ამ ეკლესიებს საკუთარი პოზიციის გასამყარებლად მოყავთ - მოციქულთა 34, 35, 37-ე; III მსოფ. კრების მე-2; IV მსოფ. კრების მე-12 კანონები და ძველი ეკლესიის ტრადიციის მაგალითები.

ბ) ეკლესიის ავტოკეფალიის ერთსულოვანი აღიარებისათვის კანონიკური ინიციატივის წამოწყების უფლება (როდესაც არსებობს დედაეკლესიის თანხმობა და დაცულია დანარჩენი კანონიკური დადგენილებანი) ეკუთვნის მსოფლიო საპატრიარქოს, რომელსაც კანონიკური წესით მინიჭებული აქვს პატივის უმაღლესი პირველობა (კონსტანტინეპოლი, ალექსანდრია, იერუსალიმი, ელადა). სხვა მოსაზრებით ინიცირების უფლება ეკუთვნის ადგილობრივ ეკლესიას, რომლისაგანაც ხდება ახალი ეკლესიის გამოყოფა. მართლმადიდებელ ეკლესიათა თანხმობის მოთხოვნა ხდება ფაქტიდან გამომდინარე (რუსეთი, რუმუნეთი, ბულგარეთი, პოლონეთი).



დ) ზემოთ აღნიშნული განსხვავებული მიდგომა კანონიკური ორგანოსა და კანონიკური პროცედურის საკითხებში, ასევე იწვევს განსვავებულ ხედვას ერთერთი ავტოკეფალური ეკლესიის მიერ აღიარებული, ამჟამად არსებული ადგილობრივი ეკლესიის ავტოკეფალიის სინამდვილის მიმართაც.

დიდი კრების მოსამზადებელი სამდივნოს მიერ მართლმადიდებელი ეკლესიების მოხსენებების სისტემატიურმა შესწავლამ, მიგვიყვანა მნიშვნელოვან დასკვნებამდე, რომლებიც შესაძლოა გახდნენ საფუძველნი ზემოთ ხსენებული შეუთანხმებლობის გადასალახავად:

ა) მართლმადიდებელ ეკლესიათა ყველა მოხსენაებაში გამოხატულია სრული თანხმობა ეკლესიოლოგიურ დასაბუთებებთან და ავტოკეფალიის ინსტიტუტის საეკლესიო გამოყენებასთან მართლმადიდებელ ეკლესიაში. ამრიგად ამ მნიშვნელოვან საკითხში არ შეიმჩნევა აზრის სხვადასხვაობა და აღიქმება, როგორც თავისთავად ნაგულისხმევი მართლმადიდებლურ გარდამოცემასა და პრაქტიკაში.
ბ) თავიანთ მოხსენებებში ყველა მართლმადიდებელი ეკლესია, როგორც იქნა, მიუხედავად აღნიშნული სხვაობებისა, თანახმაა იმაში, რომ მხოლოდ მრავალსაუკუნოვან და თანმიმდევრობით (განვითარებულ) კანონიკურ გარდამოცემას ძალუძს შემოგვთავაზოს ერთსულოვანი საფუძველი თანამედროვე პრობლემების გადასაჭრელად. ნებისმიერი დაშორება კანონიკური გარდამოცემიდან წარმოუდგენელია, თუნდაც, რომ მოცემული ტრადიციის განმარტებითი კრიტერიუმები განსხვავდებოდეს კანონიკური პრინციპებისაგან და მათი ისტორიული გამოყენების სისწორისაგან, ისე, როგორც ეს აღნიშნულია ამ საკითხზე წარმოდგენილ მოხსენებებში.




ჱ) მართლმადიდებელ ეკლესიათა ყველა მოხსენებაში სრულებით აღქმულია, არა მხოლოდ განსახილველი საკითხის სერიოზულობა, არამედ დადგენილი კანონიკური ტრადიციიდან ნებისმიერი დაცილების არაპროგნოზირებადი და უკონტროლო შედეგები, რომელიც ეხება მართლმადიდებელი ეკლესიის საორგანიზაციო სტრუქტურების მუშაობას. მცირე ისტორიულ გადახვევას, შეუძლია დაამხოს ქმედითი ურთიერთობის ეკლესიოლოგიური საფუძვლები ადმინისტრაციულ სქემებსა და ეკლესიის ერთობას შორის და მიგვიყვანოს მართლმადიდებლური ცნობიერებისათვის უკონტროლო, მართლმადიდებლობის დახლეჩის პროცესამდე, უამრავი რაოდენობის ავტოკეფალური ეკლესიის წარმოქმნამდე, რაზეც პასუხისმგებლობა გააჩნია ამჟამინდელ მართლმადიდებელთაშორის მოსამზადებელ კომისიას (ავტოკეფალია და მისი გამოცხადების გზები. შამბეზი, 1993წ.).

