უნიკალური ნაშრომის გამოცემა პარიზში

საორგანიზაციო კომიტეტმა ორიოდ კვირაში მოზრდილი თანხა შეაგროვა, არ დარჩენილა პარიზსა და ლევილში მცხოვრები ქართველი, რომ ამ კეთილშობილურ წამოწყებას არ გამოხმაურებოდეს.
შემდეგ და შემდეგ წამოვიდა ასიგნაციების ნაკადი ამერიკაში, ინგლისში, გერმანიაში, ბელგიაში და მსოფლიოს სავადასხვა კონტინენტზე მცხოვრები ქართველებისგან.
და აი, ასრულდა ექვთიმეს ოცნება. პარიზში დიდი ტირაჟით გამოიცა მისი უნიკალური ნაშრომი: "ექსპედიცია კოლა-ოლთისში და ჩანგალში" და რამდენიმე ბროშურა.
ერთ დროს სასოწარკვეთილებაში ჩავარდნილი მოხუცი უფრო გამხნევდა. დასძლია მარტოობის სიმძიმილი, ღონე მოიკრიბა და კვლავ ახალი ძალით დაიწყო ზრუნვა უპატრონო განძეულის ცხრაკლიტულიდან გამოსახსნელად.

ახალი საფრთხე

იმ დროს, როდესაც ექვთიმემ პიერ დოჟონისა და შარლ პომარეს დახმარებით განძეულის თაობაზე ხელახალი საკასაციო საჩივარი შეიტანა პარიზის საარბიტრაჟო სასამართლოში, მთელი საფრანგეთი შეძრა მრისხანე სიტყვამ "ომი".
საფრანგეთის გული - პარიზი გერმანელების ხელში გადავიდა.
ომში საფრანგეთის ჩაბმისთანავე ჰიტლერელებმა მოითხოვეს ქართული განძის გერმანიაში გატანა. ჟოდონი არწმუნებდა მათ, რომ არ იცოდა განძის ადგილსამყოფელი. გერმანელები დახვრეტით ემუქრებოდნენ ჟოდონს. ქართველებთან უკვე დამეგობრებული შესანიშნავი ფრანგი მოქალაქე პიერ ჟოდონის სახელით საიდუმლოდ დაუკავშირდა ექვთიმე თაყაიშვილს და შეატყობინა საუნჯეზე თავსდატეხილი ახალი საშიშროების შესახებ.
პროფესორი ზურაბ ავალიშვილიც თავგამოდებით არწმუნებდა გერმანელებს, ის ნივთები მხოლოდ საქართველოსთვის შეიძლება იყოს მნიშვნელოვანი და ისინი სხვათათვის არავითარ ფასეულობას არ წარმოადგენენო. დაბოლოს ჟოდონისა და ქართველების მიერ დიდად სარისკო გადაწყვეტილება იქნა მიღებული: ოკუპირებულ პარიზში ბანკიდან ჩუმად გამოიტანონ ქართული საუნჯე და საბარგო ეტლით წაიღონ ვერსალში.
საკმარისი იყო გზად გერმანელთა პატრულები დაინტერესებულიყვნენ საბარგო ეტლის ტვირთით, საქართველოს სამუდამოდ დაეკარგებოდა მისი საგანძური და ჟოდონსაც დახვრეტა არ ასცდებოდა.
ვერსალის ნაციონალური ბიბლიოთეკის სარდაფში ჩაზიდეს ყუთები და ქვაღორღიანი ნაგავი მიაყარეს.
პარიზის დაპყრობის მეორე თუ მესამე დღეს გერმანელებმა ლევილში ექვთიმეს ბინა გაჩხრიკეს. ისინი სამნი იყვნენ: პოლკოვნიკი, გამომძიებელი და ჯარისკაცი.
მოითხოვეს ყუთების გახსნა. გახსნეს ორი ყუთი, ერთი - საუკეთესო ნივთებისა და მეორე - არქეოლოგიური გათხრების შედეგად მოგროვილი მასალა. ამ მასალების თავზე ნაპოლეონ ბონაპარტეს პატარა ბიუსტი იდგა, რა თქმა უნდა, კონსპირაციის მიზნით.
- "ჩვენ ეს არ გვაინტერესებს, მოგვეცით ოქროულობა, მინანქრიანი ხატებიო". მოხუცმა პასუხი გასცა, ძვირფასეულობა ამერიკაში არის წაღებულიო.
გერმანელები ამჯერად წავიდნენ და კარგა ხანს არავის შეუწუხებია მოხუცი. ეს მოჩვენებითი სიმშვიდე ქარიშხლის მომასწავებელი აღმოჩნდა. ნაცისტებმა საფრანგეთში ფეხი მოიკიდეს თუ არა, მწვავედ დაისვა საკითხი ქართველი ემიგრანტების ბერლინში გადაყვანისა და განძეულის იქ გადატანისა.

