არქიმანდრიტი მაკარი (აბესაძე):
უფლის მეორედ უარყოფა ნაზარეთში
როგორც სახარება გვაუწყებს, სასუფეველზე იგავების დასრულების შემდეგ მაცხოვარი თავის სამშობლოში, ნაზარეთში წავიდა და ნაზარეველებს ასწავლიდა სინაგოგაში. მათ კი უკვირდათ და ამბობდნენ: საიდან აქვს მას ეს სიბრძნე და სასწაულის ქმნის უნარი? განა ეს ხუროს ძე არ არის? დედამისს მარიამი არ ჰქვია, მის ძმებს კი იაკობი, იოსე, სიმონი და იუდა (რა თქმა უნდა, იგულისხმება იოსების შვილები)? განა მისი დები ყველანი ჩვენს შორის არ არიან? საიდან აქვს ამას ყოველივე ეს? და შებრკოლდნენ მის გამო. იესომ კი უთხრა მათ: "წინასწარმეტყველი არსად არ არის უპატიოდ, გარდა თავისი სამშობლოსი და სახლისა". არ ქმნა ძალნი, არ აღასრულა სასწაულები ურწმუნოებისა მათისათვის. დატოვა ისინი, წავიდა, დიდიოდა გარშემო სოფლებში და ასწავლიდა (მთ 13,53-58; მარკოზი 6,1-6;)- ვიცით, რომ უფალმა ქადაგება უპირველესად თავისი ქალაქიდან, ნაზარეთიდან დაიწყო, მაგრამ იქ არ მიიღეს. ამის შემდეგ უფალი მიდის კაპერნაუმში და იქ იწყებს ქადაგებას. კაპერნაუმიდან ჩადის იუდეაში, საიდანაც შემდეგ კვლავ ნაზარეთში ბრუნდება, რათა კიდევ ერთხელ აუწყოს მათ ღვთის სიტყვა. თუ პირველ შემთხვევაში ნაზარევლები საერთოდ არ იღებენ მაცხოვარს, მეტიც, მის ჩაქოლვასაც კი დააპირებენ, მაცხოვრის ნაზარეთში მეორედ ჩასვლისას უკვე უკვირთ, საიდან იცის ამდენიო. ნაზარეველებმა ყველაზე კარგად იცოდნენ, რომ იესო ხუროს ოჯახში გაიზარდა, იცოდნენ, რომ მას არავითარი სწავლა არ ჰქონდა, არავითარი საღვთისმეტყველო განათლება არ მიუღია. მიუხედავად ამისა, ყველაზე ზეაღმატებულად იცოდა წმინდა წერილი, ასე ზეაღმატებულად ასწავლიდა. სწორედ ეს უნდა გამხდარიყო მათთვის საბაბი იმისა, რომ ღვთის სიტყვა მიეღოთ და ეღიარებინათ მაცხოვარი, - ეს ადამიანები უფალს გაჰყოლოდნენ, ისინი კი პირიქით, განკვირდნენ ამით. არავითარი სარგებლობა ამით არ მიუღიათ. იმდენად ჰქონდათ გონება დაბნელებული, რომ რაც მათთვის საბაბი უნდა ყოფილიყო ღვთის მცნებების მიღებისა, პირიქით, საბაბი გახდა ღვთის მცნებების უარყოფისა. უკვირთ ყოველივე. დასკვნა ვერ გამოიტანეს, რომ ყოველი ძალი ღვთისგან არის, რომ ეს არის ის მხსნელი, რომელსაც ელოდნენ, დაიწყეს მსჯელობა, რომელსაც ისინი სწორ დასკვნამდე უნდა მიეყვანა, მაგრამ შუა გზაში წყვეტენ მსჯელობას.
- ხოლო იესო მიუგებს მათ: "წინასწარმეტყველი არსად არ არის უპატივოდ, გარდა საკუთარი სახლისა", - არც ერთი წინასწარმეტყველი არ მიუღიათ თავის მამულში, თავიანთ სოფლებსა და ქალაქებშიო...
