საღამოს, ხანგრძლივი ლოცვისა და გალობის შემდეგ, ყოვლადწმინდა ღვთისმშობლის მიძინებული ცხედარი აკლდამაში დაასვენეს. გამოქვაბულის შესასვლელი დიდი ქვით დაფარეს. მომდევნო სამი დღის განმავლობაში მოციქულები აკლდამის შესასვლელს არ მოსცილებიან. ისინი ლოცვით, ფსალმუნთა კითხვითა და გალობით განადიდებდნენ მაცხოვარსა და ყოვლადწმინდა ღვთისმშობელს. ისმოდა ანგელოზთა ზეციური გალობა.

ღვთის განჩინებით, თომა მოციქული ვერ შეესწრო ღვთისმშობლის მიძინებას. გეთსემანიაში ის მხოლოდ დაკრძალვის შემდეგ, მესამე დღეს მივიდა. ღრმა მწუხარებით აღვსილი, გოდებით მიეახლა აკლდამას და გულისტკივილით მოთქვამდა, რომ ღირსი არ გახდა უკანასკნელად ეხილა დედა ღვთისა. სიბრალულით აღივსნენ წმინდა მოციქულები და გადაწყვიტეს, თომასთვის ღვთისმშობლის წმინდა გვამის ხილვისა და თაყვანისცემის საშუალება მიეცათ. გახსნეს საფლავი, მაგრამ პატიოსანი გვამი აღარსად იყო. აკლდამაში მხოლოდ ტილოები ეწყო და მათგან საოცარი სურნელი იფრქვეოდა. მოციქულები ღვთისმოშიშებით ეამბორნენ საფლავში დარჩენილ სუდარას, გაიხსენეს მაცხოვრის აღდგომასთან დაკავშირებული მოვლენები და შინ მაინც გულდაწყვეტილები დაბრუნდნენ, რადგან ვერ აეხსნათ მომხდარის შინაარსი. ეგონათ, ყოვლადწმინდა ღვთისმშობელს ვეღარასოდეს იხილავდნენ, მისი ნუგეშისა და თანადგომის გარეშე დარჩებოდნენ.

იმავე საღამოს თვით ზეციურმა დედოფალმა დაამშვიდა ისინი.

უძველესი გადმოცემის თანახმად, ქრისტეს აღდგომის შემდეგ ქრისტიანთა ტრაპეზზე უპირველესი ადგილი თავისუფალი რჩებოდა - ამ ადგილას იესო ქრისტეს პატივსაცემად და მოსახსენებლად, როგორც "წილი უფლისა", ყოველთვის იყო პურის ნაჭერი. ტრაპეზის შემდეგ ყველა სათითაოდ აიღებდა ამ პურს, ყოვლადწმინდა სამების სახელს მოუხმობდა და ლოცვას ამგვარად ამთავრებდა: "უფალო, იესო ქრისტე, შეგვეწიენ ჩვენ". ამის შემდეგ "ქრისტეს წილს" დაანაწილებდნენ და იხმევდნენ, როგორც უფლისმიერ კურთხევას.

მოციქულები ამ წესს ყოველთვის ასრულებდნენ, მიუხედავად იმისა, მარტო ტრაპეზობდნენ თუ სხვებთან ერთად. ამგვარადვე მოიქცნენ საღამოს ტრაპეზზეც.

გეთსემანიიდან დაბრუნების შემდეგ ყველა ღვთისმშობელზე ფიქრობდა. ტრაპეზის ბოლოს, წესისამებრ, მოციქულებმა "ქრისტეს წილი" აიღეს და ყოვლადწმინდა სამებას განადიდებდნენ, როდესაც ანგელოსთა გალობის ხმა გაისმა. ანაზდად ყველამ ზემოთ აიხედა - ცის სივრცეში დიდებით გაბრწყინებული ყოვლადწმინდა ღვთისმშობელი გამოეცხადათ. ზეციური ძალებით გარშემორტყმულმა მარადის ქალწულმა ასე მიმართა მოციქულებს: "გიხაროდენ, მე თქუენ თანა ვარ ყოველსა ჟამსა". "ყოვლადწმინდაო ღვთისმშობელო, შეგვეწიენ ჩვენ!" - შესძახეს გახარებულმა მოციქულებმა და იქ მყოფმა მორწმუნეებმა. ამგვარად, წმინდა მოციქულები თავად დარწმუნდნენ, რომ დედა ღვთისა მისმა ძემ და მაცხოვარმა მესამე დღეს მკვდრეთით აღადგინა და ხორცით ზეცად აღამაღლა. ურყევი რწმენა მთელ ეკლესიას გადაეცა.

