ქრისტიანობისათვის სიმბოლურობა პირველი საუკუნეებიდანვე ნიშნეული იყო. სიმბოლო ხომ ორ სამყაროს - ხილულსა და უხილავს - აერთიანებს.

ქრისტიანთა სასტიკი დევნის ეპოქაში სიმბოლოთა საკრალურობა და იდუმალება განსაკუთრებულ შინაარსს სძენს ხელოვნებას. ხშირად ძველი ქრისტიანები ერთურთს სწორედ ამ იდუმალ ნიშანთა წყალობით ამოიცნობდნენ.

სიმბოლოთა საიდუმლო ერთდროულად მათი ღრმა აზრის დაფარვა და გაცხადებაა, უხილავი - უმეცართათვის, გაცხადებული კი - მორწმუნეთათვის.

ჩასწვდე სიმბოლოს მნიშვნელობას - ნიშნავს, იყო თანაზიარი და მონაწილე უდიდესი გამოცხადებისა.

რას გულისხმობს სიმბოლო?

ძველ საბერძნეთს ასეთი ტრადიცია ჰქონია - მეგობრები, რომელნიც დიდი ხნით შორდებოდნენ ერთურთს, რაიმე ნივთს (თიხის სტატუეტს, შანდალს და ა.შ.) შუაზე ყოფდნენ და ერთმანეთში ინაწილებდნენ...

ხანგრძლივი განშორების შემდგომ თავად ეს ადამიანები ან მათი შთამომავლები ერთ დროს შუაზე გაყოფილ საგანს აერთებდნენ და ამ გზით სცნობდნენ და პოულობდნენ ერთმანეთს...

ასეთივე დატვირთვა გააჩნდა ქრისტიანულ სიმბოლიკასაც: გარეგანი ფორმა დაფარულის მხოლოდ ნაწილს შეადგენდა, რაც ოდენ მორწმუნეთათვის იყო გამხელილი. ქრისტიანულ ხელოვნებაში სიმბოლო მჭიდროდ უკავშირდება ბიბლიურ გამოცხადებას, წმინდა წერილის ტექსტს და ღვთის სიტყვას.

ქრისტიანული ხელოვნების ერთ-ერთი პირველი ნიმუში - რომის კატაკომბების კედლის მხატვრობაა. ცნობისათვის: კატაკომბა მიწისქვეშა ნაგებობაა, ლაბირინთი, რომელიც ქრისტიანებს დევნის ეპოქაში იფარებდა. აქვე აღესრულებოდა ღვთისმსახურება და მას სამარხადაც კი იყენებდნენ. მისი კედლები ნახატებით, წარწერებითა და სიუჟეტური გამოსახულებებით იყო სავსე. ასეთ გამოსახულებებში ხშირად გვხვდება თევზი, მტრედი, ფენიქსი, კრავი, ვაზის რტო, ღუზა, შროშანი და სხვა მრავალი...

თევზი ერთ-ერთი ყველაზე ადრეული და გავრცელებული სიმბოლოა და თვით ქრისტეს განასახიერებს. კატაკომბების უძველესი ნაწილის შესწავლისას მკვლევრებმა აღმოაჩინეს თევზის მკაფიო გამოსახულება, რომელსაც ზურგზე პურითა და ღვინით სავსე კალათა ჰქონდა მოკიდებული... იგი ევქარისტიული სიმბოლოა, რომელიც ქრისტეს განასახიერებს... იგია მომცემელი ადამიანთათვის არსობის პურისა, ხსნისა და ახალი ცხოვრებისა.

სხვადასხვა კატაკომბის კედლებზე თევზი უკვე სხვა სიმბოლოებთან ერთად გვხვდება. თევზი, შეიძლება ითქვას, დაშიფრული სიმბოლოა ქრისტიანობისა. ბერძნულად სიტყვა თევზი აბრევიატურაა ფრაზისა: "იესო ქრისტე, ძე ღვთისა, მხსნელი".

კრავი - ერთი იმ სიმბოლოთაგანია, რომელიც ჯერ კიდევ ქრისტიანობამდე, ძველი აღთქმის დროიდანვე იყო ცნობილი. იუდაისტური წესის თანახმად, პასექისათვის კრავს სწირავდნენ ხოლმე.
წინასწარმეტყველნი კრავად მესიას (ქრისტეს) იხსენიებდნენ, რომელსაც ისრაელი ელოდა და რომელიც განწმენდდა ებრაელ ხალხს. დროთა მანძილზე ხსენებული სიმბოლო გამოსყიდვისა და მორჩილების შინაარსს იძენს.

ეს სიმბოლოც ძველი აღთქმისეულია. "დაბადება" მოგვითხრობს, როგორ მოუტანა მტრედმა ნოეს ზეთისხილის რტო და ამით აუწყა წარღვნის დასასრული. ამავე დროიდან ზეთისხილიანი მტრედი მშვიდობის სიმბოლოდ გადაიქცა.

