როგორც წმინდა მამები ამბობენ, სულის ცხონება და გადარჩენა ერშიც არის შესაძლებელი და ბერმონაზვნურ ცხოვრებაშიც. ღვთის განგებულებით ირჩევენ ადამიანები ბერმონაზვნური ცხოვრებისკენ სავალ გზასაც. როგორც არქიმანდრიტი ეფრემ ფილოთეველი გადმოგვცემს: არაფერია მონაზვნობაზე უფრო გამორჩეული. მონაზვნობა განღმრთობას ნიშნავს, ორმხრივ - ხორციელ და სულიერ სიწმინდეს, ღმერთთან თანაზიარობას. მონაზვნობა ადამიანში არსებული ღვთის სასუფევლის შეცნობა, შეგნება და აღმოჩენაა. ვინ არს ბრძენ და გულისხმაჰყოს ესე? ვინ არის ჭეშმარიტად კეთილგონიერი და შეიცნო, რომ მონაზვნობაში ღვთის განსაკუთრებული მადლი, განღმრთობა და სიწმინდეა; სოფლის, საკუთარი ნების, თავისუფლების დატოვებით მოვიდა და შეუდგა მონაზვნურ ცხოვრებას, გამუდმებული ძიებითა და ბრძოლით იპოვა იესო და ვნებათაგან გათავისუფლებული ვნებებზე გამეფდა. ადამიანი როგორც კი მონაზვნურ ცხოვრებას იწყებს, ღვთისადმი სიყვარულის გამო საკუთარი ნების მოკვდინება ევალება. მონაზვნის ცხოვრება საერო ცხოვრებისგან სრულიად განსხვავებულია. თავისი ზებუნებრივი ხასიათის გამო მას ანგელოზებრივი ეწოდება.
ადამიანის მონაზვნური ცხოვრებისკენ მოწოდება ღვთის დიდი მადლის გამოვლინებაა და აქ უმეტესი მადლი სულიერი მეგზურის პოვნაა. ერის მიტოვება ადვილია, მაგრამ შესაბამისი წინამძღოლის პოვნა ღვთის განსაკუთრებული წყალობაა, რადგან მორჩილის წარმატება თუ წარუმატებლობა მასზე იქნება დამოკიდებული. სიკვდილის უძნელეს და საშინლად მტანჯველ ჟამს ადამიანის შემწე მისი საქმეების გარდა არავინაა. ჭეშმარიტად არავინაა, გარდა ღვთისა. თუ მას ვემსახურებით, სულისა და ხორცის გაყრის საშინელ წუთებში შემწე და ხელისაღმპყრობელი გვეყოლება. ყურადღებით იყავი, ამის შემდეგ ხომ სამსჯავროს წინაშე წარვდგებით და თან რა სამსჯავროს წინაშე! მაშინ "შეგცოდე" და "მოწყალე მექმენ მე ცოდვილსა" აღარ გაჭრის, არამედ დაიბეჭდება ყოველი პირი, რადგან სათქმელი არაფერი გვექნება.
მოვალენი ვართ ვიფიქროთ ამაზე და კიდევ უფრო მეტზე, რათა უკეთ ჩავწვდეთ, თუ რისთვის ვართ მოწოდებულნი და მისი აღსრულება ვიჩქაროთ, რადგან არ ვიცით, რას გვიმზადებს ხვალინდელი დღე, უცნობია სიკვდილის ჟამი. მხოლოდ ღვთისთვის ქმნილი სიკეთე დარჩება და თან წაჰყვება ადამიანს. განა რა სჯობს, ვინმემ მთელი ცხოვრება ღვთისთვის იშრომოს და როცა ღმერთთან წავა, ამ შრომის მონაგები თან წაიღოს! ჭეშმარიტად ეს არის ბრძენი ვაჭარი, რომელმაც ძვირფასი მარგალიტი იპოვა.
შენი უფლისა და ღვთის ხმას თუ გაიგონებ, გულს ნუ გაიქვავებ და ისმინე, რას გეტყვის: "იტყოდის იგი მშვიდობასა... წმიდათა მისთა ზედა და მათ ზედაცა, რომელთა მოუქცევიან გულნი მისა მიმართ".
