საინტერესოა, რამ გამოიწვია ასეთი ინტერესი - ღვთის შიშის შეგრძნებამ თუ მისტიკური გამოცდილების შეძენის სურვილმა? გვაინტერესებს, იქ რა იქნება? ამ საკითხის მიმართ შეიძლება ძალზე არაჯანსაღი დამოკიდებულება გვქონდეს.
როდესაც ადამიანი აწმყოს უსწრებს, მომავალში იყურება და მიღმიერ სამყაროში გახედვას ცდილობს, მაგრამ არა საკუთარი ზნეობრივი და სულიერი სრულყოფილების ხარჯზე, არამედ ინფორმაციის მოპოვებით, ზოგიერთ რელიგიურ პრაქტიკაში ჩართვით, მაგიით, მკითხაობით, რა თქმა უნდა, არასწორ გზას ადგას. უფალი მტაცებელ ავაზაკს ადარებს, ვინც იმ სამყაროში გახედვას ქრისტეს გარეშე შეეცდება.
რატომ არაა ჯანსაღი მიღმიერი სამყაროთი დაინტერესება? ეს ხომ თითქოს ბუნებრივია, აკი მარადიული სიცოცხლისაკენ ვისწრაფვით? იმიტომ, რომ ქრისტეს გარეშე ის სამყარო ადამიანისთვის უბრალო ინტელექტუალური ცნობისმოყვარეობის საგანი ხდება. ცნობისმოყვარეობა კი ქრისტიანულ ცხოვრებასა და ასკეზში ცოდვად ითვლება.
რატომ? არსებობს ცნობისმოყვარეობა და ცოდნისმოყვარეობა. თითქოს მცირე განსხვავებაა... აბა, დააკვირდით, როგორც კი ორი ადამიანის საუბარს ყურს მოვკრავთ, იმწამსვე ვკითხულობთ - რა მოხდა? როგორ იყო? მაგრამ საკუთარ თავთან თუ გულწრფელები ვიქნებით, აღმოვაჩენთ, რომ, როგორც წესი, ეს ინფორმაცია არ გვჭირდება.
ჩვენში ცოდნისმოყვარეობამ მეტამორფოზა განიცადა და ცნობისმოყვარეობად გარდაისახა, ეს კი ძალიან ბევრ პრობლემას გვიქმნის. მისგან იბადება ჭორაობა, ჩნდება ინფორმაციის დაგროვების წყურვილი - ადამიანს სურს, მუდმივად უსმინოს ტელევიზორს, რადიოს, იკითხოს - მიიღოს სხვადასხვა ინფორმაცია, - პოლიტიკურს ვიღა ჩივის, ყვითელი პრესის ჭორები, და ამით საზრდოობს.
ზუსტად იგივე დამოკიდებულებაა მისტიკური ზესამყაროსადმი. ამიტომაც ხშირად გაზეთები აჭრელებულია სხვადასხვა მისტიკური ამბებით - გამოცხადებებითა და "სულიერი", მაგრამ მხოლოდ სუბიექტური გამოცდილებებით.
გარეგნულად ფარისევლებსა და მწიგნობრებს ვერ დავეწევით
ქრისტიანობა კი სულ სხვა რამეს გვასწავლის. უფალს სურს, ჭეშმარიტად ღვთის ხატნი ვიყოთ და მისი მსგავსებისაკენ მივისწრაფოდეთ. ის ჩვენგან ცნობიერების შეცვლას ითხოვს.იგი ამბობს: "უკეთუ არა აღემატოს სიმართლე თქვენი უფროის მწიგნობართა და ფარისეველთა, ვერ შეხვიდეთ სასუფეველსა ცათასა" (მთ. 5:20). თითქოს გასაგებია, მწიგნობრებმა და ფარისევლებმა ხომ ქრისტე მოიძულეს. მაგრამ თუ ამ სიტყვებს ჩავუღრმავდებით, სხვა სურათი გადაგვეშლება.
ვინ იყვნენ მწიგნობრები? - ადამიანები, რომელთაც იმდროინდელ საზოგადოებაში სრულყოფილი ინტელექტუალური ცოდნა ჰქონდათ, ზეპირად იცოდნენ წმინდა წერილი. ძველი აღთქმის ყველა ტექსტი რომ განადგურებულიყო, მას სრულად აღადგენდნენ. როგორ უნდა ჰყვარებოდა ძველი აღთქმის ადამიანს თავისი ეროვნული რელიგია, თავისი სჯული, რომ ზეპირად სცოდნოდა წმინდა წერილი! აბა, თუ შევძლებთ, თუნდაც მხოლოდ მათე მახარებლის წიგნი ვისწავლოთ თავისი სასვენი ნიშნებით!
