ცოდვის არსსა და წარმომავლობაზე, უფლის დიდ მოწყალებაზე გვესაუბრება თბილისის ჯვართამაღლების ტაძრის წინამძღვარი დეკანოზი თეოდორე (გიგნაძე).
- მამაო, როგორ განმარტავს ცოდვას მართლმადიდებელი ეკლესია?
- ქრისტიანული ეკლესია ცოდვის საკმაოდ ღრმა განმარტებას გვაძლევს, რომელიც სულიერების გარეშე მცხოვრები ადამიანისთვის შეიძლება სავსებით მოულოდნელიც აღმოჩნდეს. არაეკლესიური აზროვნება, როგორც ძველ, წარმართულ პერიოდში, ცოდვას ჩადენილ დანაშაულთან აიგივებს. მაგალითად, სოკრატეს ცოდვა ესმოდა როგორც ცუდის არცოდნა. მისი აზრით, ადამიანი, თუ ეცოდინებოდა, რომ მოვლენა ცუდი იყო, არც შესცოდავდა.
ქრისტიანობამ ცოდვის აბსოლუტურად განსხვავებული განმარტება მოიტანა. როდესაც მოციქულები ბერძნულ ენაზე წერდნენ სახარებას (მოგეხსენებათ, წმინდა წერილის ყოველი სიტყვა ღვთივსულიერია, ამიტომ იქ ყველაფერს თავისი დატვირთვა აქვს), ცოდვის აღმნიშვნელად იხმარეს ძალიან უცნაური სიტყვა "ამარტია" - "აცდენა". ამით მოციქულებმა მიანიშნეს, რომ თუ ღმერთი ერთ მხარესაა, ჩვენ კი სხვა მხარეს მივემართებით, ეს ცოდვაა.
გარდა ამისა, პავლე მოციქული გვეუბნება, ყველაფერს ღვთის სადიდებლად უნდა ვიქმოდეთ, ანუ ის, რითაც ღვთის დიდება არ ხდება, ის, რაშიც ღმერთისთვის ადგილი არ არის, ცოდვაა.
ცოდვა, რა თქმა უნდა, ბოროტებასაც უკავშირდება. წარმართულ სამყაროში იყო ასეთი გაგებაც: ცოდვა ბოროტებიდან გამომდინარეობს, ბოროტების საწყისი კი მატერიააო. მოგეხსენებათ, მეცნიერი თუ დიდია, მისი ნათქვამი საკმაოდ მკვიდრობს, მისი დაძლევა ახალ გენიოსს თუ შეუძლია... პლატონმა ძველ მოაზროვნეებზე დაყრდნობით თქვა, რომ სხეული სულის საპყრობილეა. ეს შეხედულება იმდენად გაუჯდა წარმართულ მსოფლმხედველობას, რომ ქრისტიანობამდე მისი რევიზია აღარავის უფიქრია.
დღესაც ზოგიერთ ქრისტიანს ხორცი ცოდვის წყაროდ მიაჩნია. სინამდვილეში, როგორც პავლე მოციქული გვეუბნება თავის ეპისტოლეში, ჩვენი სხეული ღვთის ტაძარია. სწორედ იმისთვისაა მოწოდებული, რომ ღვთის, სულიწმინდის ტაძარი გახდეს. მოციქული იმასაც კი ამბობს, ხორცის ტაძარნი ქვის ტაძართაც აღემატებიანო. როგორ შეიძლება, ტაძარი ცოდვის წყარო იყოს?! მაშინ წმინდანები ჯერ სიცოცხლეში, მერე კი გარდაცვალების შემდეგ ამხელა სასწაულებს როგორ მოახდენდნენ ან უფალი რანაირად მიიღებდა ჩვენნაირ ხორცს?
- სოკრატეს შეხედულება ახსენეთ. ერში დღესაც იტყვიან ხოლმე, არცოდნა არცოდვააო. შეიცავს თუ არა ეს ფრაზა ჭეშმარიტების მარცვალს?
- ერში, საერთოდ, მეტისმეტად ამარტივებენ ცოდვისადმი დამოკიდებულებას. ამის მაგალითია ეს გამონათქვამიც. ეს მცდარი აზრია, თუმცა გარკვეული საფუძველი მას წმინდა წერილშიც აქვს - პავლე მოციქული ამბობს, როცა არ იცი, პასუხისმგებლობა ნაკლებიაო. ქადაგების შემდეგ იოანე ოქროპირიც წუხდა ხოლმე, ახლა ის იცით, რაც არ იცოდით და მეტი პასუხისმგებლობა გეკისრებათო. მაგრამ დღეს, როცა ადამიანი ამბობს, არ ვიცოდიო, ჩნდება კითხვა: რატომ არ იცოდა? არ უქადაგეს ქრისტიანობა? საქართველოში ეს ხომ სასაცილოა, მით უმეტეს, დღეს. პრობლემა ის არის, რომ არ აინტერესებს, ცოდვილია, იღუპება და არც კი ეძებს ხსნის გზას.
