არ არსებობს ქართველი კაცი, ვინც მცირე რამ მაინც არ იცოდეს წმინდა თამარ მეფის შესახებ. ჟამთა სიავემ და ასწლეულებმა ვერ წაშალეს მის მიერ დატოვებული თვალსაჩინო კვალი. თამარ მეფის ბრწყინვალე მოღვაწეობის შესახებ მრავალი ისტორიული წყარო და ზეპირსიტყვიერი ნიმუში მოწმობს. მისი სახელის დიდება სამშობლოს საზღვრებს გასცდა და სხვა ქვეყნებსაც მიმოეფინა: "ყოველსა ქუეყანასა განხდა ხმა მათი და კიდეთა სოფლისათა - სიტყუანი მათნი" (ფს.18:5).

რა უნდა მოიმოქმედოს ადამიანმა, რით უნდა მოიპოვოს ამგვარი მარადიული კეთილი ხსოვნა, თუ არა სათნოებათა საოცარი მაგალითით?! სათნოება მზის სხივივით ყოველივეს განანათლებს: "ნათელი იგი ბნელსა შინა ჩანს და ბნელი იგი მას ვერ ეწია" (იოან.1:5).

თუმცა, იმდენად მცირედნი ცხოვრობენ სათნოებითი ცხოვრებით, რომ მათ განსაკუთრებულ პატივს მივაგებთ და წმინდანთა დასს მივაკუთნებთ ხოლმე.

მართლაც, ყოველი კაცი ცოდვისკენ არის მიდრეკილი. მებრძოლმა ქრისტიანმა თეორიულად კარგად უწყის, რომ ცოდვა მაშინ მარცხდება, როდესაც მისი საწინააღმდეგო სათნოება ძლიერდება. მიუხედავად ამისა, ხშირად მთელ ჩვენს ძალისხმევას მარტოოდენ ბოროტებისა და ცოდვისაგან განდგომას ვუთმობთ და მისი საწინააღმდეგო სათნოების მოპოვება სრულიად გვავიწყდება. მაგალითად, ზოგჯერ მრისხანე ადამიანი ცდილობს, გარეგნულად არ გამოხატოს აგრესია და თუ ეს შეძლო, მიზანი მიღწეულად მიაჩნია. სინამდვილეში გვავიწყდება, რომ ქრისტე გულის განწმედისკენ მოგვიწოდებს და არა მხოლოდ ცოდვის გარეგნულად გამოხატული ქმედების გადალახვისკენ: "ისწავეთ ჩემგან, რამეთუ მშვიდ ვარ და მდაბალ გულითა, და ჰპოვოთ განსვენება სულთა თქუენთა" (მათ.11:29). შესაბამისად, არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ სულიერი ცხოვრების მიზანი სათნოებათა შინაგან აღსრულებას გულისხმობს და მარტოოდენ ცოდვის გარეგნული გამოხატულების აღმოფხვრით არ შემოიფარგლება.

ამ ჭეშმარიტების უკეთ შესაცნობად ბოროტების შესახებ საღვთო სწავლებას გადავხედოთ. აღმოვაჩენთ, რომ მას არსი არ გააჩნია. ბოროტება იქ წარმოიშობა, სადაც სიკეთე ქრება. ღმერთმა ყოველივე კეთილი შექმნა და მხოლოდ გონიერ არსებებს - ანგელოზებს და ადამიანებს მიანიჭა ამ სიკეთიდან განდგომის თავისუფალი ნება. ამიტომ, ბოროტების აღსრულებისას, უზენაესის ნების საწინააღმდეგო გამოხატულების გამო, ადამიანში ღვთაებრივი სიკეთე იჩრდილება. მხოლოდ ღვთის ნებაა "კეთილი, სათნო და სრული" (რომ.12:2). რაც მის ნებას არ შეესაბამება, არასრულყოფილი და ბოროტია. ცოდვა ბოროტებაა, რადგან ის ღვთის ნების საწინააღმდეგო მდგომარეობაა.

