თუ გსურთ, თქვენი გვარის შესახებ ინფორმაცია იხილოთ ჟურნალის ფურცლებზე, მოგვწერეთ. წერილის გამოგზავნა შეგიძლიათ "კვირის პალიტრისა" და "სიტყვა და საქმის" საფოსტო ყუთების მეშვეობით.

მომდევნო ნომრებისთვის გვარების შერჩევა თქვენი თხოვნის გათვალისწინებით მოხდება (ანბანურ თანმიმდევრობას ყურადღება არ მიექცევა).

კახნიაშვილთა გვარი
კახნიაშვილი ეპონიმური ტიპის გვარსახელია. მომდინარეობს წინაპრის საკუთარი სახელიდან. სახელი კახნია კახის კნინობითი ფორმაა.

როგორც გვარმოდენილობა, კახნიაშვილი ერთძირიანი და, შესაბამისად, ერთბუდიანი გვარია. ეთნოგრაფიული მონაცემებით, კახნიაშვილთა ბუდე-პირველსაცხოვრისი დიდი ლიახვის ხეობა, სოფელი კეხვი უნდა იყოს. კახნიაშვილებს თითქოს კეხვის ციხის მეციხოვნეობა მოუდიოდათ. სოციალური მდგომარეობით გლეხები იყვნენ. ნაწილი თარხანი გლეხი ყოფილა.

ჩვენს ხელთ არსებული ქართული წერილობითი წყაროების მიხედვით, კახნიაშვილების გვარი XVIII საუკუნის I ნახევრიდან იხსენიება.

1725 წლის 7 ივლისს თავადმა ლევან მაჩაბელმა თავად გივი ამილახვარს ნასყიდობის წიგნი მისცა, რომელშიც მოწმეებად იხსენიებიან სამაჩაბლოელი ბერი, თევდორე და სეხნია კახნიაშვილები: "ესე უთუო და უთუმცო, დრო-დაუდებელი, მიზეზ-შემოუღებელი და ყოვლის ჩხუბისა და ილათისაგან გამოსული ნასყიდობის წიგნი და სიგელი დაგიწერეთ და მოგეცით ჩვენ, მაჩაბელმა ალხაზის-შვილმან ლევან და ძმამან ჩემმან დავით და შვილმან ჩემმან ალხაზ და მომავალთა სახლისა ჩვენისათა ყოველთავე თქვენ - ამილახორს ბატონს გივსა, ძმასა თქვენსა ეშიკაღას-ბაშს ბატონს იოთამს, შვილთა თქვენსა ანდუყაფარს, ბიძაშვილთა თქვენთა იესეს, დემეტრეს, ბარძიმს და მომავალთა სახლისა თქვენისათა ყოველთავე. ასე რაიმე დაგვეჭირა და სათათროს სათხოვარისაგან დიაღ ძალი დაგვადგა და მოგყიდეთ ჩვენი მკვიდრი ყმა, ჩემს ბარათში ნარგები, და ბარათიც თქვენ მოგართვით, წაკულთას ოვსი ნარიკაშვილი ვეფხიას საკვამლო, მთასა და ბარს რაც ალაგი ჰქონდეს და დიცას რაც მამული აქვს, დღეს რისაც მქონებელი იყოს; კიდევ შავლახაშვილი შერმაზან თავის სახლის კაცით და დღეს რისაც მამულის მქონებელი იყოს, დღეს თავისის წილის მამულით და ალაგითა. გქონდეს და გიბედნიეროს ღმერთმან, რაგვარადაც სხვას ალალს მონასყიდესა. აღარა დარჩომილა-რა ჩვენი თქვენ-ზედა არც ერთი იოტის ფასი. თუ ვინმე ამისი მოდავე გამოჩნდეს, პირისა და პასუხის გამცემი ჩვენ ვიყვნეთ. არიან ამისი მოწამე თავად ღმერთი და ყოველნი მისნი ანგელოზნი... კაცთაგან მაჩაბელი ვახტანგ (ბეჭედი), მაჩაბელი პაატა (ბეჭედი), ოტიაშვილი ოტია და იესე (ბეჭდის ადგილი), ფხეიძე რევაზ (ბეჭდის ადგილი), ჩოლაყაშვილი ქაიხოსრო (ბეჭდის ადგილი), ფალავანდიშვილი ფეშანგი (ბეჭდის ადგილი), მუსადაშვილი ფარსადანა (ბეჭედი), ურიაყოფილი მამასახლისი როსტომ (ბეჭდის ადგილი), უზნაძე პაატა (ბეჭდის ადგილი), ბაბუციძე ბერი (ბეჭდის ადგილი), საღირაშვილი რამაზა (ბეჭდის ადგილი), კახნიაშვილი ბერი (ბეჭდის ადგილი), ზანგალაძე ოთარი (ბეჭდის ადგილი), კახნიაშვილი თევდორე (ბეჭდის ადგილი), კახნიაშვილი სეხნია (ბეჭდის ადგილი), კიდევ ამისი მოწამე ხვწეს ფირი და ჯაბო, ჯავს თოთი, ქოჩორა და გასი და ბორა, გუბთას დავითა და ბირთველა, სხლებს ჯაჭი. და მე ამილახორის დეკანოზს ბიძინას დამიწერია და მოწამეცა ვარ. დაიწერა მკათათვის შვიდსა, ქორონიკონს უიგ (ბეჭდის ადგილი). ამისი მოწამე ხერხეულიძე რევაზ (ბეჭდის ადგილი)".