- მამაო, საიდან გაჩნდა ადამიანებში ცოდვა?
- ერთი რამ უნდა ითქვას: ქრისტიანობა დაჟინებით ასწავლის, რომ ჩვილი ბავშვიც ატარებს ცოდვას და ეკლესიაც სავალდებულოდ მიიჩნევს მის მონათვლას; ადამიანისთვის, რაც არ უნდა კეთილი იყოს ის, თვით ჩვილისთვისაც კი, ვერ ვილოცებთ, თუ მოუნათლავი აღესრულა. მაშასადამე, გვაქვს რაღაც თანდაყოლილი, რაც საფუძველია ცოდვისა.
გვინდა-არ გვინდა, ბოროტების ძიებაში ჩვენს პირველ მშობლებს, ადამსა და ევას მივადგებით, რომლებიც ღმერთმა ქმნილებათა შორის ყველაზე სრულყოფილ არსებებად შექმნა, მათში ცოდვა ან სხვა ბოროტება არ იყო.
ბიბლიის პირველ წიგნში ვკითხულობთ, რომ უფალი ყველაფერზე, რასაც ქმნის, ამბობს, რომ კარგია, ევას შექმნის წინ კი ასეთ რამეს იტყვის: არ არის კარგი, კაცი (ადამი) იყოს მარტო. ფაქტობრივად, ეს ბოროტების განმარტებაა, რაც შემდეგში მდგომარეობს: ბოროტებაა იმ პიროვნული არსების მარტოობა, რომელიც ღვთისგანაა განცალკევებული (სხვათა შორის, ჯოჯოხეთის ერთ-ერთი განმარტებაც მარადიული მარტოობაა და როგორც კი ადამიანი გააცნობიერებს, რომ ეს მარტოობა მარადიულია, მასში კატასტროფულად მზარდი სასოწარკვეთილება ჩნდება).
უფრო ღრმად თუ ჩავეძიებით, უდიდესი სინათლის ანგელოზის დაცემის მიზეზი სიამაყე გახდა. სიამაყე - ფაქტობრივად, ღმერთად ყოფნის სურვილი ღმერთის გარეშე - საწყისია ბოროტებისა.
სატანამ აცდუნა ადამიანიც, რომელმაც ღმერთს ნებით აქცია ზურგი და თავადაც ღმერთობა მოინდომა. აი, აქ მოხდა კატასტროფა - ადამიანის ბუნება დაზიანდა.
ვიცით, რომ ადამიანი შედგება სულის (სამშვინველისა) და ხორცისაგან. ისინი ერთმანეთთან გარკვეულ იერარქიაში იმყოფებიან. ამ დაზიანებამ კი ყველაფერი ამოატრიალა: ადამიანის ხორცმა - სამშვინველზე, სამშვინველმა კი სულზე ბატონობა დაიწყო, ადამიანის პიროვნება ადამიანურ ბუნებასვე დაემონა, ადამს აღარ შეეძლო ღმერთთან ყოფნა, საკუთარ თავთანაც გაუცხოვდა, ლეღვის ფოთლების შესამოსელი შეიკერა. მიუხედავად იმისა, რომ ადამი და ევა ერთმანეთის სხეულის ნაწილები იყვნენ, უკვე ერთმანეთისაც შერცხვათ. მანამდე თითქოს ნათლით იყვნენ შემოსილნი, ახლა კი ტყავის სამოსელი - პირუტყვული სხეული მიეცათ; ერთმანეთსაც ამიერიდან არა სიყვარულით, არამედ მომხმარებლურად უყურებენ. უიშვიათესი გამონაკლისის გარდა, ადამიანს მეორე ადამიანის სიყვარულის უნარი დაეკარგა (ამიტომაც არის ხშირი ცოლქმრული დაპირისპირება, ადამიანს არ ეთმობა საკუთარი მე). რაც მთავარია, ისინი ემალებიან ღმერთს, სიკეთისა და ბედნიერების წყაროს, გულს არ უხსნიან მას. "ადამ, სადა ხარ?" - უფალი მოუწოდებს, ადამს კი უკვე აღარ შეუძლია ღმერთთან ყოფნა. აი, ეს არის ცოდვა - ბოროტება, რომელიც ადამიანის პიროვნული არჩევანით გაჩნდა, დააზიანა მისი ბუნება და შედეგად აბსოლუტურად დააკარგვინა ღმერთთან ურთიერთობის უნარი. ამიტომაც არის ნათქვამი ბიბლიაში რამდენიმე ადგილას, რომ შეუძლებელია, ადამიანმა ღმერთი პირისპირ იხილოს და არ მოკვდეს.
