წმინდა ებას ეკლესია იხსენიებს 25 აგვისტოს / 7 სექტემბერს (გარდაცვალება) და 2/15 ნოემბერს (წმინდა ნაწილების გადმოსვენება). ასევე იხსენიება "შოტლანდიელ წმინდანების კრებულში" - სულთმოფენობის შემდეგ მე-2 კვირას (ბერძნ.)

ამ წმინდა წინამძღვრის შესახებ, რომელიც ოდესღაც მთელ შოტლანდიასა და ჩრდილოეთ ინგლისში იყო პატივცემული და რომელსაც ღირსი ბედა პატივცემული ახსენებდა თავის "ინგლისელთა ეკლესიის ისტორიაში" (წიგნი 4, თავი XIX, XXV) ცოტა ინფორმაციაა შემორჩენილი.

ღირსი ება (Ebba, Ebbe, Aebbe), ასევე ცნობილი როგორც ება უფროსი, დაიბადა დაახლოებით 615 წელს ანგლო-საქსურ სამეფოში ინგლისის ჩრდილოეთში. მისი მამა იყო მეფე ეთელფრითი, რომელიც მართავდა ბერნიციას 593 წლიდან და დეირას 604 წლიდან თავის გარდაცვალებამდე (616 წელს). მის ძმებს შორის იყვნენ წმინდა მოწამე ოსვალდი და ოსვიუ - ნორთუმბრიის მომავალი მეფეები.

როდესაც ებას მამა დაიღუპა ბოთრის ბრძოლაში სამხრეთ იორკშირში, მისმა დედამ ახამ ყველა ბავშვი გაელურ სამეფო დალ რიადაში წაიყვანა, რომელიც ირლანდიელმა მოსახლეებმა დააარსეს შოტლანდიის ჩრდილო-დასავლეთში V საუკუნის ბოლოს. ღირსი ება მაშინ ჯერ კიდევ ჩვილი იყო. ამასობაში ნორთუმბრიის მეფე გახდა ებას დედის ძმა წმინდა ედვინი, რომელიც მხოლოდ მრავალი წლის შემდეგ მოიქცა ქრისტიანობაზე. დალ რიადა მაშინ მართლმადიდებლობის ბასტიონი იყო (განსხვავებით პიქტავიისგან შოტლანდიის დანარჩენ ნაწილში და ნორთუმბრიისგან ინგლისის ჩრდილოეთში, სადაც წარმართობა ყვაოდა) - იქ სულიერი და სამონასტრო ცენტრები ფუძნდებოდა, რომელთაგან ყველაზე ცნობილი იყო კუნძულ იონას მონასტერი, დაარსებული ირლანდიელი ღირსი კოლუმბას მიერ 563 წელს. დალ რიადას მეფეების მფარველობის ქვეშ მყოფმა და ირლანდიური სულიერი ტრადიციებით გაჟღენთილმა ღირსმა ებამ და მისმა ოჯახმა ქრისტიანობა მიიღეს და ნათელი იღეს.

ნორთუმბრიაში დაბრუნება და კოლდინგემის მონასტრის დაარსება

630-იან წლებში, როდესაც მისმა ძმამ წმინდა ოსვალდმა ნორთუმბრიის ტახტი დაიკავა და მართლმადიდებლობის დამცველი გახდა, ებამ გადაწყვიტა სამშობლოში დაბრუნება და მისთვის დახმარების გაწევა ნორთუმბრიელების განათლების საქმეში, რომელთა უმრავლესობაც წარმართები იყვნენ. 635 წელს წმინდა ოსვალდის მოწვევით ნორთუმბრიაში ჩავიდა ირლანდიელი წმინდა აიდანი და დააარსა დიდი მონასტერი ლინდისფარნის კუნძულზე, სადაც აყვავდა მართლმადიდებლური მონაზვნობა, მეცნიერება და კულტურა.

პრინცესა ება ლამაზი იყო და ბევრი პოტენციური საქმრო ეძებდა მის ხელს. თუმცა, მთელი გულით სურდა ქრისტეს სძლად გახდომა, ამიტომ დაახლოებით 640 წელს მონაზვნად აღიკვეცა ლინდისფარნის კუნძულზე. გადმოცემის თანახმად, იგი თავად წმინდა აიდანმა, ლინდისფარნის წინამძღვარმა და ეპისკოპოსმა აღკვეცა. ეჭვგარეშეა, რომ ის იყო ღირსი ქალწულის სულიერი მოძღვარი და მეგობარი, ისევე როგორც მისი მემკვიდრე წმინდა ფინანი (ასევე ირლანდიის მკვიდრი და დიდი მისიონერი).

