ანთროპოცენტრიზმი (ბერძ. Anthropos - ადამიანი და ლათ. Centrum - ცენტრი) - 1) "ყველაფრის საზომი ადამიანია" (პროთაგორი) - ანთროპოცენტრიზმი ასეთ გამოკვეთილად ათეისტურ გაგებად ჩამოყალიბდა ანტიკურ ფილოსოფიაში. 2) ეს არის რწმენა, რომ ქმნილებათა შორის უმაღლესი არსება ადამიანია და ამიტომ მას სრული უფლება აქვს, ყოველ "ქვემდებარე არსებასთან" საკუთარი შეხედულების შესაბამისად იმ ზნეობრივი ნორმების გაუთვალისწინებლად იმოქმედოს, რომლებიც ადამიანთა ურთიერთობაშია მიღებული. ასეთი ანთროპოცენტრიზმი გარკვეული დათმობაა იმ ცდუნების მიმართ, რასაც შეიძლება სამყაროს მისაკუთრების სურვილი ვუწოდოთ; ამგვარი შეგრძნებები პოსტქრისტიანული ცივილიზაციებისათვის არის დამახასიათებელი და მას საკმაოდ დამაჯერებლად აკრიტიკებენ ყველა მიმართულების ტრადიციული რელიგიები, ეკოლოგისტები, კოსმისტები და სხვა. "საბოლოოდ, ცენტრში მოქცეული ეს არსება, როგორც ირკვევა, ძალიან მცირე კალიბრის ადამიანია" (მამა ალექსანდრე შმემანი). 3) იუდეო-ქრისტიანობა სრულიად სხვაგვარად არის ანთროპოცენტრისტული: ღმერთმა იმისათვის, რათა ქვეყანა სამართლიანად და წმინდა ცხოვრებით იმართებოდეს, დაიძლიოს ღვთის ნების საწინააღმდეგო ქაოსი, ბოროტება, დეგრადაცია, სიკვდილი და ქმნილი სამყარო ყოფიერების უმაღლეს დონეს მიუახლოვდეს, ღმერთმა თავის ხატად და მსგავსად ადამიანი შექმნა და სწორედ მას მიანდო სამყაროს მართვა. ცოდვით დაცემა - ადამიანის უარი იყო ღვთის მიერ მონიჭებულ მისიაზე. ამ მოვლენის შემდეგ ადამიანს, ღმერთსა და სამყაროს შორის ურთიერთობამ გადარჩენასთან დაკავშირებული ისეთი დრამის სახე მიიღო, რომელშიც მთავარი იესო ქრისტეს მიერ გაღებული მსხვერპლი გახდა. მხოლოდ ასეთი მსხვერპლი იძლევა ადამიანის მომავალი ცხოვრებისათვის, როგორც ადამიანის, ისე მთლიანად ბუნების გადარჩენის საშუალებას. შედეგად გამოდის, რომ ადამიანი, როგორც თავისი უმაღლესი მოწოდების, ისე გადარჩენის თვალსაზრისით კოსმიურად ცენტრალური ფიგურაა, მაგრამ ეს არის ადამიანის არა ბუნებითი, არამედ გამოხსნის პროცესთან დაკავშირებული ცენტრალურობა. ამ შემთხვევაში ანთროპოცენტრიზმი ქრისტოცენტრიზმიდან მომდინარეობს.

აპათია (ბერძ. apatheia - გულგრილობა, უშფოთველობა) - სტოიციზმში: ბრძენის იდეალი, რაც "მეორედ შობით" იმ შემთხვევაში მიიღწევა, თუ ადამიანის მშვინვიერ ცხოვრებას გონი სრულად გააკონტროლებს, შეიგრძნობს სათნოებას, პიროვნება გათავისუფლდა გრძნობებისა და ყველა სხვა სახის ეფექტებისაგან. აპათიაში მყოფის მიზანი მსოფლიო გონთან, რომელიც ბედისწერასავით მოქმედებს, სრული თანხმობის მიღწევაა. თუმცა, ის, რომ სტოიციზმმა ვერ გადალახა უძველესი საშინელება (ბედისწერის მორჩილებისა და ყოფიერების არყოფის ქაოსით დასრულების შეგრძნება) და ძველი დროის ბრძენთა დაუოკებელი სურვილი, საკუთარ არსში ღმერთის შეცნობის გზა მიეკვლიათ, იმაზე მეტყველებს, რომ მათ ჭეშმარიტ გულგრილობას და უშფოთველობას ვერ მიაღწიეს. პატრისტიკაში აპათიაში ყოფნა - ადამიანის ასკეტიკური ღვაწლის მიზანია, რადგან ამ დროს პიროვნების შინაგანი სამყარო სრულად წესრიგდება, მიმდინარეობს ინდივიდის ზნეობრივი სრულყოფა, ღვთაებრივი მადლის წყალობით ყოველგვარი ვნება დაიძლევა, პიროვნებას უყვარს უფალი და უყვარს მოყვასი; ამავე დროს, ღვთისშემეცნების ჭეშმარიტი გზა სწორედ აპათიაა. კულტურაში აპათია უგრძნობელობას, ყოფითი აქტივობის ჩაქრობას, ინდიფერენტულობას, სულიერ გულგრილობას გულისხმობს; "საუკუნის დაავადება", "ადამიანური კრიზისი, ბუნებისაგან, საკუთარი თავისგან და სხვა ადამიანებისგან განდგომა" სწორედ ეს არის აპათიის თანამედროვე გაგება (ე. ფრომი), ეს არის აგრეთვე განდგომა ღმერთისაგან. თომიზმი აპათიის იდეალებს სკეპტიკურად უყურებს, რადგან მიიჩნევს, რომ ვნებები ნებისყოფით და არა გონით იმართება.