- ყველამ ვიცით, რომ მრავალ ცოდვას ჩავდივართ, მაგრამ ხშირად არ ძალგვიძს მათი განცდა, ცოდვად აღქმა. როგორ მივაღწიოთ, რომ გვქონდეს "განცდა თვისთა ცოდვათა" და როგორ ვებრძოლოთ მათ?
- უნდა გამოვიკვლიოთ ღვთის მცნებები, ზედმიწევნით აღვასრულოთ ისინი, ვიყოთ ერთგულნი უფლისა.
ადამისა და ევას პირველივე მემკვიდრე მკვლელი იყო. ყოველი ადამიანი საკუთარ თავში გენეტიკურად ატარებს იმ დაზიანებულ ბუნებას, რომელსაც პირველქმნილი ცოდვა ეწოდება. ადამიანის მთელი არსების - ხორცისა და სულის - ანალიზი რომ მოახდინო, პირველქმნილ ცოდვას ვერსად იპოვი, რადგანაც, როგორც ეკლესია განმარტავს, ეს არის ადამიანის მდგომარეობა, როცა იგი არ მიდის ღვთისკენ და რომც მოინდომოს, ვერ წავა. როცა ამას აცნობიერებს, კაცი ქრისტეს აღიარებს არა როგორც არსებას, რომელიც გვაჯილდოებს ან ამქვეყნიური პრობლემებისგან გვიხსნის, არამედ როგორც მხსნელს იმ ცოდვისაგან, რომელიც ადამიანს ღმერთისკენ არ უშვებს. და კაციც იწყებს ცხოვრებას არა მხოლოდ სიკეთით, - ამას პირუტყვებიც ჩადიან, - იწყებს სათნოებებით ცხოვრებასაც - ღვთის მსგავსებისაკენ სწრაფვას. მაშინვე აღმოაჩენს, რომ საკუთარ თავში მტერი ჰყავს დაცემული ბუნების სახით და იწყებს მის წინააღმდეგ ბრძოლას. ამ ბრძოლაში ეხმარება ღვთის მადლი, რომელიც ჩვენში შემოდის რწმენით, სინანულით, ხოლო სინანული მხოლოდ ცრემლების ღვრა ან სინდისის ქენჯნა კი არ არის, - ეს ყველა ათეისტსაც შეიძლება ჰქონდეს, - არამედ ესაა ადამიანის მტკიცე გადაწყვეტილება, ზურგი შეაქციოს უღმერთობას, უღმერთო ცხოვრებას და ღვთისაკენ წავიდეს, მას დაემოწაფოს, დაიწყოს უფლის მოცემული მცნებების აღსრულება, რომლებიც ღვთისკენ სვლას გვიადვილებს.
ამგვარად, ცოდვა საკუთარ თავში ატარებს პირველქმნილ ბოროტებას, რომელიც ღმერთთან დაბრუნების საშუალებას გვისპობს. ეკლესიური ცხოვრების დაწყება ადამიანის პიროვნულ-ზნეობრივი მტკიცე გადაწყვეტილებაა. როგორც კი დაიწყებს ასეთ ცხოვრებას, იმწამსვე საშინელ წინააღმდეგობას წააწყდება საკუთარ თავთან. ჩვენში არის რაღაც არა ინერტული, რაც ვერ წაგვითრევია ღვთისაკენ, არამედ მტრულად განწყობილი, აქტიური, რომელიც ჩვენსავე წინააღმდეგ იბრძვის. აი, ეს არის ცოდვა. ის ისეთი ღრმაა, ისეა ჩაკირული ჩვენს არსებაში, რომ აბრაამიც კი, იობიც კი, რომელთა რწმენა, გამაოგნებელი რწმენა, სიყვარული ღვთისა, ეტალონია, - ჯოჯოხეთში ჩავიდნენ. ამიტომაც არის, რომ ეკლესიური ცხოვრების ანუ ქრისტესთვის დამოწაფების, მასთან მყოფობის გარეშე შეუძლებელია გადარჩენა. როცა მოციქულები გაიაზრებენ, რომ ადამიანისთვის ეს შეუძლებელია, უფალი ანუგეშებს - ის, რაც ადამიანისთვის შეუძლებელია, შესაძლებელია ღვთის მიერ. მთელი ქრისტიანული ცხოვრება, მთელი ეკლესიური ცხოვრება იმისკენაა მოწოდებული, რომ გვასწავლოს, როგორ არის შესაძლებელი ეს ღვთის მიერ.