ფარისევლები? რელიგიურ და ზნეობრივ ცხოვრებაში ისინი უზადონი, უმწიკვლონი იყვნენ. ამ თვალსაზრისით შეუდარებლად მაღლა იდგნენ, ვიდრე თითოეული ჩვენგანი. უფალი კი ამბობს: თუკი თქვენი სიმართლე, - და ჩვენკენ იშვერს ხელს, - არ აღემატება მათ სიმართლეს, ვერ შეხვალთ სასუფეველშიო. როგორ? განათლებით, საეჭვოა, მწიგნობრებს ვაჯობოთ. ამასთან, კარგად ვიცით, როგორია ჩვენი ზნეობრივი და რელიგიური ცხოვრება - როგორ ვმარხულობთ, როგორ ვლოცულობთ, როგორი ვაი-ვაგლახით ვიცავთ სჯულს, ჩვენ ხომ XXI საუკუნის ადამიანები ვართ. როგორ უნდა აჯობოს ჩვენმა სიმართლემ მათსას? - ვერ აჯობებს. მაშ, რაზეა აქ ლაპარაკი? იმაზე, რომ ჩვენი სიმართლე, დღევანდელი ადამიანის სიმართლე, თვისობრივად უნდა განსხვავდებოდეს მათი სიმართლისგან. მართალია, ფარისევლებსა და მწიგნობრებს გარეგნულად ვერ დავეწევით, მაგრამ მათ ჯვარს აცვეს ქრისტე, უარი თქვეს ღმერთზე.
სული ქრისტესი
ჩვენ კი, რაკი ქრისტიანები ვართ, ყველაფრის მიმართ განსხვავებული დამოკიდებულება გვმართებს. ჩემთან მოდიან ხოლმე ადამიანები ოჯახური პრობლემებით. ხანდახან ეს ბანალური სცენებია - დედამთილისა და რძლის ურთიერთობები, მათ შორის კი ვაჟი, რომელიც ორივე მხრიდან იწნეხება; სიდედრისა და სიძის, მშობლებისა და შვილების, ცოლისა და ქმრის ურთიერთდამოკიდებულება... ასეთ ამბებზე ანეკდოტებსაც ჰყვებიან, ეს თითქმის ყველა ოჯახში ხდება. მაგრამ ერთია, როცა ასეთი რამ ზოგადად ხდება, და მეორე - როცა ადამიანს ეს ყველაფერი პირადად ეხება. ამ დროს იგი თავს დაჩაგრულად, ხანდახან გაუბედურებულადაც თვლის და შველას მოძღვრისგან ითხოვს.იცით, პრობლემა რაშია? ადამიანებს, რომლებიც ჩემთან მოდიან, - და, მადლობა ღმერთს, რომ მოდიან, - რამდენიმეწლიანი ეკლესიური ცხოვრების მიუხედავად ჯერ კიდევ არ აქვთ სული ქრისტესი. მათ ვერ გაუცნობიერებიათ, სად მოხვდნენ, ჯერ კიდევ ძველი აღთქმის ადამიანებივით იქცევიან, ან, უკეთეს შემთხვევაში, ვითარცა მწიგნობარნი იძენენ ცოდნას, ვითარცა ფარისეველნი ცდილობენ, სჯული აღასრულონ, მაგრამ სული ქრისტესი მაინც არ აქვთ, მათი სიმართლე არ აღემატება ფარისეველთა და მწიგნობართა სიმართლეს. პრობლემაც სწორედ აქ იწყება. სადაც ის ჩვეულებრივი, თუნდაც ზნეობრივი ადამიანივით იქცევა, ქრისტიანივით უნდა მოქცეულიყო. ქრისტიანი კი ბანალურ სიტუაციებშიც განსხვავებულად იქცევა. ამისთვის მხოლოდ მოძღვრის დაჯერება არ არის საკმარისი, ადამიანმა თვითონ უნდა იცხოვროს ქრისტეს სულით.
ჩვენ ერთდროულად ორ სამყაროში ვცხოვრობთ
თუ ჩვენი არასწორი დამოკიდებულებები ჩვეულებრივ, ყოფით ურთიერთობებს ეხება, რა თქმა უნდა, ეს მისტიკურ გამოცდილებასაც შეეხება. ნუ ვიფიქრებთ, რომ მხოლოდ ჩვენი ყოფითი ურთიერთობებია აქაური და ნამდვილი. უკვდავი სული, აბა, ვისია? ჩვენ ხომ მუდმივი კავშირი გვაქვს მარადიულ სამყაროსთან. ჩვენ არა მხოლოდ დროში ვცხოვრობთ, არამედ - მარადისობაშიც. იმიტომ, რომ სული არ ბერდება. ზოგი ახალგაზრდა ხართ, ზოგი - ხანში შესული. ნუთუ სული დაგიბერდათ? განა ისევ ისეთები არ ხართ? მოხუცი ადამიანი ხომ იმ მძღოლს ჰგავს, რომელსაც მანქანა დაუძველდა, თვითონ კი კვლავ ჯეელი და ახალგაზრდაა.ჩვენ ერთდროულად ორ სამყაროში ვცხოვრობთ: დროში გაწელილ სამყაროში და მარადისობაში. გვინდა თუ არა, მორწმუნენი ვართ თუ არა, მარადიული სამყარო ჩვენი ცხოვრების ნაწილია. და თუ ჩვენი არასწორი სულიერი ხედვა მოქმედებს ყოველდღიურ ცხოვრებაზე, იგი მარადისობაზეც იმოქმედებს.