ყველაფერი, რაც ყოვლადწმინდა ღვთისმშობლის განდიდებისთვის, ერთი შეხედვით, სასარგებლოდ შეიძლება მოგვეჩვენოს, შესაძლოა, ამ მიზნის საწინააღმდეგოდ შემობრუნდეს. არჩევანი უწინარესად წმინდა გადმოცემას უნდა ეყრდნობოდეს. ასევე საჭიროა გავითვალისწინოთ და უეჭველად დავაკვირდეთ: ნოვაცია რომელიმე აღმსარებლობიდან ხომ არ მომდინარეობს, რა მიზნებს ისახავდნენ და რა მოტივები ამოძრავებდათ ადამიანებს აღნიშნული სიახლის შემოტანისას.

კათოლიკური ეკლესიის წარმომადგენლები ხშირად გვიკიჟინებენ, რომ ისევე, როგორც ჩვენ - მართლმადიდებლები, ღვთისმშობელს ისინიც ყოვლადწმინდასა და უცოდველს უწოდებენ. ცხადია, მართლმადიდებლური ღვთისმსახურების ტექსტებსა და წმინდა მამების ნაშრომებში ღვთისმშობლის ეს სახელები გამოიყენება, მაგრამ ისინი შედის მართლმადიდებელ დოგმატიკაში და არ არის წარმოდგენილი იმგვარი სპეციალური სარწმუნოებრივი მოძღვრების სახით, როგორც ამას კათოლიკური დოგმატიკა ქადაგებს. მართლმადიდებლობა ამ სიტყვებს ღვთისმსახურებრივი განდიდების დროს ისევე იყენებს, როგორც ძველი აღთქმის წინასწარმეტყველებისა და წმინდანების მიმართ, რადგან, მიუხედავად მაღალი სრულყოფილებისა, ეკლესია მათში მაინც ითვალისწინებს პირველქმნილი ანუ ადამის ცოდვის მოქმედებას. შესაბამისად, სიკვდილის შემდეგ ამ ადამიანთა სულები ჯოჯოხეთში ჩადიოდნენ და მაცხოვრის მიერ გამოხსნის მოლოდინში აბრაამის წიაღში იმყოფებოდნენ. სხვაგვარად, მართლმადიდებლობა მიიჩნევს, რომ ყოვლადწმინდა ღვთისმშობელი თავისი არსით ძველი აღთქმის ბუნების მატარებელია და იოანე ნათლისმცემლის დარად, მასშიც ცხოვრობდა ადამის შეცოდების შედეგად მის შთამომავლობაში გადასული ღვთისგან განშორების ნაკლულება და ტკივილი.

თუ ამ კონტექსტში განვიხილავთ სიტყვებს - "და შევიდა ანგელოზი იგი მისა და ჰრქუა: გიხაროდენ, მიმადლებულო! უფალი შენ თანა. კურთხეულ ხარ შენ დედათა შორის" (ლუკ. 1:28), - ნათელი გახდება, რომ ღვთისმშობელს უფალმა წინასწარ კი არ მიანიჭა რაიმე პრივილეგია, არამედ მიმადლა, რადგან ყველა სიკეთე, რომელსაც ადამიანი ღმერთთან სინერგიაში მოიპოვებს, მიმადლებულია და არა თვითმოხვეჭილი ან უმიზეზოდ ნაჩუქარი. "უფალი შენთანა" - მიმადლების შედეგად უკვე მარიამთან ანდა მარიამშია უფალი - ძე ღმრთისა მხოლოდშობილი. დაბოლოს: "კურთხეულ ხარ შენ დედათა შორის" - დედათა შორის მარიამი შეირჩა არა მისი დედის, მამის ან უბრალოდ დროულად დაბადების გამო, არამედ პირადი თვისებების, ლოცვის უნარის, მუდმივად უფალზე ფიქრის, იმ დიდი ერთგულებისა და სიყვარულის გამო, რითაც გამოირჩეოდა იგი დედათა შორის.

