მაცხოვრის აღდგომის დღესასწაულს თითოეული ადამიანი - მორწმუნეც და ურწმუნოც თავისებურად აღნიშნავს. ერთნი ნამარხულევნი, ღამისთევის ლოცვით ეგებებიან აღდგომას, მეორენი - მხოლოდ "წითელი კვერცხის დაჭახუნებით". ზოგი საგანგებოდ გადანახულ ჭირნახულს ამ დღისთვის ამზადებს და ამქვეყნიდან წასული ახლობლების გახსენებას ჭიქა ღვინით და საფლავზე გასვლით აგვირგვინებს. ისე, მტყუან-მართალი ღმერთმა განსაჯოს... ჩვენ კი იმაზე გიამბობთ, თუ როგორ უნდა აღინიშნოს ჭეშმარიტად აღდგომა და როგორია წინასააღდგომო განწყობა დედათა მონასტერში.

დედა ეფემია (ჩირგაძე) წალკის ივერიის ღვთისმშობლის და მცხეთის წმინდა იოანე-თორნიკეს სახელობის მონასტრის კეთილმოწესეა. წალკაში უკვე რამდენიმე წელია დედები ერთად დღესასწაულობენ მაცხოვრის მკვდრეთით ადგომას, ხოლო მცხეთაში, ახალდაარსებულ მონასტერში, პირველად ხვდებიან.

- დედა ეფემია, მაინც როგორ უნდა მოვემზადოთ აღდგომის ბრწყინვალე დღესასწაულისთვის?

- აღდგომის დღესასწაულისთვის მოსამზადებელი პერიოდი მოიცავს მთლიანად დიდ მარხვას, რომლის დასაწყისში მორწმუნეები ხშირად ვუსურვებთ ერთმანეთს "მარხვას სინანულისას და აღდგომას სიხარულისას". აღდგომის სადღესასწაულო განცდა მთლიანად დამოკიდებულია იმაზე, თუ როგორი სულიერი განწყობით, მარხვით, ლოცვით და სინანულით გაატარებს ქრისტიანი დიდ მარხვას.

მარხვა მხოლოდ გარკვეული სახის საკვებისგან თავშეკავება არ უნდა იყოს, არამედ "მარხვით უნდა ვისწრაფოთ დაშრეტად სახმილისა ვნებათა და ვიმარხოთ ესრეთ, რათა შეწირულ იყოს წინაშე ღვთისა".

ლოცვა კი მაშინ არის ჭეშმარიტი, როცა გვერდით მყოფის სიყვარული და პატიება, სხვისი სისუსტის თუ სიმძიმის ტვირთვა შეგვიძლია. ეს ანიჭებს ჩვენს ლოცვას უნარს, წარემართოს ღმრთის წინაშე, ვითარცა საკმეველი.

აღდგომის დღესასწაულისთვის ჭეშმარიტად ის ადამიანია მომზადებული, ვინც "განწმედილი ხორცითა მარხვისა მიერ და განბრწყინვებული სულითა ლოცვისა მიერ" შეეგებება ამ დღეს.

აღდგომას ბრწყინვალე შვიდეული მოსდევს. წმინდა მამების გადმოცემით, ამ დროს ცათა სასუფეველი გახსნილია და განსაკუთრებით საზეიმოა ქრისტიანისთვის, მით უმეტეს კი მონასტერში მცხოვრებთათვის. მარხვით განწმენდილი სულის და ხორცის განშვება ხდება და ისმის სიკვდილზე ძლევის გალობა, რაც სულის მარადიულ სიცოცხლეს გვახსენებს. ბრწყინვალე შვიდეულში, მძიმე მარხვის ლოცვითი ტიპიკონის შემდეგ, მონასტერში ზატიკის მსახურება შედარებით მსუბუქდება. წალკის მონასტერში ბრწყინვალე შვიდეულში ორმაგად საზეიმო განწყობა სუფევს. ამ დროს დედაეკლესია ივერიის ყოვლადწმინდა ღვთისმშობლის ხსენებას აღნიშნავს. რადგან ჩვენი მონასტერიც მისი სახელობისაა, სიხარული გვიორმაგდება. მართალია, მონასტერში ტაძარი არ გვაქვს, მაგრამ წირვა-ლოცვას საკათედრო ტაძარში ვესწრებით. წალკაში მწირველი მღვდელია იღუმენი მოსე (ჭანკვეტაძე).

- მონასტერში მცხოვრები ადამიანისთვის რა არის აღდგომა - მხოლოდ დღესასწაული თუ "სიკვდილითა სიკვდილისა დათრგუნვა"?