ქართული წელთაღრიცხვის მეთოთხმეტე მოქცევის ქორონიკონის "უიგ" ანუ 413 წელი ქრისტინული წელთაღრიცხვის 1725 წელს შეესაბამება. ეს ის დროა, როდესაც უმეფოდ დარჩენილ ქართლში ოსმალთა ბატონობა იწყება. თავადებსაც კი გაუჭირდათ ახალი გადასახადების გადახდა. "დაგვეჭირა და სათათროს სათხოვარისაგან დიაღ ძალი დაგვადგაო", - წერს თვადი მაჩაბელი.

ამ საბუთში ჩვენთვის საინტერესოა მოწმეთა შორის რამდენიმე თავადის, აზნაურისა და მამასახლისის გვერდით სამი კახნიაშვილის მოხსენიება. თანაც საბუთში მათი სახელებისა და გვარების შემდეგ ბეჭდის დასასმელი ადგილებია დატოვებული. მიგვაჩნია, რომ საბუთში დასახელებული ბერი, თევდორე და სეხნია კახნიაშვილები სამაჩაბლოს ცალკეული სოფლების მამასახლისები, მოხელეები ან, უკიდურეს შემთხვევაში, სოფლის თავკაცები, სოფელში კითხული კაცები მაინც იყვნენ.

1725 წლისთვის კახნიაშვილების გვარი უკვე ცხოვრობს სამაჩაბლოში.

შემდეგი საისტორიო საბუთი, რომელშიც კახნიაშვილის გვარი იხსენიება, 1766 წლით თარიღდება. მასში საუბარია კახნიაშვილთა თარხნობის შესახებ: "მოკითხული ვქენით ჩვენ, მდივანმან ჯავახიშვილმან ნაცვალმან დავით, გედევანიშვილმან ნაცვალმან რევაზ, მეტრეველმა ჯანიშინმა დათუნამ და კაჭკაჭიშვილმა ჯანიშინმა გიორგიმ, კახნიაშვილის ჩიხოშვილის გიორგის და იმის ძმას სეხნიას სამოურაო არ სდებოდა, დავთარშიაც ვეძებეთ, მეზობლებსაც ვკითხეთ, მაგრამ არცა სდებოდა სამოურაო და არც ჩვენც გამოვართვით. თარხანი ყოფილიყო და ისევ თარხანი იყოს. ვინც მოუშალოს, ხელმწიფემ თავის შეცოდებად მოჰკითხოს. ძველათ წიგნი ჰქონებოდა, ჟამთა შლილობისაგან დაჰკარგოდა და იმისი მაგიერი ეს წიგნი მივეცით. დაიწერა ღვინობისთვის კვ. ქორონიკონს უნდ".

XVIII საუკუნის 60-იანი წლებია. ოსმალობა-ყიზილბაშობა უკვე 20 წელია მოვიშორეთ. ქართლი და კახეთი ერთ სამეფოდ შეკრულა. ქვეყანა ქვეყანას ემსგავსება. გლეხს "ჟამთა შლილობისაგან" თარხნობის სიგელი რომ დაეკარგოს, ქვეყანაში არიან მოხელეები, რომლებიც საქმეს გამოიძიებენ, ძველ დავთრებსაც მოძებნიან, მეზობლებსაც ჰკითხავენ და თუ გლეხი ადრე მართლა თარხანი ყოფილა, ისევ თარხნობას დაუმტკიცებენ.

კახნიაშვილების ეს ერთი შტო ადრევე თარხნები ყოფილან. 1766 წელს თარხნობა აღიდგინეს, ხოლო როდიდან მოუდით ეს პრივილეგია, საბუთიდან არ ჩანს.