სახარების ტექსტში ერთი ასეთი ეპიზოდია მოთხრობილი: "...ვიდრე ასე ესაუბრებოდა ხალხს, მისი დედა და ძმები გარეთ იდგნენ და სიტყვის სათქმელად ეძებდნენ მას. მაშინ ვიღაცამ უთხრა მას: აჰა, დედაშენი და შენი ძმები გარეთ დგანან და სიტყვის სათქმელად გეძებენ შენ. ხოლო იესომ პასუხად თქვა: ვინ არის დედაჩემი? ან ვინ არიან ჩემი ძმები? გაიშვირა ხელი თავისი მოწაფეებისკენ და თქვა: აჰა, დედაჩემი და ჩემი ძმები. რადგან ვინც აღასრულებს ჩემი ზეციერი მამის ნებას, იგია ძმაც, დაც და დედაც ჩემი" (მათ. 12:47-50). ნეტარი თეოფილაქტე ბულგარელი მოყვანილ მონაკვეთს ასეთ კომენტარს უკეთებს: "მაცხოვარი ამას დედის სასაყვედუროდ კი არ ამბობს, არამედ მისი ადამიანური აზრის გამოსასწორებლად, რადგან არ უთქვამს: ის დედაჩემი არ არისო, არამედ გააგებინა: თუ ღვთის ნებას არ შეასრულებს, მე რომ მშვა, არავითარ სარგებლობას არ მოუტანსო. ასე რომ, ის ბუნებრივ ნათესაობას კი არ უარყოფს, არამედ მას სათნოებითი ნათესაობით ავსებს". აქ აშკარად ჩანს, რომ ღმერთისთვის კაცთა მოდგმა ერთიანია და ამ მთლიანობაში ღვთისმშობელს გამორჩეული, ადამის ცოდვისგან თავისუფალი, განსაკუთრებული ადგილი არ უკავია.

ამრიგად, კათოლიკური მცდელობა ყოვლადწმინდა მარიამის "კიდევ უფრო განდიდებისა" ღვთისმშობელს აუხსნელ პრივილეგირებულ მდგომარეობაში აყენებს, რადგან თუ ღმერთი თვითონ ანიჭებს ადამიანს რაიმე ზეადამიანურ უნარს, მაშინ პირად წვლილსა და დამსახურებას მნიშვნელობა აღარ ექნება. დაწერილია: "ღმერთს ხელეწიფება თვით ამ ქვათაგანაც აღუდგინოს ძენი აბრაამს" (მათ. 3:9).

მას შემდეგ, რაც, მართლმადიდებელი ეკლესიისგან განსხვავებით, კათოლიკურმა ეკლესიამ მარიამის უბიწოდ ჩასახვა სპეციალურ დოგმატურ დებულებად აქცია, ანუ დოგმატურად განამტკიცა პირველქმნილი - ადამის ცოდვის შედეგებისგან ჩასახვის მომენტიდანვე ღვთისმშობლის განთავისუფლება, გაჩნდა ახალი, ღვთისმშობლის სულისა და სხეულის ერთდროულად ზეციურ დიდებაში "აყვანის" (assumptio) დოგმატის მიღების აუცილებლობა.

რომის პაპის უცოდველობის დოგმატის მიღების შემდეგ ოთხმოცი წელი იყო გასული, როდესაც 1950 წელს პიუს XII-მ გამოიყენა სამოძღვრო უცდომელობაში თავისი უპირატესობა და "მოციქულთა კონსტიტუციაში" "unificentissimus Deus" ჩაწერა: "ყოვლადწმინდა ღვთისმშობელი და მარადის ქალწული მარიამი, დაასრულა რა თავისი მიწიერი ცხოვრების გზა, სხეულითა და სულით აყვანილ იქნა ზეციურ დიდებაში". ეს სარწმუნოებრივი მოძღვრებითი გადაწყვეტილება, ისევე როგორც წინა მარიამული დოგმატი, მიღებულ იქნა კათოლიკური საეკლესიო კრების მოწვევის გარეშე, მხოლოდ ეპისკოპოსების გამოკითხვის საფუძველზე. როგორც ვხედავთ, ეს დოგმატი მართლაც პირდაპირ და ერთმნიშვნელოვნად არის დაკავშირებული უბიწოდ ჩასახვის დოგმატთან, რასაც თავად პიუს XII მოწმობს წერილში "Fulgens corona gloriae": "ყოვლადწმინდა ქალწულის სხეულითა და სულით ზეცაში აყვანა არის მისი პირველი მადლიანი უპირატესობის, მისი უბიწო ჩასახვის შედეგი... ასეთი უმაღლესი სიკეთით აღვსილი უპირატესობებით არის გამორჩეული როგორც გარიჟრაჟი, ისე მწუხრი მისი ცხოვრებისა", - ბრძანებს რომის პაპი.

