დაიბადა XVI საუკუნის მეორე ნახევარში თესალიის პატარა ქალაქ მეცოვოში (ბერძ. Μέτσοβο) ღვთისმოსავ ქრისტიანთა ოჯახში.
ახალგაზრდობაში გაემგზავრა ტრიკალაში, სადაც დაიქირავა ერთმა მეპურემ და დიდხანს მუშაობდა მასთან. ერთხელ თურქებმა ეშმაკობით, დაპირებებით, მუქარითა და ცილისწამებით აიძულეს ქრისტეზე უარი ეთქვა. მალე, თავისი ცოდვის გაცნობიერების შემდეგ, ნიკოლოზი დაბრუნდა სამშობლოში და კვლავ დაიწყო ქრისტიანული ცხოვრება.
მრავალი წლის შემდეგ ნიკოლოზი თანამემამულეებთან ერთად გაემგზავრა ტრიკალაში ფისიანი შეშის პარტიის გასაყიდად. იქ იგი იცნო თურქმა დალაქმა, მეპურის მეზობელმა, რომელთანაც ოდესღაც მუშაობდა ნიკოლოზი. დალაქმა ნიკოლოზს საყელოში სწვდა და დაიწყო ყვირილი, ადანაშაულებდა რა მას იმაში, რომ მუსლიმანიდან კვლავ ქრისტიანი გახდა. წმინდანი შეშინდა და თურქს თავისი საქონელი მისცა, სთხოვდა არავისთვის გაემხილა მისი საიდუმლო. თურქი დათანხმდა, მაგრამ თავისი დუმილისთვის ნიკოლოზისგან დაპირება აიღო, რომ ყოველწლიურად, მთელი ცხოვრების მანძილზე, მიაწვდიდა შეშას. და წმინდანი მართლაც აკეთებდა ამას მრავალი წლის განმავლობაში. მაგრამ ერთხელ მოინანია სიმხდალე, ჩათვალა რა თავისი ქცევა უარყოფის ტოლფასად, და გადაწყვიტა აღარ მიეცა თურქისთვის შეშა, არამედ აღიარა ქრისტე და, თუ საჭირო გახდებოდა, ევნო მისთვის, რათა გამოესყიდა თავისი ცოდვა.
ნიკოლოზი მივიდა მოძღვართან, მოინანია და გაუზიარა თავისი განზრახვა, რომ ქრისტეს რწმენისთვის წამება სურდა. მღვდელმა დაუწყო გადარწმუნება, ეშინოდა, რომ ნიკოლოზი ვერ გაუძლებდა წამებას და მეორედ უარყოფდა ქრისტეს. მაგრამ ის არწმუნებდა, რომ მთლიანად ღვთის ნებას ენდობოდა და საბოლოოდ მიიღო კურთხევა.
როდესაც ნიკოლოზი ჩავიდა ტრიკალაში, თურქი დალაქი, წმინდანის დანახვისას, ყელში სწვდა და დაუწყო ხრჩობა, ეუბნებოდა: "გიაურო, სად არის ჩემი შეშა?" რაზეც მან უპასუხა: "არაფერი არ მმართებს შენთვის". ამ სიტყვებმა დალაქი გააცოფა, მან მაშინვე ყვირილი მორთო და სხვა თურქებს დაუძახა. ნიკოლოზი დააკავეს და, ხელკვრით და ცემით, მიიყვანეს სასამართლოში. მოსამართლის კითხვაზე წმინდანმა თქვა: "ქრისტიანად დავიბადე, ქრისტიანად ვცხოვრობ, ქრისტიანად მინდა მოვკვდე და არ უარვყოფ ქრისტეს, რა წამებასაც არ უნდა შემამთხვიოთ".
მოსამართლემ დაიწყო ქება-დიდებითა და მუქარით წმინდანის დარწმუნება. მაგრამ როცა დაინახა, რომ ყველა მისი მცდელობა ამაო იყო, ბრძანა დიდხანს ეცემათ ნიკოლოზი, რის შემდეგაც საპყრობილეში ჩაეკეტათ. აქ იგი მრავალი დღის განმავლობაში იტანჯებოდა შიმშილითა და წყურვილით, მაგრამ ყოველივე ამას მოწამე იტანდა დიდი სიხარულითა და სიმამაცით. როდესაც ნიკოლოზი კვლავ მიიყვანეს მოსამართლესთან, მან კვლავ აღიარა ქრისტე. მაშინ მოსამართლემ ბრძანა ბაზრის მოედანზე დიდი კოცონი გაეჩაღებინათ და იქ ჩაეგდოთ წმინდანი. ბრძანება მაშინვე შესრულდა. ეს მოხდა 1617 წლის 17 მაისს.
ღამით ადგილობრივი ქრისტიანი მეთუნე მივიდა მოედანზე იმედით, რომ იპოვიდა წმინდანის ნაწილების რაიმე ნაწილს. თუმცა, როგორც წესი იყო, სიკვდილით დასჯის ადგილი ერთი დღე-ღამის განმავლობაში დაცვის ქვეშ უნდა ყოფილიყო. მეთუნემ მოახერხა მცველების მოქრთამვა და მათ მისცეს წმინდანის თავი. მეთუნე მაშინვე წავიდა სახლში და, არავისთვის არაფერი უთქვამს, კედელში ნიშა გააკეთა, იქ დადო თავი და კვლავ შელესა თიხით.
წლები გავიდა. ის მეთუნე გარდაიცვალა და მისი სახლი სხვა კაცმა იყიდა. წმინდანის წამებრივი აღსასრულის წლისთავზე ახალმა მეპატრონემ დაინახა სინათლე, რომელიც კედლიდან გამოდიოდა. ადამიანი გაოცებული იყო. და სიზმარში მას გამოეცხადა, რომ აქ დამალულია წამებულ ნიკოლოზის პატიოსანი თავი. სახლის მეპატრონემ დაუყოვნებლივ გახსნა კედელი და იპოვა წმინდა ნაწილები. საკუთარ თავს უუღირსად მიიჩნევდა რა ასეთი დიდი სიწმინდე თავის სახლში ჰქონოდა, მან წაიღო იგი წმინდა ვარლაამის მონასტერში მეტეორაში, სადაც ის დღემდე იმყოფება და განაგრძობს მრავალრიცხოვანი სასწაულების აღსრულებას.
აქვე წაიკითხეთ:
წმინდა მოწამე ნიკოლოზ მეძობოსელი (+1617) - 16 (29) მაისი