ისლამური რელიგიის "ქრისტიანული" იგავი
რა შეცდომები შეიძლება დავუშვათ, როცა სამოთხესა და ჯოჯოხეთზე ვფიქრობთ? ქადაგებისას ჩემს მრევლს ისლამის რომელიღაც არატრადიციული მიმდინარეობის ერთი განსაცვიფრებელი იგავი მოვუყევი:მწირი დედაკაცი მთელ ქვეყანას უვლის, ერთ ხელში სათლით წყალი უჭირავს, მეორეში - ცეცხლანთებული ჩირაღდანი. დადის და ყვირის: ამ წყლით ჯოჯოხეთის ცეცხლი უნდა ჩავაქრო, ამ ჩირაღდნით კი სამოთხის ბაღები გადავწვაო (ისლამშიც არის გარკვეული, მაგრამ არასრულყოფილი წარმოდგენა სამოთხესა და ჯოჯოხეთზე). რატომო, ეკითხებოდნენ. იმიტომ, რომ უნდა გეშინოდეთ ღმერთის დაკარგვის, მაგრამ იმის გამო კი არა, რომ ჯოჯოხეთი გელით, და უნდა გიყვარდეთ ღმერთი, მაგრამ იმიტომ არა, რომ სამოთხე გელითო. საოცარია, ეს ნამდვილად ქრისტიანული დამოკიდებულებაა სამოთხისა და ჯოჯოხეთის მიმართ. როგორც ჩანს, ისლამის სამყაროში ადამიანი დაითრგუნა ანგარებიანი მიდგომით. ისალმის სამოთხე ხომ რძისა და თაფლის მდინარეები და ხორციელი სიამოვნებებია, ოღონდ უფრო გალამაზებული. ადამიანის სული შინაგანად დაუკმაყოფილებელია, ამქვეყნიურით ვერ ძღება, და როცა მისი ცნობიერება იმ ქვეყანაზეც ხორციელს ვეღარ სცდება, ყველაფერი საშინლად ბეზრდება. განა რამდენი უნდა სვა ეს თაფლი და რძე? რამდენი უნდა ისიამოვნო ხორციელად? როდემდე? და ეს იგავი ლამაზი ამბოხია, იმდენად ლამაზი, რომ ქრისტიანობას ემსგავსება.
მარადიული ხვედრი სხვა რელიგიების მიხედვით
ჩვენი ცნობიერებისთვის ადამიანის მარადიული ხვედრი იმდენად რთულად გასაგებია, რომ ქრისტიანობის გარდა არც ერთ რელიგიაში მასზე სწორი წარმოდგენა არ არსებობს.მთელ რიგ აღმოსავლურ რელიგიებში არის ნირვანის ცნება. ზოგ გაუთვითცნობიერებელ ადამიანს ჰგონია, რომ ნირვანა იგივე სამოთხეა. რანაირიად? ნირვანაში უნდა გაქრე, სამოთხე კი გაქრობას სულაც არ ნიშნავს. ან ამბობენ: ჩემი სულიMღმერთის ნაწილია, რომ გარდავიცვლები, წავა და ღმერთს შეუერთდებაო. კი მაგრამ, მე სადღა ვიქნები? აღარ იქნები, დამთავრდა. ეს არის რელიგიის ფორმამიღებული ათეიზმი. ისლამში ხორციელი სიამოვნებაა ზენიტში აყვანილი. იეღოვას მოწმეების გამოშვებები თუ გინახავთ? მათი მარადიული სიცოცხლე ასეა ნაჩვენები: კარგი ბაღ-ვენახები, ირმები და ლომები ერთად ძოვენ, ბავშვები დათვებთან ერთად თამაშობენ, სახლის ასაშენებლად გამალებული მუშაობაა გაჩაღებული, ქორწინდებიან... ჩვეულებრივი ცხოვრებაა, ოღონდ ჯანმრთელი, ავადმყოფობების გარეშე.
ქრისტრიანობამ ძირშივე უარყო ჯოჯოხეთისა და სამოთხისადმი ამგვარი დამოკიდებულება.
სახარებისეული ხედვა
სახარებაში გვხვდება გეენიის ცეცხლი. გეენია იუდეაში ნაგავსაყრელი ადგილი გახლდათ, სადაც, ნაგავი რომ არ აქოთებულიყო, მუდამ ცეცხლი ენთო. ისედაც მყრალ ნაგავს ბოლიც მყრალი ჰქონდა და იქაურობაც სულ ყარდა. ამიტომ გეენია უწმინდურობისა და საზიზღრობის სიმბოლოდ მიიჩნეოდა.ბოროტების, ღმერთს დაცილებულობის, ანუ ჯოჯოხეთის სიმბოლოდ უფალი სწორედ გეენიის ცეცხლს ასახელებს.
სამოთხისადმი დამოკიდებულება როგორია? პავლე მოციქული ამბობს - ისეთი სიხარული განუმზადა ღმერთმა თავის მოყვარეს, რომ არც სულს უხილავს, არც ხორცს სმენია და არც გულს შეხებიაო. პავლე მოციქულს ღმერთმა სიცოცხლეშივე აჩვენა მარადიული სამყოფელი, სასუფეველი, მაგრამ მოციქულს გაუჭირდა მისი აღწერა, სიტყვებით გამოუთქმელიაო, ამბობს. შეუძლებელია, ადამიანმა აღიქვას, დაიტოს, რაც მარადისობაშია.