და მართლაც, თუ მარადისქალწული პირველქმნილი ცოდვისგან თავისუფალი იყო, ის თავისუფალი უნდა ყოფილიყო ამ ცოდვის შედეგისგან, ანუ ხრწნილებისა და სიკვდილისგანაც. უნდა ყოფილიყო ისეთი, როგორებიც იყვნენ ადამი და ევა, ვიდრე ცოდვით დაეცემოდნენ.

ასეთი მოსაზრებები, როგორც ღვთისმოსაობით აღვსილი გადმოცემა, დასავლეთში VI საუკუნიდან ვრცელდებოდა. ამ მოსაზრებას შესაძლოა მართლმადიდებელ გადმოცემაშიც შევხვდეთ. უფრო მეტიც, მართლმადიდებელი ეკლესია პატივს სცემს ამ რწმენას, მაგრამ არასოდეს არავის გასჩენია სურვილი, ეს მოსაზრება მართლმადიდებლურ დოგმატად მიეღოთ.

ამ საკითხთან დაკავშირებით თვით კათოლიკურ ღვთისმეტყველებაში დღემდე ცხარე კამათი მიმდინარეობს. ღვთისმშობლის მიძინების დოგმატურ საკითხს ორი ძირითადი ურთიერთსაწინააღმდეგო მიმართულება სხვადასხვაგვარად ხსნის: იმორტალისტები მიიჩნევენ, რომ ღვთისმშობელს სიკვდილი საერთოდ არ შეხებია და ზეცად იგი პირდაპირ მიწიერი ცხოვრებიდან იქნა აყვანილი. გარდაცვალებისთანავე ზეცად თვით იესო ქრისტე არ ასულა, ის მხოლოდ მესამე დღეს აღსდგა და ამაღლდა. ჩვენ უფალს უნდა მოვუსმინოთ, უფალი კი ბრძანებს: "მე ვარ გზა". იმორტალისტების შეხედულება იმავდროულად ეწინააღმდეგება წმინდა მამათა მიერ დადასტურებულ ღვთისმშობლის სიკვდილის ფაქტსაც და საეკლესიო წმინდა გადმოცემასაც.

უფრო მეტად არის გავრცელებული მორტალისტების მოძრაობა, რომლებიც ამტკიცებენ, რომ ღვთისმშობლის სხეული მაცხოვრის მიერ ზეცად აყვანილ იქნა ხანმოკლე მიძინების შემდეგ. მიუხედავად იმისა, რომ ეს მოსაზრება ძირითადად არ ეწინააღმდეგება საერთო საეკლესიო წმინდა გადმოცემას, მაინც ბადებს სერიოზულ საღვთისმეტყველო გაუგებრობას. ჩვენ ვიცით, რომ სიკვდილი ცოდვიანობის შედეგია, ამიტომ ის ყველა ადამიანზე ერთნაირად ვრცელდება. მხოლოდ იესო ქრისტე, როგორც ერთსა და იმავე დროს ღმერთიცა და ადამიანიც, არ არის ადამის ცოდვით დაზიანებული და მხოლოდ ის არ უნდა დამორჩილებოდა სიკვდილის ნებას. იესო ქრისტემ სიკვდილი, როგორც კაცთა მოდგმის ცოდვისგან გამოხსნის საშუალება, თავისი ნებით მიიღო. თუ ღვთისმშობელი დაბადებიდანვე ცოდვის ძალას ანუ სიკვდილს არ ემორჩილებოდა, რადგან ჩასახვის მომენტიდან ცოდვისგან თავისუფალი შეიძლებოდა ყოფილიყო, - როგორც ამას კათოლიკური ეკლესია ამტკიცებს, - მაშინ მასაც, ისევე როგორც მაცხოვარს, სიკვდილი თავისი ნებით, ადამის შთამომავლობის გამოხსნის ან გამოსყიდვის მიზნით უნდა მიეღო. კაცობრიობას კი ერთადერთი გამომხსნელი - უფალი იესო ქრისტე ჰყავს.

