღუდათ რევოლუციის გავრცელება.

იერარქებიდან თავდაპირველად დააპატიმრეს ეფესოს მიტროპოლიტი დიონისე (1803-1821), ხოლო შემდეგ, მომდევნო კვირას - ნიკომედიის მიტროპოლიტი ათანასე, ანხიალოს მიტროპოლიტი ევგენიოსი (1813-1821) და სხვები. თავდაპირველად იერარქები გადაიყვანეს, როგორც იმპერიის დამხობის "შეთქმულებაში" მონაწილეობის ეჭვმიტანილები, ბოსტანჯიბაშის (მთავარი მებაღის) ციხეებში, სადაც ისინი პატიმრობაში მოათავსეს. როდესაც შემდეგ ცნობილი გახდა პელოპონესში რევოლუციის შესახებ, სულთანმა ბრძანა მათი დაუყოვნებლივ სიკვდილით დასჯა.

დაპატიმრებულმა იერარქებმა, რომლებმაც იგრძნეს მოახლოებული აღსასრული, დიდ ხუთშაბათს, 1821 წლის 7 აპრილს, ერთმანეთს აღსარება ჩააბარეს და ეზიარნენ უხრწნელ საიდუმლოებებს, რომლებიც დიაკონმა ფარულად მიიტანა ციხეში. იმავე დღეს მათ სთხოვეს სარწმუნოების შეცვლა, რათა სიცოცხლე გადაერჩინათ, და მათი უარის შემდეგ, ჯალათებს გადასცეს, რომლებმაც სასტიკად აწამეს.

ამასობაში, 10 აპრილს, აღდგომის ლიტურგიის დასრულებიდან მცირე ხნის შემდეგ, დააპატიმრეს პატრიარქი გრიგოლ V და ჩამოახრჩვეს საპატრიარქოს შუა კარიბჭეზე, რომელიც მას შემდეგ დახურულია, რათა ყველას შეახსენოს მისი მსხვერპლი.

იმავე დღეს, 1821 წლის აღდგომის კვირას, წამებისკენ წაიყვანეს მიტროპოლიტები: ეფესოს დიონისე, ანხიალოს ევგენი და ნიკომედიის ათანასე. ეფესოს მიტროპოლიტი დიონისე ჯალათებმა ხმლებით მოკლეს თევზის ბაზარში (ბალუქ პაზარი), ხოლო ანხიალოს მიტროპოლიტი ევგენი ჩამოახრჩვეს ე.წ. მოაჯირიან კარიბჭესთან გალათაში (პარმაკ კაპუ). თუმცა ათანასე, რომელიც იყო ხანდაზმული, სუსტი, ავადმყოფი და წამებისგან გამოფიტული, ჯალათების სისასტიკის დანახვისას ხმამაღლა ილოცა, ითხოვა რა სული მშვიდობიანად მიებარებინა ღვთის ხელში და არ დაეშვა მისი წამება სიკვდილამდე, რის შემდეგაც მაშინვე გარდაიცვალა. თუმცა, ჯალათებმა მიცვალებულიც არ დაინდეს და მისი ცხედარი ცხოველს აჰკიდეს, წაიყვანეს ასევე პარმაკ კაპუში, სადაც ჩამოკიდეს. შემდეგ მოწამე იერარქების მკერდზე დააკრეს დამსჯელი ფირმანი მათი სიკვდილით დასჯის მიზეზების შესახებ და სამი დღის განმავლობაში საჯაროდ გამოფენის შემდეგ, მათი ცხედრები ზღვაში გადაყარეს, საიდანაც მორწმუნე ქრისტიანებმა ამოიღეს და უცნობ ადგილას დაკრძალეს. ასევე შეგროვდა გარდაცვლილი პატრიარქის ნეშტი, რომელიც გადაასვენეს და დაკრძალეს ოდესაში. საბერძნეთის ეკლესიის წმინდა სინოდმა თავდაპირველად, 1921 წლის 8 აპრილს, რევოლუციის ასი წლისთავის აღნიშვნის ფარგლებში, ეკლესიის ჰაგიოლოგიურ დიპტიქებში შეიტანა პატრიარქი გრიგოლ V, ხოლო 2021 წლის 15 ივლისს, ორასი წლის შესრულების აღსანიშნავად, პატრიარქთან ერთად, იმავე დღეს ან მალევე დაპატიმრებული და სიკვდილით დასჯილი შვიდი იერარქიც, მათ შორის კვიპროსელი ნიკომედიის მიტროპოლიტი ათანასე.

წმინდა ათანასეს ეკლესია მოიხსენიებს 10 (23) აპრილს და ბრწყინვალე შვიდეულის შაბათს.