თუ გული არ განიწმინდა, იქ უცოდველი იესო არ დაივანებს, მაგრამ განა შესაძლებელია ერში მყოფმა ადამიანმა გული განიწმინდოს? მამებმა ეს იცოდნენ, ამიტომ სოფელი მიატოვეს და უდაბნოში დაემკვიდრნენ. იქ დაეუფლნენ ბრძოლის ხელოვნებას და გამარჯვების გვირგვინები მოიმუშაკეს და მიიღეს. მონაზვნობა ზებუნებრივია. მონაზვნის ცხოვრებაა ზებუნებრივი, რადგან იგი სრულიად უარყოფს ბუნებას; მშობლებთან და ნათესავებთან ბუნებრივ კავშირს წყვეტს. მათ არა ანგარების მიზნით, არამედ მხოლოდ და მხოლოდ იმიტომ შორდება, რომ ღმერთს ემსახუროს და მთლიანად მას მიუძღვნას თავი.
***
გვესაუბრება ტიმოთესუბნის მამათა მონასტრის წინამძღვარი, არქიმანდრიტი იერომიელი (ფილიშვილი): - ბემონაზვნობა უკვე გზაზე სიარულია. ჩვენ ვმოძრაობთ ამ გზაზე. სახარებიდან ვიცით, რომ სასუფეველი ჰგავს იმ დვრიტას, საფუარს, რომელიც ადამიანმა ცომში დაფლა და მერე დაიწყო გაფუება. ადამიანის სულიერი გაზრდა და განვითარება ეკლესიური ცხოვრებით ხდება. პასუხისმგებლობის გაზრდა ხდება. რასაც ადრე ჩვენ ვაკეთებდით, ვლახავდით, ახლა სინდისი აღარ გვიშვებს, უკვე ჯებირივით არის სინდისი, რომ ამ გზაზე ვიაროთ. უფალი გვზრდის, თავად უფალია ჩვენი მწყემსი და ყოველთვის ვგრძნობთ მისგან წყალობას. რაც უფრო მეტად სულიერია ადამიანი, უფრო მეტად ძლიერია რწმენაში, შინაგანი სინდისის ხმა აქვს, რომელსაც უნდა მიაყურადოს. თუ ადამიანი არ უშვებს კომპრომისს საკუთარ სინდისთან, ის ღმერთს მიეახლება და სწორ გზაზე მიდის. ცხონების გზა არის ადამიანის გულის საიდუმლო. მე შემხვედრია ადამიანი, რომელიც არის ფრიად განვითარებული, მაგრამ სულიერება არ ესმის, არ ეხსნება სულიერება. არის კიდევ სხვა ადამიანი, რომელსაც ნაკლები ჰორიზონტი აქვს ინტელექტუალური თვალსაზრისით, მაგრამ ძალიან ღრმა სულიერი ხედვა აქვს. ეს რატომ ხდება? ამაში გულის საიდუმლოა ჩადებული. ვინც მოინდომებს, ის ღმერთთან მივა. შეიძლება ადამიანს ამპარტავნებამ, სიამაყემ გზა გადაუკეტა. ცოდვა თავისთავად დამაბკოლებელია და ადამიანს უჭირს ამის გამო უფალთან მიახლება. ჩამოყალიბებული, პატივდებული ადამიანია, მაგრამ ღმერთთან ვერ მიდის. ასევე არიან უბრალო ადამიანები და ისინი უფალთან მიდიან. უფლის გზას ადგანან. საბოლოოდ ეს ადამიანის გულის საიდუმლოა. სამყარო არის ძალიან დიდი და ისეა ადამიანის გულიც. მარტო ღმერთმა იცის ადამიანის გული და თვითონ ადამიანი სწვდება ამას, როდესაც მოინდომებს თავის გულში ჩახედვას.
***
ადამიანს ყოველთვის რჩება თავისუფალი ნება. ნებისმიერი მდგომარეობიდან შეიძლება წამოდგეს და სწორ გზაზე დაიწყოს სიარული, თუ ამას მოინდომებს, მაგრამ რამდენადაც ადამიანი მეტად და მეტად ცოდვაში ვარდება, ბნელდება და საბოლოოდ შეიძლება მივიდეს იქამდე, რომ ვერაფერი დაინახოს. - როგორ უნდა გამოხატოს ადამიანმა საკუთარი ნება?