ოცნება ფრთებს ისხამს

1944 წლის 2 ივლისი. საფრანგეთის ნაციონალურმა განმათავისუფლებელმა კომიტეტმა დე გოლის მეთაურობით თავი გამოაცხადა საფრანგეთის დროებით მთავრობად.
საბჭოთა კავშირის მთავრობა ოფიციალურად მიესალმა დე გოლის მთავრობას და თავის მხრივ დახმარება აღუთქვა.
საბჭოთა კავშირის სრულუფლებიან ელჩად საქართველოში დაინიშნა ალექსანდრე ბოგომოლოვი, რომელმაც დახმარება აღუთქვა ექვთიმეს განძეულის დაბრუნების საქმეში.
ბოგომოლოვმა სამუზეუმო განძეულის საქართველოსთვის გადაცემის საკითხზე ექვთიმე თაყაიშვილის მოხსენება სწორედ ისეთ დროს წარუდგინა დე გოლს, როცა ორივენი მოსკოვში მიფრინავდნენ სტალინთან მოსალაპარაკებლად.
ომი ჯერაც გრძელდებოდა და საფრანგეთის საბოლოო ხსნა დიდად იყო დამოკიდებული საბჭოთა კავშირზე, რასაკვირველია, დე გოლს უარის თქმა არ შეეძლო და მაშინვე გასცა განკარგულება: "დაუყოვნებლივ დაბრუნებოდა საქართველოს თავისი განძეულობა".

