წმ. მაელრუბა (მაოლრუბა) ითვლება პიქტების ერთ-ერთ მოციქულად შოტლანდიასა და სკაიში - მთიან კუნძულზე შიდა ჰებრიდებში, რომელიც ახლა ხიდით უკავშირდება შოტლანდიის დასავლეთ სანაპიროს. ეს წმინდანი მოხსენიებულია იმ პერიოდის მრავალ ირლანდიურ წყაროში. სამწუხაროდ, მისი ჰაგიოგრაფია არ შემორჩენილა, თუმცა იგი ნახსენებია სხვა თანამედროვე წმინდანთა ცხოვრებებში და გვიანდელ აბერდინის ბრევიარში. მაელრუბა დაიბადა 642 წელს ირლანდიაში, თანამედროვე ლონდონდერის საგრაფოში. მომავალი წმინდანი იყო ირლანდიის მეფე ნაილის შთამომავალი, ხოლო მისი დედა იყო წმინდა კომგალ ბანგორელის დისშვილი. მან მონაზვნობა აირჩია და 671 წლამდე ცხოვრობდა და სწავლობდა ბანგორის მონასტერში, დღევანდელ დაუნის საგრაფოში. სწორედ იქ აკურთხეს იგი მღვდელმონაზვნად.

წმ. კოლუმბა იონელის მიბაძვით, რომელიც 100 წლით ადრე ცხოვრობდა, მაელრუბამ გადაწყვიტა წარმართი პიქტების გაქრისტიანება შოტლანდიაში. ამგვარად, 671 წელს, ბერების ჯგუფთან ერთად, იგი გადავიდა შოტლანდიაში, სადაც თავდაპირველად ცნობილ იონას კუნძულზე დასახლდა. შოტლანდიის მიწაზე ღვთის წმინდანმა სრულყოფილი ასკეტური ცხოვრება წარმართა და გამოირჩეოდა თავისი ღვთისმოსაობით, განსწავლულობითა და მრავალი სასწაულით, რომლებსაც ახდენდა. შოტლანდიაში ცხოვრების პირველი ორი წლის განმავლობაში მაელრუბა ფართოდ მოგზაურობდა არგაილის რეგიონში დასავლეთით, სადაც მრავალი ეკლესია დააარსა - ამ ადგილებში დღემდე არსებობს წმინდანის სახელთან დაკავშირებული ადგილები.

წმ. მაელრუბა იყო აპლკროსის მონასტრის (თავდაპირველი სახელი: აბერ კროსანი) დამაარსებელი შოტლანდიის ჩრდილო-დასავლეთ სანაპიროზე, დღევანდელი ჰაილენდის რეგიონში. იმ დროს ეს იყო პიქტების მიწა. აპლკროსის მონასტრის დაარსების თარიღია 673 წელი. სწორედ აქედან დაიწყო სამონასტრო ტრადიციების აღორძინება შოტლანდიაში. მოგვიანებით იქ შეიქმნა ნოტირებული სააღდგომო ცხრილი. თავად სახელი "აპლკროსი" მომდინარეობს ძველი გელური სიტყვიდან, რომელიც ნიშნავს "სამლოცველოს". თავდაპირველად წმ. მაელრუბას ეს მონასტერი გარშემორტყმული იყო ჯვრებით, რომლებიც აღნიშნავდნენ სამონასტრო დასახლების საზღვარს. სამწუხაროდ, ამ ჯვრებიდან მხოლოდ ერთი გადარჩა ნაწილობრივ ერთ-ერთ ფერმაში. იმდროინდელი მატიანეებისა და სხვა წყაროების თანახმად, აპლკროსი იყო მნიშვნელოვანი ქრისტიანული და სამონასტრო ცენტრი, საიდანაც მართლმადიდებლური რწმენა და გელური კულტურა სწრაფად გავრცელდა შოტლანდიის ჩრდილოეთში. სავარაუდოდ, სამონასტრო ცხოვრება აპლკროსში აყვავებული იყო მეცხრე საუკუნის ვიკინგების შემოსევებამდე.

