წმინდა აბიბოს ნეკრესელის ცხოვრებისა და მოღვაწეობის შესახებ საუბარი ვთხოვეთ ნეკრესელ მიტროპოლიტს სერგის (ჩეკურიშვილი):

-წმინდა  მღვდელმოწამე აბიბოს ნეკრესელი იმ ცამეტ მამათაგანია, რომლებიც საქართველოში VI საუკუნის მეორე ნახევარში სირიიდან შემოვიდნენ იოანე ზედაზნელის ხელმძღვანელობით. წმინდა მამა ღირს იოანესა და სხვა ძმებთან ერთად ზედაზნის მთაზე მოღვაწეობდა, ხოლო შემდეგ ნეკრესის ეპარქია ჩაიბარა.

ჰაგიოგრაფი, რომელსაც აღუწერია მამათა მოღვაწეობა, გვამცნობს: რადგან ორი ეპისკოპოსი წილკნელი და ნეკრესელი გარდაცვლილები იყვნენ, კათოლიკოს ევლალეს და ეპისკოპოსებს გადაუწყვეტიათ იოანეს მოწაფეთაგან ორი გამოერჩიათ ეპისკოპოსად ჟამის-წირვის შესრულების შემდეგ. და როდესაც აბიბოსს და ისეს დაუსრულებიათ წირვა, ”შეიპყრა კათოლიკოსმან ერთითა ხელითა ისე, ხოლო ერთითა აბიბოს, ამბორს-უყო და ჰრქუა: გიხაროდენ, ეპისკოპოსო წილკნისაო, გიხაროდენ, ეპისკოპოსო ნეკრესისაო”. . . ”და წარიყვანა კათოლიკოზმან და ჰყვნა ორივენი ეპისკოპოზ და წარავლინა აბიბოს საყდარსა ნეკრესისასა”.

აბიბოსის მღვდელმთავრობა მძიმე პერიოდს დაემთხვა. ნეკრესში არათუ წარმართულ, თვით ადრექრისტიანულ ხანაშიც კი (IV-VI ს.ს.) ცეცხლთაყვანისმცემელთა საკმაოდ მძლავრი კერა არსებობდა. ”ქართლის ცხოვრებაში” დაცული ერთი ცნობის თანახმად, V საუკუნის 20-იანი წლების დასაწყისში, მეფე მირდატის ზეობის ბოლოს, სპარსელთა ექსპანსიის შედეგად, ქართლის სამეფოში (იბერიაში) ბევრ ქარისტიანულ ტაძარს მაზდეანები დაეუფლნენ და შიგ სამლოცველოები მოაწყვეს. ჰაგიოგრაფის ცნობით: ”დაეპყრა ქართლი მეფესა სპარსთასა და იგინი ხელმწიფე იყვნენ ჩვენსა ამას სოფელსა, და ბილწსა მას კერპთმსახურებასა - ცეცხლისა მის თაყვანისცემასა და მსახურებასა აღასრულებდნენ მარადის”.

ქრიატიანობის გავრცელებას საქართველოში თან მოჰყვა ქართული ეკლესია-მონასტრების მშენებლობა. ნეკრესში აშენდა პირველი ქრისტიანული სამლოცველო. ”ყვარლის ზეით მთასა შინა, არის ნეკრესი, მეფის ფარნაჯომისაგან აღშენებული ქალაქი იყო. შემდგომად მეფე თრდატმან (მირიანის მეფის შვილისშვილმა) აღაშენა ეკლესია დიდნაშენი, გუმბათიანი. აქ დაადგა ეპისკოპოზ, მწყემსი გაღმა მხარისა დიდოეთითურთ, ამან მოაქცივნა უმრავლესნი მთიულნი” - გვაუწყებს ვახუშტი ბატონიშვილი.

