სწავლება ცოდვისა და სასჯელის შესახებ წმინდა იოანე ოქროპირის მიხედვით
ყოვლადმოწყალე და ყოვლადსახიერმა ღმერთმა სიკეთითა და სიკეთეში შექმნა ადამიანი.
სიკეთით, რადგან ყოვლადუცოდველი იყო მისი ბუნება, თავისი ხატება და მსგავსება მიანიჭა მას, ხატება, როგორც საჩუქარი, წყალობა, წარუშლელად აღბეჭდა მასში (უკვდავი სული, გონება, თავისუფალი ნება, შემოქმედებითი უნარი). მსგავსება კი, როგორც დავალება, ისე მიეცა, რომელიც მორჩილებითა და მცნებათა აღსრულებით განღმრთობისა და სრულყოფისკენ უნდა წარემართა. ჭეშმარიტად სიკეთეში, რამეთუ გააჩნდა ყველანაირი გარემოება სრულყოფისთვის. შეიქმნა მეფედ და გვირგვინად შესაქმისა და, შესაბამისად, მეფური იყო სამყოფელი მისი - სამოთხე.უფალმა, როგორც აბსოლუტურმა თავისუფლებამ, თავისუფლება მიანიჭა ადამიანს, თავისუფალი ნება უბოძა, რომელიც ჭეშმარიტების ჭვრეტისკენ, მისკენ სწრაფვაში უნდა გამოეყენებინა. ადამიანი იყო თანაბრად შემძლებელი როგორც სიკეთისა, ასევე ბოროტებისა. პირადი ნება თავის თავში მოიცავდა არჩევანს სიკეთესა და ბოროტებას შორის. ერთადერთი, რაც პირველქმნილ ადამს უფლისგან მიენდო, რაც საკუთარი ნებისამებრ უნდა აღესრულებინა, მართებული არჩევანი იყო. საუბედუროდ, კაცობრიობამ გააკეთა არასწორი არჩევანი ადამში, ღვთის დაუმორჩილებლობამ ბოროტების მონად აქცია იგი. ვისი მორჩილიც გახდა, ის იქნა მისი ბატონიც. უარყო ღვთის ბოძებული წყალობა, სიყვარული, სიკეთე და დაემონა მტერს ყოველი სიკეთისას, მოწინააღმდეგეს ჭეშმარიტებისას - ეშმაკს. "როგორც სხეული კვდება სულის გარეშე მაშინ, როდესაც სული მას თავისი ძალის მიღმა ტოვებს, ასევე მოკვდა ადამი, როდესაც იგი საღვთო სულმა თავისი მადლისა და ძალის გარეშე დატოვა". უკვდავი იყო იმიტომ, რომ უცოდველი იყო, ხოლო როდესაც ცოდვა შემოვიდა მასში, გახდა მოკვდავი, არა მხოლოდ იგი, არამედ ყოველი თესლი მისი.
დაუმორჩილებლობა ღვთისა - მამაა ცოდვისა, ცოდვა კი - დედაა მისგან ნაშობი სიკვდილისა. მართალია ადამმა, ჩვენმა წინაპარმა ღვთის დაუმორჩილებლობის ცოდვა აღასრულა პიროვნულად, პირადად თუმცა ცოდვისმიერი შედეგით, რაც გულისხმობს პირველ რიგში სულიერ ხრწნილებას, უფლის ხატების შელახვას, შებილწვას, ღვთის ძეობილობის დაკარგვას, მადლისგან გაუცხოებას, ცოდვის მონობას, ჩვენზე ბოროტის გაბატონებას, ცოდვის უღელქვეშ მოქცევას ვიგემეთ, ვიმემკვიდრეთ უკლებლივ ყველამ, როგორც ჩვენი პირველ მშობელთა შთამომავლებმა. სულის ხრწნილება კი თავის მხრივ აისახა ხოციელ ბუნებაზეც, გავხდით ტკივილგამცდელნი, ხრწნადნი, მოკვდავნი. პიროვნულად, ჰიპოსტასურად არ ვყოფილვართ ცოდვის აღმასრულებენი, თუმცა ცოდვის მიზეზიდან გამოსული შედეგი ყველასთვის უკლებლივ დადგა. მრავალთ შეიძლება იფიქრონ და თქვან: ,,რა უსამართლობაა, მე არ ჩამიდენია ცოდვა და ვიმკი ნაყოფს მისას, ადამის ცოდვაში არა თანამონაწილე და არა ზიარი წინაპრის შეცოდების შედეგებს ვიმკი", არადა წმინდა მამათგან მისწავლია, რომ მშობელთა შეცოდებათა გამო შვილები არ აგებენ პასუხს, რადგან ცოდვა თესლობითად, შთამომავლობითად არ გადაეცემა. მაშინ რა მოხდა ამ შემთდვევაში, რატომ მოხდა ყველაფერი საპირისპიროდ და ერთი შეხედვით უსამართლოდ? პირველ რიგში ამ საკითხს სულიერი თვალით უნდა შევხედოთ და ვიხელმძღვანელოთ იმ რწმენიდან და სწავლებიდან გამომდინარე რაც წმინდა წერილზე დაყრდნობით წმინდა მამებისგან ვისწავლეთ.
