ოვინოვის ხატზე ხშირად წერენ როგორც ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის მიძინების ხატის შესახებ, მაგრამ დღეს ცნობილი ღვთისმშობლის ხატი, სახელად ოვინოვისა, სულ სხვა შინაარსისაა. შესაძლოა, თავდაპირველი სასწაულებრივად გამოჩინებული ხატი მიძინების ხატი იყო, დღეს კი დაკარგულია.

ოვინოვის ყოვლადწმინდა ღვთისმშობლის მიძინების ხატი კოსტრომის გუბერნიაში განდიდდა. დიმიტრი დონელის მთავრობის დროს გალიჩის ტბის სანაპიროს მოსახლე ერთმა ბოიარმა იოანე ოვინოვმა 1425 წელს გადაწყვიტა, წმ. ნიკოლოზის მონასტრის ძველი ეკლესია, რომლის სიახლოვესაც თავად ცხოვრობდა, განეახლებინა. კვირა დღეს ის ეკლესიის მშენებლობის ადგილის სანახავად წავიდა. მონასტრის კარიბჭეს რომ მიუახლოვდა, ორი მშვენიერ ყმაწვილი შემოხვდა, რომელთაც მისკენ ღვთისმშობლის ხატი მოჰქონდათ. ხატი გადასცეს და უბრძანეს, რომ ღვთისმშობლისა და წმინდა მღვდელმთავრის ნიკოლოზ მირონლუქიელის სახელზე ეკლესია აეგო. იოანემ ხატი მონასტრის გალავანში შეიტანა და იქ მოათავსა, სადაც ეკლესიის აშენება სურდა, მალე მან ღვთისმშობლის მიძინების სახელზე ეკლესია აღმართა და იქ დააბრძანა ხატიც, რომელსაც ოვინოვისა ეწოდა. როცა დიდმა მთავარმა ვასილი ვასილის ძე უსინათლომ 1432 წელს თავის ბიძას გიორგი დიმიტრის ძე გალიჩელს გალიჩი წაართვა, სასწაულთმოქმედი ხატი მთელი თავისი შემკულობით მოსკოვში გადაიტანა და საკათედრო ტაძარში მოათავსა; მაგრამ იმავე ღამეს ხატი უხილავმა ძალამ ძველ ადგილას დააბრუნა. ამ სასწაულმა კიდევ უფრო გაუთქვა სახელი მას და მორწმუნეთა საერთო თაყვანისცემის საგნად აქცია.

მიძინების მონასტრის იღუმენი, ღირსი პაისი, მთავარი გიორგის ანდერძის თანახმად, დაახლოებით 1449 წელს გაემგზავრა მოსკოვში ოვინოვის ღვთისმშობლის ხატის ასლთან ერთად, რათა დიდი მთავრისთვის მისი სავანის მფარველობა ეთხოვა. პაისის საზეიმოდ შეეგება დიდი მთავარი, წმიდა მიტროპოლიტი იოანე და ხალხი, რომლებიც ლიტანიით გამოეგებნენ და მან ყოველგვარი სირთულის გარეშე მიიღო მონასტრისთვის საჭირო სიგელი. ოვინოვის ღვთისმშობლის მიძინების ხატის ასლის მოტანისთვის პაისი განსაკუთრებული პატივის ღირსი შეიქნა: ის მოსკოვიდან მონასტრამდე ორმა არქიმანდრიტმა მიაცილა. შემდგომში იგი მიძინების მონასტრის არქიმანდრიტის პატივის ღირსი გახდა, ხოლო მისი გარდაცვალების შემდეგ მონასტერს ასევე პაისიოსის სახელი ეწოდა. ხატი მონასტერში მე-20 საუკუნემდე იმყოფებოდა.

1918 წელს გალიჩის მიძინების სახელობის პაისიოსის მონასტერი მთლიანად გაძარცვეს, მონასტრის ძმები დახვრიტეს, ხოლო ოვინოვის სასწაულმოქმედი ხატი გაუჩინარდა. იგი ხელმეორედ მხოლოდ დიდი სამამულო ომის დროს ნახეს. ბავშვებმა ტყეში იპოვეს ოვინოვის სასწაულმოქმედი ხატი. სამწუხაროდ, მე-20 საუკუნის 60-იან წლებში ქალაქ გალიჩში, ვვედენსკის (ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის ტაძრად მიყვანების) ეკლესია, სადაც ხატი იმყოფებოდა, გაძარცვეს. ოვინოვის ხატიც გაქრა, მაგრამ რამდენიმე თვის შემდეგ ის (ერთადერთი მოპარული ხატებიდან) ტაძრის გვერდით თოვლში იპოვეს. დაზიანებული ხატი ადგილობრივმა ხატმწერებმა აღადგინეს.

2003 წელს, მიძინების პაისიოსის მონასტრის აღდგენამდე ერთი დღით ადრე, უძველესი სასწაულმოქმედი ხატი გადააბრძანეს მის ისტორიულ ადგილას სავანის მიძინების ტაძარში.

წყარო: წიგნიდან: "ყოვლდაწმიდა ღვთისმშობლის მიწიერი ცხოვრება და მისი სასწაულთმოქმედი ხატების ისტორია", თბილისი, 2001 წ. (თარგმნა თინათინ გოგოჩაშვილმა).
(დამატებულია პირველი და ბოლო 3 აბზაცი ბოგომატერ.რუ-დან).