დაბრუნება

1945 წლის დამდეგს ორი ქართველი მეცნიერი დიპლომატიური მისიით თბილისიდან პარიზს გაფრინდა. მათ დავალებული ჰქონდათ საქართველოს განძეულისა და სამშობლოში მომავალი ქართველი ემიგრანტების მეგზურობა.
თეირანი-ქაირო-ბაღდადი-მარსელი-დიჟონი-პარიზი! - ასეთი იყო საქართველოდან წარგზავნილი ორი მეცნიერის - შარიასა და ამირანაშვილის ავიამარშრუტი.
ექვთიმე მაშინ 82 წლის მოხუცი იყო, ჯანმრთელობას უჩიოდა, ხშირად ავადმყოფობდა. უკანასკნელად ის გაცივდა ვერსალის ბიბლიოთეკაში საქართველოს განძეულის აღწერის დროს.
მაშინ ბიბლიოთეკა არ თბებოდა. მძიმედ ავად გახდა. ფილტვების ანთების ნიშნები აღმოაჩნდა. შალვა ამირანაშვილი მოხუცს სათუთად უვლიდა. ექვთიმე შესთხოვდა - ოღონდ სამშობლოში ცოცხალი ჩამიყვანეთ და მერე, დაე, მოვკვდე, დიდად ბედნიერი ვიქნებიო.
ექვთიმემ კოლექციების მხოლოდ ნაწილის აღწერა მოასწრო, შემდეგ კი ამირანაშვილმა განაგრძო მისი დაწყებული საქმე.
სიების შედგენისა და შეჯერების შემდეგ ყველა ნივთი საგანგებოდ შეფუთეს და ყუთებში ჩაალაგეს.
თებერვლის ბოლო რიცხვებისათვის ექვთიმე გამოკეთდა. ამ დროისათვის მისი სამშობლოში დაბრუნების საკითხიც მოგვარდა. ეს ცნობა რომ მიუტანეს ექვთიმეს, მის სიხარულს საზღვარი არ ჰქონია.
15 თებერვლისათვის მოსალოდნელი იყო გამგზავრება. მის სამშობლოში დაბრუნებას კარგად შეესაბამება შოთა რუსთაველის სიტყვები: "მე გარდასრულვარ, სიბერე მჭირს, ჭირთა უფრო ძნელია".
დაიწყო გამგზავრების თადარიგი, მაგრამ პანიკამაც იმატა. არავითარი გარანტია არ არსებობდა იმისა, რომ განძეული და მისი მეგზურები თბილისში მშვიდობიანად ჩააღწევდნენ. ჯერ ხომ ისევ მძვინვარებდა მეორე მსოფლიო ომი! ცის მეკობრეებს დაუსჯელად შეეძლოთ განძეულით დატვირთული თვითმფრინავების მოტაცება.
ხანგრძლივი ლოდინის შემდეგ მოსკოვიდან მოფრინდა სამი თვითმფრინავი. ერთი მათგანი დაიტვირთა საბჭოთა საელჩოს საარქივო მასალებით და მოსკოვში გაიგზავნა. როგორც კი პარიზში ცნობილი გახდა, რომ თვითმფრინავი მშვიდობით ჩაფრინდა მოსკოვში, მაშინვე ერთი დღის განმავლობაში დაიტვირთა დანარჩენი ორი თვითმფრინავი განძეულით.
ექვთიმემ ლევილში მეუღლის სასაფლაო მოინახულა. სინანულით დაემშვიდობა მოხუცი თავისი ცხოვრების ერთგულ თანამგზავრს. საფლავთან მუხლმოყრილმა პატიება სთხოვა, რომ ვერ უსრულებდა ანდერძს და მის ძვლებს სამუდამოდ ტოვებდა უცხოეთის მიწაში...
საქართველოში გამომგზავრების წინ, 1945 წლის აპრილში გამოსათხოვარ საღამოზე, ექვთიმეს უთქვამს: - მე ვიცი, რომ დიდი პატივით მიმიღებენ, მაგრამ ისიც ვიცი, რომ მათ მუდმივ "დამაშნი არესტში" ვეყოლები. მსხვერპლად ვეწირები ჩემს თავზე აღებულ მოვალეობასო.
მაგრამ მოულოდნელად ექვთიმემ უარი თქვა სამშობლოში გამგზავრებაზე. ასეთი საქციელი ზოგმა მოხუცის ახირებად მიიჩნია, ზოგმაც ცოლთან სამუდამო განშორების სიმძიმილად, მაგრამ არც ერთი აღმოჩნდა მართალი და არც მეორე. ექვთიმეს თურმე სულ სხვა სატკივარი უღრღნიდა გულს, - როგორ გამოჩენილიყო თანამემამულეებში, როცა მას ერთი ხეირიანი კოსტიუმიც არ ჰქონდა. ერთადერთი სათხოვარი ჰქონდა საბჭოთა ხელისუფლებასთან: "შილიფად ვარ და გთხოვთ, სამოსი გამომიგზავნეთო".
გვიან გაიგეს საბჭოთა საელჩოში, რომ განძეულის გუშაგი ყველაზე ბოგანო კაცი ყოფილა მთელ პარიზში. გაიგეს და მაშინვე დატრიალდნენ, თანხაც სწრაფად გააჩინეს, მაგრამ ნაცისტების ნაბატონარ პარიზში კოსტიუმი არ მოიპოვებოდა.
მეგზურებმა ითავეს - ქაიროში ან თეირანში შეემოსათ მოხუცი...
1945 წლის აპრილის დამდეგს ორი თვითმფრინავი აფრინდა პარიზის ბურჟეს აეროდრომიდან. ექვთიმე თაყაიშვილი სამშობლოში მოფრინავდა საქართველოს დელეგაციასთან ერთად, თან მოჰქონდა მეოთხედი საუკუნის წინათ გატანილი და ერთ დროს უპატრონოდ დარჩენილი განძეული.
პარიზი-მარსელი-რომი-ბენგაზი-ქაირო-თეირანი-თბილისი! - ასეთი იყო ავიამარშრუტი.
პარიზიდან ხუთ აპრილს აფრენილები მეშვიდე დღეს, თერთმეტ აპრილს, თბილისის აეროდრომზე დაეშვნენ.
ღრმად მოხუცი, თეთრი წვერ-ულვაშით შემოსილი ექვთიმე, რომელსაც თბილისის აეროდრომზე უამრავი თანამემამულე ელოდებოდა, კოჭლობით ჩამოვიდა თვითმფრინავის ტრაპიდან. როგორც კი საქართველოს ცას და მიწას შეხედა, მის შესახვედრად მოსულ მოზღვავებულ ხალხს თვალი შეავლო, სიხარულით ცრემლმორეული, ხელების ქნევით შორიდან მიესალმა მათ...