- პირველქმნილი ადამიანისთვის სიკვდილი უცნობი იყო, ღმერთმა ადამიანის უკვდავად შექმნა ინება. ეს იქიდან ჩანს, რომ მან მოგვანიჭა "სულის არსი" (ჰიპოსტასი), რათა მარად უკვდავნი ვყოფილიყავით. ცხოვრების ხის არსებობაც "საშუალო სამოთხისა" იმისთვის იყო, რომ ადამიანი დღითიდღე სრულად დამკვიდრებულიყო სიცოცხლეში. წმინდა თეოფილაქტე ანტიოქიელი წერს: "ღმერთმა ადამიანი არც სრულად უკვდავი შექმნა და არც სრულად მოკვდავი". წმინდა გრიგოლ ნოსელი კი ამბობს: "სამოთხეში ადამიანისთვის ორი შესაძლებლობა არსებობდა: შესაძლებლობა სიკვდილისა და შესაძლებლობა უკვდავებისა". უკვდავება მოგვეცა როგორც შესაძლებლობა. გავხდებოდით კიდეც უკვდავნი, თავისუფლება კეთილად რომ გამოგვეყენებინა. ღვთის სიტყვის უგულებელმყოფელებს კი ის, რაც კეთილი იყო "ჭამად და სათნო თვალთათვის ხილვად და შვენიერ განცდად" (შექმ. 3:6), სიკვდილის მიზეზად გვექმნა, ანუ სოფელი ურჩობისათვის მოგვეცა. წმინდა სვიმეონ ახალი ღვთისმეტყველი წერს: "სულით ადამიანი მაშინ მოკვდა, როცა აკრძალული ნაყოფი იგემა, ხორციელად კი 930 წლის შემდეგ, მაგრამ სიკვდილი არ იყო საბოლოო განაჩენი და მოვა დრო, როცა "აღდგნენ მკვდარნი და აღემართნენ საფლავთშინანი" (ისაია 26:19).

აღდგომა ქრისტესი არის პირველი, უმთავრესი და დიდი ჭეშმარიტება. ქრისტეს სიკვდილით აღსრულდა ჯვარზე ჩვენი ცოდვების გამოსყიდვა და მისივე აღდგომით გვებოძა მარადიული ცხოვრება. ქრისტეს აღდგომა ეკლესიის დღესასწაულთა დღესასწაულია, რადგან ქრისტე აღსდგა და ცოდვის უღელი დაიმსხვრა;

ქრისტე აღსდგა და ქვეყანა ცოდვის წარღვნიდან იხსნა;

ქრისტე აღსდგა და მკვდარნი აღადგინა;

ქრისტე აღსდგა და ბნელი განქარდა, ტანჯვა დაიხსნა და ცეცხლი დაიშრიტა;

ქრისტე აღსდგა და "ჯოჯოხეთი განაქარვა, წარტყვევნა, მოკლა, დაამხო და შეკრა იგი".

მონასტერში მცხოვრები ადამიანისა და ყველა ქრისტიანისთვის აღდგომა სიკვდილის ძლევა და მარადიული სიცოცხლის ზეიმია.

მონაზვნობა თავისთავად სიკვდილს ნიშნავს, წუთისოფლისთვის სიკვდილს. მონაზონი ვალდებულია საკუთარ თავში მოკლას ძველი კაცი ცოდვისა და იშვას ახალ კაცად ქრისტეში. ქრისტეში შობა კი ნიშნავს ისევ ქრისტესთვის სიკვდილს, საკუთარი სურვილების წარსულში დატოვებას. პავლე მოციქული ამბობს: "მე კი არ ვცოცხლობ, არამედ ქრისტე ცხოვრობს ჩემში". მონაზვნად კურთხევის შემდეგ ადამიანი ვალდებულია ახლად იშვას, ძველის დამტევებლებმა ახალი შევიმოსოთ და ახალ ადამიანად აღვსდგეთ. აქვე მინდა გითხრათ, რომ აღდგომის დღესასწაული წელიწადში ერთი დღით არ შემოიფარგლება. ყოველი კვირა დღე - აღდგომის სწორი დღესასწაულია. ყველა ქრისტიანი უნდა ცდილობდეს, ამ დღეს წირვის მადლის თანაზიარი გახდეს. ასეთი ცხოვრებით კი სულიერ და ფიზიკურ სიძნელეებს უფრო ადვილად მოვერევით.

აღსარებით, სინანულით, ზიარებით ადამიანის შინაგანი ფერისცვალება ხდება. იზრდება მისი სულიერი სამყარო. ამიტომ ვეცადოთ, დღეს იმაზე უკეთესი ვიყოთ, ვიდრე გუშინ ვიყავით. მცდელობა ზოგჯერ მარცხით მთავრდება, მაგრამ ქრისტიანობაში ბრძოლაში დამარცხებაც გამარჯვების ტოლფასია.

- დედაო, თქვენ ორი მონასტრის კეთილმოწესე ბრძანდებით. როგორ ხვდებით აღდგომას მონასტერში, როგორია ამ დღის მონასტრული ტრაპეზი?

