სქემარქიმანდრიტი ანდრონიკე. გადიოდა დრო. იხოცებოდნენ სულიერი მეგობრები. ერთადერთ მეგობრად მამა ანდრონიკეს იესოს ლოცვაღა შემორჩა. იესოს ლოცვას ასწავლიდა სულიერ შვილებსაც. იგი იყო მისთვის საფიცარიც, ნუგეშიც, შვებაც, წყარო იმედისა და სულიერ ძალთა. როცა მამა ანდრონიკეს ხვდებოდი, თვალში გეცემოდა სიხარულით გაბრწყინებული სახე. ბერი ყოველთვის მხნედ იყო. ერისკაცები ამბობდნენ, გულმხიარულიაო, მაგრამ ეს სხვა, მადლისმიერი სიხარული იყო. ლოცვა ვარსკვლავივით უბრწყინავდა გულში და მისი სხივები სახეს უნათებდა. მან იესოს ლოცვა თავისი კელიის კედელს სულიერი შვილებისადმი ანდერძად წააწერა, როგორც გაკვეთილი სტუმრებისათვის, ვითარცა მდიდარმა, გახსნა საგანძური, რომ ახლობლებისა და სტუმრებისათვის ძვირფასეულობა ენახვებინა. მანამდე კი იესო ქრისტეს სახელი გულისფიცარზე დაიწერა.

თუ ცხოვრება კაცისა მწირობაა, მაშინ იესოს ლოცვა სიმღერაა მგზავრისა, სიმღერა ოდესღაც დაკარგულ ზეცაზე და კვლავ დაბრუნებულ სამოთხეზე. იესოს ლოცვისთვის ცხოვრებისეული ღვაწლი გჭირდება. პავლე მოციქული წერდა, იესო ქრისტე უხილავად იმყოფება ადამიანის სულშიო. იესოს ლოცვა ანათებს ქრისტეს ხატებას, იგი მონაზვნისთვის შინაგანი ხატი ხდება. ხატის ოქროსფერი ფონი მარადისობას ნიშნავს. შინაგანი ხატისთვის - იესოს ლოცვისთვის ასევე საჭიროა ფონი, შინაგანი მყუდროება. ეს ორი ხერხით მიიღწევა: გულისთქმებთან ბრძოლით და სულიდან მათი განდევნით, ასევე ხუთი გრძნობის კონტროლით, ანუ ნებისყოფა წინ უნდა აღუდგეს გარეგნულ შთაბეჭდილებებს, რომლებიც ერევიან მეხსიერებას, როგორც ყვავილებს სარეველა და დათრგუნავენ იესოს ლოცვას. ამიტომაც ბერის მეორე მცნება, რომელსაც მისი კელიის კედელზე წარწერილს კითხულობდნენ სტუმრები, გახლდათ ფსალმუნის სიტყვები: "დაე, ნუ იტყოდნენ ბაგენი ჩემნი საქმესა კაცთასა".

ბერს არ აინტერესებდა ის, რაც ერში ხდებოდა, თითქოს მისი სახლის ღობე ციხესიმაგრის გალავანი იყო, ანდა კუნძულის ნაპირი, რომლის იქითაც უზარმაზარი ზღვა ბობოქრობდა.

ხატოვნად რომ ვთქვა, ჩვენი მზერა ჰორიზონტალურად არის მიმართული და მიწის ზედაპირზე მისრიალებს. ჩვენ ვცოცხლობთ მისი მტვრით, ჩვენ, როგორც ღრუბელი წყალს, ხარბად ვისრუტავთ ერში მომხდარ ამბებს. ჩვენ საკუთარ სულს მუდმივად აბობოქრებულ მომწარო-მომლაშო ზღვაში ვაგდებთ. მიწა ჩვენს სტიქიად იქცა, ამიტომაც უფალ იესო ქრისტეს სახელი არ ეთვისება ჩვენს გულს - მასში სხვა სულია, სული ვნებიანი სოფლისა. ჩვენ, მისი ტყვეები, ისე მივეჩვიეთ ამ ტყვეობას, რომ გვგონია, სხვანაირად ცხოვრება აღარ შეიძლება. მამა ანდრონიკეს შეხედულებები სხვანაირი იყო. ის ზეაწეული გახლდათ და თითქოს ვერტიკალურად იყო მიმართული. ბერი თითქოს მხოლოდ ეხებოდა მიწას, გულით და გონებით კი სხვა სამყაროში ცხოვრობდა. როცა კაცი ზევით იცქირება, გარშემომყოფნი თითქოს მისთვის ქრებიან. ბერის სულიერი მზერა მარადისობისკენ იყო მიმართული. ადამიანებთან საუბრით თითქოს მსხვერპლად ეწირებოდა, რადგან ეს საუბრები მას უმთავრეს ლოცვას მოსწყვეტდა.