- როგორ შეიცვალა ცოდვის მიმართ დამოკიდებულება ძველი აღთქმიდან ახალ აღთქმამდე?
- ძველ აღთქმაში მცნებები (ათი მცნება და ძველი აღთქმის სხვა მცნებანი) აკრძალვების სახით იყო მოცემული, ხოლო კანონის დარღვევა საშიშია როგორც მატერიალურ (მეხუთე სართულის ფანჯრიდან არ უნდა გადახვიდე, ცხელ უთოს ხელი არ უნდა დაადო...), ასევე სულიერ სამყაროში. ახალ აღთქმაში კი მოცემულია გზა, მითითებულია, როგორ უნდა ვმოქმედებდეთ; ადამიანებს მოგვეცა არა მხოლოდ აკრძალვები, არამედ აქტიური მოწოდება, რა უნდა ვაკეთოთ, რა შემთხვევაში ვიქნებით ნეტარნი (ხომ გახსოვთ ცხრა ნეტარება).
ქრისტიანობა გვეუბნება: იმისთვის, რომ ადამიანმა შეიმეცნოს საკუთარი თავი, რაც აუცილებელია ღვთისაკენ სასიარულოდ, მან ღვთის მცნებების ზედმიწევნითი შესრულება უნდა დაიწყოს, სხვაგვარად ვერ გააცნობიერებს, რომ იღუპება, ვერც წინააღმდეგობას წააწყდება საკუთარ თავში, ვერც იმას მიხვდება, ღვთისკენ მიმავალი გზა საკუთარი თავისავე მიზეზით რომ აქვს გადაკეტილი.
- რომელი ცოდვები მიიჩნევა სასიკვდილოდ და რატომ? და, საერთოდ, როგორ შეიძლება ცოდვების კლასიფიკაცია?
- ბევრს საუბრობენ სასიკვდილო და არასასიკვდილო ცოდვებზე, მაგრამ ადამიანს ვერ დავამშვიდებთ და ვერ ვეტყვით, რომ თუ არ მოუკლავს (თუმცა უამრავი მკვლელია ჩვენს საზოგადოებაში - აბორტს ვგულისხმობ), არ უქურდია, არ უყაჩაღია, - სასიკვდილო ცოდვაში არ არის.
რა თქმა უნდა, სასიკვდილო ცოდვებია კაცის კვლა, ყაჩაღობა, ქურდობა, მრუშობა ნებისმიერი გამოვლინებით, მაგრამ ჩვენ შეგვიძლია გავაგრძელოთ ჩამონათვალი: მემთვრალეობა, ნარკომანიაც, თავისთავად ცხადია. პავლე მოციქული პირდაპირ ამბობს, რომ მემთვრალეები და მამათმავლები (სექსუალური უმცირესობები) სასუფეველს ვერ დაიმკვიდრებენ. ბიბლიაში წერია, ღვინო ახარებს გულსა კაცისასაო. მართლაც, როცა ორ, სამ, დიდი-დიდი, ხუთ ჭიქას სვამ, - გააჩნია ადამიანს, - და გულს უხარია, ეს მისაღებია (ოღონდ არა მარხვაში), მაგრამ როცა ბახუსი გულიდან ტვინში გადაინაცვლებს, ეს უკვე სიმთვრალეა.
კაცის გონება გარედან შემოსულ ყოველგვარ ინფორმაციას ფილტრავს. მრავალმა არ იცის, რომ ამ ინფორმაციებს შორის ბევრი დემონურია. სულიერად მცხოვრები ადამიანები დამეთანხმებიან - ხანდახან საშინელი აზრები მოსდის კაცს, მაგრამ გონება განაგდებს ამ აზრებს, ხოლო როცა გონებას სასმელი ეკიდება, ადამიანის სული დაუცველია გარედან შემომავალი ინფორმაციებისა და აზრებისაგან, მის ნებას ბოროტი სული ეპატრონება. ასეთი ადამიანის ქმედებები არაადეკვატურია. მან შეიძლება მრავალი საშინელი დანაშაული ჩაიდინოს. მამები ამას "ნებსით ეშმაკეულობას" ეძახიან და უმძიმეს ცოდვად მიიჩნევენ. კომუნისტებმაც კი იცოდნენ, რომ სიმთვრალისას ჩადენილი დანაშაული უფრო მძიმეა - როცა იცი, რომ ასეთი სიმთვრალე გაქვს, რატომღა სვამ?!