წმინდა აბიბოს ნეკრესელის მოღვაწეობა ემთხვევა იმ პერიოდს, როდესაც ამ ბრძოლამ განსაკუთრებული მწვავე ხასიათი მიიღო. სპარსი დამპყრობლები ყოველი ხერხით ცდილობდნენ მაზდეანობის გავრცელებას, ქრისტიანეთა შეცდენასა და გადაბირებას. ისინი ცეცხლთაყვანისმცემელობის მოქადაგეთა თავისუფლებასაც კი ითხოვდნენ. ”მივგზავნნე ცეცხლის მსახურნი ქალაქსა თქვენსა, და იყვნენ მუნ მათზედა ეპისკოპოზნი რჯულისა ჩვენისანი და ვინცა ქართველნი ნებითა თვისითა აღირჩევდეს სჯულა ჩვენსა, ნუ აყენებთო.”.

საგდუხტ დედოფალი (დედა ვახტანგ გორგასლისა), აიძულეს ამაზე დათანხმებულიყო და ”სპარსეთის მთავრობამ წარგზავნა ცეცხლისა მსახურნი მცხეთას და მათ ზედა ეპისკოპოზად ბინაქარან, და დასხდნეს მოგვთასაო”. და ეს მოგვთა ეპისკოპოსი ”ასწავებდა ქართველთა სჯულსა თვისსა. . .და `წვრილისა ერისაგან მოაქცია მრავალნი ცეცხლის მსახურებას”, და ამგვარად ”შეერია ქართლსა შინა ერსა ზედა წვრილსა ცეცხლის მსახურება”.

ცეცხლის თაყვანისმცემლებმა ნეკრესის ეკლესიის მახლობლად სალოცავი ააგეს, სადაც დღედაღამ ჩაუქრობლად ენთო ცეცხლი. ისინი ტაძარში სალოცავად მისულ ქრისტიანებს აიძულებდნენ ცეცხლიათვის ეცათ თაყვანი.
საღმრთო შურით აღვსილმა ნეტარმა აბიბოსმა ნეკრესში დამკვიდრების შემდეგ მკაცრად გაილაშქრა მაზდეანობის წინააღმდეგ, დაუღალავად დადიოდა თავისი ეპარქიის სოფლებში, ჭეშმარიტებას ქადაგებდა, განამტკიცებდა ქართველებს სარწმუნოებაში, მთიანეთის წარმართ მოსახლეობას ქრისტეს რჯულზე მოაქცევდა. ”დალეწნა კერპნი და უღმრთოთა მათ არწმუნდა ქრისტე და ნათელი სცა მათ.” ქართველთა მღვდელმთავარმა სპარსელთა კერპი, ღმერთ-ცეცხლი შეურაცხჰყო. ”დაასხა მცირედ წყალი ხენეში და დაშრიტა იგი”.

ამ მოქმედებამ აღაშფოთა დამპყრობლები, სპარსელებმა შეიპყრეს აბიბოსი, ”ფრიად გვემეს კნინღა ვიდრემღა მოკლეს”. წამოიყვანეს ქართლისაკენ, როდესაც მცხეთას მიუახლოვდნენ, წმინდა მღვდელმთავარმა სვეტიცხოვლის ტაძარში ილოცა. მაშინ ევედრა მტარვალებს შიო მღვიმელის ნახვის უფლება მიეცათ მისთვის. სპარსელებმა განუტევეს წმინდა აბიბოსი და მან იხილა ნეტარი ბერი. აქ საუბრის დროს  შიოსთვის უთქვამს: ”უსჯულონი ესე სპარსნი განძვინდეს ჩვენზედა ამპარტავნებითა თვისითა, რამეთუ დაიპყრეს სოფელი ესე ჩვენიო”. სულიერმა ძმებმა ერთად ილოცეს. ნეტარმა შიომ მრავალი სიტყვით განამტკიცა წმინდა აბიბოსი, რის შემდეგაც წმინდა მღვდელმთავარი სიხარულით შეუდგა თავის ღვაწლს. ამის შემდეგ მიჰგვარეს მარზიპანს ”ზენა სოფლად, რომელსა ჰქვიან რეხი” (შიდა ქართლში, რეხულას ხეობაში, სამთავის ჭალის ზემოთ).


