ათონის მთაზე, მთაწმინდის დედაქალაქ კარეისის სიახლოვეს, ღვთისმშობლის მიძინების სახელობის კელიაში ერთი მღვდელ-მონაზონი მორჩილთან ერთად ცხოვრობდა. ერთ კვირა დღეს, ღამისთევაზე დასასწრებად ბერი კარეისის საკრებულო ტაძარში წავიდა. მოწაფე სენაკში დატოვა და უბრძანა ღვთისმსახურება შინ აღესრულებინა. გვიან ღამით მან კაკუნი გაიგონა. კარი გამოაღო, დაინახა უცნობი ბერი, რომელიც პატივითა და თავაზით მიიღო. მან თავი მდაბალ გაბრიელად გააცნო.
როცა ღამისთევის ლოცვის კანონი დაასრულეს, ერთად დაიწყეს გალობა. ყოვლადწმინდა ღვთისმშობლის სადიდებელი ლოცვის დროს ორივე ღვთისმშობლის ხატის წინაშე დადგა და კოზმა მაიუმელის ძველი საგალობელი წამოიწყეს - "უპატიოსნესსა ქერუბიმთასა და აღმატებით უზესთაესსა სერაფიმთასა..." და ა.შ., მაგრამ უცნობმა სტუმარმა ბრძანა: "ჩვენთან ასე არ ადიდებენ ღვთისმშობელს. ჩვენ ჯერ ასე ვგალობთ: "ღირს არს ჭეშმარიტად, რათა გადიდებდეთ შენ, ღვთისმშობელო, რომელი მარადის სანატრელ იქმენ, ყოვლადუბიწოდ და დედად ღვთისა ჩვენისა" და მხოლოდ ამის შემდეგ ვამბობთ: "უპატიოსნესსა ქერუბიმთასა და აღმატებით უზესთაესსა სერაფიმთასა". როცა უცნობი გალობდა, ამ დროს კელიაში დასვენებული "მოწყალედ" წოდებული ღვთისმშობლის ხატი იდუმალი ნათლით გაბრწყინდა.
ახალგაზრდა ბერმა გასაოცარი სიხარული იგრძნო და გული აუთრთოლდა, როცა დიდებული საგალობელი მოესმა და სტუმარს ვედრება დაუწყო, რომ ღვთისმშობლის ამგვარი დიდება მისთვისაც ესწავლებინა, მაგრამ სენაკში არც მელანი ჰქონდა და არც ქაღალდი. მაშინ სტუმარმა უთხრა: "ამ ქვაზე დაგიწერ, შენ კი ისწავლე, ასე იგალობე და ყველა ქრისტიანს ასწავლე, რომ მათაც ამგვარადვე ადიდონ ყოვლადწმინდა ღვთისმშობელი". საოცარი სტუმრის ხელში ქვა ცვილივით დარბილდა და სიტყვები ღრმად ამოიკვეთა. როცა ქვაზე გალობა დაწერა, სტუმარმა იგი მორჩილს მისცა და უჩინო შეიქნა. მორჩილმა მთელი ღამე ღვთისმშობლის ხატის წინაშე, მის ქება-დიდებაში გაატარა და დილისთვის ღვთაებრივ საგალობელს ზეპირად ამბობდა. კარეისიდან დაბრუნებულმა ბერმა იგი ამ საოცარი გალობის აღვლენისას ნახა და ძალზე გაიოცა, ჰკითხა, ასეთი გალობა ვინ გასწავლაო.
მორჩილმა მოუყვა, თუ რა მოხდა იმ ღამეს და ანგელოზის მიერ მიცემული ქვა აჩვენა. ბერმა გულდასმით მოისმინა მოწაფის მონათხრობი, ქვაც ყურადღებით დაათვალიერა. ბერი მაშინვე მიხვდა, რომ მათ კელიას მთავარანგელოზი გაბრიელი ეწვია. მან პროტატის მამები შეკრიბა და მომხდარი შეატყობინა. ყველამ, ერთი პირით და ერთი გულით ადიდა უფალი, და ღვთისმშობლის ახალი საგალობელი. მას შემდეგ ეკლესია მთავარანგელოზის მოტანილ გალობას "ღირს არსს" აღავლენს, ხოლო ხატი, რომლის წინაშეც ის მთავარანგელოზმა აღასრულა, კარეისის ტაძარში გადააბრძანეს.
მთავარანგელოზის მიერ ამოკვეთილი ფილა წმინდა პატრიარქის ნიკოლოზ ქრიზოვერხის (938-996 წწ.) დროს კონსტანტინოპოლში გადაიტანეს. კელიას, სადაც მთავარანგელოზი გამოეცხადა მორჩილს, ახლა "ღირს არსის" კელიას ეძახიან.
აღდგომის დღესასწაულის მეორე დღეს საზეიმოდ, ათონის ყველა მონასტრის წარმომადგენელთა თანდასწრებით, ლიტანიობით გამოაბრძანებენ ღვთისმშობლის სასწაულმოქმედ ხატს და გალობითა და კმევით, კარეისის გარშემო შემოატარებენ და მერე ისევ უბრუნებენ თავის ადგილს. "ღირს არსის" ხატის ხსენება კი ეკლესიამ 11 ივნისს დააწესა, ანუ იმ დღეს, როცა ზეციური სტუმარი ეწვია ათონელ ბერს.
ხატის წყარო
........
ასევე წაიკითხეთ:
ათონის მთაზე დავანებული ღვთისმშობლის ხატები
ხატი "ღირს არსი" - გალობის დროს ღვთისმშობლის ხატი ზეციური ნათლით გაბრწყინდა
"ღირს არს ჭეშმარიტად, რათა გადიდებდეთ შენ, ღვთისმშობელო!"