ღვთისმშობლის თაყვანისცემა ეწინააღმდეგება რეფორმაციის ძირითად პოსტულატს, რომლის თანახმადაც, ეკლესიის ერთადერთი და უჩინარი მეთაურია იესო ქრისტე, ამიტომ ღმერთთან მას სხვა მეთაური და შუამდგომელი არ სჭირდება. მარტინ ლუთერი ღვთისმშობლის მარადისქალწულობას ჯერ კიდევ აღიარებდა და ღმერთის წინაშე მის შუამდგომლობასაც დასაშვებად მიიჩნევდა. განმანათლებლობის ეპოქის დასაწყისამდე ლუთერანები ღვთისმშობლის თაყვანისცემასთან დაკავშირებულ დღესასწაულებს საზეიმოდ აღნიშნავდნენ. ულრიხ ცვინგლიმ (1484-1531), რომელმაც მე-16 საუკუნის 20-იან წლებში ციურიხში საეკლესიო და პოლიტიკური რეფორმა გაატარა და ეკლესია ქალაქის მმართველობას დაუქვემდებარა, სრულიად უარყო ღვთისმშობლის თაყვანისცემის საჭიროება. ღვთისმშობლის თაყვანისცემის კატეგორიული წინააღმდეგი იყო რეფორმაციის ცნობილი ლიდერი და ჟენევის ფაქტობრივი დიქტატორი ჟან კალვინი (1509-1564). "მკრეხელობაა, - წერდა იგი, - როდესაც მარიამ ქალწულს ლოცვით შესთხოვენ, უბრძანოს თავის ძეს, შეასრულოს მლოცველის თხოვნა და როდესაც ღვთისმშობელსა და წმინდანებს იმას მიაკუთვნებენ, რაც მხოლოდ ღმერთსა და იესო ქრისტეს ეკუთვნის". როგორც ჩანს, ქრისტიანობის ჭეშმარიტი არსი კალვინს ვერ გაუგია და მისთვის ვერც ვერავის აუხსნია.

რომის კათოლიკურ ეკლესიაში უდიდესი მნიშვნელობა ენიჭება ყოვლადწმინდა ქალწულის, როგორც "მეოხის", მოხსენიებას. ეს არ არის კათოლიკურ ეკლესიაში დოგმატური მნიშვნელობის სახელი, იგი XV საუკუნეში გაჩნდა და მისი აღიარება მხოლოდ მე-20 საუკუნეში მოხდა. ამ სწავლებას ხანგრძლივი ისტორია აქვს და ის ფართოდაა გავრცელებული. აღნიშნულ საკითხთან დაკავშირებული მართლმადიდებლური თვალსაზრისისგან განსხვავებით, კათოლიკური სწავლება მიიჩნევს, რომ ყოვლადწმინდა მარიამი ადამიანის ცოდვის ტყვეობიდან იესო ქრისტეს თანაგამომხსნელი და თანაგამომსყიდველია. შესაბამისად, სწავლება თავისი შინაარსით მეორე მარიამულ დოგმატს უკავშირდება. 1904 წელს რომის პაპმა პიუს X-მ თავისი ენციკლიკით "Aდ დიემ ილლუმ" დაამტკიცა, რომ ყოვლადწმინდა მარიამი "თავისი საგამომხსნელო ქმედებით იესო ქრისტესთან არის დაკავშირებული"; ამავე დროს, ყოვლადწმინდა ღვთისმშობელი კათოლიკურ ეკლესიაში "ეკლესიის დედად" იხსენიება. ისევე როგორც "მეოხს", "ეკლესიის დედასაც" კათოლიკური ეკლესიისთვის საღვთისმეტყველო მნიშვნელობა აქვს.