* * *
ისევ საქართველოშია ექვთიმე თაყაიშვილი; კვლავ მშობლიურ მიწას დაადგა ფეხი. ბევრი ნაცნობი და ახლობელი შემოჰფანტვოდა. ჟამთა ვითარებით ზოგი სადღაც მიკარგულიყო, ზოგი კი ულმობელ სიკვდილს გაეტაცა ამ ქვეყნით. ცოცხლებს შორის აღარ იყო ივანე ჯავახიშვილი.
სამშობლოში დიდი პატივით, მოწიწებითა და მადლიერებით მიიღეს ეროვნული განძის მცველი. აღადგინეს თბილისის უნივერსტეტში პროფესორად, აირჩიეს აკადემიის წევრად. სამშობლოში დაბრუნებამ ოთხმოც წელს გადაცილებულ მეცნიერს ენერგია გაუორკეცა. საქართველოში გატარებული რვა წლის განმავლობაში ექვთიმემ იმდენი საქმის გაკეთება მოასწრო, რომ ერთი სოლიდური მეცნიერის სიცოცხლეს ეყოფოდა. ვერც ერთი ქართველოლოგი ვერ აუვლის გვერდს მის ნაშრომებს საქართველოს ისტორიის, არქეოლოგიის, ეთნოგრაფიის, ეპიგრაფიკის, ნუმიზმატიკის, ფილოლოგიის, რუსთველოლოგიის, ფოლკლორისტიკისა და ლინგვისტიკის სფეროში.
- "უცხოობაში, - უთქვამს სამშობლოში დაბრუნებულ ექვთიმეს, - ძალიან შემიფერხდა საკვლევაძიებო საქმიანობა. მე იქ მხოლოდ მცირე ნაწილი გამოვაქვეყნე თან წაღებული მასალისა და ჩანაწერებისა... იმედი მაქვს, რომ ორიოდე წლის სიცოცხლეს, რომელიც დამრჩენია... მოვახმარ ჩემზე დარჩენილი ვალის ბოლომდე მოხდას, - ვეცდები, აღარც ერთი ჩემ ხელთ მყოფი თუ ჩემ მიერ დათვალიერებული ძეგლი აღარ დამრჩეს გამოუცემელი; მით უმეტეს, რომ ბევრი მათგანი უკვე იმსხვერპლა ბუნების ძალებმა, დრომა თუ არევ-დარევამ".
ექვთიმემ უნივერსიტეტიდან ოფიციალურად გამოითხოვა თანამშრომლები, რომელთაც მუშაობაში იხმარდა - ცდილობდა, რაც შეიძლება მეტი მოესწრო; კითხულობდა საჯარო ლექციებს, რჩევა-დარიგებებით ეხმარებოდა მეცნიერებს თუ ნიჭიერ მოწაფეებს.
1946 წელს ექვთიმე თაყაიშვილი საჯაროდ წარდგა თბილისის უნივერსიტეტის პროფესორ-მასწავლებელთა წინაშე მოხსენებით "ევროპაში ნახული ქართული ძეგლები და იქვე შეკრებილი ცნობები ქართული ძეგლების შესახებ". მეტად მნიშვნელოვანია მის მიერ 1949 წელს სრული სამეცნიერო აპარატის თანხლებით გამოცემული სუმბატ დავითის ძის ქრონიკა ტაო-კლარჯეთის ბაგრატიონთა შესახებ.