მოგვიანებით, მონასტრული ცხოვრების გამოცდილების მიღების შემდეგ, წმინდა ოსვალდთან და ოსვიუსთან ერთად, ღირსმა ებამ დააარსა თავისი ცნობილი ორმაგი (ანუ შერეული) მონასტერი კოლდინგემი (ბერებისა და მონაზვნების ცალკეული თემებით, რომლებიც ერთ საერთო ეკლესიაში ლოცულობდნენ. კოლდინგემის თავდაპირველი სახელწოდება, ღირსი ბედას თანახმად, იყო "urbs Coludi, რაც ნიშნავს "კოლუდის ციხე-სიმაგრეს". მოგვიანებით მას ეწოდა "Colodaesburg" და მხოლოდ ამის შემდეგ მიიღო თანამედროვე სახელწოდება. იმ დროს კოლდინგემი ნორთუმბრიას ეკუთვნოდა, დღეს კი მდებარეობს შოტლანდიის სკოტიშ-ბორდერსის ოლქში, ინგლისთან საზღვრის სიახლოვეს.

კოლდინგემის მონასტრის მართვა

ღირსი ებას საქმიანობის შესახებ კოლდინგემის პირველი იღუმენის პოსტზე ცოტა რამ არის ცნობილი. იგი ცნობილი იყო თავისი სიბრძნით, წმინდა ცხოვრებითა და სახარების ქადაგებით, რამაც ბევრი წარმართის ქრისტესკენ მოქცევას შეუწყო ხელი. შესაძლოა, კოლდინგემის მართვაში წმინდა ება ბაძავდა თავის სახელგანთქმულ თანამედროვეს, ღირს ჰილდას, რომელიც იმავე პერიოდში მსახურობდა უიტბის ორმაგი მონასტრის იღუმენად ნორთუმბრიაში (ამჟამად იორკშირში).

ებას მონასტერი მდებარეობდა ლინდისფარნიდან 40 კილომეტრით ჩრდილოეთით, ძალიან მკაცრ ადგილას: სამხრეთ-აღმოსავლეთ შოტლანდიის ჩრდილოეთის ზღვის სანაპიროზე, ცნობილს მუდმივი სიცივით, ძლიერი შტორმებითა და დიდი ტალღებით. ცოტა ხნის წინ ისტორიკოსები კამათობდნენ ებას მონასტრის ზუსტი ადგილმდებარეობის შესახებ: ზოგი ამტკიცებდა, რომ ის მდებარეობდა თანამედროვე კოლდინგემის სოფლის ადგილას, სხვები კი - კერკჰილის ბორცვზე, კლდოვან კონცხზე სენტ-აბს-ჰედზე სოფელ სენტ-აბსის ( მის პატივსაცემად დაერქვა) მახლობლად, ზღვასთან ახლოს. არქეოლოგიურმა გათხრებმა, რომლებიც ჩაატარა ერთ-ერთმა კომპანიამ 2017-დან 2019 წლამდე, დაადასტურა, რომ მონასტერი მდებარეობდა კოლდინგემში - თანამედროვე კოლდინგემის პრიორატის ეკლესიის ადგილას. ღირსი ებას მონასტრის გავლენა შეიძლებოდა შედარებოდა ლინდისფარნისა და იმ დროის სხვა დიდი მონასტრების გავლენას. სამწუხაროდ, მას არ ეწერა დიდხანს აყვავება ებას გარდაცვალების შემდეგ.

როდესაც წმინდა ება დაბერდა და სხეულის სისუსტის გამო ვეღარ შეძლო თავის თემებში დისციპლინის დაცვა, კოლდინგემის ზოგიერთმა მაცხოვრებელმა დაიწყო საერო საქმეებით დაკავება, ღვთისმსახურებების გაცდენა და ლოცვის უგულებელყოფა. ამიტომ წმინდა იღუმენიამ დახმარებისთვის მიმართა დიდ მწყემსს, ასკეტსა და სასწაულთმოქმედს, წმინდა კუტბერტ ლინდისფარნელს, რომელიც რეგულარულად ჩადიოდა მონასტერში და მოძღვრავდა ბერებსა და მონაზვნებს. მისი ერთ-ერთი ვიზიტის დროს მოხდა სახელგანთქმული სასწაული წავებთან, რომელიც აღწერილია წმინდა ბედას მიერ "წმინდა კუტბერტ ლინდისფარნელის ცხოვრებაში":