ამ სახელების შინაარსი შემდეგში მდგომარეობს: იესო ქრისტე ეკლესიის თავი და ეკლესიის ერთიანი სხეულის ნაწილია. მაცხოვრის დედა, შესაბამისად, ეკლესიის თავის, კაცთა მოდგმის გამომხსნელის დედაა. ამრიგად, კათოლიკური ლოგიკით, ღვთისმშობელი კაცობრიობის მხსნელის დედა და ამავდროულად მორწმუნეთა ზეციური ქომაგი და შემწეა. როგორც აღინიშნა, ეს სახელები დოგმატურ ხარისხში არ არის აყვანილი, მაგრამ აშკარად შეინიშნება, რომ დასავლეთის ეკლესია კვლავაც გააგრძელებს ყოვლადწმინდა ქალწულის შესახებ სწავლების შემდგომ განვითარებას.

თავისთავად ჩნდება კითხვა: რამ განაპირობა, რომ უკანასკნელ ასწლეულში კათოლიკური დოგმატიკის განვითარება ესოდენ მჭიდროდ დაუკავშირდა ყოვლადწმინდა ღვთისმშობლის სახელს? თუ ძველ ლიტურგიკულ ტექსტებს მოვიშველიებთ, დავინახავთ, რომ მათში ღვთისმშობლის მოხსენიებისას გაცილებით მეტი თავშეკავებულობა იგრძნობა. სპეციალური ლოცვები მის მიმართ მხოლოდ V საუკუნეში გაჩნდა. მომდევნო შუა საუკუნეებში დასავლეთის ეკლესიაში ეს ტენდეცია ყოველგვარ ზღვარს გადასცდა და საჭირო გახდა, პაპის ახალი, შემზღუდველი დადგენილების გამოცემა.

რა პარადოქსულადაც არ უნდა მოგვეჩვენოს, შუა საუკუნეებში ღვთისმშობლისადმი გადაჭარბებული ყურადღება კათოლიკურ აზროვნებაში ღმერთის ხატის გაუკუღმართებას უკავშირდება. როგორც მეუფე მიხეილი (მუდიუგინი) წერს: "ამ მარიამული აღმაფრენის ძირითადი მიზეზი ის გახლავთ, რომ შუა საუკუნეებში კათოლიკეები იესო ქრისტეში მაცხოვარს თითქმის ვეღარ ხედავდნენ და მისმა სახარებისეულმა ხატმა მათთვის მეფის, კანონმდებლის, მსაჯულის, საზღაურის მაძიებლისა და შურისმგებლის სახე მიიღო. მაცხოვრის ხატის ასეთმა სახეცვლილებამ კათოლიკური ეკლესიის წევრი ქრისტიანის სულიერება მის ჭეშმარიტ უფალსა და შუამდგომელს - ძე კაცისას, იესოს ჩამოაშორა. დაირღვა მასთან არსებული შინაგანი ერთიანობა და შეიცვალა ისეთი იურიდიული პასუხისმგებლობის გრძნობით, როგორიც ძველი აღთქმის ეკლესიაში იყო გაბატონებული" (ქრისტიანი შვებას იესო ქრისტეში, მასთან ზიარებასა და მადლის მოხვეჭაში კი არა, კანონის შესრულებაში ეძებდა).

ამ გაუცნობიერი არევ-დარევისა და დაბნეულობის მიზეზი შუა საუკუნეების კათოლიკე ქრისტიანის წარმოდგენაში არსებული სამართლიანი და დაუნდობელი ღმერთის წინაშე შიშში უნდა ვეძიოთ. ეს იყო ღმერთის - "უდიდესი ინკვიზიტორის" წინაშე დათესილი შიში, რაც თავისთავად განაპირობებდა ქრისტიანების ეკლესიისგან განაპირებასა და პიროვნულ განმხოლოებას.

დაუნდობელი ღმერთის წინაშე შიშს ადამიანები ნელ-ნელა უძლურებისა და რელიგიური სასოწარკვეთილების გრძნობამდე მიჰყავდა, ამ გრძნობით იყო განმსჭვალული მთელი შუა საუკუნეების კათოლიკური თვითშეგნება. ადამიანს არ სჯეროდა, რომ ღმერთი მის ლოცვას შეისმენდა, ამიტომ ეძებდა სხვას, უფრო მისაწვდომს, ისეთს, ვინც მეოხებას გამოიჩენდა და ლოცვას ღმერთამდე მიიტანდა.