თავისი მონასტრის ბაზად გამოყენებით, მაელრუბამ წამოიწყო ძალიან აქტიური მისიონერული საქმიანობა, ქრისტიანობის თესლს თესავდა ყველგან. კერძოდ, მან განანათლა სკაის კუნძული და მიმდებარე ტერიტორიები და მათი მცხოვრებნი ქრისტეს რწმენაზე მოაქცია. შემდეგ იგი ჩრდილოეთით გაემართა და მიაღწია ზღვის უბეს (შოტლანდიური ტერმინი ზღვის ყურისთვის) ლოხ ბრუმში, როსისა და კრომარტის ოლქში. ღირსმა კაცმა განანათლა ლუისისა და ჰარისის კუნძულების უდიდესი ნაწილი, ფორესისა და კიტის ქალაქები მორეის რეგიონში, იქადაგა ფარსა და დურნესში ჰაილენდში და იმოგზაურა სატერლენდში მდებარე მტკნარი წყლის ტბა ლოხ შინამდე.

წმინდანმა ასევე დააარსა ეკლესია ერთ-ერთ მრავალრიცხოვან კუნძულზე დიდ და ლამაზ ტბაში, სახელად ლოხ მარი, შოტლანდიის ჩრდილო-დასავლეთ მაღლობებზე. წმინდანი შესაძლოა განდეგილადაც ცხოვრობდა იქ. ეს კუნძული უძველესი დროიდან ცნობილია როგორც აილ მარი ("წმ. მაელრუბას კუნძული"). აილ მარიზე არის ძალიან ადრეული წმინდა წყარო, რომელიც დაკავშირებულია ხსენებულ წმინდანთან და აქვს სამკურნალო თვისებები. ყველაზე გავრცელებული იყო შეშლილთა და ფსიქიკურად დაავადებულთა განკურნების შემთხვევები, რომლებიც მასში ბანაობდნენ. ამ წმინდანის სახელს დღესაც მოუხმობენ შეშლილობისა და მსგავსი დაავადებების წინააღმდეგ. მეთვრამეტე საუკუნეშიც კი, რეფორმაციის დიდი ხნის შემდეგ, მორწმუნეებს სჯეროდათ, რომ თუ ავადმყოფს კუნძულის გარშემო შემოატარებდნენ, ნიჩბიან ნავზე მიბმულს, ის აუცილებლად განიკურნებოდა. მეთვრამეტე საუკუნეში არსებობდა ჩვეულება, რომ შეშლილებს აძლევდნენ წყალს მაელრუბას წყაროდან და შემდეგ სამი კვირის განმავლობაში დღეში სამჯერ ჩააყოფინებდნენ ტბის წყალში განსაკურნებლად. ადგილობრივი რწმენის თანახმად, არ შეიძლებოდა აილ მარიდან რაიმე ნივთის, თუნდაც პატარა ქვების წაღება - წინააღმდეგ შემთხვევაში ძველი დაავადება აუცილებლად დაბრუნდებოდა. ამ წყაროს გარდა, სავარაუდოდ, კუნძულზე იყო კიდევ ერთი წმინდა წყარო, დაკავშირებული წმ. მაელრუბასთან.

ცნობილია, რომ მაელრუბას მისია გავრცელდა აილეიზე - შიდა ჰებრიდების ყველაზე სამხრეთ კუნძულზე, და ხეობაში, რომელსაც დიდი ხეობა, ან გლენ მორი ეწოდება. ტრადიციულად მიიჩნევა, რომ წმ. მაელრუბამ მშვიდობიანად განისვენა უფალში 722 წელს (თუმცა 721 და 724 წლებიც შესაძლებელია), 80 წლის ასაკში, თავის საყვარელ აპლკროსის მონასტერში. სხვა, ნაკლებად სანდო ტრადიციის თანახმად, წმინდა წინამძღვარი-მისიონერი მოკლეს წარმართებმა - ან დანიელებმა, ან ნორვეგიელებმა, რომელთა ქრისტეს რწმენაზე მოქცევაც მან წარუმატებლად სცადა. თუ ღვთის კაცი მართლაც ეწამა თავისი ბოლო მისიონერული მოგზაურობის დროს, მაშინ მისი წამების სავარაუდო ადგილი იყო ან ტიმპული, სადაც მას ჰქონდა განდეგილის სენაკი (და, ადგილობრივი ტრადიციის თანახმად, იქვე დაკრძალეს და მისი საფლავი თითქოს დღემდე აღნიშნულია ქვით), ან ურკჰარტი (ახლანდელი პატარა სოფელი მორეიში).