"იმ დროს, როდესაც იზრდებოდა წმინდა კაცის სათნოებებისა და სასწაულების დიდება, ცხოვრობდა ება - მართალი მონაზონი და ქრისტეს ერთგული მსახური, რომელიც ხელმძღვანელობდა მონასტერს, რომელიც მდებარეობდა კოლუდის ქალაქში. ება ცნობილი იყო როგორც თავისი ღვთისმოსაობით, ასევე წარჩინებული წარმომავლობით, რადგან იყო მეფე ოსვიუს დეიდაშვილი. და აი, მან გაგზავნა შიკრიკი ღვთის კაც კუტბერტთან თხოვნით, მოენახულებინა მისი მონასტერი. უფლის ერთგული მსახურის მოწვევა კუტბერტს არ შეეძლო უგულებელეყო. ის ჩავიდა მონასტერში და იქ რამდენიმე დღე გაატარა, ქადაგებდა ჭეშმარიტების გზას როგორც სიტყვით, ისე საქმით. კუტბერტი მიდიოდა სალოცავად, როდესაც ყველას ეძინა, და ღამე მღვიძარებაში გაატარებდა, ბრუნდებოდა დილის წირვის დროს.

ერთ ღამეს მონასტრის ერთმა ძმამ, დაინახა რა, რომ კუტბერტი სადღაც მიდიოდა, გადაწყვიტა ფარულად გაჰყოლოდა მას და გაეგო, რას აპირებდა. მონასტრიდან გასვლის შემდეგ, კუტბერტი ჩავიდა ზღვასთან და შევიდა წყალში ღრმად - ისე, რომ წყალი კისრამდე სწვდებოდა, აღაპყრო ხელები და დაიწყო ლოცვა. მთელი ღამე გაატარა ღვთის დიდებაში. როდესაც გათენება დაიწყო, ის გამოვიდა წყლიდან და, მუხლებზე დაჩოქილმა, განაგრძო ლოცვა ნაპირზე. და სანამ ასკეტი ლოცულობდა, ორი ოთხფეხა ცხოველი, რომლებსაც ჩვენ წავებს ვუწოდებთ, გამოვიდნენ ზღვიდან და დაწვნენ მის წინ ქვიშაზე; თავიანთი სუნთქვით გაათბეს მისი ფეხები და თავიანთი ბეწვით გაამშრალეს ისინი, რის შემდეგაც, მისი კურთხევის მიღების შემდეგ, დაბრუნდნენ მშობლიურ სტიქიაში. ხოლო კუტბერტი გაემართა მონასტრისკენ, რათა მიესწრო დილის წირვის დასაწყისს".

660-იანი წლებიდან წმინდა ებამ მნიშვნელოვანი გავლენა მოახდინა ღირს ეთელდრედაზე, ილის კუნძულზე, აღმოსავლეთ ინგლისში მონასტრის მომავალ დამაარსებელსა და პირველ იღუმენზე. 672 წელს, თავისი ნომინალური მეუღლის, ნორთუმბრიის მეფე ეგფრიტისგან (670–685; ებას დისშვილი) განშორების შემდეგ, ეთელდრედა მონაზვნად აღიკვეცა და გარკვეული დრო კოლდინგემში ღირსი ებას ხელმძღვანელობით გაატარა, სანამ სამხრეთით ილიში გაემგზავრებოდა.

ება ურთიერთობდა სხვა თანამედროვე წმინდანებთანაც. ის იცავდა დიდ მისიონერს, მღვდელმთავარსა და ეკლესიების მშენებელს, წმინდა ვილფრიდ იორკელს, რომელსაც ნორთუმბრიის სამეფო ოჯახის წევრები უსამართლოდ ეპყრობოდნენ. 681 წელს ხსენებული მეფე ეგფრიტი თავის მეორე მეუღლესთან, დედოფალ ერმენბურგასთან ერთად ჩავიდა კოლდინგემის მონასტერში. დედოფალი უეცრად მძიმე სენით დაავადდა მას შემდეგ, რაც მან უსამართლოდ დააპატიმრა წმინდა ვილფრიდი და წაართვა მის მიერ ჩამოტანილი წმინდა ნაწილები. ამის შესახებ მოწმობს ედი სტეფანი - წმინდა ვილფრიდის უადრესი ცხოვრების ავტორი, რომელიც მისი გარდაცვალებიდან მალევე დაიწერა:

"ამ დროს მეფე და დედოფალი ქალაქებში, ციხე-სიმაგრეებსა და სოფლებში მოგზაურობდნენ ამსოფლიური ზარ-ზეიმით, ყოველდღიური ნადიმებითა და მხიარულებით. ასე ჩავიდნენ ისინი კოლდინგემის მონასტერში და გადაწყვიტეს იქ შეჩერება. მისი იღუმენია ება, გარდაცვლილი მეფე ოსვიუს და, წმინდა და ბრძენი ქალი იყო. მაგრამ იმავე ღამეს დედოფალი უცებ ეშმაკმა შეიპყრო; დემონური შემოტევები იმდენად მძვინვარე იყო, რომ ჩანდა, თითქოს ის მომდევნო დღემდე ძლივს გაძლებდა. გათენებისას იღუმენია დედოფალთან მივიდა და ნახა, რომ ის საწოლში იწვა დაკრუნჩხული ხელ-ფეხით. ჩანდა, რომ ის კვდებოდა. იღუმენია ება მეფესთან მივიდა და ცრემლმორეული გამოთქვა თავისი აზრი უბედურების მიზეზის შესახებ. მან მკაცრად უთხრა მას: "ზუსტად ვიცი, რომ თქვენ ვილფრიდი მისი კათედრიდან ყოველგვარი მიზეზის გარეშე გააძევეთ. ის გაძევებული იყო და რომში გაემგზავრა, დაცვას ეძებდა. ახლა ის დაბრუნდა კათედრიდან, რომელსაც იგივე ძალაუფლება აქვს, რაც თვით მოციქულ პეტრეს: შეკვრისა და გახსნის. და რა გააკეთეთ თქვენ? შეიზიზღეთ მისი (წმინდა პეტრეს ტახტის) მითითებები და გაძარცვეთ ეპისკოპოსი! და ამას გარდა, კიდევ საპყრობილეში ჩასვით. მოუსმინე, შვილო ჩემო, დედის რჩევას. გაათავისუფლეთ ის საპყრობილის ბორკილებისგან. დააბრუნეთ რელიქვიები, რომლებიც დედოფალმა მის კისერზე მოხსნა და ქალაქიდან ქალაქში ატარებდა, როგორც უფლის კიდობანს, საკუთარი დაღუპვისკენ. გაგზავნეთ მათთან შიკრიკი. საუკეთესო იქნებოდა ვილფრიდის აღდგენა საეპისკოპოსო კათედრაზე, მაგრამ თუ ამის გაკეთება არ შეგიძლიათ, მაშინ მაინც ნება დართეთ მას და მის მეგობრებს დატოვონ სამეფო და წავიდნენ, სადაც მოისურვებენ. გააკეთე ეს - და იცოცხლებ, ხოლო დედოფალი გამოჯანმრთელდება. თუ არ დამიჯერებ - ღმერთია მოწმე, თქვენ ვერ აიცილებთ სასჯელს". მეფემ მოუსმინა წმინდა მოძღვარს: გაათავისუფლა ეპისკოპოსი და ნება დართო მას და მის ხალხს წასულიყვნენ თავიანთი სიწმინდეებით. ხოლო დედოფალი განიკურნა".

იმ დროს კოლდინგემის მონასტრის მამაკაცთა თემში ცხოვრობდა წმინდა განდეგილი ადამნანი (ხსენების დღე 31 იანვარი). ის ირლანდიაში დაიბადა, მღვდელმონაზვნად ხელდასხმული იყო და ნორთუმბრიაში მომლოცველობის დროს კოლდინგემში დარჩა (ის არ უნდა ავურიოთ სხვა წმინდა ადამნანთან - იონას მონასტრის იღუმენთან და წმინდა კოლუმბას ცხოვრების ავტორთან). ადამნანმა წარმატებას მიაღწია ასკეტურ ცხოვრებაში, ყველა სამონაზვნო წესის მკაცრ დაცვაში და კიცხავდა თემის წევრებს, რომლებიც შეუფერებლად იქცეოდნენ. ხილვაში მას გამოეცხადა, რომ მომავალში მონასტერი ცეცხლით განადგურდებოდა ზოგიერთი ბერისა და მონაზვნის "ხშირი ჭორაობისა და მსუბუქი ქცევის" გამო. ამ საშინელი გაფრთხილების მოსმენის შემდეგ, დაუდევარმა მცხოვრებლებმა იჩქარეს გამოსწორება. მაგრამ არა დიდხანს. წმინდა ადამნანის (დაახლ. 680) და ღირსი ებას გარდაცვალების შემდეგ მონასტერს უბედურება დაატყდა თავს: მისი ყველა ნაგებობა დაახლოებით 686 წელს ხანძრის დროს დაიწვა, მაგრამ მალევე აღადგინეს.