კათოლიკური ეკლესიის წიაღიდან გამოსული რეფორმაციის მომხრეები მეორე უკიდურესობაშიც აღმოჩნდენ. როგორც ირკვევა, მათი დოქტრინა ქრისტიანობაში სამართლიანი, ჯანსაღი აღმსარებლობის ძიებაზე კი არ იყო ორიენტირებული, არამედ დაეფუძნა მათი რესპუბლიკური აზროვნების პრინციპებს: მათთვის მიუღებელი იყო ქრისტიანობაში ყოველგვარი ინკვიზიციური გადმონაშთი, მაგრამ ინკვიზიციურ ნარჩენებთან ბრძოლას ჭეშმარიტი ქრისტიანული სულისკვეთებაც გადააყოლეს.

კათოლიკური ეკლესია კვლავაც განაგრძობს მკაცრი მსაჯულის - ღმერთის უსაზღვრო თანაგრძნობით აღსავსე ღვთისმშობლის ხატით ჩანცვლებას და ლოცვას ძირითადად მისკენ ან მისი მეოხებით ღმერთისკენ მიმართავს. ღვთისმშობელი არც აკანონებს და არც განკარგავს, არ განიკითხავს და არ სჯის. ამიტომ კათოლიკე ქრისტიანის რელიგიური გრძნობები უფრო იოლად მისკენ მიემართება. ღვთისმშობელში იგი ძეზე უფრო ახლობელ, მიწიერ და ამავე დროს ღმერთთან დაახლოებულ მეოხს ხედავს, რომელსაც შეუძლია, ცოდვილი მორწმუნის ლოცვა ღმერთამდე მიიტანოს. მორწმუნის აზროვნებაში მაცხოვარი ვეღარ აღიქმება ძე ღვთისად, რომელმაც თითოეული ჩვენგანის უმძიმესი მიწიერი ტვირთი გაიზიარა. ის განშორებულია ყოფით სინამდვილეს, ამიტომაც ადამიანს სხვა მეოხის მოძიების გარდა აღარაფერი რჩება. ქრისტიანული მრწამსისადმი ამგვარი დამოკიდებულება ობიექტურად ასუსტებს იმ უმთავრეს ქრისტიანულ მიზანს, რომელსაც განღმრთობა ჰქვია.

მართლმადიდებელი ეკლესია არც ღვთისმშობლის უბიწო ჩასახვისა და არც მისი სულისა და სხეულის ზეციურ დიდებაში ერთდროულად "აყვანის" დოგმატს არ აღიარებს. მთავარი მიზეზი ის არის, რომ მართლმადიდებლობა ეყრდნობა ქრისტიანულ სწავლებას, რომელსაც რწმენის სისრულე ჰქვია, ანუ მართლმადიდებელი რწმენა და დოგმატური სწავლება სრულია და მას არავითარი დამატება და "დოგმატური განვითარება" არ ესაჭიროება.

მართლმადიდებელი ეკლესია გვასწავლის: ისევე როგორც ადამის ყველა სხვა შთამომავალი, ღვთისმშობელი მარიამიც პირველქმნილი ცოდვის შედეგების გავლენას განიცდიდა, ამიტომ, მიუხედავად იმისა, რომ არავითარი პირადი ცოდვა არ გააჩნდა (ამ თვალსაზრისით იყო უცოდველი და ყოვლადწმინდა), მასზე მაინც მოქმედებდა ადამის ცოდვის მთავარი შედეგი, რაც ყველა ადამიანში სიკვდილის სახით ვლინდება. ამდენად, დაასრულა რა თავისი ცხოვრების გზა, ადამიანური კანონის შესაბამისად, მისი სხეულიც სიკვდილს დაემორჩილა, ისევე როგორც ადამი, ევა და ყველა მათი შთამომავალი, რადგან პირველქმნილ ცოდვაში მთელი ადამის მოდგმაა გაერთიანებული. თუმცა ბუნებრივ სიკვდილს ზიარებული ყოვლადწმინდა ღვთისმშობელი არ დარჩა სიკვდილის მორჩილებაში - ის მაცხოვრის მეორედ მოსვლამდე, საყოველთაო აღდგომამდე, ცოცხალთა და მკვდართა საყოველთაო სამსჯავრომდე და ფერისცვალებამდე, თავისი ძის მსგავსად, პირადი ცოდვებისგან სრულიად თავისუფალი, მიძინებიდან მესამე დღეს აღსდგა, აყვანილ იქნა ზეცაში და მას შემდეგ მისი სულიცა და სხეულიც სამარადჟამო ზეციურ დიდებაშია.