გარდა ამისა, უმძიმესი ცოდვაა განკითხვა. უფალი ამბობს, რა საზომითაც სხვას განიკითხავ, შენც იმავე საზომით განიკითხებიო. სხვისი განკითხვა იმის ნიშანია, რომ ადამიანი არ იცნობს საკუთარ თავს.
მძიმე ცოდვაა უქმად მეტყველება, ყოველი უქმი სიტყვისათვის პასუხს ვაგებთ. რადგანაც ენა, როგორც მამები გვასწავლიან, კლიტეა გულისა, უქმად მოლაპარაკე ადამიანს სული ეფიტება, ღმერთთან მყოფობის უნარი ეკარგება. მდუმარებაში ყოფნა აუცილებლად სრულ დადუმებას არ გულისხმობს; მდუმარებაა ისიც, როცა ადამიანი ზედმეტს არაფერს ამბობს.
ზოგი თამბაქოს მოწევას სასიკვდილო ცოდვად არ მიიჩნევს, არადა, ის აშკარად დემონური წარმოშობისაა - პირველი მოწევისას მთელი ორგანიზმი აღდგება კვამლის წინააღმდეგ, არ მინდა, რას მიშვრებიო. მოწევა წარმართული რიტუალია, ამ ფორმით უკმევდნენ კერპებს, ვითომ სამყაროს სულს, ინდიელები. რაც ძალიან მნიშვნელოვანია, თამბაქო ადამიანის ნებელობას კლავს, ერთგვარი სულიერი შიდსია (ეს ვირუსი იმუნიტეტს ანადგურებს, თამბაქო - ნებელობას). სანამ ადამიანი თამბაქოს ეწევა, არ უნდა ჰქონდეს იმედი, რომ სერიოზულად შეებრძოლება საკუთარ ვნებებს. მეტიც - ვერც კი დაინახავს მათ.
უმძიმესი ცოდვაა მრისხანება, უფალი ამბობს: რომელი ძმას განურისხდეს, ღირსია გეენიისაო. გეენა ჯოჯოხეთის სიმბოლოა. ამგვარად, მრისხანება მკვლელობის ტოლფასია.
განა რამდენი ჩვენი თანამემამულე იცავს იმ მცნებას, რომ კვირაში ერთი დღე უფლისაა? კვირა დღე მერვე დღეა, რაც სიმბოლოა მარადისობისა. თუ ადამიანი ამ დღეს არ გამოხატავს ღმერთთან ყოფნის სურვილს, გარდაცვალების შემდეგ შევა იგი სასუფეველში? ერთი ბერი ასეთ ამბავს ჰყვება: ორი ადამიანი ერთმანეთს დაემგზავრა; საუბრისას გაირკვა, რომ ერთს ძალიან უჭირდა. მეორეს ჯიბეში 700 დოლარი სდებოდა. აიღო და ასი თანამგზავრს მისცა. შემდეგ თანდათანობით ისიც გაარკვია, რომ მას ბევრი შვილი ჰყოლოდა, ვალები ჰქონოდა, უმუშევარი ყოფილიყო... და ექვსასმა დოლარმა ამ გაჭირვებული კაცის ჯიბეში გადაინაცვლა. პატრონმა ასიღა დაიტოვა. როცა დასასვენებლად შეჩერდნენ და სიკეთის მომქმედმა დაიძინა, გაჭირვებული კაცი ადგა, თავის კეთილისმყოფელს სცემა და უკანასკნელი 100 დოლარიც წაართვა.
ამის შემდეგ ბერმა იკითხა, ადამიანური საზომით რისი ღირსიაო ეს კაცი. სიკვდილისო, უპასუხეს. ჰოდა, ეს ადამიანი შენ ხარ, იმიტომ რომ უფალმა 7 დღიდან ექვსი მოგცა, შენ კი იმ ერთსაც არ თმობო. ადამიანი უფალს იმ ერთ დღესაც ართმევს, რომელიც მასთან ურთიერთობისთვის დაგვიტოვა. ისიც მე მინდა, - ეუბნება ადამიანი, - შენ კი, როგორც ზეციური მამა, არ მჭირდები, მხოლოდ ხანდახან მომხედე ხოლმეო. ასეთი დამოკიდებულება ამაზრზენია. როცა კვირა დღეს ტაძარში არ მიდიხარ, სასიკვდილო ცოდვას სჩადი.
ახლა ვთქვათ, რომელი ცოდვაა სასიკვდილო და რომელი - არა. ყველა ცოდვა სასიკვდილოა, რომელიც უფალს დაგვაკარგვინებს. რა მნიშვნელობა აქვს, რომელი ცოდვით მოვხვდებით იქ, სადაც ღმერთი არ არის.