მაგრამ დიდხანს არ გასტანა ექვთიმეს სიხარულმა. სამწუხაროდ, საბჭოთა ხელისუფლება მაინც ეჭვით უყურებდა ექვთიმეს. მოგვიანებით იგი მოხსნეს პროფესორობიდან, დაუნიშნეს პენსია, რომელიც არ მიუღია, დაუპატიმრეს ქალიშვილი, ბოლოს კი თვითონაც დაიბარეს უშიშროების სამსახურში. ღრმად მოხუცებულს სახლში მიაკითხა უშიშროების თანამშრომელმა და მოხუცი, რომელიც ფეხით ძლივს დადიოდა, წაიყვანეს დაკითხვაზე. ცკ-ის მდივნის ა. მგელაძისადმი გაგზავნილ წერილში (1952 წ. 12 სექტემბერი) ექვთიმე აღნიშნავს, რომ ბოლშევიკური მთავრობისაგან პატივცემული იყო უშიშროების სამსხურის ხელმძღვანელად რუხაძის დანიშვნამდე, რომელმაც იგი უბრალო ემიგრანტად ჩათვალა და განიზრახა მისი მოსპობა. ლიდას დაპატიმრებაც ექვთიმეს წინააღმდეგ მიმართული ნაბიჯი იყო.
მასთან მისვლისა ყველას ეშინოდა. მომვლელი ქალი ლია დოლაბერიძეც რუხაძის მოთხოვნით გაეცალა მოხუცს. ფაქტობრივად იგი შინაპატიმრობაში იმყოფებოდა.
ასეთმა დევნა-შევიწროებამ ძლიერ იმოქმედა ისედაც დასნეულებულ ექვთიმეზე. ახლობლისთვის უთქვამს: "მე ფეხი მტკიოდა, თორემ შინაგანი ორგანიზმი ძალიან ჯანმრთელი მქონდა... ახლა იმ გულმაც დამიწყო ტკივილი, რომელსაც უწინ არც კი ვგრძნობდი, სად მქონდა..."
სასოწარკვეთილი მოხუცი, რომელსაც სიარული ძალიან უჭირდა, ერთ დღეს ესტუმრა ნატო ვაჩნაძეს და გააფრთხილა იმ საშიშროების შესახებ, რომელიც მას ელოდა.
თურმე დაკითხვის დროს 90 წლის მოხუცს ეკითხებოდნენ იმასაც, რის შესახებ საუბრობდა საფრანგეთში ჩასული ნატო ვაჩნაძე ემიგრანტ ქართველებთან შეხვედრის დროს. ეს მართლაც იყო ზნეობრივი მაგალითი. კაცს, რომელიც თავად იყო შინაპატიმრობასა და უმძიმეს მდგომარეობაში, სხვის ბედზე წუხდა და აფრთხილებდა მოსალოდნელი საფრთხის შესახებ. სხვათა შორის, მოხუცს ხელისუფლებამ დაუნიშნა ე. წ. მომვლელი ქალი, რომელიც უშიშროების ოფიცერი იყო.
1948 წლის იანვარში ა. შანიძეს, გ. წერეთელს, ვ. დონდუას, ი. მეგრელიძეს გადაუწყვეტიათ ექვთიმეს 85 წლის იუბილეს აღნიშვნა. ექვთიმე სასტიკი წინააღმდეგი წავიდა - სამაგისო არაფერი გამიკეთებიაო. იუბილეს გადახდას ემიგრაციის დროსაც უპირებდნენ, მაგრამ იქაც წინ აღუდგა ამ გადაწყვეტილებას - ვის გაუგონია იუბილე ემიგრაციაშიო.