ღირს მამებსაც, ისევე როგორც ყველა ადამიანს, სხვადასხვანაირი ხასიათი აქვთ. ზოგიერთები მკაცრნი არიან, ადამიანებთან ურთიერთობისას განშიშვლებულ მახვილს ჰგვანან. ზოგს ბუნებრივად რბილი ხასიათი აქვს. მათ ეშინიათ, თავიანთი შენიშვნებით ადამიანს არ აწყენინონ და გული არ ატკინონ, ასეთი მამები უფრო მეტად თავიანთი სულიერი შვილებისა და მნახველთა უდიერებით იტანჯებიან. მამათა შინაგანი მუშაობაა - მოიშორონ გულისთქმები და გონება ლოცვის სიტყვებში მოაქციონ. მნახველებს ხშირად არ ესმით, ვისთან და რისთვის მივიდნენ. ჰგონიათ, ყველაფერს დაწვრილებით უნდა მოჰყვნენ არა მარტო საკუთარ თავზე, ნათესავებსა და მეზობლებზეც. მოძღვარზე პირდაპირ სიტყვიერი იერიში მიაქვთ, ისე რომ, იგი ვეღარ ხვდება, რა ხდება, მისგან რას ითხოვენ. ის გამოეთიშება თანამოსაუბრეს და მისი ნათქვამი უკვე ლოცვაში ხელისშემშლელ გუგუნად ჩაესმის. ასეთი "ვიზიტების" შემდეგ ბერი თავს ავად და დაცარიელებულად გრძნობს. მისი მდგომარეობა მსგავსია იმ ერისკაცის შეგრძნებისა, ავაზაკებმა რომ გაქურდეს. და, რაც მთავარია, მოძღვარმა იცის, რომ ასეთი საუბრები უსარგებლოა. ის, ვინც ცხონებისთვის მოვიდა, ბერს ჰკითხავს მთავარს, მოისმენს პასუხს და მაშინვე გაბრუნდება, რათა მისი კურთხევა თავისი ცხოვრებით აღასრულოს. ისეც ხდება ხოლმე, რომ კაცი შეეკითხება თავის გასაჭირზე და პასუხს ელის. მოძღვარი გულში ღმერთს ევედრება, რათა ასწავლოს უფალმა, რა უთხრას. დგება პაუზა, ერისკაცს კი ეჩვენება, რომ დუმილი უხერხულია და რაღაცაზე იწყებს საუბარს, მოძღვარს ფიქრებს აწყვეტინებს და ბერი საჭირო პასუხს კი არ აძლევს, არამედ შეუსაბამოს, რადგანაც მნახველის მრავლისმეტყველებით იგი ჩამოშორდა გონიერ ლოცვას.

ამიტომაც მოძღვართან სტუმრობა არ უნდა გადავაქციოთ მტრის შემოსევებად, რომლებიც სხვის დროს იპყრობენ და ართმევენ ყველაზე მთავარს - ლოცვას, რომლითაც და რისთვისაც მოძღვარი ცხოვრობს. მოძღვრებს განსაკუთრებული სიყვარულით უყვართ ის სულიერი შვილები, რომლებიც თვითონ მიისწრაფვიან შინაგანი ლოცვისკენ და მცირემეტყველნი არიან. შეიძლება მრავალზე მოკლედ თქვა და პირიქით, შესაძლოა მრავლისმეტყველებაში ჩაახრჩო საქმის არსი.