ხელოვნება - მშვენიერებისა და შემოქმედების ძიებაში
აქ რა გამოცდილება გვაქვს? რას უკავშირდება ჩვენი ბედნიერება? ხორციელ სიამოვნებებს, გრძნობისმიერად მშვენიერების აღქმას - ხელოვნებას. ადამს სამოთხეში ხელოვნება არ სჭირდებოდა. ხელოვნებას ბიძგი კაენიდან მიეცა, იგი კაენისტური ცივილიზაციის ნაყოფია. როგორც კი ადამიანი ღმერთს კარგავს, იძულებული ხდება, რაღაც სხვა ეძებოს. ადამიანს არ შეუძლია არსებობა ორი რამის: მშვენიერებისა და შემოქმედების - გარეშე. ამიტომ თავისთვის იგონებს სამყაროს, რომელსაც ხელოვნება ჰქვია და ამ მოთხოვნილებებს მისი საშუალებით იკმაყოფილებს. ასევეა ნამდვილი მეცნიერებაც.თუმცა ვიცით, რომ საბოლოოდ ეს პრობლემას არ ხსნის. არსებობს გენიალური ქმნილებები, რომლებიც არც კი ბერდება, საუკუნეებს უძლებს. მაგრამ, თუ დავაკვირდებით, ძალიან ხშირად, რაც უფრო დიდი იყო ხელოვანი, მით უფრო ტრაგიკული ცხოვრება ჰქონდა. ამ ტრაგიზმს მხოლოდ ვინმესთან შერკინება და ჩხუბი კი არ იწვევდა, იგი მათ პიროვნებაში არსებობდა. ისინი ფსიქიკურად იშლებოდნენ, თავს იკლავდნენ, ისახიჩრებდნენ, ბოჰემური ცხოვრების მორევში ეშვებოდნენ. რატომ? რაც დიდია ხელოვნება, მით უფრო გითრევს, სულზე მოქმედებს... მაგრამ ამავე დროს თითქოს იმედს გიცრუებს. მუსიკას აქვს ეს თვისება: უსმენ, უსმენ, ცდილობ განიცადო, რასაც ავტორი განიცდიდა მისი შექმნისას. განიცდი, უსმენ, განიცდი და გგონია, რაღაც უნდა მოხდეს, მაგრამ არ ხდება... წირვის გამოცდილებას ვადარებ ხოლმე, როდესაც არავითარი საზღვარი არ არსებობს, ყველაფერი ბოლომდე იხსნება, უბრალოდ, ენერგია არ გყოფნის, რომ უფრო ზემოთ აფრინდე, მეტი საწვავი გჭირდება. მუსიკაში კი წვალობ, მეტად ვეღარ ადიხარ, და ამას, ალბათ, ყველაზე მეტად შემოქმედი გრძნობდა და განიცდიდა. ალბათ, ეს ხდებოდა მათი ტრაგიკული ბედის მიზეზი.
არ არსებობს დედამიწაზე რაიმე, რასაც სასუფეველს შევადარებთ
როცა ადამიანი მაზიარებელია და სწორი მიმართულებით მიდის, მარადისობისკენ იმზირება. მიწიერი ხელოვანი კი უფრო ხელოვნებაში იყურება. მიწაზე შემოქმედების დასაკმაყოფილებლად ხელოვნებაზე დიდი საშუალება არ არსებობს. შედარებით ქვემოთ დგას მეცნიერება, ფილოსოფია, უფრო ქვემოთ - სპორტი, ნებისმიერი საქმიანობა, ბიზნესი... უამრავი რამ არსებობს, სადაც ადამიანი თავის შემოქმედებით ნიჭს ხარჯავს. მათ შორისაა აზარტიც, მაგრამ ჩვენ ხომ ვიცით, რომ ადამიანის სული ამგვარი საქმეებით ვერ კმაყოფილდება.არ არსებობს დედამიწაზე ისეთი რამ, რასაც სასუფეველს შევადარებთ. რაც აქ არსებობს, თუნდაც კანონიერი და ჯანსაღი, იქ თვისობრივად მაინც განსხვავებულია. აქ სიყვარულია? იქაც არის ისეთი რამ, რასაც შეიძლება სიყვარულიც დაარქვა, მაგრამ სიყვარულზე ათმაგად აღმატებულია. აქ სიამოვნებაა? იქაც არის, მაგრამ მთლად სიამოვნებას ვერ დაარქმევ, რადგან გაცილებით მეტია. აქ მშვენიერება და ჰარმონიაა, იქ კი ის იმდენად დიადია, რომ ვერც მშვენიერებას და ვერც ჰარმონიას ვერ დაარქმევ, რაღას სხვაა.
ჩემი ბავშვობისდროინდელი ანეკდოტი გამახსენდა: მეგრელ ბიჭს სამხედრო სამსახურის მოხდა რუსეთში მოუწია. სოფელში დაბრუნებული ჰყვება - რაკეტა ვნახეო. რა არის რაკეტაო? - თანასოფლელი ეკითხება. ვერაფრით ვერ აუხსნის. ბოლოს ეუბნება: ლიმონი ხომ იცი, ლიმონი? კიო. ჰოდა, სულ არ ჰგავს ლიმონსო.