- უფალი კიდევ ერთხელ ახსენებს მათ, რომ არც ერთი წინასწარმეტყველი არ მიუღია ებრაელ ხალხს თავიანთ მამულში, დევნიდნენ და შეურაცხყოფდნენ მათ. თუკი იუდეველები წინასწარმეტყველებს არ იღებდნენ თავიანთ ქალაქებსა და თავიანთ სოფლებში, უფრო მეტად არ მიიღეს მაცხოვარი. თუ წინასწარმეტყველები ღვთის სიტყვას ამბობდნენ და ამის გამო დევნიდნენ მათ ღვთის მოწინააღმდეგეები, როდესაც თავად ღვთის სიტყვა განკაცნა, უფრო მეტად დევნიდნენ მას, რადგან თავად ღვთის სიტყვა გაცილებით მეტად ამხელდა მათ.
- როგორც სახარება გვეუბნება, ამის შემდეგ მაცხოვარმა დატოვა ნაზარეველები და "არა ქმნა მათთვის ძალნი", თავისი სიტყვის ძალა, თავისი სასწაულების ძალა არ გამოუცხადა ურწმუნოებისა მათისათვის... რატომ არ აღასრულებს უფალი ნაზარეველებისთვის სასწაულებს?
- უფალი სასწაულებს იქმოდა არა იმის გამო, რომ სასწაული აღესრულებინა და ეჩვენებინა ხალხისთვის, არამედ იმის გამო, რომ ადამიანები სულიერად აემაღლებინა, ადამიანებს სარწმუნოება შეეძინათ. აქ არ იყო შესაბამისი ნიადაგი მათი სულიერი ამაღლებისა და ამიტომ უფალმა არ გამოაცხადა თავისი ძალი, ისე როგორც სხვაგან, სადაც გაცილებით ნოყიერი ნიადაგია. მათთვის, ნაზარეველებისთვის უდიდესი სასწაული იყო აღსრულებული, სასწაული იმისა, რომ მაცხოვარი, მათ გვერდით გაზრდილი იესო, რომელსაც არავითარი სწავლა არ ჰქონდა მიღებული, ასწავლიდა ისეთ რამეებს, რაც მათთვის ამ დრომდე არავის უსწავლებია და ასწავლიდა ზეაღმატებულად. თუ მათ ეს არ მიიღეს, მაშინ სასწაულებსაც არ მიიღებდნენ. ამიტომაც აღარ აღასრულა უფალმა მათთვის სასწაულები, რადგან ეს მათთვის არავითარი სიკეთის მომტანი არ იქნებოდა.
- რატომ არ მიიღეს და შეიცნეს უფალი, მაცხოვარი, ნაზარეველებმა, რომლებსაც ყველაზე მეტად უნდა მიეღოთ?
- ახლობლისგან ნაქადაგებ ღვთის სიტყვას, ნაკლებად იღებენ ადამიანები, რადგან ამ დროს მათ მიწიერება ახსენდებათ, მისი ბავშვობა, ის მდგომარეობა, როდესაც ის ეკლესიური არ იყო. სწორედ ასე ხდებოდა წინასწარმეტყველთა მიმართაც და ასე მოხდა მაცხოვრის შემთხვევაშიც, მაგრამ შემდეგ, როდესაც მათი ახლობლებისგან ნაქადაგებ ღვთის სიტყვას უცხოები მიიღებენ, ახლობლებიც იღებენ, ისევე როგორც იოსების შვილების შემთხვევაში მოხდა. მართალი იოსების შვილები თავიდან არ იყვნენ მაცხოვრის მიმდევრები, მაგრამ როდესაც ნახეს თუ რაოდენი ხალხი მიჰყვებოდა მაცხოვარს, თვითონაც მიიღეს იგი, მისი მოწაფეები და შემდგომ ურჩეულესი მოციქულები და ღვთის სიტყვის მქადაგებლებიც კი გახდნენ.