ქრისტე გვასწავლის: "დაადგერით თქუენ ჩემთანა, და მე თქუენ თანა. ვითარცა-იგი ნასხლევსა ვერ ხელ-ეწიფების ნაყოფისა გამოღებად თავით თვისით, უკუეთუ არა ეგოს ვენახსა ზედა, ეგრეთვე არცა თქუენ, უკეთუ არა დაადგრეთ ჩემთანა. მე ვარ ვენახი და თქუენ რტონი. რომელი დაადგრეს ჩემ თანა, და მე მის თანა, ამან მოიღოს ნაყოფი მრავალი; რამეთუ თვინიერ ჩემსა არარაი ძალ-გიცს ყოფად არცა ერთი. უკუეთუ ვინმე არა დაადგრეს ჩემ თანა, განვარდეს გარე ვითარცა ნასხლევი და განხმეს, და შეკრიბონ იგი და ცეცხლსა დაასხან და დაიწუას" (იოან.15:4-6). მაცხოვრის მიერ ჩამოყალიბებული ამ ნათელი სწავლების მიუხედავად, ზოგჯერ ცოდვასთან ჭიდილში იმდენად ვართ ჩართულნი, რომ ღმერთი გვავიწყდება და დამოუკიდებლად ვცდილობთ სათნოებებში განმტკიცებას.

სხვა დროს ქრისტე გვმოძღვრავს: "სცნათ ჭეშმარიტი, და ჭეშმარიტებამან განგათავისუფლნეს თქუენ" (იოან.8:32). მას სურს, თავისუფალი ნებით სულიერი თავისუფლება მოვიპოვოთ. ანუ მისი მიზანი ადამიანთათვის თავისუფლების მინიჭებაა. რატომ ფასობს ამდენად თავისუფლება? იმიტომ, რომ ადამიანი ღვთის ხატად არის შექმნილი და თუ ყოველივეში მას არ მიემსგავსება, მაშინ ცხოვრება უბედურებად ექცევა. ღმერთს ტანჯვისთვის არ შეუქმნია ადამიანი. პირიქით, იგი მოგვიწოდებს: "მოვედით ჩემდა ყოველნი მაშვრალნი და ტვირთმძიმენი და მე განგისუენო თქუენ" (მათ.11:28). ღმერთი თავისუფალია არა მარტო ბოროტებისგან, არამედ ყოველგვარი ცვლილებისგანაც და მუდმივად სიკეთეში მყოფობს. ამიტომ, ადამიანს თუ ბედნიერება სურს, ღმერთს უნდა მიემსგავსოს თავისუფლებაშიც.

როგორც აღინიშნა, შემოქმედს სურს, რომ თითოეულმა პიროვნებამ სულიერი თავისუფლება მოიპოვოს. ადამიანის მიზანი ცოდვის მდგომარეობიდან განთავისუფლება და სათნოებაში განმტკიცებაა. სადაც ცოდვა ბატონობს, იქ სათნოება და მადლი ვერ დაიმკვიდრებს. შემოქმედის მიზანი ის კი არ არის, რომ ცოდვას განგვარიდოს, არამედ ის, რომ სიკეთეში სრულგვყოს. ვინაიდან ცოდვა ყოველივე ამაში მთავარი ხელის შემშლელი ფაქტორია, ამიტომ მის ბუნებაზე საუბარი გაცილებით ხშირად გვიწევს ხოლმე.

თუკი ჯერ ცოდვის სიმძიმე არ გაიაზრა ადამიანმა, სათნოების სარგებლობასაც ბოლომდე ვერ გაითავისებს. როგორც ფიზიკური სნეულების ჟამს უფრო მეტად ვაფასებთ ჯანმრთელობას, ასევე ცოდვის ფონზე სათნოების მნიშვნელობა მეტად წარმოჩინდება. თავდაპირველად, სათნოების ძიება მხოლოდ ცოდვით გამოწვეული ტკივილისგან გაქცევის სურვილით იწყება. შემდეგში სათნოებათა სიტკბოების თანდათანობითი დაგემოვნების ფონზე, მანამდე იძულებითი სიკეთის ძიებას, უკვე სულის შინაგანი მოთხოვნილება ცვლის.

თავად სიტყვა "სათნოება", შეიძლება ითქვას, რომ თანამედროვე ლექსიკაში იშვიათად გამოიყენება. ამ სიტყვის შინაარსი ძირითადად საქველმოქმედო საქმიანობასთან იგივდება და ამიტომ უწოდებენ ხოლმე ამგვარ დაწესებულებებს სათნოების სახლს. თუმცა, მხოლოდ ამ მნიშვნელობის მინიჭება თავად სიტყვის შინაარსს ძალიან აკნინებს. თუ წმინდა წერილს გადავხედავთ, ადვილად მივხვდებით, რომ "სათნოება" მარტოოდენ ქველისმოქმედებასა და მოწყალებასთან არ არის დაკავშირებული. ეს ტერმინი თავის თავში ყოველგვარი სიკეთის მომცველია და ღვთისთვის მოსაწონ მდგომარეობას ეწოდება. თან, ამავდროულად, გარეგნულ გამოხატულებას ნაკლებად გულისხმობს, რადგან ზოგჯერ ესა თუ ის სიკეთე არაშესაბამისი შინაგანი განწყობილებით აღესრულება. ამიტომ სათნოების ბუნება სულის შინაგანი მდგომარეობით განისაზღვრება.

