ღირსი იოსებ ვოლოცკელი (ერობაში - იოანე სანინი) 1439 წელს დაიბადა ქალაქ ვოლოკოლამსკის მახლობლად, კეთილმსახური მშობლების, - იოანესა (ბერობაში - იოანიკე) და მარინეს (სქემაში - მარიამი) ოჯახში.

შვიდი წელი რომ შეუსრულდა, ყრმა ვოლოკოლამსკის ჯვართამაღლების მონასტრის კეთილმსახურ და განათლებულ ბერს, არსენის მიაბარეს აღსაზრდელად.

იშვიათი გულისხმიერებით გამორჩეულმა ყმაწვილმა ერთ წელიწადში - ფსალმუნნი, მომდევნო წელს კი - წმინდა წერილი ზეპირად ისწავლა. იგი მონასტრის ტაძრის მედავითნე და მგალობელი გახდა. თანამედროვეებს აოცებდა წმიდანის საკვირველი მეხსიერება: ზეპირად ამბობდა ტიპიკონით გათვალისწინებულ საკითხავებს ფსალმუნთა წიგნიდან, სახარებიდან და სამოციქულოდან.

ოცი წლისამ წუთისოფელი დაუტევა და ტვერს, წმინდა საბას მონასტერს შეერთო, სადაც წმინდა ხუცეს ბარსანოფის ეშვილა სულიერად.

სწორედ მან ურჩია იოსებს, ბოროვსკის მონასტრის იღუმენთან, წმინდა სერგის მოწაფე ღირს პაფნუტისთან (ხსენება 1 მაისს) მისულიყო, იმ დროის უდიდეს მამასთან, რომელმაც 1460 წლის 13 თებერვალს ბერად აღკვეცა და საბერო ცხოვრების წესები გააცნო.

წმიდანმა 18 წელი დაყო ამ მონასტერში. 1477 წელს, პაფნუტი ბოროვსკელის გარდაცვალების შემდეგ, იგი მღვდელ-მონაზვნად აკურთხეს და წმინდა იღუმენის ანდერძისამებრ, სავანის წინამძღვრობა მიანდვეს.

იოსებმა სავანისათვის მკაცრი ტიპიკონის შემოღება განიზრახა, რასაც ძმობა უკმაყოფილებით შეხვდა, ამიტომ სხვა მონასტერთა წესდების შესასწავლად იქაურობა დატოვა.

ყველაზე მეტად წმინდა კირილე ბელოზერელის მიერ დაფუძნებული სავანის წესდება ესათნოა, თუმცა, თავის მონასტერში აღარ დაბრუნებულა, არამედ კვლავ მშობლიურ ვოლოკოლამსკს დაუბრუნდა, სადაც 1479 წელს, ქალაქიდან 20 კილომეტრში, უღრან ტყეში ყოვლადწმინდა ღვთისმშობლის მიძინების სახელზე, თავად ბორის ვასილის ძის (+1494 წელი) შემწეობით, მონასტერი დააფუძნა.

სავანე საკმაოდ სწრაფად შენდებოდა და ქვის მშვენიერი, ფრესკებით გამშვენებული ტაძარიც მალე დასრულდა (1484 წელი).

სავანემ მალე მიიღო მრავალრიცხოვანი შემოწირულობანი, ნეტარმა მამამ კი ყოველივე ისე მოაწყო, როგორც თავად სურდა, - სავანის წესდება ათონისა და სტუდიის მონასტერთა წესდებაზე დაყრდნობით შეადგინა. სწორედ ამ მკაცრმა ტიპიკონმა მიიზიდა მრავალი გადარჩენის მოსურნე.

იოსები კი, წოდებისა თუ გარეგნობის განურჩევლად, ყველას ერთნაირი სიყვარულით განუღებდა სავანის კარს.

მცირე ხანში მონასტრის ბერების რიცხვმა ასს მიაღწია. ამბა იოსები ცდილობდა, ყველაფერში თავშეკავებისა და ზომიერების მაგალითი მიეცა სულიერი შვილებისათვის და გარეგნულად მათგან არაფრით განსხვავდებოდა. იგი ყველაზე ადრე მიდიოდა ტაძარში, სხვებთან ერთად კითხულობდა და გალობდა, ქადაგებდა, და ბოლოს, უკანასკნელი ტოვებდა იქაურობას.