ერთ მთის ხალხის ბელადს შეთავსებული ჰქონდა სასულიერო და საერო ხელისუფლება, თავის სასახლეში მნახველებს განსაზღვრულ დღეებში იღებდა. მათ ზურგს უკან იდგა ორი მსახური მათრახით ხელში. თავისი სათხოვარი მნახველს სამ წუთში უნდა გადმოეცა. თუ დააყოვნებდა, მსახურები მას მათრახის ცემით კარებამდე მიიყვანდნენ და სხვას შემოუშვებდნენ. ალბათ ეს თავისებური სიბრძნის და გამოცდილების შედეგი იყო. ყოველ შემთხვევაში, კაცი წინასწარ ემზადებოდა, რომ მისთვის გამოყოფილ დროში ყველაფერი ეთქვა, რაც მნიშვნელოვნად მიაჩნდა.

დუმილის ცოდნა - დიდი საქმეა სულიერ ცხოვრებაში. ის ლოცვისთვის ინახავს სულიერ ძალებს. ყბედი დროს ფლანგავს, იმ ლოთივით, რომელიც სასმელში ანიავებს მთელ ქონებას და დაგლახაკდება. ფუჭი საუბრის შემდეგ მოძღვარი გრძნობს დაღლილობას და ზიზღს მნახველის მიმართ, რომლის გულიდან აღმოფხვრასაც ცდილობს. და, რაც უარესია, გრძნობს სიმწარესაც, მადლის დროებით განშორების გამო. ამას უნდა შეგვახსენებდეს მამა ანდრონიკეს კელიის კედლებზე დაწერილი სიტყვები: "დაე, ნუ იტყვიან ბაგენი ჩვენი საქმესა კაცთასა".

მამა ანდრონიკე არა მარტო არ საუბრობდა ერისკაცულ საგნებზე, არამედ სურდა კიდეც მასთან მისული ადამიანის ყურადღება მიემართა შინაგანი ცხოვრებისაკენ, მოეწყვიტა მისი გონება დროის მბრუნავი ბორბლისაგან, ეჩვენებინა, რომ მთავარი ის კი არაა, რაც ჩვენს გარეთაა, არამედ ის, რაც ჩვენს შიგნითაა. ის უკრძალავდა ვინმეს განკითხვას. იცოდა, რომ სხვის გამკითხველს იგივე ვნება დაეტაკება, რომელიც სხვაში დაინახა და იმეორებს იმავე ცოდვას, რომელიც აღაშფოთებდა. ამიტომაც ბერი თავის სულიერ შვილებს ამცნევდა: "იყავი ბრმა, ყრუ და მუნჯი". ანუ გონებით მოშორდი ამ სამყაროს, ნუ მიჰბაძავ მას და ნუ განიკითხავ. ანდა "შეიცან თავი თვისი და კმა არს შენდა". საკუთარი თავის შეცნობა ნიშნავს, რომ ხედავდე საკუთარ ცოდვებს, შეინანებდე მათ და ებრძოდე მას, რაც ლოცვაში ხელს გიშლის.

ზოგჯერ ბერი მკვეთრად შეაწყვეტინებდა საუბარს თანამოსაუბრეს: "რა გესაქმება სხვის ცოდვებთან, როცა საკუთარი თავის გამოსწორებაც კი არ შეგიძლია". ანდა ეტყოდა: "მე შენი არა მჯერა". თუ სტუმრობა გაუგრძელდებოდათ, მამა ანდრონიკე წამოდგებოდა და მივიდოდა ანალოგიასთან, სადაც ფსალმუნნი ესვენა. თუ ვინმე შემდგომი ახსნის საბაბით შეეკამათებოდა, თვალებს ხუჭავდა, თავს ხელებზე დაიდებდა, ნიშნად იმისა, რომ უძლური იყო, მოკამათეს დახმარებოდა.