პურის გაბევრების სასწაული
სახარებაში მაცხოვრის მიერ პურის გაბევრების ორი ფაქტი, ორი სასწაულია მოთხრობილი. ერთი, როდესაც ხუთი პურით და მცირედი თევზით ხუთი ათასი კაცი დააპურა, მეორე, როდესაც შვიდი პურით და მცირედი თევზით ოთხი ათასი კაცი დააპურა. როგორც სახარება გვაუწყებს, როდესაც მაცხოვარმა იოანე ნათლისმცემლის თავისკვეთის ამბავი მოისმინა მოწაფეებისგან, მათთან ერთად წავიდა ნავით ტიბერიის ზღვის გაღმა, რათა უდაბურ ადგილას განმარტოებულიყო, თან დიდძალი ხალხი დაედევნა სხვადასხვა ქალაქიდან, ვინაიდან ხედავდნენ სასწაულებს, რომლებსაც ახდენდა სნეულთა განკურნებისას. ავიდა მთაზე იესო და დაჯდა თავის მოწაფეებთან ერთად. გაიხედა და დაინახა მისკენ მომავალი დიდძალი ხალხი. შეებრალა ისინი, ვინაიდან უმწყემსო ცხვრებივით იყვნენ და უქადაგებდა მათ ღვთის სასუფეველზე. ვისაც კურნება ესაჭიროებოდა კურნავდა. მოსაღამოებისას იესოსთან მივიდნენ მისი მოწაფეები და უთხრეს: გაუშვი ეს ხალხი, რომ წავიდნენ სოფლებში და საჭმელი იყიდონ თავისთვის. მაცხოვარმა კი უთხრა მათ: მაგათ არ სჭირდებათ წასვლა, თქვენ მიეცით საჭმელი. მოწაფეებმა მიუგეს: თუ არ წავედით და პური არ ვიყიდეთ, ხუთი პურის და ორი თევზის გარდა არაფერი გაგვაჩნია, ამათ კი ცოტ-ცოტაც რომ ერგოთ, ორასი დინარის პურიც არ ეყოფათ. მაშინ უფალმა მოციქულებს ის ხუთი პური და ორი თევზი მოატანინა, ხალხს კი უბრძანა გუნდ-გუნდად დამსხდარიყვნენ. აიღო ხელში პური და თევზი, ზეცას ახედა, აკურთხა, დაამტვრია პურები და მისცა თავის მოწაფეებს, რათა ხალხისთვის ჩამოერიგებინათ. ყველამ ჭამა და დანაყრდა. ხოლო როდესაც მაცხოვრის ბრძანებით მოციქულებმა ნარჩენები აკრიფეს, ქრთილის, ქერის პურის ნატეხებით თორმეტი გოდორი აავსეს. მჭამელი ხუთი ათასი კაცი იყო, ქალებისა და ბავშვების გარდა. (მთ 14,13-21; მარკზ 6,30-44; ლკ 9,10-17).რამდენიმე ხნის შემდეგ, უფალმა კვლავ აღასრულა პურის გაბევრების სასწაული. ამჯერად მაცხოვარმა შვიდი პურით და მცირედი თევზით დააპურა ოთხი ათასი კაცი, რომლებიც სამი დღის მანძილზე იმყოფებოდნენ მასთან უდაბნოში და ისმენდნენ, ჩემთან არიან და საჭმელი არაფერი აქვთ. არ მინდა მშივრები გაუშვა, რათა გზაში არ დაუძლურდნენ. მოწაფეებმა ჰკითხეს: საიდან შეიძლება ამდენი ხალხის უდაბნოში დაპურება? მათ კი მხოლოდ შვიდი პური და მცირედი თევზი ჰქონდათ. უფალმა პური და თევზი მიატანინა, აიღო ხელში, მადლი შესწირა, დაამტვრია, მისცა მოწაფეებს და უბრძანა ხალხისთვის ჩამოერიგებინათ. ყველამ ჭამა და დაპურდა. მჭამელი კი ოთხი ათასი კაცი იყო, დედაკაცებისა და ბავშვების გარდა. დარჩენილი ნატეხებისგან შვიდი სავსე სპირიდი, კალათა აკრიფეს. მაცხოვარმა გაუშვა ხალხი, თვითონ მოწაფეებთან ერთად ნავში ავიდა და დულმანეთის მხარეში გაემართა (მთ 15,29-39; მარკზ 8,1-10).
