-წმინდა მამები გვასწავლიან, რომ ყველა სათნოებას, ყველა ცოდვას აქვს თავისი მიზეზი და შედეგი.

წმინდა მამა აბბა დოროთე ამბობს: "სხვა არის აუგის თქმა, სხვა არის განკითხვა და სხვაა დამცირება, როცა კაცი ხმას ავრცელებს ახლობელზე, რომ "მან იცრუა, ან გაბრაზდა, ან იმრუშა", ან სხვა რაიმე მსგავსი. ეს არის აუგის თქმა, ანუ მან მის საწინააღმდეგოდ, მის ცოდვაზე თავგამოდებით ისაუბრა. ხოლო განკითხვაა, როცა კაცი ამბობს: ის მატყუარაა, ან მრისხანეა, ან მრუშია, რადგან ამით მან განსაჯა მისი სულის მდგომარეობა და შეაფასა მთელი მისი ცხოვრება. რადგან ამბობს, რომ ის ასეთია, რაც მძიმე ცოდვაა. რადგან სხვა არის იმის თქმა: "ის განრისხდა" და სხვა არის: "ის მრისხანეა", და წინასწარ განაჩენის გამოტანა, როგორც ვთქვი, მთელი მისი ცხოვრებისთვის. ხოლო დამცირებაა, როდესაც ვიღაც არა მხოლოდ განიკითხავს, არამედ ისე ამცირებს ახლომყოფს, როგორც მოძულე, ეზიზღება ის, როგორც საძაგელი რამ, რაც განკითხვაზე უარესია და გაცილებით უფრო დამღუპველიც".

ამდენად მძიმეა განკითხვის ცოდვა, მაგრამ ქრისტე გვასწავლის, როგორ უნდა მოვიქცეთ, როგორ დავიცვათ თავი ცოდვებისგან, რა გავაკეთოთ იმისთვის, რომ ქრისტემ არ განგვიკითხოს და შეგვინდოს ცოდვები.