ის თავის კელიაში დაყუდებულივით ცხოვრობდა, ზოგჯერ მოინახულებდა ხოლმე ალექსანდრე ნეველის ტაძარს, მეუფე ზინობთან ერთად რომ ემსახურა. ამბობდა, დიდად სასიხარულოა ასეთ მღვდელმთავართან ერთად მსახურებაო. დიდ ნუგეშს გრძნობდა მეუფე ზინობთან სულიერი ურთიერთობით. როცა სულიერ ცხოვრებაზე ეკითხებოდნენ, თვითონვე პასუხობდა, ხოლო როცა საქმე ეკლესიას ეხებოდა, მეუფე ზინობთან გზავნიდა შემკითხველს. მსახურების შემდეგ ხალხი დიდხანს ელოდებოდა ეკლესიის კარებთან სქემარქიმანდრიტ ანდრონიკეს კურთხევისთვის, მისი ნათქვამი ერთი სიტყვა რომ მოესმინათ ანდა სამოსზე შეხებოდნენ. მამა ანდრონიკე ენით უთქმელ სიხარულს ასხივებდა, ვინაიდან მის გულში ყოველთვის ლოცვა იყო დავანებული და სურდა, ადამიანები თანამონაწილენი გამხდარიყვნენ ამ სიხარულისა, რათა მათაც შეესვათ წყარო ცხოველი უკვდავების წყაროსთვალიდან, რომელიც ადამიანის გულში განსაკუთრებით ზიარების მერე წარმოდინდება. მას არაფერი აქვს საერთო ამა სოფლის წყლებთან, რომლებიც სულს აშფოთებს და ამწუხარებს.

როცა სოხუმის ეპარქიიდან თბილისში დავბრუნდი, სქემარქიმანდრიტი ანდრონიკე მძიმედ იყო სნეული. ერთ-ერთმა ახლობელთაგანმა მითხრა, მამა ანდრონიკე ძალზე მოწყალე იყო აღსარებისას, იშვიათად ადებდა ეპიტიმიას და ახლა ჩვენი ცოდვების გამო თვითონ იტვირთა ეპიტიმია "თავისი ავადმყოფობითო".

პატრიარქმა დავითმა მის საფლავზე თქვა: "მამა ანდრონიკე, შენ ყველა კაცი გიყვარდა და მტრები არ გყავდა. ილოცე ჩვენთვის ღვთის საყდრის წინაშე".

სქემარქიმანდრიტი სერაფიმე. ცნობილ მოღვაწეს, მომუშაკეს იესოს ლოცვისა, გლინის სავანის სქემარქიმანდრიტ სერაფიმეს (რომანცევი) ილორში შევხვდი. ამ სოფელში რამდენიმე წელი წმინდა გიორგის ტაძრის წინამძღვრად ვმსახურობდი.

ერთხელ სენაკში წავედი არქიმანდრიტ კონსტანტინეს (ქვარაია) მოსანახულებლად და რამდენიმე დღით მის მონასტერში დასარჩენად. ტაქსი დავიჭირე, რათა მთებში მდებარე რამდენიმე კილომეტრით დაშორებულ ყოვლადწმინდა ღვთისმშობლის შობის მონასტერში წავეყვანე. მამა კონსტანტინე იქ მსახურობდა. მოულოდნელად მძღოლი გაჯიუტდა - არ შემიძლია სოფლის თემშარაზე სიარულიო. დავუწყე ლოდინი სხვა ტაქსის.

გადიოდა დრო, არც სხვა რაიმე შემხვედრი მანქანა ჩანდა. ფეხით წასვლა ვერ გავბედე, რადგან გზა კარგად არ ვიცოდი. დაღამდა. ილორში დაბრუნების გარდა აღარაფერი დამრჩენოდა.

გამოვედი ტრასაზე, ავტობუსში ჩავჯექი და ილორში შუაღამისას დავბრუნდი. ეკლესიის ღობესთან მისული გავოცდი - ჩემს ბინაში (რომელიც ორი კელიისგან შედგებოდა) სინათლე ენთო. შევედი და რას ვხედავ: მოხუცი მონაზონი მშვიდად ზის მაგიდასთან, ისე, როგორც საკუთარ სახლში და ესაუბრება ჩვენს მნათეს, მამა გიორგის (ბულისკირია), მეორე ახალგაზრდა მონაზონი ღუმელს ახურებს და კარტოფილს ხარშავს.Bჩემს ოთახში სითბო და სიმყუდროვეა. მოხუცი მონაზონი აღმოჩნდა გლინელი არქიმანდრიტი სერაფიმე, რომელსაც დაუსწრებლად ვიცნობდი იმ ჩემი სულიერი მეგობრების მონათხრობიდან, რომლებიც გლინის უდაბნოს სტუმრობდნენ ხოლმე.