წმინდა წერილი არაერთგზის იხსენიებს მტრედს, როგორც სიმბოლოს მორჩილებისა, სისპეტაკისა და ნდობისა.

ახალი აღთქმა გავიხსენოთ. იესომ უთხრა მოწაფეებს: "იყვენით უკუე მეცნიერ, ვითარცა გუელნი, და უმანკო, ვითარცა ტრედნი" (მათე, 10. 16).

იორდანეში ნათლისღებისას "სული ღმრთისა" მტრედის სახით გარდამოვიდა და "წამა იოვანე და თქუა, რამეთუ ვიხილე სული ღმრთისაი, ვითარცა ტრედი, გარდამომავალი ზეცით, და დაადგრა მას ზედა" (იოანე 1,32).

ფარშევანგი - სიმბოლოა უკვდავებისა, ამიტომაც გამოისახება ეს ფრინველი ხშირად საფლავის ქვებზე. უძველესი გარდამოცემის თანახმად, ფარშევანგის სხეული სიკვდილის შემდგომ არ განიხრწნება.

პირველ ქრისტიანთა დამოკიდებულება სიკვდილის მიმართ ნათელი და სიხარულით აღვსილი იყო, რადგან მტკიცე რწმენას ატარებდნენ მომავალი აღდგომისას.

ვაზის რტო - ევქარისტიული სახეა და, ამავე დროს, სიმბოლო ღვთისგან გამორჩეულობისა. ყურძენი წმინდა წერილში აღთქმული მიწის სიმბოლოა, რომელიც ღმერთმა თავის რჩეულ ერს მიაკუთვნა, სწორედ ამ მიზეზით ვენახი ეკლესიად და მორწმუნე ადამიანთა ერთობად მოიაზრება.

ჯვარცმამდე მოწაფეებთან ერთ-ერთ უკანასკნელ საუბარში მაცხოვარი ამბობს: "მე ვარ ვენახი ჭეშმარიტი, და მამაი ჩემი მოქმედი არს" (იოანე 15,1); "მე ვარ ვენახი, და თქუენ რტონი. რომელი დაადგრეს ჩემ თანა, და მე მის თანა, ამან მოიღოს ნაყოფი მრავალი" (იოანე 15,5).

შროშანი - სახეა უმანკოებისა და სიწმინდისა. ძველი აღთქმის წიგნი "ქებათა-ქება სოლომონისა" იუწყება, რომ სოლომონის ტაძარი შროშანებით იყო მორთული. მოსე წინასწარმეტყველის ბრძანებით, შვიდსანთლოვანი ლამპარიც შროშანებით შეამკეს და საბანელსაც ამ მშვენიერი ყვავილის ფორმა მისცეს.

გადმოცემის თანახმად, გაბრიელ მთავარანგელოზი ქალწულ მარიამს ხარება დღეს თეთრი შროშანითურთ გამოეცხადა. არსებობს კიდევ ერთი გადმოცემა, რომლის მიხედვითაც გეთსიმანიის ბაღში სპეტაკი შროშანი წითლად შეიღება, თითქოს ის სისხლიანი ოფლი შეისრუტა, რომელიც ქრისტეს წმინდა სხეულს დასდინდა...

იგია ნიშანი სასოებისა და ხსნისა... შემორჩენილია პირველ ქრისტიანთა ბეჭდები, შემკული ღუზის, ქრისტეს მონოგრამისა და თევზის გამოსახულებებით.

ასეთი სახელდება მიიღო ქრისტეს გამოსახულებამ, რომელსაც მხრებზე ცხვარი ჰყავს მოკიდებული. თუ გავიხსენებთ, სახარებაში იესო საკუთარ თავს მწყემსს უწოდებს: "მე ვარ მწყემსი კეთილი: მწყემსმა კეთილმა სული თვისი დადვის ცხოვართათვის" (იოანე 10,11).

ეს სიმბოლოც ძველი აღთქმის დროინდელია. როდესაც უფალმა აღთქმა დაუდო ნოეს, რომ წარღვნას არასოდეს მოავლენდა, ცისარტყელა გახდა ნიშანი მშვიდობისა და შერიგებისა ადამიანსა და შემოქმედს შორის: "ვდებ ჩემს ცისარტყელას ღრუბელში ნიშნად აღთქმისა ჩემსა და ქვეყანას შორის" (დაბადება 9,13).

ხსენებული სიმბოლო ძველი აღთქმის წიგნში გვხვდება. ქორების მთის მახლობლად, სადაც მოსე თავისი სიმამრის ცხვარს მწყემსავდა, ცეცხლმოდებული მაყვლოვანიდან, რომელიც არ იწვოდა, უფლის ხმა ესმა. უფალი ისრაელის ხალხს ტყვეობიდან გამოხსნას შეჰპირდა.

მამათა სწავლებით, ცეცხლწაკიდებული, მაგრამ შეუწველი მაყვლოვანი სიმბოლოა მარადქალწული მარიამისა.