არსებობს გარკვეული მოწმობები იმისა, რომ კოლდინგემი არ იყო ღირსი ებას ერთადერთი მიღწევა: მას შეიძლება დაეარსებინა პატარა სამონაზვნო თემები სენტ-აბს-ჰედში (დიდი ხნის წინ მიტოვებული ციხესიმაგრე) და ებჩესტერში მდინარე დერუენტზე, ახლანდელი ინგლისის დარემის საგრაფოს ტერიტორიაზე - ორივე ადგილს მის პატივსაცემად აქვს სახელი დარქმეული.

გარდაცვალება. წმინდა ება უმცროსი

ღირსი ება მშვიდად გარდაიცვალა 683 წელს, ხანდაზმულ ასაკში, ყველასგან საყვარელი. მისი შუამდგომლობით ბევრი სასწაული ხდებოდა. ებას ავტორიტეტი იმდენად დიდი იყო, რომ მას წმინდანად სცნობდნენ გარდაცვალებისთანავე. მისი სახელი გვხვდება რამდენიმე საეკლესიო კალენდარში, მაგალითად, დარემის, უინჩკომბისა და აბერდინის კალენდრებში. მართლმადიდებლური სამონასტრო თემის ცხოვრება გაგრძელდა კიდევ 200 წლის განმავლობაში ებას გარდაცვალების შემდეგ, თუმცა ის აღარასოდეს ყოფილა ისეთი მრავალრიცხოვანი და ძლიერი, როგორც წმინდა იღუმენიას დროს.

იღუმენია ება არ უნდა აგვერიოს სხვა - გაცილებით ნაკლებად ცნობილ წმინდანში იმავე სახელით. საუბარია წმინდა ება უმცროსზე, კოლდინგემის იღუმენიაზე (ხსენების დღე 23 აგვისტო). ერთადერთი ავტორი, რომელიც მასზე წერდა, იყო XIII საუკუნის ინგლისელი ბერი და მემატიანე მათე პარიზელი, რომელმაც შესაძლოა გამოიყენა უფრო ადრეული წყაროები. მისი მოწმობით, ება უმცროსი იყო ყველაზე ადრეული კოლდინგემის მონასტრის ბოლო წინამძღვარი მის დანიელების მიერ განადგურებამდე 870 წელს. ის წამებულ იქნა თავის მონაზონ თემთან ერთად ვიკინგების მიერ. იღუმენიამ წინასწარ იცოდა მოსალოდნელი თავდასხმის შესახებ. ლეგენდის თანახმად, შეურაცხყოფის თავიდან ასაცილებლად, მან და მისმა მონაზვნებმა ნებაყოფლობით დაასახიჩრეს საკუთარი თავი, მოიჭრეს ცხვირები და ტუჩები. ამ სანახაობით შეშინებული წარმართები თავდაპირველად გაიქცნენ, მაგრამ მალე დაბრუნდნენ და გაბრაზებულებმა ცოცხლად დაწვეს მონასტრის ყველა მცხოვრები. ღირსი ება უფროსის, კოლდინგემის პირველი იღუმენიის, ასევე წამებული ება უმცროსისა და მასთან ერთად მოკლულთა საპატივცემულოდ შედგენილია მართლმადიდებლური მსახურებები ინგლისურ ენაზე (ავტორი - ბერი იოსები (ლამბერტსონი)).

კოლდინგემის მონასტრის შემდგომი ისტორია

870 წლის შემდეგ კოლდინგემში სამონასტრო ცხოვრება დიდი ხნის განმავლობაში არ განახლებულა. ნელ-ნელა ტალღებმა წარეცხეს კოლდინგემის, სენტ-აბს-ჰედისა და ებჩესტერის პირველქმნილი სილამაზე, მაგრამ ვერანაირმა ტალღამ ვერ წაშალა ადამიანთა გულებიდან მათი დამაარსებლის, ებას სათნოებების ხსოვნა.

XI საუკუნის ბოლოს, ნორმანთა დაპყრობის შემდეგ, ღირსი ებას ნაწილები კვლავ აღმოჩენილ იქნა, და 1098 წელს შოტლანდიის მეფე ედგარ I-მა (1097-1107) უბოძა მიწები კოლდინგემში რომაულ-კათოლიკური ბენედიქტური მამაკაცთა მონასტრის-პრიორატის დასაარსებლად ქალწულ მარიამის, წმ. კუტბერტისა და წმ. ებას სახელზე. სამონასტრო ეკლესია აკურთხეს 1100 წელს, მაგრამ ოფიციალურად მონასტერი დაარსდა შოტლანდიის მეფე დავით I-ის (1124-1153) დროს. ძმობა შედგებოდა დარემის მონასტრიდან ჩამოსული ბერებისგან. კოლდინგემის პრიორატი გახდა ერთ-ერთი უდიდესი და ყველაზე აყვავებული შოტლანდიაში. ის ასევე ცნობილი იყო როგორც მატყლით ვაჭრობის ცენტრი.