- როგორც სახარება მოგვითხრობს, ეს ხალხი სამი დღის მანძილზე განუშორებლად იყო უფალთან და ისმენდა მის სიტყვას, თუმცა იმდენად იყვნენ ეს ადამიანები მინდობილნი ღვთის სიტყვას, სხვა არაფერი არ აინტერესებდათ. მიუხედავად იმისა, რომ საკვები შემოაკლდათ, არ ზრუნავდნენ იმაზე, რომ წასულიყვნენ და საკვები მოეპოვებინათ. უფალი ამბობს, მინდა მათი გაშვება, მაგრამ მეშინია, გზაში არ დავარდნენო. სწორედ ამის შემდეგ დააპურებს მათ სასწაულებრივად მცირედი თევზით და პურით. ორივე შემთხვევა მოხდა უდაბნოში, ანუ დასახლებული პუნქტებიდან მოშორებით, რათა კიდევ უფრო წარმოჩენილიყო ეს სასწაულები და ურწუნო ადამიანებს არ ეფიქრათ, უფალმა პური ახლომდებარე ქალაქიდან მოატანინა მოციქულებსო, ან რამე ამდაგვარი. როდესაც წმინდა იოანე ოქროპირი ამ სასწაულებს განმარტავს, ბრძანებს, ამით უფალი იმასაც გვასწავლის, რომ ის ყოვლის შემოქმედია. როგორც უდაბნოს არ შეუძლია რაიმე სასარგებლო საკვების მიცემა ადამიანებისთვის, ასევე უფალს რომ არ შეექმნა ეს სამყარო, თავისთავად არაფერი იქნებოდა.
როდესაც ადამიანები დაპურდნენ, ნარჩენებიც დარჩა. ხუთი ათასი კაცის, ქალებისა და ბავშვების დაპურების შემთხვევაში ნარჩენებმა 12 გოდორი აავსო, - იმდენი, რამდენი რჩეული მოციქულიც ჰყავდა მაცხოვარს. მეორე შემთხვევაში შვიდი სპირიდი, - პურების რაოდენობის მიხედვით, თითო პურზე, თითო სპირიდი მორჩათ. ნარჩენებიც კი გაცილებით მეტი იყო იმასთან შედარებით, რაც თავიდან ჰქონდათ ადამიანებს. უფალს შეეძლო ორივე შემთხვევაში პური ისე გაებევრებინა, ზუსტად ყოფნოდათ ადამიანებს, არაფერი მორჩენოდათ, მაგრამ რატომ ქმნა უფალმა ზედმეტი? - იმისათვის, რომ ეს სასწაული უფრო თვალსაჩინო ყოფილიყო. უფალი სასწაულებს იქმს არა კონკრეტულად იმისთვის, რისთვისაც საჭიროა, - ამ შემთხვევაში მშიერი ადამიანების დასაპურებლად, არამედ უპირველესად იმისთვის, რომ მის მიერ ქმნილმა სასწაულმა სულიერი ნაყოფი გამოიღოს. ამ სასწაულებით ადამიანებს უნდა შეეცნოთ, რომ მათ წინაშე იყო არა უბრალო კაცი, თუნდაც უდიდესი წინასწარმეტყველი, თუგინდ კაცთა შორის უპირველესი, არამედ თავად განკაცებული ღმერთი, რომელსაც შეეძლო თავად შეექმნა. უფალმა ორივე შემთხვევაში, ისევე როგორც სამყარო, ფაქტობრივად არარაისგან შექმნა ათასობით პური, რაც გაბევრებაში გამოიხატა.