ქართული სამართლის დრო იდგა. ვაჟობა, თავდადება, ერთგულება ფასობდა. თუ გლეხისშვილი სადმე ივარგებდა, ხმალს კარგად მოიქნევდა, მეფესა და ქვეყანას უერთგულებდა, არც მეფე, არც თავისი ბატონი (რომელიც ასახელა) სამსახურს არ დაუკარგავდა. ომი არ გვაკლდა და ქართველ კაცს მამულიშვილობის გამოსაჩენად ბევრი საშუალება ჰქონდა. ამითაც აიხსნება, რომ ქართველ გლეხობაში აზატ-თარხანთა და მსახურ-მოლაშქრეთა საკმაოდ მრავალრიცხოვანი ფენა იყო. აზნაურებიც ხომ თავის დროზე გლეხები იყვნენ, ოღონდ "ვარგი" გლეხები.

XIX საუკუნეში, საქართველოში რუსთა ბატონობის დამყარების შემდეგ, ქართველ გლეხთა შორის დამსახურებით მოპოვებული აზატთა, თარხანთა და მსახურთა პრივილეგიები გაუქმდა.

1834 წლის 21 ნოემბერს კეხველი გლეხი ტეტია კახნიაშვილი თამასუქს აძლევს ვინმე მევახშე ძინძიბაძეს: "უნდა მოგცე მე, კეხვში მოსახლე კახნიაშვილმა ტეტიამა, თქვენ, ძინძიბაძე იოსებს, ცხრა მინალთუნი მანათის თეთრი ფული ამ იანვრის გასულს, ულაპარაკოდ მოგცე. არის ამის მოწამე, ვინც ამაზე ხელს მოაწერენ და მე ნონია ამირაღოვს დამიწერია ტეტიას თხოვნით. დაიწერა გიორგობის თვეს კა, ჩყლდ წელსა".

ეს მევახშე ძინძიბაძე სხვა საბუთებშიც ჩანს, როგორც ფულის სარგებლით გამსესხებელი.

საბუთებიდან არ ჩანს, როდის გადასახლდა სამაჩაბლოელი კახნიაშვილების ერთი შტო ზემო იმერეთში.

XIX საუკუნის 40-იანი წლების აღსარების მთქმელთა სიების მიხედვით, კახნიაშვილებს უცხოვრიათ იმერეთის სოფელ დილიკაურში. ისინი თავად აბაშიძეთა გლეხები ყოფილან. გადმოცემით, იმერეთში კახნიაშვილები აბაშიძეთა გლეხები ყოფილან გვიანფეოდალურ ხანაშიც, რუსთა გაბატონებამდე.

ღმერთისა და საქართველოსათვის და ბაგრატიონთა ტახტის ძლიერებისათვის კახნიაშვილთა გვარის მეომრები კომლზე კაცად გამოდიოდნენ ქართლის სამეფო ლაშქრის მემარჯვენე სადროშოში და იმერეთის სამეფო ლაშქრის ასევე მემარჯვენე სადროშოში.

იმერეთში რამდენიმე ადგილს სახელად შემორჩა კახნიაშვილების გვარის სახელი: "კახნიაშვილისოული" - სახნავი ადგილი სოფელ დილიკაურში, "კახნიაშვილის წყარო" - წყარო ამავე სოფელში, "კახნიაშვილების უბანი" - უბანი სოფელ ბოსლევსა და სოფელ დილიკაურში, "კახნიოური" - სახნავი სოფელ ზედა საქარაში.

სამეცნიერო ლიტერატურაში გამოთქმულია ვარაუდი, რომ იმერეთის ძველ რუკაზე დაფიქსირებული ნასოფლარი კახნიაური და კახნიაურის ციხეც (თერჯოლის რაიონში) თითქოს კახნიაშვილების გვართან არის დაკავშირებული, თუმცა შესაძლოა ამ შემთხვევაში მხოლოდ პატრონიმისა და ტოპონიმის ფუძეთა მსგავსებასთან გვქონდეს საქმე და არა მათ შორის ისტორიულ კავშირთან.

კახნიაშვილებმა აღადგინეს ეკლესია ლიახვის ხეობის სოფელ კეხვსა და თბილისის შემოგარენის სოფელ ლისში.

ამჟამად კახნიაშვილები ცხოვრობენ შიდა ქართლში - გორის, ქარელის, ხაშურის, მცხეთის რაიონებში, იმერეთში - ძირითადად ზესტაფონის რაიონში, თბილისში, რუსთავსა და ქუთაისში.

საქართველოში კახნიაშვილთა დიდ-პატარის, ქუდოსან-მანდილოსნის საერთო რიცხვი 1700 სულს აჭარბებს.

ღმერთმა ამრავლოს გვარი კახნიაშვილთა!