ზომიერების შენარჩუნება განსაკუთრებით აუცილებელია მონასტერში, სადაც ადამიანი დიდი მოღვაწეობისთვისაა მოწოდებული. ბერმონაზვნობა ხომ გმირული ცხოვრების წესია და ამ დროს ზომიერების დაცვას დიდი ყურადღება ექცევა. წმინდა მამების სწავლებით, ზომიერების დაცვით მონასტრის წევრი უფრო მეტ გამოცდილებას იძენს.

გვესაუბრება ვარძიის მამათა მონასტრის მღვდელმონაზონი მათე (ვაშაყმაძე).

- მამაო, რითი გამოიხატება ზომიერების შენარჩუნება?

- მოძღვრის კურთხევის გარეშე ადამიანმა ისეთი ნაბიჯი არ უნდა გადადგას, რაც მისთვის საზიანო აღმოჩნდება. ზომაზე მეტი ღვაწლის ტვირთვაც არასასურველია. საქართველოში ბერმონაზვნური ცხოვრება საუკუნეების შემდეგ ახლა იდგამს ფეხს. ქართველი ბერი მოღვაწეობის დროს ყოველთვის იცავდა ზომიერებას. თანამედროვე ბერ-მონაზვნებმაც ამ გზით უნდა ვიაროთ.

- რა არის იმისთვის აუცილებელი, რომ ზომიერების ზღვარს არ გასცდეს მონაზონი?

- შეიძლება მონასტერში მცხოვრები მონაზონი ფიქრობს, რადგან ამ ხარისხს მიაღწია, უნდა განმარტოვდეს, ძალიან ბევრი ილოცოს, იმარხულოს და ამით სულიერ წარმატებას მიაღწევს. თუკი ამ გზით წავა, განსაკუთრებით - ახალგაზრდა ბერი, რომელიც შორსაა ბერული გამოცდილებისგან, შეიძლება ხიბლში ჩავარდეს. რადიკალიზმი არსად არაა მიზანშეწონილი, მით უფრო სულიერი მოღვაწეობისას. მოკრძალებით ვურჩევდი ყველას, რომ თავმდაბლობით აკეთოს თავისი საქმე, იმდენი აიღოს, რამდენსაც შეძლებს, იღვაწოს არა ვინმეს დასანახად, არამედ ღვთის წინაშე. თუ ადამიანი თავს არ დაიმდაბლებს, რაც არ უნდა დიდი ღვაწლი ჰქონდეს, ღვთის წინაშე ნამდვილად ვერ გამართლდება. დღეს აპოკალიფსურ დროში გვიწევს ცხოვრება და დიდი ღვაწლი, ცოტა არ იყოს, დაიკარგა. წმინდა მამათა მსგავსი ცხოვრება სანატრელია. წინათ იყვნენ დაყუდებული, განდეგილი ბერები, რომლებიც კვირაში ორჯერ ტრაპეზობდნენ, თუმცა მათ ჰქონდათ ის სულიერი დონე, რასაც თავმდაბლობა ჰქვია. ჩვენ, თანამედროვე ბერობას, რადგან შინაგანად არ ვდგავართ სათანადო სიმაღლეზე, ასეთი დიდი ღვაწლის აღება უკვე აღარ შეგვიძლია. ჩვენთვის საკმარისია, ვიყოთ საკუთარი თავის უარმყოფელნი და თავმდაბლობით ვიღვაწოთ. თან უნდა გვახსოვდეს, რომ ბოლო ჟამის ბერები ვართ და ჩვენთვის თავმდაბლობა უკვე საკმარისია ცხონებისთვის.

- მამაო, მონასტერში ალბათ ზომიერადაა საჭირო ლოცვა და სხვა დანარჩენი მორჩილებები.

- სულიერება არ ნიშნავს იმას, რომ ნაკლებად იფიქრო ხორციელზე, მაგრამ მთავარი სულიერებაა. ამის საშუალებას თავად მონასტრული გარემოც გვაძლევს. მონასტრული სიმყუდროვე, განსაკუთრებული ცხოვრების წესი - ტიპიკონი სულიერი ცხოვრების ხელსაყრელ პირობებს ქმნის. ლოცვა და შრომა განუყოფელია ჩვენი ცხოვრებისთვის.