გარდაცვალება

1953 წლის 21 თებერვალს ექვთიმე თაყაიშვილი გარდაიცვალა. სიკვდილის მიზეზი იყო გულის დამბლა.

იოსებ მეგრელიძის მოგონებები ექვთიმეს სიცოცხლის ბოლო დღეების შესახებ:

20.12.1952. ექვთიმე უფრო ხმით მცნობს, ვიდრე შეხედვით, ისიც - ხმამაღლა უნდა ჩავძახო. თვალები მინაბული აქვს, ზოგჯერ გამოიხედავს ხოლმე, გადაბრუნება უჭირს.
დღეს მითხრა: - "მე ფეხი მტკიოდა, თორემ შინაგანი ორგანიზმი ძალიან ჯანმრთელი მქონია. არასოდეს მასში ტკივილები არ მიგრძნია, გარდა იმისა, რომ ფილტვების ანთების დროს გვერდი მეწვოდა და სუნთქვა მიჭირდა. ახლა იმ გულმაც დამიწყო ტკივილი, რომელსაც უწინ არც კი ვგრძნობდი, სად მქონდა; ღამე სული მეხუთება, საწყალი ჩემი მეუღლე მესიზმრება, მისი ხმა მესმის. გაბრიელი მეძახის, - აღარაა დრო, თუ?!. ზეციერი რომ მიმიღებს, ექთანს დაუძახეთ, პროტეზი ჩამიდოს პირში!..." ცოტა ხნის შემდეგ ჩაილუღლუღა: "ცა - ფირუზ, ხმელეთ - ზურმუხტო!.."
1.01.1953. ივანე ნიჟარაძე და მე ვიყავით ექვთიმესთან, მხოლოდ ოდნავ მოძრაობს, გონება ნათელი აქვს, - არ მიმატოვოთო, - იხვეწება.
16.02.1953. ექვთიმე ვეღარ ბრუნდება, ხელის აწევაც უჭირს. განსაკუთრებით ცუდადაა კალისტრატე ცინცაძის გარდაცვალების შემდეგ.
22.02.1953. ცხინვალიდან მხოლოდ დღეს მოვახერხე ჩამოსვლა, საღამოს ექვთიმესაკენ გავეშურე. იგი გუშინ 6 საათზე გარდაცვლილიყო...
ერთ-ერთი საუბრის დროს ექვთიმეს გამოუხატავს დიდუბეში იაკობ გოგებაშვილის გვერდით დასაფლავების სურვილი. იაკობი მთაწმინდაზე გადავასვენეთო, - უთქვამთ მისთვის. მთაწმინდაზე მე ილიასთან რა ღირსი ვარ, ჩემს აშენებულ უნივერსიტეტის ეზოში რომ დამმარხავდნენ - ვანოს მახლობლად კი ვისურვებდიო. მიცვალებული გამოასვენეს 16 საათსა და 15 წუთზე.
კუბო აკაკი შანიძეს, ალ. ბარამიძეს, ვახტანგ ბერიძეს და იოსებ მეგრელიძეს მიჰქონდათ. მათ ენაცვლებოდნენ ალ. ჯანელიძე, კ. კეკელიძე და ს. ყაუხჩიშვილი. ცხედარს სულ 48 კაცი მიაცილებდა. სხვებმა ვერ გაბედეს ექვთიმესთან გამოთხოვება. ნაბრძანები იყო, პროცესია არ შეეჩერებინათ უნივერსიტეტთან, მაგრამ მძღოლი მოისყიდეს, გადაუხადეს სამი თუმანი.