ჩვენ ვიცით რომ უფალი მოყვარული მამაა, კეთილი და სამართლიანია. უფლის ამ თვისებებიდან გამომდინარე თუ ვიმსჯელებთ და სულიერი თვალით შევხედავთ ამ საკითხს, ადამისეული ცოდვიდან თავს ასე ცალკე ვერ დავაყენებთ, ვერ ვიტყვით: ,, ეს ჩემი ცოდვა არ არის, სხვამ დააშავა და მე ვისჯები" განა უფალი ასე უსამართლოა რომ, ჩვენი წინაპრის შეცოდებისთვის ასე ბრმად დასაჯა კაცობრიობა? თითქოს ჩვენ ყველა ადამის შთამომავალნი მის ადგილზე უფლის უარყოფის ცოდვაში არ ჩავარდებოდით, უკეთესნი ვიქნებოდით, ნუთუ შეგვიძლია ამის ასე კადნიერად თქმა?
წმინდა გრიგოლ ღვთისმეტყველი ამბობს: ,,ადამის შემთხვევაში ჩვენ უარეს ღვთის უარყოფის ცოდვაში აღმოვჩნდებოდით, გადავამეტებდით მას." (ადამს) ეს უწყოდა უფლის ყოვლისმომცველმა სიბრძნემ და ამიტომაც განუკუთვნა ეს სასჯელი კაცობრიობას. იქნებ ადამისეული ცოდვის ამგვარად, სულიერი თვალით ხედვა უფრო მართებულია და შეეფერება უფლის სამართლიანობას? ყველა წმინდა მამა ადამისეულ ცოდვას საკუთარ თავს განუკუთვნებს, არ აყენებს მისგან განცალკევებით.
"ეს ჩემი ცოდვაა, მამისეული არჩევანი ჩემი არჩევანიცაა" ამ სულისკვეთებითაა გამსჭვალული წმინდა მამები და არა ისე: ,,სხვამ შეცოდა და მე დავისაჯე", ამგვარი ხედვა და აზროვნება მოწყვეტილია ქრისტიანულ სულს, სიმდაბლესა და სიყვარულს. ამგვარი აზროვნებიდან შორსაა უფლის ცოდნა, მისდამი ნდობა და მორჩილება. სწორედ ამ თვალსაზრისით ვამბობთ რომ ადამით კი არ დავისაჯეთ, არამედ ადამში დავისაჯეთ ყველა, რადგან არ ვმიჯნავთ საკუთარ თავებს მისგან, ვითავისებთ რა ადამის დაცემულ არჩევანს. აბა პირდაპირი მნიშვნელობით როგორ ვიქნებოდით ადამის ცოდვის პიროვნულად გამზიარებელნი, როცა ნაშობნიც არ ვიყავით ჯერ. თუმცა უფლის განგებულებამ წინასწარ უწყის ყველაფერი, უწყის ისიც, თუ ვინ როგორ წარმართავს საკუთარ თავისუფლებას, ჩასახვამდე და შობამდეც კი, თუმცა წინასწარ არ განგვისაზღვრავს არაფერს. სწორედ ამაშია ჩვენი თვითუფლებრივობა და თავისუფლება.