- არსებობს ცოდვა საქმით, სიტყვით და გულისხმისყოფით. ჩვენი სულიერი მდგომარეობისთვის აქვს თუ არა განსხვავება, რომელი სახით ვჩადით ცოდვას, ან განსხვავებულად თუ მოგვეკითხება მათ გამო?
- რა თქმა უნდა, საქმით ჩადენილი ცოდვა უფრო მძიმეა, ვიდრე სიტყვით, სიტყვით ჩადენილი კი უფრო მძიმე, ვიდრე გულისხმისყოფით, მაგრამ ცოდვა ვითარდება. ასე რომ, თუ ადამიანი გულისხმისყოფაში არ ებრძვის ცოდვას, ის აუცილებლად გამოვლინდება სიტყვაში, და თუ სიტყვაში არ ებრძვის, აუცილებლად გამოვლინდება საქმეში.
მართალია, საქმით ჩადენილი ცოდვა გაცილებით მძიმეა, მაგრამ როცა ადამიანი კარგავს ღმერთს და კარგავს ბედნიერებას, რასაც ღმერთთან მყოფობა ჰქვია, განა გონივრული იქნება, თავი იმით ინუგეშოს, რომ ჯოჯოხეთის ცოტა უფრო ზედა იარუსზე მოხვდება და ნაკლებად დაიტანჯება?
- რა გავლენას ახდენს ცოდვა ადამიანზე, რა არის მისი შედეგი?
- დაცემამდე ადამიანი უფალმა გააფრთხილა, თუ სცოდავ, მოკვდებიო. ამრიგად, ცოდვის მთავარი შედეგი სიკვდილია, არა მარტო ხორციელი, არამედ სულიერიც. ხორციელი სიკვდილი, ვიცით, რაც არის, სულიერად მკვდარი ადამიანი კი ღმერთის დანახვის უნარს კარგავს, მასთან ყოფნა არ შეუძლია.
ფიზიკური სიკვდილი ურწმუნო ადამიანსაც თვალწინ უძევს და თუ ამ კაცს ოდნავი სიღრმე მაინც გააჩნია, აუცილებლად შეაშფოთებს და ძიებას დააწყებინებს, ეს პროცესი კი გარკვეულწილად ღმერთის აღიარებამდე მიიყვანს. თუ შემდეგ ლოგიკურად, სინდისის თანახმად იფიქრებს და იცხოვრებს, ჭეშმარიტებასაც აუცილებლად მისწვდება.
ცოდვის უმთავრესი შედეგი, სიკვდილი, აბსოლუტურად დაუძლეველია ადამიანისთვის. სასაცილოა ბედნიერების ძიება, როცა სიკვდილს გულის ჯიბით დავატარებთ. ის მუდამ ჩვენს გვერდითაა. ადამიანის ცხოვრება საპნის ბუშტს ჰგავს, ლამაზია და მშვენიერი, მაგრამ ყოველ წუთას შეიძლება გასკდეს.
ვინც დღეს შეგნებულად ირჩევს უღმერთობას, ხაზს უსვამს საკუთარ არარელიგიურობას, არაეკლესიურ ცხოვრებას, გამოდის, რომ ეგუება მხოლოდ ფიზიოლოგიურ არსებად ყოფნას, ესე იგი მისი პიროვნება დაიყვანება ხელამდე, ფეხამდე, თვალამდე, კუჭამდე. შეიძლება, ხმამაღლა არ ამბობდეს, მაგრამ ამ დამოკიდებულებით მაიმუნის შთამომავლობას აღიარებს. ესეც ნიშანია ცოდვისა - ადამიანს ღვთის ხატად ყოფნა არ სურს და მხოლოდ წარმავალ, ამაო ცხოვრებაზე თანხმდება. ასეთი კაცის შემხედვარეებს, გვახსენდება: "დაჭრიჭინობდა, დახტოდა ჭრიჭინობელა პატარა..."
- არაეკლესიურად მცხოვრები ადამიანები იშვიათად ებრძვიან ცოდვას. მეტწილად არც აწუხებთ იგი, მიჩვეულნი არიან ცოდვასთან ერთად ცხოვრებას და ერთგვარად კომფორტულადაც კი გრძნობენ თავს. მართლაც უზრუნველია მათი ცხოვრება თუ ეს "უღიარებელი" ცოდვები მაინც ახერხებენ მათი სულის აფორიაქებას?
- ვიცით, რა ხდება თითოეული ადამიანის სულში? ავიღოთ მდიდარი, ძალაუფლების მქონე პიროვნება. რა ვიცით, არის თუ არა ბედნიერი? ჩვენ მისი ცხოვრების მხოლოდ ნაწილს ვხედავთ. ასეთი ადამიანის ცხოვრება ხშირად დაუოკებელი სწრაფვაა გართობისაკენ, მუდმივად სიახლის ძიებაა, განახლებაა. რატომ იმყოფება იგი მუდმივ დინამიკაში? რატომ ვერ ახერხებს, ცოტა ხნით შეჩერდეს და საკუთარ თავში ჩაიხედოს?