ღამღამობით იღუმენი ტაძარსა და სენაკებში მიმოდიოდა ხოლმე - ერთგულ დარაჯად ედგა ძმების სიმშვიდეს და სიფხიზლეს. თუ უქმი საუბარი შემოესმებოდა, კაკუნით ამცნობდა ბერებს თავის იქ ყოფნას, შემდეგ კი მდაბლად განერიდებოდა.

ღირსი იოსები მთავარ ყურადღებას ბერების შინაგან ცხოვრებას უთმობდა და მკაცრად აკვირდებოდა მონასტრის წეს-განგების შესრულებას, რომლის საფუძველიც სრული უპოვრება, საკუთარი ნების მოკვეთა და მუდმივი შრომა გახლდათ.

ძმებს ყველაფერი საერთო ჰქონდათ. წინამძღვრის კურთხევის გარეშე არავის შეეძლო რამის შეტანა სენაკებში - თვით წიგნებისა და ხატებისაც კი.

საერთო შეთანხმებით, ტრაპეზის ნაწილს ბერები გლახაკებისთვის ტოვებდნენ. შრომა, ლოცვა და პირადი ღვაწლი ავსებდა ძმების ცხოვრებას. იესოს ლოცვა არ შორდებოდა მათ ბაგეებს.

ამბა იოსები უქმობას დემონურ საცდურთა მთავარ იარაღად თვლიდა. თავად იღუმენი მუდამ ყველაზე მძიმე სამუშაოს განიწესებდა ხოლმე, ღამეებს კი - ლოცვაში განლევდა. სავანის მრავალი ბერი იყო დაკავებული საღვთისმსახურო წიგნებისა და წმიდა მამათა ნაშრომების გადაწერით, რის გამოც მალე ვოლოკოლამსკის წიგნთსაცავი ერთ-ერთი საუკეთესო შეიქნა რუსეთის მონასტერთა ბიბლიოთეკებს შორის.

1512 წლის დიდი შიმშილობისას სავანემ ათასამდე ბავშვი იხსნა შიმშილით სიკვდილისაგან.

სწორედ იმ დროს ახალგაზრდა თავადი, ივანე რუზელი უზიარებელი მიიცვალა. ნეტარი მამა ლოცვად დადგა, მიცვალებული აღადგინა და აზიარა, რის შემდგომაც თავადმა მშვიდად შეჰვედრა სული უფალს.

წმინდა იოსები მრავალი რუსი ბოიარისა და წარჩინებული ერისკაცის სულიერი მოძღვარი გახლდათ, თუმცა, თავისი გავლენით არასოდეს უსარგებლია. ღვთისგან ადამიანთა გულისთქმათა ხედვისა და მომავლის წინასწარჭვრეტის მადლი მიიღო, გარდაცვალებამდე ერთი წლით ადრე კი მოსკოვის მთავართა მარცხი იწინასწარმეტყველა 1514 წლის ორშის ბრძოლაში პოლონურ-ლიტვურ კოალიციასთან.

ვოლოცკის სავანის საძმო დღითი დღე იზრდებოდა, ღირს მამას კი თვალისჩინი წაერთვა, გარდაცვალებამდე მცირე ხნით ადრე კი მონასტერს იმგვარი წესდება შეუდგინა, რომელიც შემდგომ სხვა სავანეთა სახელმძღვანელოდაც იქცა.

ამქვეყნიდან განსვლის წინ საძმოს უხმო და წინამძღვრის არჩევა უბრძანა.

მამებმა ნეტარი იოსების მონაცვლედ დანიელ რიაზა-ნელი აირჩიეს, წმინდა მამამ უკანასკნელად დამოძღვრა სულიერი შვილები, დიდი სქემით შეიმოსა და 1515 წლის 9 ოქტომბერს, სამოცდათექვსმეტი წლის ასაკში მიიცვალა.

იგი თავისი სავანის ტაძარში დაიკრძალა, მის წმინდა ნაწილებთან უამრავი სასწაული აღესრულა.