წმინდა ებას თაყვანისცემა აღორძინდა მთელ შოტლანდიასა და ჩრდილოეთ ინგლისში. მისი წმინდა ნაწილების ნაწილი განისვენებდა კოლდინგემში, ხოლო მეორე ნაწილი - დარემში.

კოლდინგემის პრიორატთან დაკავშირებულ შუა საუკუნეების მოღვაწეთა შორის აღვნიშნოთ რეჯინალდ დარემელი (+ დაახლ. 1190), რომელიც გარკვეული დროის განმავლობაში მოღვაწეობდა კოლდინგემში, წმინდა გოდრიკ ფინჩეილელის, ოსვალდ ნორთუმბრიელის ცხოვრებათა ავტორი, წმინდა კუტბერტის სასწაულების შესახებ თხრობებისა და ღირს ებასადმი მიძღვნილი ქადაგების ავტორი. ასევე აღვნიშნოთ ჯეფრი კოლდინგემელი (+ დაახლ. 1215), ამ მონასტრის საგანძურის მცველი და მემატიანე, რომელმაც ჩაიწერა დარემის ისტორია 1150-იანი წლებიდან 1215 წლამდე და, შესაძლოა, შეადგინა წმინდა გოდრიკისა და ბართლომე ფარნელის ცხოვრებები. ნამდვილი მარგალიტი ინახება ბრიტანეთის ბიბლიოთეკაში ლონდონში. ეს არის ილუსტრირებული კოლდინგემის ბრევიარიუმი, შექმნილი XIII საუკუნის ბოლოს დარემის ერთ-ერთი ბერის მიერ (კოლდინგემი იყო დარემის მონასტრზე, შემდეგ კი დანფერმლინის სააბატოზე დამოკიდებული სავანე) კოლდინგემის პრიორატისთვის. ლამაზ ხელნაწერში ლათინურ და ფრანგულ ენებზე მოცემულია ადგილობრივი დღესასწაულებისა და ღირსშესანიშნავი თარიღების კალენდარი (როგორიცაა მთავარანგელოზ მიქაელისა და ღირსი ებას სახელობის ტრაპეზების კურთხევა კოლდინგემის პრიორატში, კოლდინგემის ეკლესიის კურთხევა და სხვ.), ასევე ტექსტები წლიური საღვთისმსახურო წრის დღესასწაულებისთვის, საგალობლები და ფსალმუნები შვიდეულის წრისთვის და მშვენიერი მინიატურები. კოლდინგემის პრიორატში ოდესღაც დაცულ სიწმინდეთა შორის იყო მაცხოვრის ჯვარცმის ცხოველმყოფელი ჯვრის ნაწილი და ერთ-ერთი ლურსმანი, რომლითაც ის ჯვარს მიამსჭვალეს. თუმცა, პრიორატი თავისი ისტორიის განმავლობაში რამდენჯერმე თითქმის მიწასთან იქნა გასწორებული - მაგალითად, ინგლისის მეფე იოანე უმიწაწყლოს მიერ 1216 წელს მის ჩრდილოეთში დამსჯელობითი ექსპედიციის დროს დიდი თავისუფლების ქარტიის ხელმოწერის შემდეგ.

კოლდინგემის პრიორატი იმდენად ცნობილი იყო, რომ შოტლანდიის მეფემ ჯეიმზ IV-მ (1488-1513) მისი შემოსავლები თავისი საცოლის მარგარიტა ტიუდორის საქორწინო საჩუქრების სიაში შეიტანა 1503 წელს.

კოლდინგემის პრიორატის განადგურება და აღდგენა

1560 წელს, შოტლანდიის რეფორმაციის დროს, კოლდინგემის პრიორატი დაიშალა, წმინდა ებას ნაწილები და სხვა რელიქვიები განადგურდა, ხოლო მიწები ადგილობრივ მიწათმფლობელს გადაეცა. მონასტერი საბოლოოდ განადგურდა 1650 წელს, როდესაც ოლივერ კრომველმა ალყა შემოარტყა ყოფილ სავანეს და გამოდევნა რამდენიმე როიალისტი, რომლებიც მის კედლებში იმალებოდნენ. შემდგომში მონასტრის ნანგრევებს ადგილობრივი მცხოვრებლები დიდხანს იყენებდნენ სამშენებლო მასალად.