დაახლოებით მსგავს სიტუაციაში ვართ. ვერ ახსნი, შეუძლებელია სასუფევლის აღწერა, არ აქვს ანალოგი. არსებობს პირველადი კატეგორიის ცნებები, მაგალითად, ფერი. თუ არ უნახავს ადამიანს, ვერაფრით აუხსნი, როგორია ლურჯი. პირველადი კატეგორიაა და იმიტომ. ასეა სასუფეველიც.
სასუფეველი ღმერთთან პიროვნული ურთიერთობაა
უფალი ამბობს, ვინც ცხონდება, "სიცოცხლე და უმეტესი აქუნდესო". სიცოცხლე ყველაზე ტევადი სიტყვაა, იგი მეტ-ნაკლებად მთელ სამყაროს იტევს. ვის შეუძლია თქვას, რა არის სიცოცხლეზე მეტი? არავის.ერთ-ერთი ღვთისმეტყველი მოსწრებულად ამბობს: მართლმადიდებლებს საკუთარი ბოსხი არ ჰყავთო. ბოსხი, მოგეხსებათ, განსაწმენდელს, სალხინებელს - კათოლიკური თვალსაზრისით, ჯოჯოხეთის გარდამავალ საფეხურს ხატავდა. მის სურათებში აღწერილია მეძავის, მპარავის, ყაჩაღის, ენაჭარტალას და სხვათა ტანჯვა. კოშმარული სურათებია! გასაგებია, რომ მართლმადიდებლებს მსგავსი მხატვრები არ გვყავს, მაგრამ თვით წმინდა მამებთანაც კი ძალიან ფაქიზად და იშვიათად ვხვდებით ჯოჯოხეთის ხილვებს.
ასევეა სამოთხეც. ორიოდე წმინდანთან ნახავთ, რომ იქ რაღაც იხილა, გალობის ხმა ჩაესმა, ნაყოფი მოწყვიტა. და ეს სავსებით სწორია. უფალმა ამ მცირე გამოვლინებებით მიგვანიშნა, რომ სასუფეველი სიხარულს უკავშირდება, ჯოჯოხეთი - სატანჯველს. მაგრამ ეს იმას არ ნიშნავს, რომ სამოთხეში სულ ნუგბარს შევჭამთ, იადონების გალობით დავტკბებით...
სხვათა შორის, კათოლიკურ სამყაროში იმქვეყნიურ ცხოვრებას სწორედ ასეთი ელფერი აქვს. ერთ-ერთი მხატვრულ ფილმში კარგად წარმოჩნდება კათოლიციზმის არაჯანსაღი დამოკიდებულება ამ საკითხისადმი. ჯერ ძაღლი კვდება, ბოლოს პატრონის მთელი ოჯახი იღუპება. კაცი სამოთხეში თავის ნაცნობს ნახავს, დასეირნობენ, საუბრობენ. ყველაფერი მშვენიერია... მაგრამ უცებ კაცი კითხულობს: ღმერთი სად არისო? და საოცარ პასუხს იღებს: იქ, სადღაც, ზეცაში, იქიდან გვიყურებსო.
შე დალოცვილო, ასე ხომ აქაც ვართ. ნუთუ განსხვავება არ ყოფილა? მხოლოდ ის, რომ აღარ მოკვდებით და რაღაც ნეტარებაში ვიქნებით? მაგრამ მთავარი ხომ ღმერთია, ის კი სადღაც ზეცაშია და გვიყურებს?
გმადლობთ, მე ასეთი სამოთხე არ მინდა.
მართლმადიდებლობა იმით არის განსაცვიფრებელი და საოცარი რელიგია, - და ამ კუთხით თითქოს მასთან ყველაზე ახლოს მდგომ კათოლიციზმსაც კი უპირისპირდება, - რომ ცხონება, გადარჩენა, სასუფეველი, უპირველეს ყოვლისა, ღმერთთან პიროვნული ურთიერთობაა.
ეს პიროვნული ღვაწლია
შესაძლოა ვინმემ გაიკვირვოს: მხოლოდ ეს? - აბა, კიდევ რა გინდა?ეს ურთიერთობა, იცით, რას ჰგავს? ბიჭს რომ გოგონა ფაქიზი სიყვარულით ძალიან, ძალიან უყვარს და მხოლოდ მასთან ყოფნა სურს, სხვა არაფერი უნდა ამ ქვეყანაზე: არც სიმდიდრე, არც თანამდებობა, არც კეთილდღეობა, არც დიდხანს სიცოცხლე, არაფერი.
ერთი შეხედვით, ეს გაუგებარია ადამიანისთვის, რომელსაც სურს, ყოველივე მიღმიერი რაღაც სიამოვნებამდე დაიყვანოს. მაგრამ იმ განცდის არსებობას, რომ სამოთხე ღმერთთან პიროვნული ურთიერთობაა, მართლმადიდებლობა ჩვენგან დაჟინებით მოითხოვს.
რატომ არის ეს მოთხოვნა დაჟინებული და რატომ გვიჭირს ამის აღქმა?