ისეთი სახელები და ტოპონიმები, როგორიცაა მალრუბი, მური, მარი, სამარუფი, სამერევი და მრავალი სხვა, ინახავენ წმინდანის ხსოვნას. დასავლეთ მაღლობების მრავალი ადგილის სახელი, განსაკუთრებით ლოხ კარონსა და ლოხ ბრუმს შორის, დაკავშირებულია მის სახელთან. შოტლანდიის არანაკლებ ოცდაერთი ძველი პარაფია ეძღვნებოდა წმ. მაელრუბას, რაც მიუთითებს მის საყოველთაო თაყვანისცემაზე. დღეს ათობით საპარაფიო ეკლესია ატარებს მის სახელს, მათ შორის შოტლანდიის ჩრდილოეთში და სკაიზე. ბევრ შემთხვევაში შეუძლებელია გარჩევა, ესა თუ ის ადგილი ღვთისმშობლის სახელზეა დარქმეული თუ წმ. მაელრუბასი, რადგან სახელი "მარი" და მისი სახელის პოპულარული დამახინჯებები ძალიან ჰგავს ერთმანეთს. საყურადღებოა, რომ ზოგიერთი ინფორმაციით, არსებობს მისი სახელის ორმოცზე მეტი ფორმა, რომლებიც სხვადასხვა რეგიონში გვხვდება. მაელრუბა არის ჩრდილო-დასავლეთ შოტლანდიის ერთ-ერთი მთავარი წმინდანი წმ. კოლუმბას შემდეგ. იგი კვლავ ფართოდ არის თაყვანცემული როგორც შოტლანდიაში, ისე ირლანდიაში. იგი განსაკუთრებით აღინიშნება აბერდინში, შოტლანდიაში და ირლანდიის კონახტის პროვინციაში.

მაელრუბას ასევე საუკუნეების განმავლობაში იხსენიებდნენ შემდეგ ადგილებში: აპლკროსი და მიმდებარე ტერიტორიები, რომლებიც ზემოთ ვახსენეთ; ქალაქი კიტი (თავდაპირველი სახელი "კეით მაოლ რუბა"), სადაც არის ეკლესია "წმ. რუფუსის" პატივსაცემად - რაც არის სახელ "მაელრუბას" დამახინჯება - რომელიც მეცხრამეტე საუკუნეში ხელახლა აშენდა; აილ მარი, რომელიც ზემოთ ვახსენეთ; ქალაქი სახელად დინგუოლი ჰაილენდში, სადაც ძველ დროში იმართებოდა წმ. მაელრუბას ბაზრობა; პატარა ქალაქი ტეინი იმავე რეგიონში, სადაც ასევე იმართებოდა წმ. მაელრუბას ბაზრობა; სოფელი ამულრი ("წმ. მაელრუბას ციხე-სიმაგრე") პერთსა და კინროსში, სადაც უძველესი დროიდან იყო წმ. მაელრუბას ეკლესია - იგი მიატოვეს მეთვრამეტე საუკუნის დასაწყისში და ახლომახლო აშენდა ახალი საპარაფიო ეკლესია 1752 წლისთვის; და დაბა აშაიგი სკაიზე.

დღეს სახელი "აპლკროსი" გამოიყენება იზოლირებული პატარა ნახევარკუნძულის აღსანიშნავად ჩრდილო-დასავლეთ ჰაილენდში, სადაც რამდენიმე სოფელია. ეს ტერიტორია კვლავ ძალიან მშვიდი, შორეული და რთულად მისადგომია. წმ. მაელრუბას მონასტრის ადგილთან ახლოს შეგიძლიათ იხილოთ საპარაფიო ეკლესია, სახელად კლახან ჩერჩი, რომლის ამჟამინდელი შენობა მეცხრამეტე საუკუნის დასაწყისს განეკუთვნება. ეკლესიის ეზოში დგას ძალიან ძველი დიდი ირლანდიური ჯვრის ღერო, ხოლო სხვა ჯვრების რამდენიმე ფრაგმენტი ინახება ეკლესიის შიგნით, როგორც ხსოვნის ნიშანი ოდესღაც სახელგანთქმული მონასტრისა. ეკლესიასთან ახლოს არის აპლკროსის მემკვიდრეობის ცენტრი, რომელიც დეტალურად აღწერს წმინდანის ცხოვრებასა და მიღწევებს. ორი ქვა აპლკროსის სოფლის სასაფლაოზე ზოგჯერ მოიხსენიება როგორც მაელრუბას საფლავის ადგილი.