რატომ ხდება, რომ ღვთისმშობლის მიცვალებას მართლმადიდებლები მწუხარებისა და დარდის ნაცვლად დღესასწაულითა და იმედით ვხვდებით? საქმე ის არის, რომ ეს ის მიცვალებაა, რომლითაც ადამის ცოდვით დაცემულმა კაცობრიობამ პირველად დაინახა, რომ ადამიანი რეალურად უკვდავია. ღვთისმშობელი სიკვდილით კი არ მოკვდა, არამედ თავისი ადამიანური სრულყოფილებისა და სიწმინდის გამო დროებით "მიიძინა" - გვიჩვენა, რომ სიკვდილი დროებითი მოვლენაა და მაცხოვრის მადლით ადამიანი სიკვდილის მონა არ არის. გარდა ამისა, როგორც დავინახეთ, ადამიანი უფლის მიერ ნათესაური კავშირის გამო კი არა, პირადი დამსახურებისა და უფალთან სინერგიული თანაქმედების გამო განდიდდება. მართლმადიდებლობა ღვთისმშობლის მიძინებასა და მის ამაღლებაში თავად მის წვლილსა და დამსახურებასაც უსვამს ხაზს. ღვთისმშობელმა თავისი ძის გაკვალული გზით დატოვა ქვეყანა და ამით დაგვანახა, რომ ამ გზაზე სიარული ადამიანისთვის სავსებით შესაძლებელია. ყველაფერთან ერთად, აი, ამისთვის ვცემთ თაყვანს ყოვლადწმინდა ღვთისმშობელს და ამაშია მისი დიდი მეოხება.

ყველა ადამიანს აქვს სიკვდილის შიში. ეს გასაგებია, რადგან სიკვდილი ჩვენთვის არაბუნებრივი მოვლენაა. ღმერთს სიკვდილისთვის არ შეუქმნია ადამიანები. წმინდა სახარება გვამცნობს, რომ სიკვდილის წინ იესო ქრისტემაც დიდი სულიერი ტკივილი გადაიტანა. მათეს სახარებაში ვკითხულობთ: "მაშინ უთხრა მათ იესომ: მწუხარეა ჩემი სული, ვიდრე სიკვდილამდე" (მათ. 26:38). ეს სიტყვები მაცხოვარმა მაშინ უთხრა თავის მოწაფეებს, როდესაც ჯვარცმით სიკვდილისთვის ემზადებოდა. იესო ქრისტე იმისთვის მოევლინა ქვეყანას, იმისთვის გაიარა სრული ადამიანური ცხოვრების გზა, იმისთვის იტვირთა ჯვარი, ხორციელი სიკვდილის შემდეგ სულით იმისთვის ჩავიდა და გაანადგურა ჯოჯოხეთი, რათა ადამიანი სიკვდილისგან გაეთავისუფლებინა.

იესო ქრისტეს აღდგომის შემდეგ სიკვდილმა დაამთავრა თავისი "საქმე". ადამიანი აღარ არის უკუნის მსხვერპლი. მორწმუნეთათვის სიკვდილი საიდუმლოა, რომლის შემდეგაც იესო ქრისტეში ანუ ღმერთში ახალი სიცოცხლე იწყება. ყველა, ვინც მიიცვალა, მკვდრეთით აღდგომის მოლოდინშია, რომელიც უფლის მეორედ მოსვლის შემდეგ განხორციელდება. სწორედ ღვთისმშობლის მიძინებაა მაგალითი ასეთი აღდგომისა, ახალ ცხოვრებაში გადასვლისა და უფალთან შეხვედრისა.

წმინდა ეკლესია სიტყვა "გარდაცვლილში" ერთმნიშვნელოვნად "მიძინებულს" გულისხმობს და ცდილობს, ჩვენშიც დაამკვიდროს სიკვდილისადმი ისეთი უშიშარი დამოკიდებულება, როგორიც ყოვლადწმინდა ღვთისმშობელს ჰქონდა. ყოვლადწმინდა ღვთისმშობელთან, წმინდანებთან, ღმერთთან და ჩვენს ახლობლებთან ნეტარი ცხოვრება მართლმადიდებელი ქრისტიანისთვის იმდენად რეალურია, რომ სიკვდილს ჭეშმარიტად ხანმოკლე ძილად მიიჩნევს.