დასაბამიერი ცოდვის შედეგი ამპარტავნებაა. "ამპარტავნება ბოროტების მწვერვალია", - ამბობს წმინდა ოქროპირი. ამიტომაც უფალმა დასაწყისშივე ყველაფერი ისე მოაწყო, რომ აღმოეფხვრა ჩვენში ეს ვნება. "რამეთუ საგზალი ცოდვისაი სიკვდილი არს" (რომ. 6,23). ამიტომაც ადამმა თავად განიმზადა სიკვდილი ღმერთისგან განშორებით. პირვანდელი ცოდვა შეიძლება შევადაროთ ხის ფესვს (დაზიანებულს), ხოლო ინდივიდუალური, პიროვნული - დაზიანებული ხის ნაყოფს. ხის ფესვის დაზიანება აუცილებლად უარყოფით გავლენას მოახდენს თითოეულ ნაყოფზე, ხოლო ამა თუ იმ ნაყოფის უვარგისობა, სიხენეშე არ მოქმედებს, არ განსაზღვრავს სხვა დანარჩენის ვარგისიანობას. სიმწარე გადადის ფესვიდან და არა ნაყოფიდან ნაყოფში. ასევე გადმოვიდა დასაბამიერი ცოდვის მწარე ფესვიდან სიკვდილი მის ყოველ "ნაყოფში" - ადამიანში. ნათლისღებაა ერთადერთი საიდუმლო, ერთადერთი მადლისმიერი წყარო, რომლითაც მოგვეტევება, განვიბანებით არა მხოლოდ პირვანდელი ცოდვის, არამედ მასთან ერთად ჩვენს მიერ აღსრულებული ყოველი ცოდვისგან. მართალია, შედეგი ცოდვისა სიკვდილი - კვლავ ძალაშია, რადგან ადამიანი ხორციელ სიკვდილს ექვემდებარება, მაგრამ დროებით, ვიდრე მეორედ მოსვლამდე, საყოველთაო აღდგომამდე.
ადამიანთაგან მრავალი მიიჩნევს, რომ პიროვნული ცოდვა, რომელიც აღსრულებულია პირადად თითოეულის მიერ, მემკვიდრეობით, შთამომავლობითად გადაეცემა, რომ ჩვენ ხშირად წინაპრის მიერ ჩადენილი ცოდვის გამო ვისჯებით. ნუთუ ჭეშმარიტია ეს აზრი და მართებულია ასეთი სწავლება? გავიხსენოთ იოანეს სახარება: "და წარვიდოდა იესუ და იხილა კაცი ბრმაი შობითგან. ჰკითხვიდეს მოწაფენი მისნი და ეტყოდეს: "რაბი, ვინ სცოდა - ამან თუ მშობელთა ამისთა, რამეთუ ბრმა იშვა?" (იოანე 9,12). ეკლესიის უდიდესი მამა, ავტორიტეტი ქრისტიანული მოძღვრებისა, წმინდა იოანე ოქროპირი ამბობს, რომ თავად კითხვაა მცდარად დასმული, რადგან როგორ შესცოდავდა იგი დაბადებამდე, განა ბრმად არ იშვა? ან თუ მშობლები სცოდავდნენ, თავად რა შუაში იყო? როდის ისჯებოდნენ მშობლების ცოდვებისთვის შვილები? მაცხოვარი მშვიდად პასუხობს მოწაფეებს: "არცა ამან სცოდა, და არცა მისმა მშობლებმა, არამედ რაითა იდიდოს ძეი ღმრთისაი". ეს სიტყვები ბრმის მშობლების უცოდველობას კი არ გულისხმობს, არამედ იმას, რომ მათი ცოდვიანობა არ არის მიზეზი უსინათლო შვილის შობისა.
უფალი ამ სიტყვებით, მაგალითით ზოგად სწავლებას - განმარტებას გვაძლევს როგორც ეკლესიის შვილებს, ასევე ყოველ ხორციელს, რომ არ შეიძლება შვილი დაისაჯოს მშობელთა შეცოდებისთვის. თუ ჩვენ ამ აზრს არ ვაღიარებთ, მაშინ ისიც უნდა ვთქვათ, რომ შობამდეც შესაძლებელია ცოდვის ჩადენა.
წმინდა წინასწარმეტყველ ეზეკიელის პირით უფალი ამბობს: "ცხოველ ვარ მე! ყოველნი სულნი ჩემნი არიან: ვითარცა სული მამისა, ეგრეთვე სული ძისაი ჩემი არს. სულმან, რომელმან სცოდოს, იგიცა მოკუდეს. და ძემან არა მიიღოს ცოდვაი მამისაი, არცა მამამან - ცოდვაი ძისა თვისისაი" (ეზეკ. 18,1-3,20). ნურც ნურავინ გაიმეორებს იუდეველთა ცინიკურ იგავს: "მამათა ჭამეს კაწახი და შვილთა კბილნი მოეძუხნეს". ასევე მოსე ამბობს: "არა მოკუდეს მამაი შვილისათვის". ზოგიერთი კითხულობს: როგორ უნდა გავიგოთ სიტყვები: "რომელი მიაგებს ცოდვასა მშობელთასა შვილთა ზედა მესამედ და მეოთხედ ნათესავადმდე"? ჯერ ერთი, ეს სიტყვები საყოველთაო არ არის, იგი ყველაზე არ ვრცელდება, არამედ მხოლოდ ეგვიპტიდან გამოსულთა მიმართ. უფალმა მრავალი სასწაული უჩვენა ებრაელებს, მრავალგზის იხსნა იგინი მტრის ხელისგან, მაგრამ მიუხედავად ასეთი სიკეთისა, მათზე აღსრულებული ამდენი სასწაულისა, არ მოლბა მათი გული, პირიქით, ბოროტებაში გადააჭარბეს მათაც, რომელთაც მსგავსი სასწაული არც კი ეხილათ. ამიტომაც მოიწევა მათზე იგივე სასჯელი, რაც მათ მშობლებისა და წინაპრებისთვის იყო განკუთვნილი. ამ ნათქვამის დედაარსი ისაა, რომ მშობელთა შეცოდებანი კი არ არის საფუძველი და მიზეზი შვილთა დასჯისა, არამედ მათ მიერ უშუალოდ, პირადად აღსრულებული სიმძიმე ცოდვებისა, რომ ისინი კიდევ უფრო განმტკიცდნენ წინაპართა უღმერთოებასა და შეცოდებებში.