1852 წელს სოფელ კოლდინგემში შუა საუკუნეების მონასტრის შემორჩენილი ნანგრევებისგან აშენდა ბრწყინვალე ახალი სამრევლო ეკლესია - "კოლდინგემის პრიორატი". იგი ეკუთვნის შოტლანდიის პრესვიტერიანულ ეკლესიას და დღემდე მოქმედია. მიუხედავად იმისა, რომ ეკლესია უზარმაზარია, ის მხოლოდ ყოფილი სამონასტრო ეკლესიის საკურთხევლის ნაწილისგან შედგება! ახლახან ჩატარდა სამუშაოები მონასტრის ნანგრევების აღსადგენად და გაჩნდა თემატური ბაღები, რომლებიც მის ისტორიას ეძღვნება. წმინდა ებას თავდაპირველი (ნორმანებამდელი) მონასტრის ნაშთები გათხრილ იქნა ეკლესიის გვერდით 2019 წელს. რადიონახშირბადული ანალიზის შედეგებმა აჩვენა, რომ მასალები, ნაგებობების ნაშთები და ცხოველთა ძვლები ანგლო-საქსურ პერიოდს მიეკუთვნება - ჩვენი წელთაღრიცხვით 660-დან 860 წლამდე. ყველაზე შთამბეჭდავ აღმოჩენებს შორის არის თხრილი, რომელიც მონასტერს გარს ერტყა.

დღეს შემორჩენილია მხოლოდ კედლების საძირკვლის, სამლოცველოს და წყაროს ნაშთები სენტ-აბს-ჰედში, კოლდინგემის მახლობლად. სამლოცველო შუა საუკუნეებში ააშენა კოლდინგემის მონასტრის საძმომ თავიანთი ნორმანდიელებამდელი წინაპრების ხსოვნის უკვდავსაყოფად. ეს ადგილი გვიან შუა საუკუნეებში მომლოცველებს სტუმრობდნენ და აქ სასწაულები ხდებოდა. მაგალითად, გოგონა, რომელიც ერთი თვალით ბრმა და ერთი ყურით ყრუ იყო, განიკურნა სამლოცველოში თხუთმეტი ღამის ლოცვის შემდეგ. სენტ-აბს-ჰედის მახლობლად ორი პატარა ყურეა: ერთ-ერთი მათგანი, უეჭველია, წმინდა კუტბერტს გამოუყენებია თავისი წყალში ღამის ლოცვებისთვის. ახლოს ნაწილობრივ შემორჩენილია ორი წყარო (ერთ-ერთი წმინდა ებას სახელზეა ნაკურთხი), სადაც ოდესღაც მომლოცველები ჩამოდიოდნენ ადგილობრივი წმინდანების პატივის მისაგებად. აქედან იშლება შთამბეჭდავი ხედები სანაპიროზე, რომელსაც კვლავაც ეხეთქება ტალღები და სადაც ისევ ხშირია ძლიერი შტორმები - ისევე როგორც წმინდა ებას დროს.

კოლდინგემი ნაპირიდან უფრო შორსაა, და სრულიად ლოგიკურია, რომ წმინდა ებამ აქ დააარსა თავისი მთავარი თემი. რაც შეეხება სენტ-აბს-ჰედის კონცხს, წმინდანს შეეძლო მისი გამოყენება წყნარი განმარტოებული ლოცვისთვის ან სკიტის დასაარსებლად.

სხვა ადგილებში

სოფელი ებჩესტერი დარემის საგრაფოში მდებარეობს რომაული ფორტის ვინდომორას ადგილზე. ითვლებოდა, რომ წმინდა ებამ აქ დააარსა ერთ-ერთი თავისი მონასტერი, მაგრამ შემდგომში ის გაძარცვეს სკანდინავების შემოსევის დროს და აღარ აღდგენილა. ადგილობრივი სამრევლო ეკლესია ნაკურთხია წმინდა ებას სახელზე და თარიღდება XI ან XII საუკუნით, ხოლო საძირკველი ნორმანდიელებამდელია. ადრეული მონასტრის კვალი ჯერ არ აღმოჩენილა. შუა საუკუნეებში ეს განმარტოებული ადგილი იზიდავდა განდეგილებს და ცნობილი იყო როგორც "ანაქორეტების თავშესაფარი".