- პირადად ჩემთვის სააღდგომო ტრაპეზი სულიერ კავშირშია იმ ტრაპეზთან, რომელიც შორეული ანუ ცოდვის ქვეყნიდან მობრუნებულ უძღებ შვილს მამამ გაუმართა. მორწმუნეები მთელი მარხვის განმავლობაში უფალს "მამულის ნიჭთა განბნევისათვის" შენდობას შევღაღადებთ და ვთხოვთ მადლის მიღებასა და დამკვიდრებას შემცოდე ძის მსგავსად. იგავში მოყვარული მამა საზეიმო ტრაპეზის გასამართად ზვარაკს კლავს შვილისთვის, რომელიც მკვდარი იყო და გაცოცხლდა. ჩვენი განცოცხლებისთვის კი მაცხოვარი თავად ეცვა ჯვარს და აღდგომით მოგვიმზადა უკვდავების ტრაპეზი.

სადღესასწაულო სუფრა წალკის მონასტერში მოკრძალებულად და უხმაუროდ მზადდება. ერთნი მორჩილებითა და სიყვარულით სააღდგომო კვერცხს ღებავენ, მეორენი პასქას აცხობენ, დანარჩენები კი მონასტრის მიერ გაღებული მოწყალების გასაცემად მიიჩქარიან. ტრადიციულად, ყოველ მარხვაში და დიდ დღესასწაულებზე შესაძლებლობის მიხედვით წყალობას გავცემთ წალკაში მცხოვრებ ხელმოკლე აჭარელ მოსახლეობაზე.

- მთელი აღდგომის მარხვის განმავლობაში მორწმუნეები ლარნაკზე ხორბალს თესავენ და აჯეჯილებულ ხორბალს აღდგომის ღამეს გარშემო წითელ კვერცხებს შემოუწყობენ. რას ნიშნავს ეს და თუ არის ეს ტრადიცია მონასტერში?

- დიდმარხვის განზოგების დღეს ქრისტიანები ოჯახებში და ზოგჯერ მონასტერშიც თესავენ ლარნაკზე ხორბალს, რომელიც სააღდგომოდ უკვე აჯეჯილებულია. მწვანე ფერიც და ხორბალიც სიცოცხლესა და გაზაფხულთან არის კავშირში. ამდენად წითელი კვერცხით მორთული მწვანედ აბიბინებული ხორბალი სიცოცხლისა და სიკვდილზე ძლევის სიმბოლური გამოხატულებაა და სახილველადაც მშვენიერია.

- დედა ეფემია, მცხეთის წმინდა იოანე-თორნიკეს სახელობის მონასტერში წელს პირველად ხვდებით აღდგომას. როგორია წინასააღდგომო განწყობა?

- მცხეთაში დედათა მონასტერმა ამ მარხვაში დაიწყო ცხოვრება. მონასტრის დები ცდილობენ ლოცვით, მარხვით და სინანულით მოემზადონ აღდგომის სიხარულის მისაღებად და ქრისტესმიერი სიყვარულით განმტკიცებულნი და გაძლიერებულნი შეეგებონ ბრწყინვალე დღესასწაულს.

მიუხედავად იმისა, რომ მონასტერი ახალდაარსებულია, უკვე ხუთი მუდმივი წევრი გვყავს. ყველაზე უფროსი 81 წლისაა, უმცროსი კი 18-ის. თითოეული მათგანი ღვთის სიყვარულმა და სულისთვის უმჯობესის ძიებამ მოიყვანა და არა რეალური სამყაროდან გამოქცევის სურვილმა. იღუმენი ნიკონის თქმით, მონასტერი ბრძოლისა და ღვაწლის ადგილია. პრობლემებს გამოქცეული ადამიანი მონასტერში თვითდამკვიდრებას ვერ შეძლებს, რადგან მას ხელს შეუშლის თავისი ბუნებითი სისუსტეები. წუთისოფლიდან პრობლემებს გამოქცეულს არ სჯერა ღვთის შეწევნისა და მონასტერში თავშესაფარს ეძებს. მონასტერი კი თავშესაფარი არ არის, ის ბრძოლის ველია და სულის ნავსაყუდელი.

წმინდა იოანე-თორნიკეს სახელობის ტაძარი და მონასტერი ერთადერთია საქართველოში. ჩვენ განსაკუთრებით ვევედრებით ათონელ მამებს მეოხებას ღვთის წინაშე, რათა მოგვცეს გულმოდგინე სიყვარული ღმრთისა და მამულისა.

ღმერთმა დაგლოცოთ, ღმერთმა მოგცეთ აღდგომის დღესასწაულის ჭეშმარიტი განცდა. ქრისტე აღსდგა!

- ჭეშმარიტად აღსდგა!