აილ მარიზე, რომელიც საუკუნეების განმავლობაში პოპულარული მომლოცველობის ადგილი იყო, შეგიძლიათ იხილოთ სამლოცველოს ნანგრევები, სასწაულმოქმედი ჭა, სასაფლაო და ხე (ზოგჯერ მას "სურვილების ხეს" უწოდებენ), რომლებიც ყველა დაკავშირებულია მაელრუბასთან. სასაფლაოზე არის ორი ძალიან ძველი ჯვრის ფრაგმენტები, რომლებიც აშკარად თავდაპირველ მონასტერს ეკუთვნოდა. ეს ადგილი ძალიან წმინდაა. ზოგიერთს სჯერა, რომ ლოხ მარის მთელი წყალი სასწაულმოქმედია.

აშაიგში, სკაის კუნძულზე, დღესაც შეიძლება იხილოთ წმ. მაელრუბას ძველი წმინდა წყარო, რომელიც ამოხეთქა მაშინვე, როცა წმინდანმა კვერთხი დაარტყა იმ ადგილას. მასზე დგას ქვის ჭის სახლი და წყალი კვლავ შესანიშნავი ხარისხისაა. ცოტა ზემოთ მდინარეზე არის კლდოვანი ციცაბო ფერდობი, რომელიც, გადმოცემის თანახმად, მაელრუბამ ერთხელ კათედრად გამოიყენა ქადაგების წარმოსათქმელად. ძველად ადგილობრივ ხეზე ეკიდა წმ. მაელრუბას პირადი ზარი, რომელიც დროდადრო თავისით რეკავდა, მორწმუნეებს ლოცვისკენ მოუწოდებდა; ეს ზარი აღარ არსებობს. მეცხრამეტე საუკუნის შუა ხანებშიც კი შუა საუკუნეების ეკლესიის ნანგრევები გაირჩეოდა ადგილობრივ სასაფლაოზე. მაელრუბას კიდევ ერთი მემორიალური ადგილი სკაიზე არის მისი სამხრეთის ნახევარკუნძული სტრათაირდი, სადაც ის მოღვაწეობდა. მის სოფლებს შორის არის კილმარი, რაც ნიშნავს "წმ. მაელრუბას სენაკს" ან "ეკლესიას". მან შესაძლოა იქ დააარსა ეკლესია ან მონასტერი, თუმცა არაფერი შემორჩენილა გარდა ძველი სასაფლაოსი საპარაფიო ეკლესიასთან ახლოს. წმინდანი ასევე ცხოვრობდა მახლობლად მდებარე გამოქვაბულში.

წმინდანი სავარაუდოდ, მოღვაწეობდა დღევანდელ სოფლის რაიონში კნაპდეილში, არგაილსა და ბიუტში. იქ ბევრი ადგილი კვლავ დაკავშირებულია მასთან. ამ არეალის ღირსშესანიშნავ სიწმინდეებს შორისაა: ძალიან ადრეული, იზოლირებული სამლოცველო, სახელად კეილს ჩეპელი, რომელშიც ინახება ადრექრისტიანული ჯვრების კოლექცია და ერთი დიდი კელტური ჯვარი, სავარაუდოდ, თავად მაელრუბას მიერ აღმართული; ბრწყინვალე კილმორის სამლოცველო, რომელიც განდეგილობის ადგილია - მასში ინახება კელტური (მერვე-მეთორმეტე საუკუნეების) ჯვრების, საფლავის ქვების, შუა საუკუნეების და უფრო გვიანდელი ჯვრების უზარმაზარი კოლექცია, ზოგიერთი მათგანი მოხატულია და ზოგი დაკავშირებულია ტამპლიერთა ორდენთან; ამ არეალის სამი სოფელი დასახელებულია წმინდანის სახელზე: კილმორი ოიბი (დასახლება ახლა მიტოვებულია, თუმცა იქ არის ქვის ნანგრევები, ადრეული ჯვრების ნაწილები და მაელრუბას წმინდა წყარო), კილმორი როსი და კილმორი კნაპი. ამ რეგიონში ასევე არის სიწმინდეები, დაკავშირებული წმ. კოლუმბასთან, წმ. მოლუოგთან და წმ. კორმაკთან. თანამედროვე ადგილებიდან, რომლებიც მაელრუბას ეძღვნება, აღვნიშნოთ სოფელი პულიუ როსსა და კრომარტიში, სადაც არის შოტლანდიის ეპისკოპალური ეკლესია, რომელიც მის სახელს ატარებს.

21 აპრილის გარდა წმინდანი ასევე იხსენიება "შოტლანდიელ წმინდანების კრებულში" - სულთმოფენობის შემდეგ მე-2 კვირას (ბერძნ.)

სტატიის წყარო: Dmitry Lapa - VENERABLE MAELRUBHA OF APPLECROSS