იმ წელს, როდესაც ღმერთმა ხატმებრძოლი იმპერატორი თეოფილე (829-842 წლები) შერისხა, ბაღდადის ხალიფამ, სარკინოზთა უმძლავრესი არმიის წყალობით, ბიზანტიას სძლია და ფრიგიის ქალაქი ამორეა ჯერ ალყაში მოაქცია, სამი დღის შემდეგ კი იქაურ მოღალატეთა წყალობით, დაიპყრო კიდეც.

ქალაქის მოსახლეობა, დიდიან-პატარიანად ამოჟლიტა და მიმდებარე სოფელთა გლეხებიც ზედ მიაყოლა. მტარვალმა არავინ დაინდო, გარდა იქაური, წარმომავლობით - კეთილშობილი მხედრებისა - ქრისტეს 42 მხნე მეომრისა, რომელნიც მძიმე ჯაჭვებით შებორკა და სირიის გზას გაუყენა, სადაც ბნელ და მყრალ დილეგში გამოამწყვდია.

მხედრები წყლის ნაცვლად საკუთარი ცრემლებით იკლავდნენ წყურვილს, საზრდელად კი რამდენიმე ლუკმა პურს სჯერდებოდნენ, ციხის მცველნი დროდადრო რომ მიაწვდიდნენ ხოლმე, სხეულს და სამოსს მატლები უღრღნიდნენ, საკანში კი ისე ბნელოდა, ერთურთის ხილვაც კი არ შეეძლოთ. ამგვარმა პირობებმა მოწამენი უკიდურესად გამოფიტა და დააუძლურა, თუმცა, ყველაფრის მიუხედავად არც ერთ მათგანს არ დაუკარგავს მხნეობა და ვერც დაყვავებამ და ვერც მუქარამ რწმენაზე უარი ვერ ათქმევინა.

ხალიფას კი ახალ ქალაქთა დაპყრობა, ამათ სულების დაუფლებასთან შედარებით არად უღირდა, ამიტომ გათავისუფლებას და სიცოცხლეს იმ შემთხვევაშიც შეჰპირდა, თუ მხედარნი მოჩვენებითად უარყოფდნენ ქრისტეს, განაცხადებდნენ, რომ ისლამი მიიღეს და მათ გვერდით დადგებოდნენ ლოცვისას.

მოწამენი კი პასუხობდნენ:

- ჩვენს ადგილას თავადაც ასე მოიქცეოდითო?

- რაღა თქმა უნდა, - პასუხობდნენ მუსლიმანნი, - რამეთუ თავისუფლება ყველა საფასეს აღემატებაო!

- მაშ, რადგან საქმე რწმენას ეხება, თქვენებრ მერყევთ ვერ დავეყრდნობითო! - უპასუხეს მხედრებმა.

გავიდა რამდენიმე დღე და ხალიფას მსახურებმა კვლავ მიაკითხეს ტყვედქმნილებს, თითქოსდა, მოწყალების გადასაცემად, თან ცრუდ იცრემლებოდნენ, ვითომდა ისინი ეწყალვოდათ, თან რჩევასაც აყოლებდნენ - იხსენით თქვენი სიცოცხლე და მუჰამედის ქვეშევრდომნი გახდით, რომელიც თავის მიმდევართ ყოველგვარ მიწიერ სიკეთეს და სიტკბოებას ჰპირდებაო!

წმინდა მხედრებმა კი თვალნი ზეცად აღაპყრეს, უფალს უხმეს და არამკითხე "კეთილისმსურველთ" ეს უპასუხეს:

- მსგავსი დაპირებანი, უპირველესად, იმ რელიგიის ცრუდქმნილების ნიშანია, ჩვენს სულზე გაბატონება რომ სწყურია, რომელიც, სინამდვილეში, უფალმა თავის ხატად და მსგავსად შექმნა.