აქედან გამომდინარე, საზოგადოებაში, თავად ადამიანთა შეფასების კრიტერიუმიც, სახარებისეული შინაგანი მცნებების ნაცვლად, სიკეთის გარეგნულად აღსრულებით შემოიფარგლება. შესაბამისად, რაც ადამიანთათვის მოსაწონი და საქებარია, ის უმეტეს შემთხვევაში, შესაძლოა უფლისთვის, მიუღებელი და შეუსაბამო იყოს.

ამდენად, ადამიანი ღმერთს და მისგან მომდინარე სინათლეს დაშორდა, რამაც მისი სულიერი თვალის დაბნელება გამოიწვია, ხოლო ამის შედეგად ადამიანური ბუნების ჭვრეტა გართულდა. ეს ყველაფერი კი იმით გვირგვინდება, რომ მას აღარ სჭირდება ღმერთი, რადგან თავად გახდა საკუთარი თავის ღმერთი. ხოლო ვისაც უფალი არ სჭირდება, მას ხელი ეშლება მისი არსებობით და მთელი არსებით ებრძვის შემოქმედს. უნდა რომ ჩაახშოს საკუთარ თავში შინაგანი ხმა, რომელიც საწინააღმდეგოს ჩააგონებს და უმტკიცებს, ამიტომ ცდილობს ღვთაებრივი ზნეობრივი კანონების საპირისპირო ცხოვრებას.

მაგრამ რამდენად ადვილია ღვთის სათნო ცხოვრება?

ადამიანთათვის შეუძლებელია. უფალი ხომ პირდაპირ გვეუბნება: "რამეთუ თვინიერ ჩემსა არარაი ძალ-გიცს ყოფად არცა ერთი" (იოან.15:5). მართალია, ყოველივე თავისუფალი ნებით მოიპოვება, მაგრამ თუ ადამიანმა ღვთის მცნებათა აღსრულების გზით საკუთარი უძლურება არ შეიმეცნა, ვერ დამდაბლდება და შესაბამისად ვერც მაკურნებელ ძალას - მადლს მიიღებს: "რომელმან დაიმდაბლოს თავი თვისი, იგი ამაღლდეს" (მათ.23:12) ანუ "მდაბალთა მოსცის მადლი" (იაკ.4:6).

ამრიგად, თავისუფალი ნების ღვთის ნებასთან შერწყმის მცდელობის შედეგად ადამიანი მდაბლდება, რამეთუ ხვდება, რომ ზეციური შეწევნის გარეშე, მარტოოდენ საკუთარი ძალით, უძლურია სათნოებათა აღსრულების საქმეში. სწორედ ასეთ დროს ჩნდება ღვთის შეწევნის საოცარი საჭიროება, რომელსაც ითხოვს კიდეც სათნოების მაძიებელი ადამიანი. უფალიც უხვად სწყალობს ასეთ დროს, რამეთუ წმინდა პავლე მოციქული ასეთ სიტყვებს ისმენს უფლისგან: "კმა არს შენდა მადლი ჩემი, რამეთუ ძალი ჩემი უძლურებასა შინა სრულ იქმნების" (2კორ.12:9). მხოლოდ ღვთისგან მომდინარე მადლით არის შესაძლებელი ადამიანის სულიერი სრულყოფა და სათნოებათა მოპოვება.

წმინდა თამარ მეფემ, მიუხედავად ერის წინამძღოლობისა და ქვეყნიური საზრუნავისა, მაინც მოახერხა სათნოებათა კიბეზე ზეაღსვლა, რითაც სულიერი ცხოვრების მაგალითი მოგვცა. მისი მდგომარეობიდან გამომდინარე, აღარავინ უნდა თქვას, რომ შეუძლებელია ღვთის სათნო ცხოვრების წარმართვა, რამეთუ უფალმა მარტო მას როდი მოუწოდა, რომ: "იყავით სრულ, ვითარცა მამაი ზეცათაი სრულ არს" (მათ.5:48).