ჩემი სულიერი მსახურების რამდენიმე ათეული წლის შემდეგ დავრწმუნდი, რომ იშვიათად შეხვდები ადამიანს, რომელმაც ცოდვის სიმძიმე და ბუნება გულით შეიგრძნო. როგორც წესი, ცოდვას ჩვენ მორალის დონეზე განვიხილავთ და თუ ოდესმე მორალზე მაღლა აღმოვჩნდით, განხილვის სიღრმე მაინც არასაკმარისი იქნება.

იმ გზებიდან, რომელიც საკუთარი ცოდვის შეცნობაში უნდა დაგვეხმაროს, უმნიშვნელოვანესია ქრისტეს ღვთაებრიობის შეგრძნება, რადგან სულიწმიდის სიყვარული ადამიანზე სწორედ ამ ნიჭის გამო ვრცელდება. ღმერთთან ურთიერთობის გამოცდილების შედეგად მიღებული ღვთაებრივი სიყვარულის ცეცხლი ადამიანს მოასურვებს, მუდმივად ამ მადლმოსილ მდგომარეობაში იყოს. და თუ ასეთ მდგომარეობაში მყოფი პიროვნება ღვთის მადლის კლებას შეიგრძნობს, ყოველგვარი რაციონალური ფსიქოანალიზის გარეშე მიხვდება, რომ თავისი საქმით ან შინაგანი მდგომარეობით ღმერთს განუდგა და მისი ქმედება ღვთის სამართალს არ შეესაბამება. მორწმუნის სული აღსარებისთვის განემზადება და სინანულით აღვსილი გულწრფელი ლოცვით ღვთის სიყვარულის მოპოვებას კვლავ შეეცდება. რაც უფრო ძლიერია სულიწმიდის მადლის შეგრძნება, მით ღრმაა ძალა ჭეშმარიტი აღსარებისა. ასეთი ადამიანი ღვთის წინაშეა და განუსჯელადაა ღვთის შიშსა და სიყვარულში. დაწერილია: "ღმრთის სასუფეველი არ მოვა სააშკარაოდ" (ლკ. 17:20), ამ მდგომარეობაში კი ადამიანი თავისთავად მუდმივი განწმენდის პროცესშია.

ცოდვის შეცნობის სხვა შემთხვევაში კაცი საკუთარ პიროვნებას ღვთის სამსჯავროზე დააყენებს. შინაგანი მდგომარეობის გონიერი კონტროლის შედეგად დარწმუნდება, რომ იგი არ იცავს ღვთის მცნებებს და შეეცდება აღსარების გზით მოინანიოს შეცოდებები. იმისათვის, რომ მიზანი ამ გზით იქნეს მიღწეული, აუცილებელია, პიროვნება დიდი გულისყურით მოეკიდოს საღვთო სჯულის შესწავლას, რადგან "ფართო არს ღმერთის მცნებანი" და "ფრიად ღრმაა უფლის ზრახვანი" (შეად. ფსალმ. 118:96; 91:5).

ადამიანური სინდისისა და გონის სულიერად ჭვრეტის შესაძლებლობები გაცილებით მწირია, ვიდრე ღვთისაგან ბოძებული წმინდა მცნებები, "რამეთუ უკუეთუ გუგმობდეს გული ჩუენი, უფროის არს ღმერთი გულისა ჩუენისა და იცის ყოველი" (1 იოან. 3:20). სრული სინანულისათვის ამ ორი გზით ერთდროული მოქმედებაა საჭირო - გული და გონი, ეს არის ის, რაც შემდეგ, უკვე ჭეშმარიტი მარადიული ცხოვრების პროცესში უეჭველად გაერთიანდება. "ღმერთი სიყუარულისაი არს" (1 იოან. 4:8), მან იცის საკუთარი და ჩვენი ნამდვილი სახე; და მასში ყველაფერი ერთიანია. ამიტომ ადამიანმა უწინარესად ღვთის სიყვარული უნდა შეიგრძნოს და მხოლოდ ამის შემდეგ ეძიოს ცოდნა - ჯერ ღმერთის და შემდეგ საკუთარი პიროვნების შესახებ. სხვაგვარად ვერ მისწვდება მის მიმართ არსებულ ღმერთის იდეას: "რამეთუ სიყუარული ღმრთისაგან არს და ყოველი, რომელსა უყუარდეს, ღმრთისაგან შობილ არს და იცის ღმერთი. რომელსა არა უყუარდეს, მან არა იცის ღმერთი" (1 იოან. 4,8).