მაშინ მათ გადარწმუნებას მუსლიმი მისტიკოსნი შეეცადნენ, თუმცა, ამაოდ: წმინდანებმა მტკიცედ უპასუხეს, რომ მუჰამედს არც ერთი წინასწარმეტყველი არ ახსენებს, ქრისტეს მოსვლის შესახებ კი მთელი ძველი აღთქმა იუწყება.

შვიდი წელიწადი გაატარეს საპყრობილეში წმინდა მხედრებმა, მაგრამ მათ რწმენას მისხალი არ მოჰკლებია და დღედაღამ ლოცვითა და ფსალმუნთგალობით განიმტკიცებდნენ სულს, უფალს ადიდებდნენ და ჰმადლობდნენ, რომ მისთვის ტანჯვის დათმენის ღირსნი გახადა.

845 წლის 5 მარტს ხალიფას მოთმინების ძაფი გაუწყდა და ქრისტეს მხნე რჩეულთ განაჩენი გამოუტანა, მომდევნო დღეს კი, უთენია, ოფიცერმა გაძლიერებული დაცვითურთ საპყრობილიდან გამოიყვანა და სანამ სასჯელის ადგილს მიაღწევდნენ, კიდევ ერთხელ სცადა ქრისტეს მოწამეთა დარწმუნება, - ხალიფასთან ერთად ილოცეთო, მათ კი უპასუხეს:

- მტერთათვის კი ეგების ლოცვა, მაგრამ ისე, როგორც ამას ქრისტე გვასწავლისო, თან ჯალათთათვის უფლისგან შენდობას გამოითხოვდნენ.

ჯალათებმა წმინდა მხედრებს ხელები შეუკრეს და მდინარე ევფრატის ნაპირთან მიიყვანეს, სადაც სანახაობის სურვილს უამრავი სარკინოზისთვის მოეყარა თავი.

ოფიცერმა ერთ-ერთ მათგანს, თეოდორეს უხმო და უთხრა:

- ერთ დროს პრესვიტერი იყავ, მღვდლობაზე უარი თქვი, საიმპერატორო არმიას შეუერთდი, მაღალ სამხედრო წოდებასაც მიაღწიე, ხელში იარაღი გეპყრა, ხალხს ხოცავდი და ახლა რად დაგიჟინია, - ქრისტიანად უნდა მოვკვდე? სჯობს, საშველად მუჰამედს უხმო, რადგან ქრისტეს შეწევნის იმედი, რომელსაც ოდესღაც უღალატე, აღარ უნდა გქონდესო!

- სწორედ ამ ცოდვის გამოსასყიდად მმართებს, მისთვის სისხლი დავღვარო, რომ უფლისგან შენდობა მივიღოო, - უპასუხა თეოდორემ.

ეს თქვა, ილოცა, ჯვარი გარდაისახა და თავისი პატიოსანი თავი ჯალათის მოელვარე მახვილს შეუშვირა.

მის მაგალითს დანარჩენებმაც მიბაძეს და უშფოთველად მიიღეს მოწამებრივი აღსასრული.

მეოხ გვექმენით, წმინდა მამანო, უფლის უწმინდესი საყდრის წინაშე!

კონდაკი:
ქუეყანასა ზედა ქრისტესთვის იღუაწეთ და მიიღეთ ზეგარდამო დიდებისა იგი გვირგვინი, და უფლისა მიერ მადლი, განმაძლიერებელნი თქუენი, და ყოველნივე ზახებანი მტერთანი განაბნიეთ, და ქრისტე ღმრთისათვის ტკივილთა დათმენა და სისხლთა დათხევა მიითვალეთ, ხოლო მაქებელთა თქუენთა მარადის იხსნით განსაცდელთაგან.

სხვა კონდაკი:
ახალ გამოჩინებულნი ვარსკვლავნი სარწმუნოებისა გულსმოდგინედ ქრისტესთვის ვნებულნი, საქებელითა გვირგვინითა ღირსებით ყოველთა გვირგვინოსანვყვენეთ მვედრებელნი ჩუენთვის ქრიტსე მიმართ, ვითარცა სუეტნი და ზღუდენი ქრისტიანობილისა მთავრობისანი.

ხატის წყარო