უფალმა განჭვრიტა, წინდაწინ უწყოდა რას მოიმოქმედებდა ამ სასწაულის შემდეგ ეს ხალხი. სახარებაში სხვა ადგილას მოთხრობილია, რომ როდესაც უფალი განეშორა ამ მხარეს, ესოდენ უაღმატებულესი სასწაულის ხილვის შემდეგ ამ ადამიანებმა ის კი არ იფიქრეს, რომ მათ წინაშე იყო განკაცებული ღმერთი, არამედ ინატრეს - კარგი იქნება, თუ ქრისტე გახდება ჩვენი მეფეო, რადგან თუ ქრისტე მათი მეფე გახდებოდა, ყველაფერი ექნებოდათ მიწიერად, მიწიერ მოთხოვნილებებზე პრობლემა აღარ ექნებოდათ. იმაზე არც უფიქრიათ, რომ უფალი მათ სულიერ მოთხოვნილებებს აკმაყოფილებდა და მათი სულებისთვის ზრუნავდა. ამ დრომდე უფალმა ამაზე ზეაღმატებული სასწაულები ქმნა, თუნდაც მდინარე იორდანეში ნათლისღების დროს, როდესაც ზეციდან მამის ხმა ისმოდა, სულიწმიდა კი მტრედის სახით გარდამოდიოდა ძეზე, მაგრამ ადამიანებს არასოდეს მოსვლიათ ის აზრი, რომ ქრისტე მიწიერ მეფედ გაეხადათ. მხოლოდ ამ შემთხვევის შემდეგ მოუვიდათ ეს აზრი, - იყო რა ადამიანების გონება გამიწიერებული, როდესაც დაიკმაყოფილეს შიმშილის გრძნობა, მიწიერი მოთხოვნილება, - მიიღეს მიწიერთან ახლოს მყოფ სასწაულთა შორის უაღმატებულესი, მაშინვე გადაწყვიტეს რომ ქრისტე მათი მეფე გამხდარიყო. ეს მოწმობს ამ ადამიანების დაბალ სულიერ დონეს. რა თქმა უნდა, მაცხოვრის ჯვარცმისა და მკვდრეთით აღდგომის შემდეგ, როდესაც მოციქულებმა ქადაგება დაიწყეს, იმ ადამიანებიდანაც, რომლებმაც სასწაულებრივად გამრავლებული პური მიიღეს, მრავალი გახდა ქრისტიანი, მაგრამ იმ დროს მათი გონება არ იყო ღვთისმეტყველებაში, სულიერებაში ამაღლებული იმისათვის, რომ ქრისტეში ზეციური ძალა დაენახათ.
- რაც შეეხება მოციქულების, ქრისტეს მოწაფეების სულიერ მდგომარეობას, რამდენად იყვნენ ისინი ამ პერიოდში ამაღლებულნი სულიერად?
- პირველ შემთხვევში მოციქულებს ჰქონდათ ხუთი პური და ორი თევზი, მეორე შემთხვევაში შვიდი პური და მცირედი თევზი. თორმეტი რჩეული მოციქულის გარდა, უფალს სხვა მოწაფეებიც ჰყავდა, რომლებიც მუდმივად დაჰყვებოდნენ თან. მათთან ერთად იყო თავად უფალიც. მათვის არც ხუთი და არც შვიდი პური საკმარისი არ იქნებოდა. აქედან ჩანს, რაოდენ იყვნენ ქრისტეს მოწაფეები ამაღლებულნი მიწიერებაზე, ისინი საერთოდ არ ზრუნავდნენ მიწიერზე, თავად ისეთი საჭიროებისთვისაც კი, როგორიც საკვებია და ყოველდღიურად სჭირდება ადამიანს, - ასწავლა რა მათ უფალმა "მამაო ჩვენო", სადაც უფალს ლოცვით შესთხოვდნენ არსობის პურის მინიჭებას, ისინი დარწმუნებულნი იყვნენ, რომ ყოველდღიურად მიეცემოდათ არსობის პური, იყვნენ რა განუშორებლად ქრისტესთან, დარწმუნებულები იყვნენ, რომ მათ არაფერი მოაკლდებოდათ, რაც მიწიერად საჭირო და აუცილებელია ადამიანის ხორციელი არსებობისთვის. არც ის უნდა დაგვავიწყდეს, რომ მოციქულებს ჰქონდათ ქრთილის, ქერის პური, რომელიც ყველაზე დაბალი ხარისხისაა. აქედან ჩანს, რაოდენ თავმდაბალნი იყვნენ უფლის მოწაფეები - არა მრავალფეროვან და გემოთმოყვარულ საკვებს ეძიებდნენ, არამედ ყველაზე მდაბალს, რაც აუცილებელი იყო ხორციელი ძალების აღსადგენად.