ჩემი აზრები უფრო გასაგები რომ გახდეს, მოვიყვან მაგალითს. ღირსი სვიმონ ახალი ღვთისმეტყველი წერს, რომ გარკვეული ნათელი მას მრავალჯერ გამოეცხადა, წმინდანს უყვარდა ეს ნათელი და მისკენ მიილტვოდა, მაგრამ საკმაოდ დიდი ხნის მანძილზე ვერ ხვდებოდა: ვინ უნდა ყოფილიყო ეს ნათელი. ერთხელ, ნათელის ხილვის პროცესში, მოიკრიბა გაბედულება და იკითხა: ვინ ხარ შენ? პასუხი მიიღო და მიხვდა, რომ ამ ნათელში იესო ქრისტე ეცხადებოდა. ამის შემდეგ ღირსი სვიმონის ცხოვრება არა მხოლოდ სიყვარულით იყო აღვსილი, არამედ მან უკვე "იცოდა", რას წარმოადგენდა ეს სიყვარული. ასეთ კავშირს, განცდას და შემეცნებას, ჩვენს ცხოვრებაში დიდი საიმედოობა მოაქვს.

სხვა ასკეტების ასეთივე გამოცდილება გახდა ის საფუძველი, რაზეც შემდგომში აიგო ეკლესიური სწავლება უქმნელი ნათელის შესახებ.

"და ჰრქუა მათ, რამეთუ: ესრეთ ჯერ-იყო ვნებად ქრისტესა და აღდგომად მკუდრეთით მესამესა დღესა. და ქადაგებად სახელითა მისითა სინანული და მოტევებაი ცოდვათაი ყოველთა მიმართ წარმართთა" (ლკ. 24:46-47). დიდებულია გამოუთქმელი ნიჭი აღსარებისა: სწორედ მას უკავშირდება დაუსაბამო ღმერთის - ჩვენი მამის შეცნობის საიდუმლოში ადამიანის სულის შეღწევის შესაძლებლობა. ყოფიერების ნამდვილი შინაარსის გამოცხადება: მხოლოდ სინანულისა და აღსარების ძალით შეიმეცნება ის, რაც დაბადებამდე ადამიანის შექმნასთან დაკავშირებული წმინდა სამების მარადიული თათბირის შინაარსი იყო.

ყველგან მსუფევი ღმერთის, მისივე ქმნილების მიერ შემეცნება ნებისმიერ სივრცეშია შესაძლებელი. მაგრამ შეუძლებელია ამ ცოდნის, მხოლოდ წიგნებისა და საღვთისმეტყველო სკოლების დახმარებით მოპოვება. ღვთის შესახებ ჭეშმარიტი ცოდნის მიღება ჩვენთვის მხოლოდ იმ შემთხვევაშია შესაძლებელი, თუ ჩვენს პიროვნულ სულში, აბსოლუტურად აუხსნელად, ღვთაებრივმა ნათელმა შემოაღწია და ეს ჭეშმარიტი ცოდნა მხოლოდ მაშინ მკვიდრდება, როდესაც ჩვენთან არის ღმერთი. ჩვენში უფლის ქმედითად ყოფნა ნიშნავს ჩვენს ზიარებას ღმერთის ყოფასთან. სწორედ ამ გზით ენიჭება ჩვენს სულს ღმერთთან ერთობა, ანუ ის წილი, "რომელიც არ წაერთმევა მას" (ლკ. 10:42). ამ სიკეთის მიღწევის ყველაზე ვარგისი საშუალება იესო ქრისტეს მიერ ჩვენს ღრმა რწმენაში ჩანერგილი სინანულის გულმხურვალე ლოცვაა.

