გორისა და ატენის მიტროპოლიტი ანდრია (გვაზავა):
- დღეს შექმნილია ისეთი ისტორიული რეალობა, რომელშიც წარმოიქმნებიან ახალი ეროვნული სახელმწიფოები, რომელთა სახელმწიფოებრივი თუ ეროვნული ინტერესებისა და სურვილების გათვალისწინება უწევთ, როგორც სხვა ქვეყნებს, ასევე მართლმადიდებელ ეკლესიებსა და ეკლესიათა წევრებსაც. ასეთ რეალობას მიეკუთვნება, უკრაინაში შექმნილი მართლმადიდებელი აღმსარებლობის მქონე, გაყოფილი და ურთიერთდაპირისპირებული ადამიანების მდგომარეობის საკითხი. არ დავიწყებ ყველასათვის ცნობილი ისტორიული სიტუაციის აღწერასა და განმარტებების გაკეთებას, არამედ შევეცდები ბოლო დროს მართლმადიდებელ ეკლესიათა შორის მიმდინარე, ჩემი შეხედულებით, ძალიან მნიშვნელოვანი დიალოგის შესახებ მოკრძალებული აზრის გამოთქმას.

2. ავტოკეფალიის საკითხის მხოლოდ კანონიკურ და ისტორიულ ჭრილში განხილვის მცდელობა, უმეტესად წარმოქმნის აზრთა სხვადასხვაობას და იწვევს შეუთანხმებლობას, იმიტომ რომ:
ა)ცნობილი კანონისტების მხრიდანაც, მსოფლიო კრებების კანონთა განხილვისას, არ არის თანხვედრა შესაბამის კანონთა განმარტებაში.
ბ)ისტორიული ვითარება სხვადასხვა ეპოქაში იცვლებოდა და ეკლესია მოქმედებდა შექმნილი მდგომარეობის გათვალისწინებით, მაგრამ არა წუთისოფლის ზრახვებზე დაყოლით, არამედ სამწყსოს სულისათვის ზრუნვიდან გამომდინარე.

3. ეკლესია, როგორც ქრისტეს სხეული, მუდმივად მოქმედებს დროსა და სივრცეში და მისი ყველა მოქმედება განისაზღვრება ეკლესიის თავის - ქრისტეს, მოციქულთა და წმ. მამამთა სწავლების ერთგულებით. ასევე ეკლესია თავის ცხოვრებაში იყენებს კანონიკური აკრივიის (სიმკაცრე, სიზუსტის) და იკონომიის (შემსუბუქება, შეწყნარების) საეკლესიო პრინციპებს.
4. ამავე დროს, მსოფლიო მართლმადიდებელი ეკლესიის ერთობის უმნიშვნელოვანესი პრინციპია ქრისტეს ეკლესიისათვის ყველა მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილების ერთობლივი განხილვა და საყოველთაო აღიარება (რა თქმა უნდა, ეს არასოდეს არ ეხებოდა დოგმატურ საკითხებს).
5. ასევე, მკაცრად და მკაფიოდ უნდა იყოს დაცული ავტოკეფალიის მიღების კანონიკური გზები, რადგანაც ავტოკეფალია არის საეკლესიო, მორწმუნე ერის კუთვნილება და არა მხოლოდ სახელწიფო, ეროვნული თუ პოლიტიკური აქტივობა. რა თქმა უნდა, მორწმუნე საზოგადოების ცხოვრებაში ყველა ამ ელემენტის (სასულიერო, ეროვნული, პოლიტიკური) თანხვედრის მრავალი ისტორიული მაგალითი არსებობს.

ეკლესიისათვის ავტოკეფალიის მინიჭების საკითხზე მსჯელობა, მრავალი წელი მიმდინარეობდა მართლმადიდებელ ეკლესიათა დიდი კრების წინამოსამზადებელ პერიოდში. სხვადასხვა წლებში მართლმადიდებელ ეკლესიათა შეხვედრებზე იყო წარდგენილი ადგილობრივ ეკლესიათა პოზიციები. გასაგები რომ იყოს საკითხისადმი მიდგომის სხვაობანი ვფიქრობთ, საინტერესო იქნება, ეკლესიათა იმჟამინდელი პოზიციებისა და მათ მიერ მიღწეული შეთანხმების გაცნობა.
ძირითადი განსხვავება არსებობდა, პირველი - პროცედურის წარმართვის და მეორე - საბოლოო გადაწყვეტილების მიღებაზე ეკლესიისთვის ავტოკეფალიის მინიჭების თუ გაუქმების საკითხებში. მსოფლიო კრებების გადაწყვეტილებათა ავტორიტეტზე და კანონებით ხელმძღვანელობაზე მიუთითებს კონსტანტინეპოლის, ალექსანდრიის, იერუსალიმის და ელადის ეკლესიების პოზიცია. საუკუნეების მანძილზე, წმინდა მართლმადიდებელი ეკლესია ხელმძღვანელობს წმინდა კანონებით და ეს ემსახურება მართლმადიდებლობის სიმტკიცეს. ცვლილებები, რომელიც შედიოდა ეკლესიის საორგანიზაციო ცხოვრებაში, ყოველთვის მიზნად ისახავდა ეკლესიის ერთობის განმტკიცებას. ასე აყალიბებს თავის პოზიციას კონსტანტინეპოლის საპატრიარქო: ,,ძველი ეკლესიის მოწყობასთან, ზემოთქმულიდან გამომდინარე, განსაკუთრებულად კი სამიტროპოლიტო და საპატრიარქო (მმართველობის) სისტემების შემოღებისას, საეკლესიო მმართველობითი სტრუქტურების შექმნისა და დამტკიცების დროს, შემუშავდა გადაწყვეტილებათა და დადგენილებათა მნიშვნელოვანი მექანიზმი, რომელიც განსაკუთრებულად მოქმედებდა კრებათა მოწვევის პერიოდში, კერძოდ მსოფლიო კრებათა ჟამს, და რომლის ძირითადი, განმასხვავებელი ნიშანი იყო გადაწყვეტილებებში ადგილობრივ ეკლესიათა საერთო თანხმობა."" ,,ყოველივე ზემოთ ნათქვამიდან გამომდინარე მოსჩანს, რომ ეკლესიის ცნობიერებაში, ავტოკეფალიის საკითხი ეხება მთელი ეკლესიის კომპეტენციას, რადგანაც ავტოკეფალური ეკლესიის ცნებასთან დაკავშირებულია ადგილობრივი ეკლესიის ცნება, რომელიც სარწმუნოებრივი ერთობით და კანონიკური საწყისებით კავშირშია დანარჩენ მის წევრებთან '" (მოყვანილია I მსოფლიო კრების მე-4,5,6,7; II მსოფ. კრების მე-2,3; IV მსოფ. კრების მე-9,17,28; III მსოფ.კრების მე-8; V-VI მსოფ.კრების მე-38 კანონები).
საინტერესოა ალექსანდრიის საპატრიარქოს პოზიციაც: ,,ზემოთქმულიდან გამომდინარე ცხადია, რომ მართლმადიდებლების უზენაესი ხილული ძალაუფლება არის მსოფლიო კრება. ასევე, ის არის უმაღლესი ავტორიტეტული ინსტანცია, რომელსაც შეუძლია მოაწესრიგოს მართლმადიდებელი ეკლესიების ადმინისტრაციული საზღვრები. მართლმადიდებელი ეკლესიის ძირითად პრინციპს წარმოადგენს ის, რომ მსოფლიო კრებებზე დავანებული იყო სული წმინდა, რომელიც ხელმძღვანელობდა იქ გადაწყვეტილებების მიღებისას."