წმინდა ოქროპირი ასევე ამბობს: "ისინი, რომლებიც ეგვიპტეში ეგვიპტელთა ღმერთებს დაემონნენ, არც თვით დასჯილან, არც მათი მამები, არც მამათა მამები, მაგრამ რომლებიც დაეშურნენ მათ უღმერთობას, დაისჯებიან, რადგან ქველმოქმედების შემდეგაც არ მოიძაგეს ესოდენი უღვთოება".
ამგვარად, წმინდა მამა მთლიანად უარყოფს შეხედულებას, რომ მშობელთა ცოდვები შვილებზე გენეტიკურად გადადის. შთამომავლობიდან მხოლოდ იმას შეეხება სასჯელი, რომელიც წინაპრის ცოდვის ჯაჭვის გამგრძელებელი შეიქნება.
განა უგუნურება არ არის მტკიცება იმისა, რომ ცოდვა შთამომავლობით, თესლობითად გადაეცემა? ამას ისიც მოჰყვება, რომ სულიც თესლობითად გადადის, ეს უდიდესი ფასეულობაც ხორციელების ნაყოფია. მაშინ სადღა ჩანს მზრუნველობითი განგებულება, უდიდესი წყალობა და კაცთმოყვარება უფლისა? ნუთუ ასეთი მსჯელობით პირდაპირ თუ ირიბად დაკნინებული და უარყოფილი არ არის ყოველივე ეს? თითოეული ადამიანი ინდივიდია, რადგან ის, რაც მთავარია მასში - უკვდავი სული, გონება, თავისუფალი ნება, სუფთად, წმინდად, უნაკლოდ და ყოველგვარი მიზეზის გარეშე ებოძა ღვთისგან (ერთადერთი - პირველქმნილი ცოდვა გადადის შთამომავლობითად ყოველ ადამიანზე). თუკი ეს ასე არ არის, ვინც ამას არ ეთანხმება, იგი პირდაპირ მიუთითებს, რომ უფალია მიზეზი კაცის ცოდვიანობისა. ცოდვის არსი და სათავე ღვთის ურჩობა, მისი მცნებების უარყოფაა, რომელიც ამ ქვეყანაზე მოვლინების შემდეგ შეუძლია აღასრულოს თითოეულმა გონიერმა ქმნილებამ, ცოდვა ხომ პირველად გონების ნაყოფია, მასში ნაშობი აზრია (საწინააღმდეგო უფლის ნებისა, მისი სიმართლისა) და თუ ადამიანი არ შობილა, მაშინ სადღაა გამოვლინება ცოდვისა, ურჩობისა? ხოლო თუ ცოდვილად იშვა, მაშინ სად, როდის და ვინ არის მიზეზი ყოველივე ამისა?
ადამიანი, რომელიც იზიარებს შეხედულებას წინაპართა ცოდვებისა და სასჯელის შთამომავლობით გადაცემის შესახებ, ასეთი მსჯელობით, სწავლებით აღიარებს ბედის არსებობას, შემოაქვს სწავლება ბედის შესახებ, რითაც კნინდება მასში მთავარი - თავისუფალი ნება, არჩევანი. სადღაა არჩევანი სიკეთესა და ბოროტებას შორის?