- მამების და დედების მონასტრული ცხოვრების წესიც ხომ განსხვავებულია ერთმანეთისგან. ალბათ ამაშიც იგრძნობა ზომიერება...

- დედები ნაკლებად ძალმოსილები არიან დიდი შრომისთვის. ამიტომ დედათა მონასტრებში ძირითადად ხელსაქმეა მისაღები. მამათა მონასტრებში ლოცვასთან ერთად უფრო მეტად შრომა ევალებათ, თუმცა ისიც ზომიერად. ადამიანს ზედმეტი შრომა გარკვეულწილად უფალს ავიწყებს. ეს კი განსაკუთრებით მონასტრებში იგრძნობა. მართალია, ლოცვას უფრო მეტი დრო უნდა ეთმობოდეს, მაგრამ დღევანდელი მონასტრები ნაკლებად შემოსავლიანია, ამიტომ მეურნეობა მათთვის ძირითადი საარსებო წყაროა. შენი შრომით უნდა მოიპოვო ლუკმაპური. ბერ-მონაზვნობამ ხომ ნაკლებად უნდა შეაწუხოს საერონი.

- მონასტრულ ცხოვრებას უმეტესობა ზომაზე მეტი განსაცდელის, მწუხარების გამო ირჩევს.

- მონასტერში მისასვლელად სხვადასხვა გზა არსებობს. ალბათ უმჯობესია, როდესაც ამ გზას უფლის დიდი სიყვარულის გამო ადგები. თუმცა შეიძლება სხვადასხვა რამის გამო მოხვდეთ მონასტერში. მათგან ერთ-ერთი - განსაცდელია. როდესაც ადამიანი ხვდება, რომ უჭირს ერში ყოფნა და ჭეშმარიტად ცხოვრება, ირჩევს იმ გზას, რომელიც მისთვის მაცხოვნებელია, თუმცა კაცი შეიძლება ერშიც ცხონდეს და თავისი ღვაწლით ბერსაც და მონაზონსაც აღემატოს.

- ერში ხშირად ვხვდებით ისეთ ადამიანებს, რომელთა ცხოვრების წესი მონასტრული ცხოვრებისგან არც კი განსხვავდება. ეს ზომიერებას ხომ არ სცილდება?

- ასეთები სხვებს ჭეშმარიტი ქრისტიანული ცხოვრების პირად მაგალითს აძლევენ. მადლობა ღმერთს, რომ ჩვენს გვერდით მსგავსი ადამიანები ტრიალებენ. ასეთი ქრისტიანები უფრო მეტად გამოხატავენ ღვთის სიყვარულს. თუმცა ზოგიერთი ერში შეიძლება სხვის დასანახადაც კი მოღვაწეობდეს. მონასტერში ამგვარი რამ გამორიცხულია. სამწუხაროდ, ერში ისეთებიც არიან, რომლებიც ორმაგად თამაშობენ - ცდილობენ ეკლესიაში, მორწმუნეთა შორის გამოჩნდნენ თვალსაჩინო მორწმუნეებად, ეკლესიიდან გასულნი კი სულ სხვა ადამიანებად იქცევიან. პირად ცხოვრებაში არ ნერგავენ იმას, რასაც ეკლესიაში უქადაგებენ. არიან ისეთი მორწმუნეებიც, რომლებიც ჭეშმარიტად ღვთის სიყვარულით იბრძვიან და ქმნიან ოჯახებს. მართალია, ბერი არ ქმნის ოჯახს და ამით ერიც არ მრავლდება, მაგრამ სულიერი პოტენციალი ხომ ნამდვილად იზრდება! როდესაც ერთი ადამიანიც კი უარყოფს საკუთარ თავს და მონასტერში მიდის, ლოცვით ეხმარება თავის ერს, ქვეყანას. ეს იმაზე დიდი დახმარებაა, ვიდრე ოჯახმა შვას თუნდაც ათი შვილი. მიხარია, რომ გვყავს ისეთი დალოცვილი ოჯახები, რომლებიც ოჯახური ცხოვრების გზით უფალს ემსახურებიან. რამდენად დიდი სიხარულია, როცა ოჯახის წევრები ერთად ამბობენ დილა-საღამოს ლოცვებს. ასეთ ოჯახებში ჭეშმარიტად ქრისტიანული თაობა გაიზრდება. ცხადია, ერშიც შესაძლებელია ცხონება და უფლის სათნოდ ყოფნა.