განრისხებულმა მარზაპანმა მრისხანედ ჰკითხა მის წინაშე წარმდგარ ეპისკოპოსს: ”რაისათვის უარჰყავ უფლებაი მეფედ-მეფისაი და მოჰკალ ღმერთი ჩვენი?”
წმინდანმა უპასუხა: ”უწყებულ იყავნ შენდა, ვითარმედ ღმერთი არა მომიკლავს, ხოლო ცეცხლი დავშრიტე. არა არს ღმერთი იგი, არამედ სხვათა ბუნებათაგანი არს, ერთისა ნივთისაგან მცირედი ნაწილი, რომელთაგან აჰღმართა ღმერთმან სოფელი ესე. განსწორებით დაბადებულ არიან ნოტიაი, ცივი, ხმელი და ცეცხლი, რომელ ურთიერთისა მპყრობელობაი აქვს სიმრგვალესა მას შინა. აწ მიკვირს თქვენი ესევითარი სიცოფე, ვითარ არა სირცხვილ გიჩნს მისი სახელის დებად ღმერთად, რომელსა ესოდენ სული აქუს”. განარისხა მარზპანი მღვდელმთავრის პასუხმა და წამება ბრძანა მისი. წმინდა მღვდელმოწამის წამება და აღსრულება მოხდა ქართლის კათოლიკოსის მაკარის (553-569) და ქართლის მეფის ბაკურ III-ის დროს.

წმინდა აბიბოსის საფლავთან მრავალი სასწაული და კურნებები აღესრულებოდა. მისი ნაწინასწარმეტყველებებიც ბერძენთა მიერ ჩვენი ქვეყნის დაპყრობისა და ურჯულო სპარსთა განდევნის შესახებ, მისი გარდაცვალების შემდეგ მალევე აღსრულდა. ქართლის ერისთავის სტეფანოზის დროს, კათოლიკოს თაბორის (629-634) სურვილით წმინდა მღვდელმოწამის უხრწნელი ნაწილები სამთავისიდან მცხეთის სამთავროს მონასტერში გადაასვენეს და წმინდა ტრაპეზის ქვეს დაფლეს. აბიბოს ნეკრესელის ასეთმა შეუპოვრობამ და თავგანწირვამ დიდი როლი შეასრულა ეპარქიის გაძლიერებასა და სამწყსოს გაზრდის საქმეში. მისი დამსახურება კახეთის მთიანეთის მოსახლეობის გაქრისტიანებაში იმდენად დიდი ყოფილა, რომ მისი აღნიშვნა საჭიროდ მიუჩნევიათ XI საუკუნის მემატიანეებს ლეონტი მროველსა და ჯუანშერს.

საქართველოს წმინდა სამოციქულო ეკლესიამ წმინდა მღვდელმოწამე აბიბოს ნეკრესელი მღვდელმთავრის ხსენების დღედ დააწესა 29 ნოემბერი (ახალი სტილით 12 დეკემბერი).

ღვთის განგებით და წმინდა აბიბოს ნეკრესელის ზეციური ლოცვა-კურთხევით 1997 წლის შობის მარხვაში საუკუნეთა შემდეგ აღდგა ნეკრესის ეპარქია. 2000 წლის 7 იანვარს კი განახლდა და აღდგა ნეკრესის მამათა მონასტერი.

ქართველი ერი ყოველთვის ღირსეულ პატივს მიაგებდა წმინდა მღვდელმთავარს, აბიბოს ნეკრესელს და განსაკუთრებულად აღნიშნავდნენ მისი ხსენების დღეს. ნეკრესის მამათა მონასტერში არასდროს შენელებულა მლოცველი მრევლის მსვლელობა და მისი თაყვანისცემა. ამიტომაცაა, რომ დღესაც ასე დიდია წმინდა მღვდელმთავრის მეოხება მისდამი მვედრებელთა მიმართ. დღესაც მრავალ სასწაულს და შეწევნას იღებენ მისდამი მვედრებელი ქრისტიანენი.