დაჟინებულია იმიტომ, რომ მართლმადიდებლობა არ იტყუება და სხვა სასუფეველი არ არსებობს, რთული კი იმის გამოა, რომ ღმერთთან პიროვნული ურთიერთობა ჩვენს პირად ღვაწლსა და გმირობას ითვალისწინებს. თუ შევქმნით გარემოს, სადაც სიამოვნების მიღება ზნეობრივი სრულყოფილებისკენ სწრაფვის გარეშე იქნება შესაძლებელი, მაშინ ნებისმიერ ნაძირალას, რომლისთვისაც ავკაცობა ცხოვრების მიზანი და კრედოა, მშვენივრად შეეძლება ისიამოვნოს თუნდაც მუსულმანური სამოთხის ბაღებში. მგონი, კეთილმორწმუნე მუსულმანზე უკეთაც შეძლებს, იმიტომ რომ ამქვეყნიური კეთილდღეობისა და სიამოვნებისკენ სწრაფვის გამოცდილება აქვს. ხოლო როცა მეუბნებიან, სასუფეველი იმიტომაა პიროვნული ღვაწლი, რომ შენსა და ღმერთს შორის პიროვნულ ურთიერთობას უკავშირდებაო, ამან, სულ ცოტა, უნდა დამაფიქროს მაინც.
რა ეშველებათ სხვა რელიგიის მიმდევრებს?
იციან ხოლმე კითხვა - სხვა რელიგიის მიმდევარი ცხონდება?ერთ ჩემს სულიერ შვილს განსაკუთრებით აწუხებს ეს საკითხი. ვეუბნები: ამდენი ხანია ეკლესიაში ხარ და შენი მხრიდან ამ კითხვის გამეორება არაკორექტულია. ხომ იცი, შესაძლოა შენც ვერ ცხონდე და სხვას რას უყურებ?
პასუხი ერთია: ვისაც ღმერთთან ურთიერთობა არ სურს, ის ვერ ცხონდება. იმიტომ, რომ მას თვითონ არ სურს ეს. ვის უნდა ღმერთთან პიროვნული ურთიერთობა? მე, შენ, მაგრამ იმას უნდა თუ არა, ვიცით?
სხვა რელიგია არ აცხოვნებს. არის რელიგიები, რომლებიც ღმერთს უარყოფს, მაგალითად, ბუდიზმი. ბუდისტს რომ უთხრა, ცხონდები, ანუ ღმერთთან პიროვნული ურთიერთობა გექნებაო, გადაირევა - მთელი ცხოვრება ჩემი პიროვნების გაქრობისთვის ვიღვწი, ჩემი ტანჯვა ხომ ჩემს პიროვნულ არსებობას უკავშირდებაო. სხვათა შორის, არის ამაში გარკვეული ლოგიკა. რატომ ვიტანჯებით? იმიტომ, რომ ცოცხლები ვართ. აღმოსავლეთში, როცა ადამიანს რაიმე სტკივა, ანუგეშებენ, ცოცხალი რომ ხარ, იმიტომ გტკივა, როცა მოკვდები, აღარაფერი გეტკინებაო.
ბუდისტი იტყვის: ჩემი პიროვნება თუ არ განადგურდა, მე ტანჯვას გავაგრძელებ და შენ მეუბნები, კვლავ პიროვნულად უნდა იცხოვროო? არა, არ მინდა.
ახლა მუსულმანს ვკითხოთ: - კი, როგორ არ მინდა ცხონება. ღმერთთან პიროვნული ურთიერთობა მექნება? მერე, წალკოტში თუ ვიცხოვრებ? ქალები იქნებიან? არა? რას ამბობ, არ მინდა ასეთი სამოთხე!
იმან რაღა ქნას, ვინც არაქრისტიანულ გარემოში დაიბადა?
მოციქული ამბობს, ვისაც ქრისტეს შესახებ არ გაუგონია, ის სინდისის მიხედვით განისჯებაო. მაგრამ ვიცით, რომ მართლმადიდებლობის გარდა სხვა მაცხოვნებელი რელიგია არ არსებობს და როგორ უნდა ცხონდეს?
მოდით, ასე ვთქვათ: ვიცით კი, როგორ გარდაიცვალა ასეთი ადამიანი? იქნებ სიცოცხლის ბოლო ჟამს აეხილა სულიერი თვალი და ყველაფერი გაიგო? ჰოდა, უფლის ხელშია მისი ხვედრი და ჩვენ თავი გავანებოთ.
სასუფევლის ძებნა უფლის ძიებაა
მაგრამ ჩვენ რომ მართლმადიდებლები ვართ, გვაქვს კი სწორი წარმოდგენა ცხონებაზე? მართლმადიდებელ ეკლესიაში ვინც კი დადის, ყველამ იცის, რას ნიშნავს ცხონება? ყველას გაცნობიერებული აქვს, რას ნიშნავს ქრისტეს ხორცსა და სისხლთან ზიარება? ამასაც გავბედავ: ყველა მოძღვარმა იცის, რას ნიშნავს, როცა სულიერ შვილებს ზიარებას უკრძალავენ? ვინ მოიგონა, რომ ადამიანი მხოლოდ მარხვებში უნდა ეზიარებოდეს? მაშ, ზიარება ჯილდოა? სამი-ოთხი თვე უნდა იღვაწო და მერე დაგაჯილდოონ? თუ ისეთი მაგარი ხარ, რომUსამ-ოთხ თვეში სრულყოფილების კიბეზე ადიხარ, ზიარება რაღაში გჭირდება?ამბობენ ხოლმე - მარიამ მეგვიპტელი სულ ორჯერ ეზიარა ცხოვრებაშიო. მარიამ მეგვიპტელი ტაძართან იყო და არ ეზიარებოდა? ის ხომ უდაბნოში მხეცებთან ცხოვრობდა და სიცოცხლის ბოლოსღა ნახა მოძღვარი, ვინც აზიარა.