უნივერსიტეტთან თითქოს მანქანა "გაფუჭდა" და 6 წუთით შეჩერდნენ. ვაკის სასაფლაოზე სიტყვები ალ. ბარამიძემ და ქრ. შარაშიძემ წარმოთქვეს.
1963 წლის 10 თებერვალს ექვთიმე თაყაიშვილის ნეშტი დიდუბის პანთეონში გადაასვენეს. ყველაფერი შენარჩუნებული დახვდათ. კუბოც კი არ აღმოჩნდა გამოსაცვლელი. კუბოში ჩაიხედა ა. შანიძემ. ტანსაცმელი და ფეხსაცმელიც კი დაცული იყო. 1987 წლის 22 თებერვალს ლევილიდან თბილისში ჩამოასვენეს და მეუღლის გვერდით დაკრძალეს ნინო პოლტორაცკაია-თაყაიშვილის ნეშტი. 2000 წელს ექვთიმე თაყაიშვილის ნეშტი მთაწმინდის მიწას მიაბარეს.
კათოლიკოს-პატრიარქ კალისტრატე ცინცაძეს ექვთიმეს სიცოცხლეშივე უთქვამს, იგი წმინდანებში ჩასარიცხი კაციაო. ლადო გუდიაშვილსაც აღუნიშნავს: "ამნაირ ადამიანებს ძველად ხატავდნენ ტაძრის კედლებზე".
2002 წლის 17 ოქტომბერს წმინდა სინოდმა ღვთისა და ერის ნება გამოხატა, როცა დაადგინა, რომ წმინდანთა დასში შეერაცხა ექვთიმე თაყაიშვილი და ეწოდებინა მისთვის ღვთისკაცი. 2003 წლის მაისში თბილისში ვაშლოვანის ქუჩის 7 ნომერში, მის უკანასკნელ საცხოვრებელ ადგილას, მისი სახლ-მუზეუმი და სამლოცველო გაიხსნა. ექვთიმე ღვთისკაცის ხსენების დღედ დაწესდა 3 იანვარი.
თაყაიშვილის მშობლიურ სოფელში, ლიხაურში, ყოველი წლის 16 იანვარს "ექვთიმეობას" აღნიშნავენ. ექვთიმე თაყაიშვილის სახელს ატარებს გურიანთა-ვაშნარის მუზეუმ-ნაკრძალი გურიაში. 2008 წელს თბილისში გაიხსნა წმინდა ექვთიმე ღვთისკაცის სახელობის ტაძარი. 2013 წელი იუნესკოს ეგიდით ექვთიმე თაყაიშვილის საიუბილეო წლად გამოცხადდა.
ექვთიმე თაყაიშვილი მიჩნეულია ქართული კულტურის საგანძურის უანგარო მცველად და ჭეშმარიტ ქართველ მამულიშვილად, რომელმაც სამშობლოს შესწირა თავისი მოღვაწეობა და სიცოცხლე.

ტროპარი

საუნჯენი ერისა შენისანი ხელთაგან მტერთაისა განარინენ, და ექსორიობასა შინა ჭირნი მრავალნი დაითმინე, მამულისა სალმობათა მკურნალო, ღმრთისა კაცო ექვთიმე, ევედრე ღმერთსა შეწყალებად სულთა ჩუენთათვის.

წმინდა ექვთიმეს ხატის  წყარო

წმინდა ექვთიმე თაყაიშვილთან დაკავშირებით ასევე შეგიძლიათ წაიკითხოთ სხვა სტატიები - გადადით შემდეგ გვერდზე