მარილი გვხვდება როგორც ძველ, ისე ახალ აღთქმაში. არც ერთ მცენარეს არ შეუძლია მარილიან ნიადაგზე გაზრდა და გახარება. მარილიანი მიწა უნაყოფობის სიმბოლოა. "მთელი დღე ებრძოდა აბიმელექი ქალაქს. აიღო, გაწყვიტა შიგ მყოფნი, დაანგრია ქალაქი და მარილი მოაყარა" (მსაჯულნი 9,45).

მეორე მხრივ, რადგან მარილი საკვებს საამო გემოს აძლევს, მასში წმინდა, ზნეობრივი ცხოვრება და მოღვაწეობა იგულისხმება. "თქვენ ხართ მარილი ქუეყანისანი", - ასე მიმართავს ქრისტე თავის მოწაფეებს (მათე 5,13). მარილი - სულის ზნეობრივ ხარისხს აღნიშნავს. "კეთილ არს მარილი, ხოლო უკუეთუ მარილი უმარილო იქმნეს, რაითაღა შეანელოს იგი?" (მარკ. 9,50).

მარილი საკვებს განხრწნისა და დაძველებისაგან იფარავს. მოციქულებიც მოწოდებულნი იყვნენ ღვთის სიტყვის დაცვისა და საკუთარი ზნეობრივი ღვაწლით სამყაროს ხსნისაკენ ცოდვის მონობისაგან.

ერთი შეხედვით, ადრექრისტიანული სიმბოლიკა მარტივი შეიძლება მოგვეჩვენოს, მაგრამ მასში, როგორც ხორბლის მარცვალში, ის საწყისებია დამარხული, რომლებმაც შემდგომი პერიოდის ხელოვნებაში შეისხეს ხორცი.

მართლმადიდებელი ეკლესია სიმბოლურ ტექსტებად მიიჩნევს იმ სამოძღვრო დოკუმენტებს, რომლებშიც ეკლესიის დოგმატური სწავლებაა ასახული.

სიმბოლურ ტექსტებს განეკუთვნება: მრწამსი, საეკლესიო კრებათა დოგმატური განჩინებანი, მოციქულთა, წმინდა მამათა და ადგილობრივ ეკლესიათა კრებების განწესებანი, აგრეთვე აღმსარებლობითი და კატეხიზმური წიგნები.

მართლმადიდებლური სიმბოლური ტექსტები - სამოძღვრო დოკუმენტებია, რომლებიც ეკლესიის რწმენას გამოხატავს და გადმოგვცემს საღვთისმეტყველო საწვლებას.

ამგვარი ძეგლები შემდეგ მოთხოვნებს უნდა პასუხობდეს:

1) დოგმატური ტექსტები არსობრივ ერთობას უნდა ინარჩუნებდეს ღვთის სიტყვასთან, საეკლესიო კრებათა კანონებსა და წმინდა მამათა ნაღვაწთან.

"წმინდა მამათა მიერ... დასხმულთა კანონთა მტკიცედ პყრობაი განვაჩინეთ" - ასე იწყება ქალკედონის მეოთხე საეკლესიო კრების კანონები. მამათა რწმენა და ნდობა - ამგვარ ტექსტთა განსაკუთრებული ნიშანია არა მხოლოდ იმიტომ, რომ ეს მამები ადრეული ეპოქის მოღვაწენი არიან და ძველი დამოწმებანი მუდამ ფასეულია, არამედ იმიტომაც, რომ მათ ნაღვაწში ნათლად ჩანს ეკლესიის რწმენა, ისეთი, როგორიც გადმოგვცეს წინასწარმეტყველებმა და გვასწავლა მაცხოვარმა, გვიქადაგეს წმინდა მოციქულებმა, სულიწმინდით განბრძნობილებმა, განსაზღვრეს საეკლესიო კრებებმა და განგვიმარტეს წმინდა მამებმა.

2) ყოველგვარი სიმბოლური ტექსტი სათანადოდ უნდა იყოს განმტკიცებული, იგი მართლმადიდებლური უნდა იყოს არა ოდენ არსით, არამედ ფორმულირებითაც. გამოხატვის ფორმებითა და მტკიცებულებებით კი წმინდა მამათა ღვთისმეტყველების სიმაღლეზე უნდა იდგეს. წმინდა მამანი ხომ არა მარტო ჭეშმარიტი რწმენის აღმსარებელნი, დიდი ღვთისმეტყველნიც იყვნენ.

დამცრობილი ტექსტი მართლმადიდებლურ მოძღვრებას არ ახასიათებს. საღვთისმეტყველო აზრით, ღარიბი ტექსტი მართლმადიდებლურ ძეგლად არ მიიჩნევა, რამდენადაც ჩვენს ეკლესიას უძველესი დროიდანვე აღავსებდა წმინდა მამათა ღრმადსულიერი ღვთისმეტყველება.