- ერთ-ერთმა მღვდელმთავარმა აღნიშნა, რით განსხვავდებიან ეკლესიური და არაეკლესიური ადამიანები ერთმანეთისგან. ადამიანები შეადარა წიწილებს. არის ინკუბატორის წიწილა და კრუხის წიწილა. როდესაც განსაცდელი მოდის და ქორი გამოჩნდება, კრუხის წიწილა გარბის და დედას შეეფარება. ინკუბატორის წიწილამ ეს არ იცის. იღუპება. ამიტომ ჩვენ ვიცით, როცა განსაცდელი მოვა და წავიქეცით, ისევ უნდა წამოვდგეთ და ეკლესიაში მივიდეთ. ეკლესია დაგიფარავს, განგწმენდს. ვიცით, რომ ჩვენი გადარჩენა ეკლესიაშია. კრუხის წიწილამ იცის, რომ გადარჩენა დედის ფრთების ქვეშაა. ეკლესია არის ადგილი, სადაც ითესება იფქლი და ღვარძლი. ჩვენ არჩევანზეა დამოკიდებული, ჩვენ ან იფქლი ვიქნებით, ან ღვარძლი. მამები ამბობენ, ბოროტებამ ისე შემოაღწია, რომ უკვე საკურთხეველზე გადისო. ადამიანის გულია ასპარეზი კეთილისა და ბოროტის ბრძოლისა, თვითონ ეკლესია არის ეს სარბიელი, არ უნდა გვეგონოს, რომ მხოლოდ ეკლესიაში სიარულით გადავრჩებით. თუ ყოველდღიური ზრუნვა არ გვექნება და არ გავზრდით საკუთარ სულს, ვერც გავიგებთ ქრისტიანობის არსს.
***
ბერმონაზვნობა ერთგვარი სულიერი "მაქსიმალიზმია" და ქრისტესთვის თავის გადადება. ბერმონაზვნობა დაფარული ღვაწლია, ეს ადამიანის გულში ტრიალებს და ამის აფიშირება არსად ხდება. ყველაზე დიდი მეტამორფოზა ხდება ადამიანის გულში. პირდაპირ არ ხდება გარეგნული გამოხატულება სულიერი საკითხებისა. მონასტერში ჩვენ ვშრომობთ, ვლოცულობთ და ასე შემდეგ. რაც ადამიანის გულში ხდება - ეს არის ღვთის საიდუმლო და მოძღვრისა და სულიერი შვილის უშუალო საუბრის თემატიკა. მთავარი შინაგანი ღვაწლია. უმთავრესია ლოცვა, გულისთქმებთან, ვნებებთან, აზრებთან ბრძოლა. ნათქვამია, რომ ერთი ბერის ლოცვა ერთ გულისთქმასთან უფრო მეტია, ვიდრე ხელქმნილი ტაძარი, ტაძრის აშენება. ღმერთი უცხადებს თავის თავს და ადამიანი უფლის გზას ადგება ანუ იწყებს მონასტრულ ცხოვრება. უფლის უბეში ვცხოვრობთ. მონასტერში ყველაფერი გვაქვს: საჭმელი, სასმელი, რომელსაც ზომიერად ვიღებთ.არსებობს გადახვევა მარჯვნივ და მარცხნივ. არსებობს ერთი მხრივ გადაცდომა, ვთქვათ, მარცხენა გადაცდომა, რომელიც არის მოშურნეობა არამეცნიერებით, ფანატიზმთან მიახლოებული სულიერება.
არსებობს ლიბერალური გადახრა. ქრისტიანი ერთსაც უნდა ერიდოს და მეორესაც. ჩვენ უნდა მივდიოთ შუალედურ, სამეუფეო გზას - არც მარცხნივ, არც მარჯვნივ. ეს არის მართლმადიდებლობა და ეს არის ცხონების გზა. ჩვენ უნდა მივყვეთ დედაეკლესიის სწავლებას. არც ერთ მოძღვარს არ აქვს უფლება აკურთხოს მრევლი იმაზე, რაც არ არის ეკლესიური სწავლება და ეკლესიური ცხოვრების წესი. ფსიქოლოგიური მომენტებიც არის, ადამიანს არ უნდა ხანდახან პასუხისმგებლობა აიღოს საკუთარ ქმედებაზე და სურსYყველაფერი მოძღვარს მიაწეროს. ერისა და ბერის გზა არის ღვთის მცნებების შესრულება, ერთი მცნება გვაქვს ერსაც და ბერსაც. არსებობს ბერული და არსებობს ერული ჯვარი, ორივე სათნოა ღვთისთვის.
***
ნებისმიერი ადამიანის ლოცვას აქვს დიდი ძალა, მაგრამ რაც უფრო მეტად არის ადამიანი სულიერი, უფრო მეტი ძალა აქვს. შეიძლება ერის ადამიანი ბერზე მეტი სულიერებით გამოირჩეოდეს, ვისაც მეტი სულიერება აქვს, იმას მეტი მიეცა.Aარა აქვს მნიშვნელობა, ის ერში იქნება თუ ბერში. ღვაწლმოსილი ერის ადამიანის, რომელიც დიდ ოჯახს უვლის, შვილებს ზრდის, მლოცველია და ეკლესიის ერთგულია, ლოცვას დიდი მადლი და ძალა ექნება.