ადამიანის გულში არსებული ზღვა უფსკრული მხოლოდ ღმერთმა შეიძლება ამოავსოს. უამისოდ კაცი საკუთარი თავის გარეთ ცხოვრებას იწყებს. თუ ტელევიზორს, გაზეთს ან სხვა გასართობს აღარ მივცემთ, შეიძლება გაგიჟდეს, რადგან შინასამყარო არ გააჩნია, მის შიგნით სიცარიელეა.
შინაგანი ცხოვრებით მცხოვრები ადამიანი კი უბედნიერესია. ჯერ ერთი, მისი შინაგანი სამყარო გაცილებით უფრო ლამაზია, ვიდრე ჩვენი გარემომცველი სამყარო, რადგანაც ეს ის ადგილია, სადაც შეიძლება ღმერთმა დაიდგას ტახტი. მეორეც, უფალი ბედნიერების წყაროა, მასთან ურთიერთობა ბედნიერს ხდის ადამიანს.
როცა კაცს ბედნიერების ეს წყარო დახშული აქვს, მთელ თავის შემოსავალსა და ენერგიას გარეგან, ცრუ ცხოვრებას ახმარს. სინდისსაც აჩუმებს ქველმოქმედებით, მაგრამ გარკვეულ კომფორტს მართლაც გრძნობს, რადგან საკუთარ ბუნებას არ უწევს წინააღმდეგობას, დაცემული ბუნების შესატყვისი ცხოვრებით ცხოვრობს, არ იცის, რა არის საკუთარ თავზე იძულება, რის გარეშეც ადამიანისთვის სასუფეველი ვერ გაიღება. უფალი ხომ პირდაპირ ამბობს, სასუფეველი ღვთისა იიძულებისო. ამ იძულების გარეშე ფიზიოლოგიის ტყვეობაში მოქცეული ადამიანური პიროვნება ვერასოდეს წავა ღვთისკენ.
- რომელი ცოდვებია ჩვენი ერისათვის უფრო დამახასიათებელი?
- ამის თაობაზე ხშირად საუბრობს უწმინდესი და უნეტარესი. ის აღნიშნავს, რომ ჩვენი ერისთვის განსაკუთრებით ნიშნეულია სიამაყე, ამპარტავნება, გაუკონტროლებელი ემოციურობა. შეიძლება, ამას წინაპართა მიერ ჩადენილი მძიმე ცოდვებიც დავუმატოთ - ეკლესიების ნგრევა, სასულიერო პირების შეურაცხყოფა და დახოცვა. ვფიქრობ, ეს ცოდვები მონანიებული არ არის, რადგანაც, მართალია, ჩვენს თაობას არ ჩაუდენია, მაგრამ საზოგადოების ნაწილს ეკლესიის მიმართ ძალზე უარყოფითი დამოკიდებულება აქვს, გულგრილია მისი მოწოდებებისადმი. ვერდანახვა და ვერგანცდა იმისა, რაც საკუთარი ხელით გავაკეთეთ, ჩვენი წინაპრების მიერ ჩადენილი ცოდვების თანამდებად გვაქცევს.
- პირველი ქრისტიანების დროს ამა თუ იმ ცოდვის გამო სასჯელი გაცილებით მძიმე იყო, ვიდრე ახლა. ეს იმაზე ხომ არ მიუთითებს, რომ ცოდვის მიმართ ეკლესიის დამოკიდებულება შეიცვალა?
- ეკლესია უფალმა ადამიანებისთვის დააარსა.
პირველ ქრისტიანებში მრუშობისთვის ცოლის ან ქმრის მოღალატეს 14 წელი არ აზიარებდნენ, მეძავს ან უქორწინებელს - 7 წელი. მას მხოლოდ კართან მდგომს შეეძლო წირვა-ლოცვის მოსმენა.
