მოძღვრებმა ჯვრებით და ხატებით მოაწყეს მისკენ მსვლელობა. მათ მრავალარიცხოვანი ხალხი შეუერთდა ფსალმუნებთა გალობით. ლოცვით და ცრემლებით შეევედრნენ ღვთისმშობელს, გაეხადა ისინი ღირსნი, რომ მიეღოთ ეს სიწმინდე. ხატმა შეიწირა მათი ლოცვა და მოძღვრებს გადაეცა. ხალხმა გადაწყვიტა, მთაზე მისთვის აეშენებინათ ტაძარი, მოჭრეს ხეები და დაიწყეს მიწის თხრა და როცა მოსაღამოვდა, დაიშალნენ. ხატი მომავალი ტაძრის საძირკველთან დაბრძანებული დატოვეს. დილით ხატი კვლავ გაუჩინარდა. ხალხმა დაიწყო გოდება და გულმხულვარე ლოცვა, უფალს გამოეცხადებინა ხატის ადგილსამყოფელი. ცოტა ხანში იხილეს ნათება, გაყვნენ სხივს და მივიდნენ მდინარე ტიხვინის მახლობლად უდაბნოში. ხატი სწორედ აქ იმყოფელობა. იგი ჰაერში იყო, არავითარი სადგომი არ ჰქონდა. უდაბნოში ჭაობიანი ადგილი იყო. გადაწყვიტეს აქ დაემუშავებინათ მიწა და აეგოთ ტაძარი.
ამ ამბის საუწყებლად ნოვგოროდში მთავარეპისკოპოსთან გაგზავნეს კაცი. მან მოსკოვის თავადს შეატყობინა ტიხვინში მომხდარი ეს სასიხარულო ფაქტი და ღვთისმშობლის მიძინების სახელობის ტაძრის აშენების შესახებ მისცა ლოცვა–კურთხევა, ტაძარი სწრაფად ააშენეს. ტაძარი უნდა ეკურთხებინათ მიძინებისათვის. მართმადიდებელთა მოსაწვევად ამ ღირსესანიშნავ დღეზე ღვთისმოშიში მნათე გიორგი გაგზავნეს. უკან მობრუნებულმა გზაში იგრძნო კეთილსურნელება და შეჩერდა. მას გამოეცხადა თვით ღვთისმშობელი, ნაძვის კუნძზე იჯდა და მარჯვენა ხელში ეჭირა ვერცხლის კვერთხი. მის წინ იდგა ვიღაც წმინდანი, რომელიც ასევე ანათებდა. მნათემ იგი წმინდა ნიკოლოზს მიამსგავსა. გიორგი ამ ხილვის დანახვაზე უგონოდ დაეცა. ღვთისმშობელი შეეხო მას და უთხრა:"ადექი ნუ გეშინია. წადი ტაძარში და უთხარი: ნუ გააკეთებენ ლითონის ჯვარს მასზე, არამედ გაკეთონ ხის ჯვარი". გიორგიმ მიუგო: არ დამიჯერებენო. ღვთისმშობელი შეპირდა, რომ მისცემდა ნიშანს, თუ არ დაუჯერებდნენ. გიორგიმ უამბო ხალხს მომხდარის შესახებ, მაგრამ მათ არ დაუჯერეს და გადაწყვიტეს, გამოეჭედათ რკინის ჯვარი. ერთ–ერთმა მშენებელმა აიტანა ჯვარი გუმათზე და ცდილობდა დაემაგრებინა, მაგრამ ამოვარდა ქარიშხალი და გადმოაგდო იგი მიწაზე ჯვარიანად სრულიად უვნებელი. მაშინ კი ირწმუნეს გიორგის სიტყვები და მყისვე შეასრულეს ღვთისმშობლის ბრძანება.
ტაძრის კურთხევის შემდეგ მოძღვრები გაემართნენ იმ ადგილას, სადაც გიორგიმ იხილა ღვთისმშობელი და წმინდა ნიკოლოზი. ამ ადგილას ააშენეს სამრეკლო წმინდა ნიკოლოზის სახელზე. ხოლო კუნძისაგან, რომელზედაც იჯდა დედა ღვთისა, გააკეთეს ხის ჯვარი და დადგეს სამრეკლოში.
ღვთისშობლის ტაძარი და წმინდა გიორგის სამრეკლო 2–ჯერ დაიწვა, მაგრამ ორივეჯერ ხატიც და ხის ჯვარიც უვნებელი გადარჩა. მესამე მშენებლობის დროს თვად ვასილის ბრძანებით იგი დაანგრიეს და აშენეს ხის ტაძარი. ამავე დროს უდაბნოში აშენდა ხის ტაძარი, სადაც სამრეკლო იდგა და გააშენეს წმინდა ნიკოლოზის სახელობის მამათა მონასტერი. ყოვლადწმინდა ღვთისმშობლის ხის ტაძართან ქვისაგან ააშენეს მამათა მონასტერი ქვის გალავანითურთ.