უკვდავი სული, რომელიც ღვთის მიერ ენიჭება თითოეულს, არ შეიძლება ხორციელად გადაეცეს; თესლობითად შეიძლება გადაეცეს ის, რაც ხორცისაა: კანის ფერი, თვალის ფერი, ნაკვთების მოყვანილობა, სისხლის ჯგუფი და ა.შ. ესე იგი ის, რაც გენეტიკურია (თუმცა ამ მხრივაც ყოველი ადამიანი მაინც ინდივიდია და განუმეორებელი), ხოლო ის, რაც სულისაა, უზენაესი სულის ნაწილია (იგულისხმება ადამიანის სული, ღვთის მადლით მინიჭებული, მის მიერ შთაბერილი), როგორ შეიძლება ხორციელმა გადასცეს? უფალი ხომ კაცად-კაცადს ჩასახვისთანავე, მყისიერად ხორცთან ერთად (რაჟამს ხორცი - იმავ დროს სულიც და რაჟამს სულიც - იმავ დროს ხორციც) ანიჭებს სუფთა, უზაკველ სულს. ყოველნაირად უცოდველი და სუფთაა მისი სული, გარდა პირველქმნილი ცოდვისა და მისი სიმძიმისა, ანკი როდის და სად უნდა ეცოდა მას?
როგორც უკვე აღვნიშნეთ, ცოდვის არსი და მისი სათავე ღვთის მცნების დარღვევაა, მისი ურჩობაა, რომელიც თავდაპირველად აზრში, გონებაში "იკეთებს ბუდეს". თუკი არ შობილა, არ დაბადებულა, მაშინ სადღა სცოდა, გონებაში თუ ქმედებაში? როგორღაა ცოდვილი ესა თუ ის ადამიანი? ჭეშმარიტად ამაო და უსაფუძვლოა დავა ამის შესახებ.
მაცხოვარი სახარებაში ამბობს: "ვინც არ იქნება, როგორც ყრმა (ესე იგი ცოდვასთან მიმართებაში ჩვილი, უმეცარი), ვერ დაიმკვიდრებს ცათა სასუფეველს". რატომ მოჰყავს უფალს ბავშვები სიწმინდისა და უბიწოების მაგალითად, ნუთუ მათი მშობლები უცოდველნი არიან? არა, არამედ იმიტომ, რომ ისინი სუფთანი არიან ცოდვასთან მიმართებაში, მათ არ გააჩნიათ პირადი ცოდვა, - სწორედ ეს არის საზომი, განმსაზღვრელი სიწმინდისა, სისუფთავისა. მით უმეტეს მათ, რომელნიც ჯერ არ შობილან, ჩასახვისთანავე როგორ ვამბობთ ცოდვილად? განა ამ ლოგიკით იმას არ ვაღიარებთ, რომ ყოველი წმინდანის შთამომავალი წმინდანი უნდა იყოს და ცოდვილისა - ცოდვილი? ეს რომ ასე არ არის, ამას წმინდა წერილითა და მრავალ წმინდა მამათა ცხოვრების მაგალითით ვხედავთ (წმინდა ბარბარე და მისი მშობლები, მართალი იობი და მშობელი მისი, ცხრა კოლაელი ყრმა და მშობლები მათი, მართალი იაკობი და შვილნი მისნი და სხვა მრავალი). ცხოვრების წესი არის განმსაზღვრელი ცოდვიანობისა და არა შთამომავლობა. ნაყოფი ხის ტოტებზე უნდა ეძებო და არა ხის ფესვებზე, თავად შენ ვინ ხარ, რა ნაყოფი გამოიღე "ჭეშმარიტი მევენახის" - უფლის წინაშე და არა ის, რა ქნეს შენმა წინაპრებმა, შენმა "ფესვებმა". უფალი მიაგებს კაცად-კაცადსა "საქმეთა მათთაებრ" და არა წინაპრებისა და შთამომავლობის მიხედვით.
სენის შეჩერებას ექიმი თავდაპირველად წამლით ცდილობს, მაგრამ თუკი ხედავს, რომ დაავადება წინ მიიწევს და მთელ სხეულს საფრთხე ემუქრება, დაუყოვნებლივ მოკვეთს უვარგის ნაწილს, რომ იხსნას ადამიანი დაღუპვისგან. წამალს რომ ემოქმედა, ამპუტაცია საჭირო აღარ იქნებოდა, მაგრამ რაკი სენი დღითიდღე საშიში გახდა, სხვა გზა არ დარჩა. ასევეა სულთან მიმართებაშიც, უფალი მკურნალია ყოველი სულიერი (ასევე ხორციელი) სენისა - ცოდვისა და როდესაც იგი ხედავს, რომ არ არის საკმარისი მხოლოდ "წამალი" ანუ შეგონება (რომელიც მის სულგრძელობაში, მოთმინებასა და სიყვარულში გამოიხატება), რომ ადამიანი გამოსწორების მაგივრად დღითიდღე მტკიცდება, მყარდება მამისეულ ცოდვებში, არათუ ხორცით, არამედ სულითაც, ცოდვისმიერად გახდა შთამომავალი წინაპრებისა, კვლავ დიდი სიყვარულის გამო სადღაც გაწყვეტს, მოკვეთს ცოდვით კვანძს, რათა ამით საფუძველი დაუდოს ახალ, სულიერად ჯანსაღ მოდგმას.