- ბევრ მორწმუნეს სასულიერო ლიტერატურის მოჭარბებული კითხვის შემდეგ თავისებური აზროვნება უყალიბდება. ამ შემთხვევაში როგორ უნდა დაიცვან ზომიერება?

- მოძღვრის უკურთხებლად არ არის სასურველი მსგავსი ლიტერატურის წაკითხვა. წმინდა მამათა ცხოვრების მაგალითები ბევრს პირდაპირ გადმოაქვს. დღეს იმ დონის სულიერება არ გაგვაჩნია და მიზანშეწონილი არაა წმინდა მამათა ცხოვრების პირდაპირ გადმოტანა.

სულიერ ზრდასთან ერთად მორწმუნეს თან უნდა ახლდეს საკუთარი უღირსების განცდა.

- მონასტრის წევრებს ალბათ უფრო მოეთხოვებათ ზომიერების დაცვა სიხარულის, განსაცდელების დროს.

- მონასტერში ადამიანი უფრო მგრძნობიარეა. აქ სიხარულსაც განიცდიან და მწუხარებასაც. ორივე ხომ ღვთისგანაა ბოძებული ან დაშვებული. ამიტომ ადამიანმა, რაც მის გარშემო ხდება, ყოველივე ღვთის ნებად უნდა მიიღოს. როდესაც სულიერად გიჭირს, ახლობლების ცუდ მდგომარეობას განიცდი, ეს თავისთავად მტკივნეულია, მაგრამ ბერისთვის ამის გასამკლავებლად იარაღი არსებობს - ლოცვა, ლოცვა სულიერად და ხორციელად გაჭირვებული ადამიანებისთვის. მან ლოცვით უნდა გადალახოს მწუხარება. როდესაც ადამიანი მინდობილია უფალს და ფიქრობს, რომ მის გარეშე არაფერი ხდება, შედარებით იოლად გადააქვს ყველაფერი. განსაცდელების მოვლინებით უფალი უფრო მეტად აძლიერებს ადამიანს რწმენაში და მოთმინებას მატებს. ასევე შეიძლება ითქვას სიხარულზე. ჩემთვის, როგორც ბერისთვის, უდიდესი სიხარულია ბერული კანონის ასრულება და სენაკში ლოცვა. დანარჩენი სიხარული დროებითი და წარმავალია. თუმცა ერთგვარი ნუგეშისცემა, სიხარული მაინც საჭიროა. ვფიქრობ, მონასტერში ადამიანები ერთმანეთს უნდა ანიჭებდნენ სიხარულს. როდესაც შენს სულიერ ძმას ან დას დახმარება სჭირდება, გვერდით ამოუდგები და სულიერ ღვაწლს შეუმსუბუქებ, ეს უკვე შინაგან სიხარულს განიჭებს.

- როგორ მოვძებნოთ ისეთი ცხოვრების გზა, რასაც მამები ოქროს შუალედს ეძახიან?

- ადამიანი საერთოდ რადიკალიზმისკენ არის მიდრეკილი და ძალიან რთულია ოქროს შუალედით სიარული. ადამიანს სულიერი ორიენტაცია უნდა გააჩნდეს. როდესაც ღვთის წინაშე წარმდგარი ლოცულობს და ითხოვს არა რაღაც ნიჭებს, წინასწარმეტყველებას, არამედ თავმდაბლობით ცოდვათა მიტევებას, ლოცვით იღებს მადლს და სულიერ საკვებს. ამის შემდეგ უკვე აღარ გიჭირს იმის გარკვევა, სად არის დაცემა და სად - აღდგომა. ამას მადლისმიერი მოქმედება ეწოდება.