ვინც მონასტრებში ცხოვრობდა? გრიგოლ ხანძთელი წელიწადში ერთხელ ეზიარებოდა თუ თვეში ორჯერ? იოანე კრონშტადტელი ყოველდღე ეზიარებოდა, ასევე იქცეოდა თეოფანე დაყუდებული.
ზიარება ჯილდო არ არის, ის მხსნელი საშუალებაა.
საჭიროა, ყველაფრის მიმართ სწორი დამოკიდებულება გვქონდეს. ეს ეხება იმასაც, აქ რას ეძებს ადამიანი. თუ ის სიმშვიდეს, სიხარულს, ბედნიერებას, კეთილდღეობას, ამქვეყნიურ წარმატებას ეძებს, ეს არ მიეცემა. აბა, რა ვეძებოთ? - ღმერთი. უფალი გვეუბნება, უპირველეს ყოვლისა სასუფეველი ეძებეთ და რაც გჭირდებათ, მე ვიცი და მოგცემთო. სასუფევლის ძიება კი უფლის ძიებაა.
სამოთხე მხოლოდ ადგილი არ არის
სასუფეველი, სამოთხე არა მარტო ადგილია, არამედ მდგომარეობაც.ადამიანი ფიქრობს: კაცი არ მომიკლავს, კარგი დიასახლისი ვარ, კარგი ოჯახის პატრონი. შვილები გამიჩენია, გამიზრდია. მართალია, რვა მოვკალი, მაგრამ სამი ხომ გავზარდე? მეზობლებს ბევრს ვჯობივარ, პოლიტიკოსებს - აბსოლუტურად ყველას. ჰო, რელიგიური ცხოვრებით არ ვცხოვრობ, მაგრამ სიკვდილის შემდეგ ღმერთი ხომ შემიწყალებს და სამოთხეში დამასახლებს?
აქ მრავალი შეცდომაა, ერთ-ერთი კი ჩვენს თემას უკავშირდება - მას სამოთხე მხოლოდ ადგილი ჰგონია. მართალია, სამოთხე ადგილია ღმერთის შექმნილ სამყაროში, მაგრამ არა გეოგრაფიული. უფლის შექმნილ სამყაროში მატერიალურიც მოიაზრება და არამატერიალურიც, და, კაცმა რომ თქვას, მათ შორის რა განსხვავებაა, ბევრი არაფერი ვიცით. მატერიალური სამყაროს ჩვენმიერი აღქმა რეალობის ადეკვატური არ არის. ეს კედელი ჩვენთვის მაგარია, მყარია, მაგრამ სინამდვილეში ის ენერგიის რაღაც ფორმაა. სკოლაში ხომ გვისწავლია ატომის აღნაგობა? სინამდვილეში ეს მისი მათემატიკური მოდელია, და როგორადაა შექმნილი, კაციშვილმა არ იცის. მით უმეტეს არ ვიცნობთ არამატერიალურ სამყაროს. მაგრამ ღმერთმა ერთიც შექმნა და მეორეც. ამიტომ, როცა ვამობთ, რომ სამოთხე ადგილია, ამაში მოიაზრება რაღაც სხვა, რაც ჩვენ არ ვიცით და არც შეიძლება ვიცოდეთ. ადგილი ნამდვილადაა, მაგრამ შეცდომა იმაში მდგომარეობს, რომ სამოთხე მარტო ადგილი არ არის, იგი მდგომარეობაცაა. თუ ჩვენთვის სამოთხე მდგომარეობა არ არის, ვიფიქრებთ: ახლა ხომ აქ ვარ, რაღაც საშინელ ცოდვებს არ ვჩადი, მოვკვდები და ღმერთი ჩამავლებს ხელს და სამოთხეში გადამიყვანს, აბა, ჯოჯოხეთში ხომ არ გამიშვებს?
სასუფეველი თქვენს გულებში ეძებეთ
ხოლო როცა სასუფეველი მდგომარეობაა, ჩავიხედოთ ჩვენს გულებში. რა ხდება იქ? უფლი ხომ იმასაც გვეუბნება, სასუფეველი თქვენს გულებში ეძებეთო. ამ გულიდან კი ბოღმის მეტი არაფერი გამოდის. კაცი ქვას რომ ფეხს წამოჰკრავს, იმასაც აგინებს; ვინმეს ნათქვამი არ მოეწონება და დასაქცეველში აგზავნის მის ოჯახს. ზოგი შვილებსაც კი აგინებს, ზოგი - საკუთარ დედას... რა აღარ ამოდის ამ გულიდან და ნუთუ იქ არის სასუფეველი?ისე, ქართველები ყველაფერში მაგრები ვართ - საკუთარ დედას ვიგინებით! რატომ მიწა არ სკდება და ზეცა არ გვექცევა თავზე! რატომ გვაქვს პრეტენზია, რომ ტერიტორიებს არ დავკარგავთ, რომ ყველაზე მაგრები ვართ? რატომ არ დავკარგავთ? საკუთარი დედის მაგინებელი ერი რისი ღირსია?