ადამიანის გამო ღმერთის საწყისი შემოქმედებითი იდეა თუ არ განვჭვრიტეთ, თუ არ განვიცადეთ უფლის სიწმინდე, ვერ შევიგრძნობთ იმ დიდ სინანულს, რაც ჩვენი დაცემის თანამდებია. ჩვენ შეიძლება მეტად გვტკიოდეს არსებული სინამდვილე; შეიძლება ცხოვრების რაღაც მანძილზე ღვთაებრივი ცეცხლიც განვიცადოთ და ჩვენი ცოდვიანობის მისაწვდომ შეგრძნებებში სინანულიც დაგვეუფლოს, მაგრამ სხვაგვარია ტოტალური სინანული, რომლის დროსაც უქმნელი ნათლის წყალობით, ერთი მხრივ, სრულად ვიხილავთ იმ ჯოჯოხეთურ მდგომარეობას, რომელშიც ჩვენი არსია მოქცეული, ხოლო მეორე მხრივ, დავინახავთ იმ შეუვალ სიწმინდეს, რაც ცოცხალი ღმერთის გარშემო მკვიდრობს.

ჩვენი ცოდვების გამო დიდი გლოვის შედეგად, ჩვენში ღმერთი სასწაულებრივად იწყებს მოქმედებას. ამ დროს მის მამობრივ სითბოს ვგრძნობთ და ჩვენდაუნებურად იმასაც ვაცნობიერებთ, რომ ჩვენი ძალებით ასეთ მდგომარეობას ვერ შევინარჩუნებთ. როდესაც ამ სითბოს შეგრძნება ჩამოგვშორდება, კვლავ სიკვდილის წყვდიადში ჩავიძირებით; ამ მდგომარეობაში კვლავ ვიწყებთ ღმერთის ძებნას, მაგრამ ჩვენდა გასაოცრად, ყოვლისმომცველი უფალი ჩვენთვის მიუწვდომელ შორეთში აღმოჩნდება.

როდესაც ჩემი ყოფის საწყაო იესო ქრისტეს მცნებები ხდება: როდესაც ვიცი, რომ ღმერთი მთელი არსით, ხოლო მოყვასი, როგორც საკუთარი თავი, ისე უნდა მიყვარდეს, მაშინ ჩემთვის შეუძლებელია იმის განსაზღვრა, თუ რამდენად შორს არის ჩემგან ის სანუკვარი მიზანი, რომელსაც მიველტვი. ამ დროს მეჩვენება, რომ ჯერ კიდევ ვერ მივუახლოვდი აღმსარებლობას, ანუ იმ წმინდა ცეცხლს, რომელიც უკვე შემეხო და საკუთარი სითბო შემაგრძნობინა. თავის დროზე შემძრა მომაკვდავი სისოი დიდის სიტყვებმა, რომელიც მაშინ წარმოთქვა, როდესაც დაუსაბამო უფალი გამოეცხადა: "უფალო იესო, მომეც ცოტა დრო აღსარებისთვის"... მის სარეცელთან მდგომმა გაოცებულმა ძმებმა ჰკითხეს სისოის: "შენ ამბობ მამაო, რომ ვერ მოასწარი აღსარების თქმა?" წმინდანმა უპასუხა: "დამიჯერეთ, ძმებო, რომ მე ჯერ არც კი დამიწყია აღსარება". ძმებისთვის ეს იმის ნიშანი იყო, რომ სისოი დიდმა სრულყოფილებას მიწიერ ცხოვრებაშივე მიაღწია.

პარადოქსულია, მაგრამ სწორედ ასე აღიქმება ღვთაებრივი დაუსაბამობა. როდესაც ჩვენი შესაძლებლობები ცოცხალი ღმერთის მომქანცველი წყურვილით გადაილახება, ეს ძალა ჩვენსავე სულს ყოველივე ყოფითისაგან ათავისუფლებს და ის ისეთ გამოუთქმელ უძირო სულიერ სივრცეში გადაჰყავს, სადაც ღმერთია, რომელიც სიყვარულია და მისი უსაზღვროების მეტი არავინ და არაფერი იპოვება. იქ ნათელი, როგორც ასეთი, არ აღიქმება, მაგრამ იქ არც ბნელია. ეს უსაზღვრობა უცნაურად გამჭვირვალეა და გონიერი თვალი უსაზღვრობაში დაუბრკოლებლად მიიქცევა, და მიქცეული ამ მოგზაურობაში კიდეს ვერასდროს აღწევს.