რა თქმა უნდა, აუცილებელია წმინდა მამების ცხოვრების ხშირი კითხვა, მათი აზრის, გამოცდილების გაზიარება და საკუთარი მოძღვრის შეხედულების გაგება. თუკი ადამიანი საკუთარ თავს ენდობა და თვითკმაყოფილებაში ვარდება, სულიერი ორიენტაცია ეკარგება. ასე რომ, მთავარია ადამიანი ღვთის მოყვარული და უფლის გზაზე მავალი იყოს. ღმერთი თავის მოიმედეებს არასდროს მიატოვებს და ყოველთვის სწორ გზაზე ატარებს.

ვისურვებდი, საქართველოში გამრავლდეს ბერ-მონაზვნობა, რაც ჭეშმარიტად მაცხოვნებელია არა მარტო იმ ადამიანებისთვის, ვინც ამ ღვაწლს ეზიდება, არამედ მთელი ქვეყნისთვის. ცნობილია, რომ ვარძიაში 700 ბერი მოღვაწეობდა, დავითგარეჯში - 3000-ზე მეტი, შიომღვიმეში - უფრო მეტი. ამიტომ იყო ჩვენი ქვეყანა მაშინ ძლიერი. დღეს ბევრი ფიქრობს, მონასტერში წასვლით ერში დემოგრაფიული პრობლემა წარმოიშობაო. ეს მცდარია, რადგან მონასტერში ყველა ვერ წავა. ეს ხომ გმირული ცხოვრებაა და ღვთისთვის თავგანწირვა. ბერ-მონაზვნობის სიმრავლე ქვეყნის ძლიერების გარანტიაა.

- მამაო, მონასტერში საკუთარი ნების გამოხატვაც ალბათ ზომიერების ფარგლებში უნდა ხდებოდეს...

- მონასტერში დაწესებულია ტიპიკონი, რომლის შესრულება ყველას მოეთხოვება. ადამიანი შინაგანად უნდა ხვდებოდეს, რა არის საკუთარი ნება და რა - ღვთისა. როგორც შენ გსურს, ისე კი არ უნდა იცხოვრო, არამედ როგორც ღმერთს უნდა. ბერობა საკუთარი თავის უარყოფაა. სახარებაში უფალი ამბობს: "უარყავ თავი თავისი, აღიღე ჯვარი შენი და შემომიდექ მე". თუკი ბერს მუდმივად ემახსოვრება, რომ იგი საკუთარი მე-ს უარყოფელია, აღარ გაუჭირდება ჭეშმარიტ გზაზე სიარული. საკუთარი და ღვთის ნების გარჩევისთვის სულიერი თვალის ახელაა საჭირო. შეუძლებელია ადამიანს მოძღვარი ჰყავდეს და სულიერი შვილი მას ჭკუას არ ეკითხებოდეს. ადრე მორჩილსა და მოძღვარს შორის ასეთი ურთიერთობა იყო: სულიერი შვილი რაიმე საქმის დაწყების წინ სთხოვდა კურთხევას. მაგალითად, ასე: მამაო, როგორ მაკურთხებთ, როგორ მოვიქცე? არის ამაზე ღვთის ნება? მოძღვარმა ხომ იცის, რა სულიერი შესაძლებლობა აქვს მას და ამის მიხედვით აძლევს კურთხევას. ადამიანი უკიდურესობაში ვარდება, თუ დაივიწყა სულიერი მოძღვარი და მიენდო საკუთარ აზრებს. წმინდა მამები გვასწავლიან: თუკი მონაზონი დაეცემა, ეს იმის ბრალია, რომ იგი მიენდო საკუთარ აზრებს. ვფიქრობ, მოღვაწისთვის ეს არის ძირითადი დამაბრკოლებელი ნაბიჯი.

ღმერთმა დაგლოცოთ და გაგაძლიეროთ.