ცოდვილი წინაპრები კი არ არიან მიზეზნი ადამიანთათვის სასჯელისა, არამედ ცოდვაში შთამომავლობა.
როდესაც ადამიანი მოძღვართან აღსარებაზე მიდის, იგი საკუთარ ცოდვებს აღიარებს ღვთის წინაშე და არა წინაპართა და მშობლების მიერ აღსრულებულს.
ებრაელები, მართალია, ხორციელად აბრაამის შთამომავალნი იყვნენ, მაგრამ რაკი სულით განეშორნენ, უარყვეს ქრისტე, ჯვარს აცვეს იგი და ღვთის უდიდესი სასჯელიც მოიწიეს თავზე. რჩეულმა ერმა, რომელსაც ყველანაირი პირობა გააჩნდა ჭეშმარიტების მიღებისა და აღიარებისათვის, მართალი რჯულის აღმსარებლებმა (მხოლოდ გარეგნულად და არა არსისმიერად) არ შეიწყნარეს ქრისტე, ვერ იცნეს იგი - ჭეშმარიტი ღმერთი. რატომ არ ეშველა მათ მართალთა შთამომავლობით, რა იყო მიზეზი მათი უკეთურებისა? პიროვნული ბოროტება, ურწმუნოება, შური იყო მშობელი მათი სულიერი სიბრმავისა.
უფლის უდიდესი წყალობისა და კაცთმოყვარების გამოვლინებაა ის, რომ ადამიანი თავისუფლებაში შეიქმნა, მიეცა ნიჭი პირადი ნებისა, არჩევანისა, რათა თავისუფალი ყოფილიყო როგორც სიკეთის, ისე ბოროტების ქმნაში. საკუთარი საქმეები იყო განმსაზღვრელი მისი ცხოვრების რაობისა. თუკი ადამიანი წინაპართა ცოდვებისთვის უკვე დასჯილია დაბადებითვე, მაშინ სადღაა თავისუფლება? რატომ არ აცადეს არჩევანი? ყოვლადმოწყალე უფალი სჯის ისე, რომ არც კი აცლის საკუთარი ნების გამოვლენას? ყოველგვარ სამართალსა და საფუძველს მოკლებულია ამგვარი მსჯელობა. განა სხვა რაიმეს ასწავლის მოძღვრება ბედის შესახებ? თითოეული ადამიანი ყურადღებას არა საკუთარ ცოდვებს, არამედ წინაპართა ცთომილებებს დაუთმობდა, იტყოდა, ბედი რომ მქონოდა, არ გავჩნდებოდი მათ მოდგმაშიო.
მოვუსმინოთ, რას გვეუბნება წმინდა იოანე ოქროპირი: "სათნოებისა და ვითარმედ მშობელთა სიწმინდეი ჩვენ არას გვერგების". გავიაზროთ ეს სწავლება და ამასთან ერთად გავიხსენოთ სახარებისეული დედაკაცის სიტყვები, მაცხოვარს რომ შეჰღაღადა: "ნეტარ არს მუცელი, რომელმან გიტვირთა შენ და ძუძუნი, რომელთა სწოვდ". უფალი ამაზე მიუგებს: ნეტარნი ისინი არიან, რომელნიც ჩემი მომავლინებელი მამის ნებას აღასრულებენო. დავუფიქრდეთ ამ სიტყვებს და მივხვდებით, უფალი ამ შეგონებით გვასწავლის, რომ თუკი არ იქნებოდა ღვთისმშობელი შემკული ყველა სათნოებით, უბიწო და წმინდა თავისი ცხოვრების წესით, აღმატებული ყოველ ხორციელზე, მას ჩემი (ღვთის, განკაცებული ღმერთის) შობაც არას არგებდაო. თუკი ეს მარიამზე ითქმის - ღვთის დედაზე, მაშინ რაღა უნდა ითქვას მათ შესახებ, რომლებიც თავიანთი ძმების, მამისა და წინაპართა სიწმინდით იკვეხნიან? თუ თავად არ ხარ შემკული სათნოებით, არას გარგებს წინაპრების მადლი, პირიქით, აღმატებულ სასჯელადაც გექცევა, რადგან ასეთი კარგი ნიადაგი, "ფესვები", ცუდად გამოიყენე, არ მიბაძე მათ საქმეებს. თუკი ღვთისმშობელს, რომელმაც უშუალოდ თავისი წიაღიდან ხორციელად შვა ღმერთკაცი და ამ უდიდესი სასწაულითაც "არას ერგებოდა", რომ არა პირადი სიწმინდე, მაშინ რაღა ვთქვათ მათზე, რომელნიც ყოვლადუსაფუძვლო და გონიერებას მოკლებული არგუმენტებით (წინაპართა ცოდვიანობით თუ სიწმინდით) ცდილობენ თავიანთი ცხოვრების განსაზღვრას? მადლი ხომ ყოველ ბოროტებასა და ცოდვაზე აღმატებულია თავისი ძალით, მას გავრცობისა და გადაცემის უდიდესი თვისება აქვს, არას არგებს ადამიანს, თუ პირადად არ მოიხვეჭს მას ღვთის წყალობითა და შემწეობით. მაშ, რაღა მოსატანია ცოდვა და მისი შთამომავლობით გადასვლა?