სჯულის კანონში ეს ვადები 3 წლამდე დაიყვანეს, დღეს კი კიდევ უფრო შემცირებულია. ბიზანტიაში მართლმადიდებლობა სახელმწიფო რელიგია იყო, უზიარებლობა საზოგადოებისგან მოკვეთას, გარიყვას ნიშნავდა. გარდა ამისა, ეკლესია და მისი მსახურება ყველაზე მშვენიერი, ყველაზე სადღესასწაულო მოვლენა იყო. მისგან მოკლება თავისთავად სასჯელი გახლდათ. დღეს კი იგივე რომ გავაკეთოთ, კაცი წავა და რამე გასართობს გადააყოლებს გულს, დაიკარგება ეკლესიისგან... თანაც, ეს დრო ადამიანს ეძლევა არა დასასჯელად, არამედ სინანულისთვის, ღმერთთან ყოფნის სურვილის გასამძაფრებლად. დღეს თუ ადამიანს ეკლესიურ საიდუმლოებებში მონაწილეობის მიღების უფლებას მოვუსპობთ, ღმერთთან მყოფობის სურვილი კი არ გაუმძაფრდება, პირიქით, დაითრგუნება და საბოლოოდ დაიღუპება. ამიტომაც არის სასჯელი შემსუბუქებული, მაგრამ არსობრივად ცოდვა იგივე რჩება. ცოდვისადმი ეკლესიის დამოკიდებულება არ შეცვლილა.
- როდესაც ჩვენს მცდელობას ხედავს, ალბათ უფალიც განსაკუთრებულად გვეხმარება ცოდვასთან ბრძოლაში...
- არავითარ შემთხვევაში არ შეიძლება ღმერთი ცივ და სასტიკ მოსამართლე-მართლმსაჯულად წარმოვიდგინოთ. ის მოსიყვარულე მამაა, რასაც არა მარტო სიტყვით ამბობს (თქვენი თმის ყოველი ღერი დათვლილიაო), არამედ საქმითაც აჩვენებს - ადამიანური ბუნება მიიღო და ჩვენთვის ეწამა, სისხლი დაღვარა. მისთვის არც ერთი ადამიანური უძლურება აღარ არის უცნობი, მან განიცადა მარტოობა, განსაცდელი, გაჭირვება - ყველაფერი, რასაც ადამიანი განიცდის. ამიტომ ჩვენი ტკივილი, ტანჯვა ნაცნობია ღვთისათვის.
მართალია, ჩვენი მდგომარეობა მძიმეა, უფალს სურს, იქ ვიყოთ, სადაც თვითონაა. და თუ ღმერთს სურს, ვინ შეუშლის ხელს? მასზე ძლიერი ხომ არავინ არის!
ზოგიერთი მამა (წმინდა გრიგოლ ხანძთელი, პეტრე, იოანე და იაკობ მოციქულები, წმინდა სერაფიმ საროველი, წმინდა სვიმეონ ახალი ღვთისმეტყველი და უამრავი სხვა), ვისაც სულიერი თვალი ჰქონდა ახელილი, ხედავდა ღმერთს არა მხოლოდ გულით, - ასე ყველა უნდა ხედავდეს, - არამედ როგორც სინათლეს, რომლისგანაც სიყვარულის ჩანჩქერი იღვრება, რომელიც ისეთ სიხარულს ანიჭებს ადამიანს, რომ წარმოდგენაც შეუძლებელია. ის სიხარული რომ მოგვეცეს, ჩვენი გული ვერ გაუძლებდა, გაგვისკდებოდა. ადამიანისთვის ეს განცდა დაუტევნელია.
როცა ადამიანი სულიერ ცხოვრებას იწყებს, უფლისგან სიხარულის სახით დიდი ნუგეში ეძლევა, თავდაპირველად - ხანდახან, მოულოდნელად, მერე - ლოცვის, ზიარების, წირვის დროს. თუ ადამიანი იბრძვის, ჯილდოსაც იღებს. ღმერთი გვაგრძნობინებს, რომ ჩვენთან არის და ეს ისეთი ბედნიერებაა, ისეთი სიხარულია, რომ ადამიანი სულ სხვა თვალით ხედავს ყველაფერს და ჭეშმარიტად ყველაზე ბედნიერი, ყველაზე მხიარულია, თავადაც ივსება მადლით და სხვასაც უზიარებს.
სხივი, რომელიც მომავალი ბედნიერებისკენ მიგვიძღვის, ჩვენი სასოების წყარო სულიერი ცხოვრებაა. თუ მცნებების ზედმიწევნით აღსრულებას შევეცდებით, შევებრძოლებით პირველქმნილ ცოდვას, ვეცდებით, ვიყოთ უანგარონი ღვთის წინაშე და ამ ცხოვრებაშივე ერთგულნი უფლისა, წინასწარ ვიგემებთ იმ მარადიულ სიხარულს, რომელიც საიქიო ცხოვრებაში არასოდეს დასრულდება. და თუ ჯოჯოხეთი მარადიული მარტოობაა, სასუფეველში ამ განუზომელი ბედნიერების გამზიარებელნი ჩვენი საყვარელი ადამიანები იქნებიან.
ესაუბრა
მარი აშუღაშვილი
მარი აშუღაშვილი