სოფელ ბიდნელში, ნორთამბერლენდის საგრაფოში, ინგლისის ჩრდილო-აღმოსავლეთით, მდებარეობს წმინდა ებას ეკლესია, სადაც არის ვიტრაჟი წმინდანისა და წამებული ოსვალდის გამოსახულებით. სოფელი მდებარეობს ჩრდილოეთის ზღვის სანაპიროზე, ბამბურგთან ახლოს. ეკლესია გამოიყენებოდა სამლოცველოდ XVIII საუკუნეში და გადააშენეს მომდევნო საუკუნეში. სოფლის განაპირას არის ვიწრო კონცხი სახელწოდებით ებს-ნუკი, სადაც 1853 წელს გათხარეს ძველი ქვის სამლოცველო XIII საუკუნისა, მიძღვნილი წმინდა ებასადმი. 2012 წლის ბოლო გათხრების დროს მის გარშემო აღმოჩნდა მრავალი სამარხი, გაცილებით ადრეული ნაშთები და სავარაუდოდ VII საუკუნის მიწის გამაგრებების ფრაგმენტები. ამან მეცნიერებს საშუალება მისცა ევარაუდათ, რომ წმინდა ებას შეეძლო აქ დაეარსებინა სკიტი, ხოლო უფრო გვიანდელი ქვის სამლოცველო აღმართეს მის სახსოვრად. დღეს ეს არტეფაქტები გულმოდგინედ არის შენახული.

ეპისკოპალური ეკლესია მეთევზეთა ქალაქ აიმუთში, შოტლანდიის სკოტიშ-ბორდერსის ოლქში, აშენებული 1887 წელს, ნაკურთხია წმინდა ებას სახელზე. სოფელ ეიტონში, ამავე სახელწოდების ციხე-სიმაგრესთან ახლოს, იმავე ოლქში, ოდესღაც არსებობდა წმინდა ებას წყარო.

წმინდა ების პატივსაცემად დასახელებულია რაიონი, ქუჩა და სამრევლო ეკლესია საუნივერსიტეტო ქალაქ ოქსფორდში. ისტორიულად ის შესაძლოა ყოფილიყო ქალაქის უძველესი ეკლესია! 1005 წელს ის ეკუთვნოდა აინშემის სააბატოს ოქსფორდშირში და მაშინაც კი მას "ძალიან ძველს" უწოდებდნენ. წმინდანი გამოსახულია მასში ძველ ვიტრაჟზე. ერთ-ერთი ვერსიის თანახმად, ჩრდილოელი წმინდანის ებას სახელობის ეკლესიის გამოჩენა შორს სამხრეთში აიხსნება იმით, რომ მას შესაძლოა თან ახლდა თავისი ძმა, მეფე ოსვალდი, ახლომდებარე თემზაზე მდებარე დორჩესტერში, სადაც ის ესწრებოდა უესექსის მეფე კინეგილსის ნათლობას წმინდა ბირინის მიერ. შესაძლოა, ეკლესია ააშენეს წმინდა ქალწულისა და მომავალი იღუმენიის მიერ ამ რეგიონში ვიზიტის აღსანიშნავად. დღევანდელი ეკლესია თითქმის მთლიანად გადაკეთებული და გაფართოებულია XIX საუკუნეში, თუმცა იქ შემორჩენილია ზოგიერთი შუასაუკუნეების რარიტეტი, ვიტრაჟები და დისკოსები. ტაძრის ისტორიასთან დაკავშირებულია რამდენიმე გამოჩენილი პიროვნების საქმიანობა.

ბოლოს, არსებობს ქუჩა და ხიდი, რომლებიც წმინდა ებას სახელს ატარებენ სოფელ რაიჰოლში , რატლენდში - ინგლისის ყველაზე პატარა საგრაფოში, მის ცენტრალურ ნაწილში. ღირსი ებას კავშირი ამ ადგილთან უცნობია და ისტორიკოსები ვარაუდობენ, რომ აქ სხვა წმინდანი ცხოვრობდა.

შესაძლოა, ეს წმინდა პრინცესა - ანგლო-საქსონური პერიოდის მრავალ გავლენიან ქალთაგან ერთ-ერთი - უნდა იყოს პატივცემული მისი ძმის, წმინდა ოსვალდის მსგავსად, რომელმაც დააარსა ლინდისფარნის მონასტერი, წვლილი შეიტანა ისტორიაში და განათლება შეიტანა ჩრდილო-აღმოსავლეთ ინგლისში; ზუსტად ასევე მისმა დამ, ღირსმა ებამ დააარსა მონასტერი კოლდინგემში, შევიდა ისტორიაში და წვლილი შეიტანა სამხრეთ-აღმოსავლეთ შოტლანდიის განათლებაში. ისინი ორი ვარსკვლავია - მთელი პლეადიდან - რომლებიც ბრწყინავენ VII საუკუნის ბრიტანეთის ცის თაღზე.

სტატიის წყარო: ПРЕПОДОБНАЯ ЭББА, ИГУМЕНИЯ КОЛДИНГЕМСКАЯ