მათეს სახარებაში ვკითხულობთ: "ვითარცა იხილა პილატე, რამეთუ არას არგებს მას, არამედ უფროისღა შფოთი იქმნების, მოითხოვა წყალი და დაიბანნა ხელნი წინაშე ერისა მის და თქუა: უბრალო ვარ მე სისხლისაგან მაგისისა, თქუენ იხილეთ. და მიუგო ყოველმან ერმან და თქუა: სისხლი მაგისი ჩვენ ზედა და შვილთა ჩუენთა ზედა" (მათე. 27,21-25).
წმინდა იოანე ოქროპირი მკაცრად ამხილებს შურითა და ბოროტებით დაბრმავებულ ებრაელებს, რომელთაც შემდეგი სიტყვებით იხსენიებს: "თქუთღა, უშჯულონო ჰურიანო, გუელნო და ნაშობნო იქედნეთანო, ნათესავო დრკუო და გულარძნილო, ერო ცოფო და არაბრძენო, ნაშობნო ბილწებისანო, მზრახველნო წარწყმედისანო, რომელთა თანა არა არს მეცნიერებაი". თუკი საკუთარი თავი დაიწყევლეთ, თქვენს შვილებს და შთამომავლებს რაღას ერჩოდით? რამდენი მიზეზი მისცა ქრისტემ ებრაელებს მოქცევის, მაგრამ არ შეისმინეს. როგორც იუდას, მათაც ისევე შეემთხვათ. მაშინაც კი, როდესაც იხილეს მთავარი, რომელმაც მათ წინაშე "ხელნი დაიბანნა", არ შეინანეს, არ მოლბნენ, არამედ უფრო დიდი შემართებით გაჰყვიროდნენ: "სისხლი მაგისი ჩუენ ზედა". მაშინ იხილა რა პილატემ, რომ ყოველი ცოდვა და ბრალი თავის თავზე აიღეს, აღასრულა მათი ნება. "თქუღა, ცოფო და განლიგებულო კაცო, ვინაითგან იცი, ვითარმედ ბოროტი არარაი უქმნიეს და მიზეზსა სიკუდილისასა მის თანა არა ჰპოებ და ბრალსა შენგან განაგდებ, რაისათვის მისცემ ჯუარ-ცუმად, ანუ რაისათვის არა გამოიტაცებ შორის მათსა, ვითარცა ათასისთავმან მან ქმნა პავლეს ზედა?" არც პილატე აღუდგა წინ ერს, არც ერი - მღვდელთმოძღვართ, არამედ ერთი ხმით ღაღადებდნენ: "ჯუარს-აცუნ ეგე". მართლაც საოცარი და განსაკუთრებული საქმეა, როდესაც ადამიანს ეშმაკი დაეუფლება, სრულიად აბრმავებს მას. რამდენადაც დიდი იყო მათი ბოროტება და უკეთურება, იმდენად აღმატებული იყო უფლის კაცთმოყვარეობა და სიყვარული მათ მიმართ. დაიწყევლეს თავი და გაწირეს საკუთარი შთამომავლობა, მაგრამ მიუხედავად ამისა, უფალმა არ დაამტკიცა მათი სიტყვა, შეიწყალა იგინი, უფრო მეტიც, რომელთაც შეინანეს თავიანთი საქციელი, სასუფევლის ღირსნი გახადა. განა იარსებებდა ურწმუნო ებრაელების შთამომავლობა, ეს სიტყვები (წყევლა) რომ აღსრულებულიყო მათზე, შვილებსა და შვილიშვილებზე რომ გადასულიყო მათი უღმრთოება, რომელი მათგანი იარსებებდა დღეს? თვით მოციქულთა თავი წმინდა პავლეც განა მათი ხორციელი შთამომავალი არ იყო? მაგრამ მთავარი ის არის, რომ მხოლოდ და მხოლოდ ხორციელი და არა სულით თანაზიარი მათი უღმრთო საქმეებისა - ურწმუნოებისა. პირადმა ცხოვრებამ, ფასდაუდებელმა ღვაწლმა, რწმენამ და უფლისათვის სიკვდილმა აქცია იგი მოციქულთა თავად, ხოლო მათ, რომელნიც დარჩნენ საკუთარ ცოდვებსა და ურჯულოებაში, თავად მოიწიეს ღვთის რისხვა საკუთარ თავზე. "საქმეთაგან შენთა განმართლდე და საქმეთაგან შენთა დაისაჯო".