მიტროპოლიტი დამასკინოსის ფრიად ყურადსაღებ მოხსენებაში მკაფიოდ მოსჩანს ავტოკეფალიის მინიჭების საკითხში თუ რა პრინციპებია მეტად მნიშვნელოვანი ყველა მართლმადიდებელი ეკლესიისთვის:

1. ყველა ავტოკეფალური ეკლესიების კონსესუსი;
2. საერთო მართლმადიდებლური მსჯელობა ნებისმიერი პროცედურის დროს.

ამ პრინციპების შეჯერებას და ყველა პუნქტის გამართვას დასჭირდა მრავალწლიანი მუშაობა ეკლესიათა მხრიდან. ამ სამუშაოს შედეგად და სამდივნოს მოხსენების საფუძველზე 1993 წლის ნოემბერში ხელმოწერილ იქნა დოკუმენტი, რომლის მესამე პარაგრაფის ქვეპუნქტების მიხედვითაც:

ა),,დედაეკლესია, მისთვის დაქვემდებარებული რეგიონიდან ავტოკეფალიის მიღების თხოვნით მიმართვის შემდეგ, შეაფასებს ავტოკეფალიის მიღების არსებულ ეკლესიოლოგიურ, კანონიკურ და სამოძღვრო საფუძვლებს და ადგილობრივი კრების, როგორც უმაღლესი საეკლესიო ორგანოს, თანხმობის შემდეგ შესაბამისი წინადადებით მიმართავს მსოფლიო საპატრიარქოს ყოვლადმართლმადიდებლური კონსესუსის მისაღწევად. ასევე, ის ინფორმაციას აწვდის დანარჩენ მართლმადიდებელ ეკლესიებს."
ბ),,მსოფლიო საპატრიარქო, საპატრიარქო უსტარით ატყობინებს ყველას ყველაფერს კონკრეტულ თხოვნასთან დაკავშირებით და ცდილობს ეძიოს გამოხატულება ყოვლადმართლმადიდებლური კონსესუსისა. ყოვლადმართლმადიდებლური კონსესუსი გამოიხატება ადგილობრივ მართლმადიდებელ ეკლესიათა კრებებით."
გ),,გამოხატავს რა თანხმობას დედაეკლესიისა და ყოვლადმართლმადიდებლურ კონსესუსს, მსოფლიო საპატრიარქო, საპატრიარქო ტომოსის გამოცემით ოფიციალურად განაცხადებს მთხოვნელი ეკლესიის ავტოკეფალიას. ტომოსი ხელმოწერილი იქნება მსოფლიო პატრიარქის მიერ (ასევე სასურველია ყველა ავტოკეფალურ ეკლესიათა წინამძღოლთა მიერ) და აუცილებლად დედაეკლესიის წინამძღოლის მიერ", მხოლოდ ყველა ამ პროცედურული ნაბიჯების განხორციელების შემდეგ, ახალი ავტოკეფალური მართლმადიდებელი ეკლესია ხდება დანარჩენი ავტოკეფალური ადგილობრივი ეკლესიების ოჯახის სრულუფლებიანი წევრი.

2009 წელის დეკემბერში, შამბეზის შეხვედრაზე, შეიქმნა შეთანხმებული დოკუმენტი: ,,დედაეკლესიის თანხმობისა და ყოვლადმართლმადიდებლური კონსესუსის საფუძველზე, მსოფლიო პატრიარქი აცხადებს ავტოკეფალიას ამის მთხოვნელი ეკლესიისათვის, ავტოკეფალიის შესახებ ტომოსის გამოცემით. ეს ტომოსი ხელმოიწერება მსოფლიო პატრიარქის მიერ და იქვე დასტურდება წმინდა მართლმადიდებელი ეკლესიების უნეტარესი წინამძღოლებისაგან, რომლებიც ამისათვის მოწვეულნი არიან მსოფლიო პატრიარქის მიერ."
2011 წელსაც მიმდინარეობდა ავტოკეფალიის დოკუმენტზე მუშაობა, მაგრამ რუსეთის ეკლესიის პოზიციის გამო, რომელმაც ტომოსის ხელმოწერის ოთხ შემოთავაზებულ ვარიანტზე უარი თქვა, დოკუმენტზე შემდეგი საერთო მსჯელობა შეჩერდა.
აუცილებლად აღსანიშნავია ის, რომ მართლმადიდებელმა ეკლესიებმა მაღალი პასუხისმგებლობის შეგნებით განახორციელეს დიდი სამუშაო. მასში საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქ ილია II-ის და წმინდა სინოდის კურთხევით ჩართული იყვნენ საქართველოს ეკლესიის სხვადასხვა წარმომადგენელნი, რომლებიც ნამდვილად იმსახურებენ მადლიერებისა და პატივისცემის სიტყვებს.
აქვე დავსძენთ, რომ ამავდროულად ხდებოდა იმ დოკუმენტის დამუშავება, რომელიც ეხებოდა რომელიმე ეკლესიისათვის ავტონომიის მინიჭების საკითხს. ეკლესიისათვის ავტონომის მინიჭების შესახებ დოკუმენტის მოკლე შინაარს გაგაცნობთ და დავაფიქსირებ იმ პუნქტებს, რომელიც ჩვენი წერილის კონტექსტში შეიძლება იყოს საინტერესო: ავტონომიას ანიჭებს ავტოკეფალური ეკლესია; ის გამოსცემს შესაბამის ტომოსს; ატყობინებს დანარჩენ მართლმადიდებელ ეკლესიებს; ავტონომიის მინიჭება შესაძლოა მხოლოდ ავტოკეფალური ეკლესიის გეოგრაფიულ კომპეტენციაში; არსებობს ავტონომიის სხვადასხვა ფორმები; გამოვყოფ შემდეგს:

ა),,მართლმადიდებელი დიასპორების ტერიტორიებზე ავტონომიური ეკლესიები არ დაიფუძნებიან, გარდა იმ შემთხვევებისა, როდესაც არსებობს მსოფლიო პატრიარქის მიერ საერთო მართლმადიდებლური წესით უზრუნველყოფილი ყოვლადმართლმადიდებლური თანხმობა."
ბ),,ერთ გეოგრაფიულ საეკლესიო რეგიონში, ორი ავტოკეფალური ეკლესიის მიერ მინიჭებული ავტონომიის შემთხვევაში, ავტონომიის გამო წარმოქმნილი უთანხმოების შემთხვევში, მხარეებს ერთობლივად, ან ცალ-ცალკე, შეუძლიათ მიმართონ მსოფლიო პატრიარქს, რათა მან იპოვოს საკითხის კანონიკური გადაჭრის გზები, ყოვლადმართლმადიდებლური შეთანხმებების მიხედვით."

ეს პუნქტები მოვიყვანეთ სამაგალითოდ იმისა, რომ მართლმადიდებელი ეკლესიები თანხმდებოდენ მსოფლიო პატრიარქის მაღალ ავტორიტეტზე და განსაკუთრებულ მაკოორდინირებელ როლზე.

მორწმუნე ადამიანების აზროვნება უნდა მიედინებოდეს საეკლესიო სწავლების კალაპოტში. სამწუხაროდ, ზოგჯერ მიწიერი ვნებათაღელვა ამოგვაგდებს ხოლმე ამ კალაპოტიდან. ამიტომ, ვფიქრობ, რომ დღეს უკრაინაში შექმნილი რთული ვითარება თავიდან იქნებოდა აცილებული იმ შემთხვევაში, თუ პასუხი თავის დროზე გაეცემოდა შემდეგ შეკითხვებს:

1. დღევანდელ ისტორიულ რეალობაში, უკრაინელ მართლმადიდებელ ერს ვისთვის უნდა მიემართა თხოვნით, რომ ქონოდა ეროვნული ავტოკეფალური ეკლესია?
2. კონკრეტულად ვინ უნდა იყოს ეკლესიის ავტოკეფალიის მთხოვნელი?
3. ვის უნდა წამოეწყო ავტოკეფალიის მინიჭების პროცედურა და რა რიგად უნდა წარმართულიყო ის?
4. წინასწარ უნდა გარკვეულიყო, რამდენად სწორი და უშფოთველი იქნებოდა სქიზმატი, ანათემირებული და თვითაღიარებული ე.წ. სასულიერო პირების ევქარისტიულ კავშირში შემოყვანის ამგვარი წესი?³
5. არა მხოლოდ სახელმწიფოსთვის და მისი პოლიტიკური მიზნებისთვის, არამედ მთელი მართლმადიდებელი ეკლესიისათვის და უკრაინის მორწმუნე სამწყსოსთვის, რამდენად მიზანშეწონილი იყო ერთობ გამწვავებული საკითხის მოცემული გადაჭრის გზა?
6. უკრაინაში შექმნილი ვითარების გადაწყვეტის სცენარი, ხელს შეუწყობს სხვა, მსგავსი საეკლესიო პრობლემური საკითხების გადაჭრას?

მიმაჩნია, რომ მომავალში მაინც, ეკლესიათა ყოვლადმართლმადიდებლურ შეხვედრას შეუძლია არსებული დაძაბულობის შემცირება. ვიმედოვნებ, რომ მიიღწევა ავტოკეფალიის მინიჭების საკითხზე საერთო ეკლესიათაშორისი შეთანხმება და უკვე ამის შემდეგ, შესაძლებელი გახდება დაპირისპირებისა და ვნებათაღელვის გარეშე, ახალი ადგილობრივი მართლმადიდებელი ეკლესიისთვის ავტოკეფალიის მინიჭების საკითხზე მსჯელობა და მისი განხორციელება.