"ნუ განიკითხავთ, რათა არ იყოთ განკითხულნი; რადგან, რა განკითხვითაც განიკითხავთ, იმითვე განიკითხებით და, რა საწყაოთიც მიუწყავთ, იმითვე მოგეწყვებათ თქვენ" (მათ.7.1,2). "ნუ განიკითხავთ, რათა არ იყოთ განკითხული" - ნიშნავს იმას, რომ ის ადამიანი, ვინც სხვას არ განიკითხავს, ვისაც სხვისი შეცდომა არ ახარებს, ღმერთს მიემსგავსა და ღმერთს მიმსგავსებულს ღმერთი არ განიკითხავს, არამედ პირიქით, განადიდებს მას. წმინდა იერონიმე სტრიდონელი ამ სიტყვების განმარტებისას ამბობს, რომ მაცხოვარი განკითხვას კი არ გვიკრძალავს, არამედ გვასწავლის სწორად განკითხვას. რაც შემდეგ მუხლში ჩანს: "რადგან, რა განკითხვითაც განიკითხავთ, იმითვე განიკითხებით და, რა საწყაოთიც მიუწყავთ, იმითვე მოგეწყვებათ თქვენ". აქ მაცხოვარი გვასწავლის, რომ, რა საზომითაც განვიკითხავთ სხვას, იმ საზომითვე განვიკითხებით ჩვენც. ყოველი განკითხვა არ არის ცოდვა. განკითხვა ცოდვაა მაშინ, როდესაც თავად ბრმები ვართ და სხვას ისე განვიკითხავთ, რომ სამუდამო სასჯელს განვუწესებთ, მაგრამ განკითხვა სიყვარულით, სხვაზე ზრუნვით, პირიქით, ცოდვა კი არა, სათნოებაა. როცა ექიმი სნეულში ეძებს სნეულების მიზეზს იმისთვის, რომ განკურნოს ის, ასეთი ექიმი საქებია. ასევე სულიერ ცხოვრებაში სხვისი ცოდვის განკითხვა იმ ადამიანის კურნებისთვის, სიკეთეა. პავლე მოციქული კორინთელებს მიმართავს: "თქვენდა სარცხვენელად ვამბობ: ნუთუ არ არის თქვენს შორის ბრძენი, რომელსაც შეუძლია თავისივე ძმათა განსჯა?" (1კორ.6,5). პავლე ბრძენს უწოდებს იმ ადამიანს, რომელსაც შეუძლია სხვისი განსჯა, განკითხვა, მის სასიკეთოდ. როგორც ვხედავთ, ასეთი განკითხვა არ არის ცოდვა. ბიბლიაში ვხედავთ დიდი მამების მიერ სხვების განკითხვას, რის გამოც ღმერთს არცერთი არ დაუსჯია, არამედ პირიქით, ქების ღირსნი იყვნენ. მამამთავარმა ნოემ ქამი განიკითხა დაცინვისთვის (დაბ.9.25), მოსემ განიკითხა შაბათ დღეს შეშის შემგროვებელი, რომელმაც რჯული დაარღვია (რიცხ.15.33,36), წინასწარმეტყველმა ილიამ - ცრუ წინასწარმეტყველები (3 მეფ.18.40), ახალ აღთქმაში პეტრემ განიკითხა ანანია, რომელმაც იცრუა ( საქ.5.1,10). მათ განიკითხეს ცოდვის ჩამდენები არა იმიტომ, რომ სძულდათ, არა იმიტომ, რომ მათი დაღუპვა სურდათ, არამედ შეაგონებდნენ მათ და სხვებსაც ასწავლიდნენ მათ მაგალითზე, რომ მოუნანიებელი ცოდვა დაუსჯელი არ რჩება. ისიც უნდა ითქვას, რომ ამ ადამიანებს ღვთისგან ჰქონდათ მინდობილი სხვათა განკითხვის ხელმწიფება, მაგრამ, როცა ადამიანი, რომელსაც ღვთისგან არა აქვს მიცემული ეს უფლება, განიკითხავს უპირატესს ან უმდაბლესს, მაშინ ის ჭორაობს და ხარობს სხვისი ცუდით. მაცხოვარი ამბობს: "ამოიღე პირველად დირე შენი თვალიდან და მაშინ დაინახავ ამოსაღებ ბეწვს შენი ძმის თვალიდან" (მათ.7.5). როგორც შეუძლებელია, რომ ბრმამ ბრმას გზა უჩვენოს, ასევე შეუძლებელია, თავად ცოდვით შეპყრობილმა ადამიანმა, თავად ცოდვის მონამ სხვა განკურნოს. სხვისი განკურნება მხოლოდ მათ შეუძლიათ, რომლებიც ჯერ თვითონ განიკურნენ და მოყვასი იმდენად უყვართ, რომ თუ განიკითხავენ, თუ განსჯიან სხვის საქციელს, ამას მხოლოდ მათი სარგებლობისთვის აკეთებენ. სხვაგვარად სხვისი განმკითხველი აუცილებლად დაისჯება. თუ სნეული სხვა სნეულს განიკითხავს სნეულების გამო, თუ მისი გონება დაკავებულია სხვა სნეულ ადამიანებზე დაკვირვებით, მაშინ საკუთარი სნეულებები უყურადღებოდ დარჩება და ვერ განიკურნება. თუ ბრძოლის ველზე მხედარი სხვის ბრძოლას აკვირდება, მეტოქეს კი უყურადღებოდ ტოვებს, ის აუცილებლად დამარცხდება. ამიტომ სხვისი განკურნება მხოლოდ მას შეუძლია, ვინც თვითონ არის განკურნებული, და სხვისი განკითხვის უფლება მას აქვს, ვინც თვითონ უცოდველია. სახარებაში წერია მრუშობაზე წასწრებული ქალის ამბავი, რომელიც მწიგნობრებმა და ფარისევლებმა მიიყვანეს ქრისტესთან და უთხრეს: "მოძღვარო, ეს დედაკაცი დაიჭირეს მრუშობისას, ხოლო სჯულში მოსემ გვიბრძანა ასეთების ჩაქოლვა; და შენ რას იტყვი?" (ინ.8.5,6). ქრისტემ უპასუხა: "ვინც უცოდველია თქვენგან, პირველმა ესროლოს მას ქვა". სინდისისგან მხილებულებმა დატოვეს იქაურობა და წავიდნენ, რადგან მაცხოვარმა სხვის ცოდვებს დადარაჯებულ ადამიანებს საკუთარი ცოდვები შეახსენა, საკუთარ ცოდვებზე დაფიქრებისკენ მოუწოდა. ნეტარი ავგუსტინე ამბობს, რომ მაცხოვარს არ უთქვამს, არ ჩაიქოლოს ან არ დაისაჯოს, არამედ უთხრა, დაისაჯოს ცოდვილი, მაგრამ არა ცოდვილთაგან, აღსრულდეს რჯული, მაგრამ არა რჯულის დამრღვევებისგან. დედაკაცი, რომელიც ვერ დასაჯეს მისმა განმკითხველებმა, მწიგნობრებმა და ფარისევლებმა, ბოლოს მარტო დარჩა ქრისტესთან. ქრისტემ უთხრა დედაკაცს: "არც მე განგსჯი შენ; წადი და ამიერიდან ნუღარ სცოდავ". მრუშობაზე წასწრებული დედაკაცი თავს არ იმართლებდა, იდგა მდუმარედ ქრისტეს წინაშე და ამიტომაც მონანული დედაკაცი ქრისტემაც არ განიკითხა, მაგრამ უთხრა: "ამიერიდან ნუღარ სცოდავ". ამ ქალის ცოდვა ქრისტემ ცოდვად შერაცხა, მაგრამ მისი სინანულის გამო ცოდვა შეუნდო.