აი, ხმამაღალი ქადაგება ჭეშმარიტებისა! დიახ, რაც არ უნდა მძიმე იყოს მშობლისა თუ წინაპრის ცოდვა (პირადი), თუნდაც უმძიმესზე უმძიმესი და წარმოსადგენადაც კი უშემზარავესი (სწორედ ასეთია მაცხოვრის მოკვლა და ამ მკვლელობასთან თანაზიარება), - თვით ეს ცოდვაც კი არ გადადის შთამომავლობაზე თესლობითაც, თვით ამ ცოდვის გამოც კი (არ წარწყმდებიან საუკუნოდ აღნიშნულ ცოდვაში პიროვნულად უდანაშაულო მომდევნო თაობები, რადგან საუფლო ნებით მხოლოდ განზრახულებითად უკეთურნი, ესე იგი ცოდვებში უკიდურესად და ბოლომდე გაკერპებულნი ექვემდებარებიან სასჯელს ანუ "რომელნი სრულიად ეგნეს ურწმუნოებასა შინა, მათ თავით თვისით მოიღეს რისხვაი ღმრთისაი მათ ზედა".
ეკლესია გვასწავლის, რომ "თავით თვისით" ისჯება ყველა და არა წინაპართაგან თესლობითად გადმოცემული ცოდვების შედეგად. სახარების აღნიშნულ მუხლებს წმინდა იოანე ოქროპირი ეხება თავის სხვა შრომაშიც, რომელსაც ვრცელი სათაური აქვს და ასე იწყება: "იმის შესახებ, რომ არ არის უსაფრთხო მსმენელთათვის მიჩუმათება იმისა, რაც ეკლესიაში ითქმის". უფალი ყველა მამაზე უფრო კაცთმოყვარე და ყველა დედაზე უფრო შვილთმოყვარეა. და იქმნა "სისხლი მისი მათზე და მათ შვილებზე", მაგრამ მათ შვილებზე ყველაზე არა, არამედ მხოლოდ მათზე, რომლებმაც მიჰბაძეს მამათა უღვთოებასა და უსჯულოებას და რამდენი ძეც ჰყავდათ, არა ბუნებისეული მემკვიდრეობით, არამედ არჩევანისეული განცოფებით, მხოლოდ ისინი გახდნენ პასუხისმგებელნი უკეთურებებზე.
დიახ, ასე აშკარად და შეუვალად საფუძვლითურთ დაამხო წმინდანმა იუდეველთა სწავლება შვილებში მშობელთა პირადი ცოდვების ბუნებისეული ანუ გენეტიკური მემკვიდრეობის შესახებ და გახსნილად რჯულდებულყო, რომ მხოლოდ იმგვარი შთამომავლები აგებენ პასუხს წინაპართა ცოდვებზე, მხოლოდ ისინი წარწყმდებიან, რომლებიც თავიანთი არჩევანისეული განცოფებით თანაეზიარებიან მათ.
ამრიგად, ეკლესიური სწავლების მიხედვით, მშობლის პირადი სულიერი მდგომარეობა არანაირად არ გადადის შვილებზე სპერმატულად, თესლობითად, რადგან შვილი მემკვიდრეა თავისი მშობლის შეცოდებისა არა თესლობითად, გენეტიკურად, არამედ პასუხისმგებლობითად. ეს ნიშნავს: მშობლის ცოდვისთვის კი არ წარწყმდება საუკუნოდ შვილი, არამედ მშობლის (და სხვა წინაპრის) ცოდვებთან შეგნებული, გაცნობიერებული თანაზიარებისა და იმავე (ან უფრო მძიმე) ცოდვების აღსრულებისთვის. ამინ!