ჰოდა, ამის შემდეგ ჩემი ინტერესები მარტო გონებას კი არა, გულსაც უკავშირდება. ემოციები გულიდან მოდის. უხამსი სანახაობის ნახვა რატომ გვიხარია? ტელევიზიით თუ უხამსობას აჩვენებენ, ადექი და გამორთე, ხელის გაშვერა და მიჭერაა მხოლოდ საჭირო. გართობისა და აზარტისთვის უკანასკნელ კაპიკებს ვყრით ტოტალიზატორში, სულელურ კინოს საათობით შეგვიძლია ვუყუროთ და კვირაში ერთხელ წირვაზე ვერ წავიდეთ. ასეთ გულში სასუფეველი სად ვეძებოთ?
ხედავთ, რა პრობლემის წინაშე ვართ? მე თუ მგონია, რომ აქ ძალიან კარგად ვცხოვრობ, ისე, როგორც მე მესმის და არა როგორც ქრისტიანობა მოითხოვს, და ჩემი სიმართლით, ჩემი გაგებით, ეს საკმარისია, გარდაცვალების შემდეგ სასუფეველში რომ აღმოვჩნდე, - ვცდები. სასუფეველი მდგომარეობაა, რომელიც ჩემი გულით განისაზღვრება, ჩემს გულში კი რა აღარ არის! აბა, კარგად დააკვირდით, სინბინძურის, სიმყრალისა და ბოღმის მეტს ვერაფერს ნახავთ.
როგორ, კაცო, შვილები ხომ მიყვარს? - გავიკვირვებთ. ცხოველსაც უყვარს თავისი შვილები; შრომობ? ფუტკარიც შრომობს; შენს მოვალეობას ასრულებ? ნაგაზიც ასრულებს თავის მოვალეობას - უცხო ადამიანს არ უშვებს სახლში; შვილებს აჭმევ? ძროხაც აჭმევს. რას აკეთებ ისეთს, რასაც ცხოველი არ აკეთებს? არც არაფერს. შენ კი სხვა რამ მოგეთხოვება.
მარადისობაში გასასვლელი გულიდანაა
რადგან სასუფეველი მდგომარეობაა, ძალიან დიდი ყურადღება უნდა მივაქციოთ ჩვენს გულს და მისი მდგომარეობა მიგვახვედრებს, რომელ გზაზე ვდგავართ - სასუფევლისა თუ ჯოჯოხეთისა.ჯოჯოხეთის გზაა, როცა გულში ღმერთს ვერ გრძნობ. თუმცა მხოლოდ ხიბლის მდგომარეობაში მყოფ ადამიანს შეუძლია თქმა - ღმერთს გულით ვატარებო.
ადამიანმა კარგად უნდა გააანალიზოს თავისი ცხოვრება, დამოკიდებულება სხვა ადამიანების მიმართ. მე ყველა მიყვარსო, - ვამბობთ ხოლმე. ვითომ? აბა, ერთი თითი დაგვაკარონ, ვაჩვენებთ, როგორ უნდა შეხება.
ამ დროს გვაკლია ის უმთავრესი თვისება, რომელიც ცხოველებისგან განგვასხვავებს - თვითშემეცნების უნარი. ადამიანს ეს საოცარი თვისება რომ არ ჰქონდეს, ცხოველი იქნებოდა. თუ გულწრფელი ადამიანი სულიერ ცხოვრებას იწყებს, საკუთარ გულში რომ ჩაიხედავს, ჯოჯოხეთს დაინახავს. თუ ასეა, იცოდე, რომ მისი კანდიდატი ხარ და მთელი არსებით უნდა იღვაწო ამ მდგომარეობიდან გამოსასვლელად.
უფალი პირველ რიგში ჩვენს გულებს განიკითხავს. მას არ უთქვამს, მარტო ის არის მრუში, ვინც ფიზიკურად იმრუშაო, არამედ ისიც, ვინც გულისთქმით შეხედაო. არ უთქვამს, მხოლოდ ფიზიკური სხეულის მომაკვდინებელიაო მკვლელი, არამედ ისიც, ვინც განურისხდება ძმასო. მხოლოდ ის კი არ არის ქურდი და ყაჩაღი, ვინც სხვისას მიითვისებს, არამედ ვისაც სხვისი შურს, ისიც მიმთვისებელიაო.
სამოთხე და ჯოჯოხეთი ჩვენს გულებში იწყება. გულის მდგომარეობის მიხედვით დავდგებით ღვთის წინაშე, გულიდანაა მარადისობაში გასასვლელიც. ჩვენს დღევანდელ მდგომარეობას უდიდესი გავლენა აქვს ჩვენივე მარადიულ ხვედრზე. ამიტომ გულის განწმენდის გარეშე ვერავინ იხილავს ღმერთს - "ნეტარ იყვნენ წმიდანი გულითა, რამეთუ მათ ღმერთი იხილონ" (მთ. 5:8).
მოამზადა
მარი აშუღაშვილმა
მარი აშუღაშვილმა