ხატის სასწაულები ტიხვინის მონასტერში
ერთ–ერთი ბერი აბრაამი, სერგიევის მონასტრიდან, მძიმედ დაავადდა. მივიდა აღსარებაზე მოძღვარ მარტირისთან. მან იცოდა ტიხვინის ღვთისმშობლის სასწაულები და ურჩია სულიერ შვილს, წასულიყო და ელოცა ხატის წინ. აბრაამი მივიდა ხატთან, თაყვანი სცა და მყისვე განიკურნა. ამ სასწაულით განცვიფრებულმა მონასტრის წინამძღვარმა დატოვა იგი ტაძარში, მისცა გასაღები და დაავალა ღვთისმშობლის ხატის მოვლა. ამასობაში მოხუცი მარტირი ძალიან განიცდიდა რომ თვითონაც არ მივიდა ხატთან და ერთ დღესაც იხილა, ხატი მოუწოდებდა მასაც თავისთან. მარტირი წავიდა, თაყვანი სცა სასწაულმოქმედ ხატს და თვითონაც დარჩა იმავე მონასტერში. მაგრამ ცოტა ხანში ღვთის ნებით იგი მოშორებით უდაბნოში გადავიდა. გადაწერა ხატის ასლი, თან წაიღო და დროს ატარებდა უწყვეტ მარხვასა და ლოცვაში. მან ისეთ სიწმინდეს მიაღწია, რომ ტიხვინის ღვთისმშობლის ხატის ასლით მრავალ სასწაულს აღასრულებდა. ყაზანის მეფის შვილი კი მკვდრეთით აღადგინა ამ ხატმა. მადლიერმა მეფე სიმონმა მოხუც მარტირს უდაბნოში აუშენა სავანე დატიხვინის ხატის სახელობის ღვთისმშობლის ტაძარი. ეს მონასტერი ცნობილია ზელენეცკის სახელწოდებით.
ტიხვინიხ მონასტერი
ტიხვინის ხატი ბრმებს სინათლეს უბრუნებდა, უძლურნი იკურნებოდნენ, უსაზღვრო იყო ღვთისმშობლის მადლის ძალა.
ტიხვინის ღვთისმშობლის სახელობის მონასტერს ხშირად თავს ესხმოდნენ შვედები. მაგრამ დედა ღვთისა ყოველთვის იცავდა მათ. აშინებდა მტრებს საშინელი ხილვებით და აიძულებდა, უკან დაბრუნებულიყვნენ. თადასხმების შეწყვეტის შემდეგ სავანეში მშვიდობა დამყარდა.
მაგრამ ტიხვინის მონასტრის ბერებმა დაიწყეს უღირსი ცხოვრება. ღვთისმშობელმა დიდხარნს ითმინა მათი უსაქციელობა. ბოლოს გადაწყვიტა დაესაჯა ისინი. ტიხვინში ცხოვრობდა ერთი მორწმუნე ნიკიტა. ღვთისმშობელი გამოეცხადა მას და უთხრა: "წადი იღუმენთან და ძმებთან და უთხარი, შეინარჩუნონ თავშეკავება, ნუ ლოთობენ. ასევე აუკრძალონ ქალებს მონასტრის კედლებში შესვლა და ევედრონ ღმერთს თავიანთი ცოდვების მისატევებლად, წინააღმდეგ შემთხვევაში სავანე ცეცხლით დაისჯება".
ნიკიტამ ყველაფერი გადასცა იღუმენს, მაგრამ მათ არ დაუჯერეს. ცოტა ხანში ერთი ბერის კელიაში ცეცხლი გაჩნდა, რომელიც მთელ სავანეს მოედო და გადაწვა. მაშინ ბერებმა ირწმუნეს ნათქვამი, შეინანეს და დაიწყეს მკაცრი ცხოვრება, რათა გამოესყიდათ თავიანთი დანაშაული. მალე სავანე მორწმუნეთა მონდომებით აღდგა, გაფართოვდა და გაძლიერდა.
წყაროები მოგვითხრობენ, რომ ტიხვინის ღვთისმშობლის ხატი მობრძანდა კონსტანტინოპოლიდან, მისი თურქების მიერ დაპყრობიდან 70 წლის შემდეგ. როდესაც ტიხვინის ღვთისმშობლის ხატი იდიდა ტიხვინში, ღვთისმორწმუნე ვაჭრები კონსტანტინეპოლში იმყოფებოდნენ უწმინდეს პატრიარქთან. საუბრის დროს პატრიარქმა მოიგონა კონსტანტინეპოლის სასწაულმოქმედი ხატი, რომელიც დიდი ხნის წინ უკვალოდ გაქრა.
მაშინ ვაჭრებმა მოუთხრეს ტიხვინში სასწაულებრივად მოსული ხატის და მისი სასწაულების შესახებ. პარტიარქმა მათი სიტყვებიდან დაასკვნა, რომ ეს ნამდვილად კონსტანტინეპოლის ხატი იყო.
თარგმნა თინათინ გოგოჩაშვილმა
