როგორც ჩანს, აღსარების თემა სრულიად არ სჭირდებათ ადამიანებს, რომლებიც ეკლესიაში დაიბადნენ და გაიზარდნენ. მაგრამ, ამასთან ერთად, რაოდენ უნაყოფოა ზოგჯერ ადამიანთა აღსარება (სხვებზე საუბრისას საკუთარ თავსაც ვგულისხმობ); კვლავ და კვლავ დავფიქრდები ხოლმე: რა არის აღსარება? რისთვის ვამბობთ აღსარებას, რას გვავალდებულებს ეს, სადამდე მიგვიყვანს?

როდესაც გავიაზრებ აღსარებებს, რომლებიც თავად მითქვამს ანდა მომისმენია, მეჩვენება, რომ ძალზე ხშირად აღსარება თითქოს მომენტია, როდესაც გვსურს, გავთავისუფლდეთ ტვირთისგან, ზოგჯერ ძველი ცოდვების ძალზე მტანჯველი სიმძიმისგან იმისათვის, რომ ცხოვრება გაგვიადვილდეს. ერთ ყმაწვილს დამ ჰკითხა, რატომ ამბობ აღსარებასო. მიუგო: იმისთვის, რომ ძველი ცოდვების მოცილებით გავუთავისუფლო ადგილი ახლებს... ვფიქრობ, ეს მხოლოდ ამ ბიჭს კი არა, ბევრ ზრდასრულსაც შეეხება. აღსარებაზე მოდიან იმისთვის, რომ სული გაითავისუფლონ და წარსულის სიმძიმე მოიცილონ; მაგრამ მოდიან თუ არა ადამიანები მართლაც იმისთვის, რომ სერიოზულად შეურიგდნენ ღმერთს, საკუთარ სინდისს, მოყვასს, საბოლოოდ დაასრულონ წარსული იმისთვის, რომ ახალი ცხოვრება დაიწყონ?

ეს პირველი კითხვა თითოეულმა ჩვენგანმა უნდა გაიაზროს. ნუთუ ჩვენ აღსარებაზე მართლაც იმისთვის მოვდივართ, რათა გარკვეული სიმძიმე მოვიცილოთ, რომ უფრო ადვილად გავაგრძელოთ ცხოვრება; არამედ იმისთვის, რომ ცოდვიან წარსულს დავემშვიდობოთ. როდესაც "ცოდვიან წარსულზე" ვსაუბრობ, რასაკვირველია, არ ვლაპარაკობ იმ ყოველივეზე, რაც ჩვენში არასრულყოფილია, რამეთუ ეს მთელი ცხოვრების საღვაწია. არამედ იმ წარსულზე, რაც ჩვენთვის გასაგები, მისაწვდომი გახდა, რომელიც მთელი თავისი უსახურებითა და საძაგლობით დავინახეთ და მოცილებაც გვსურს...

ამ მიმართებაში არსებობს შესანიშნავი და ჩვენი ძალზე მკაცრად განმსჯელი ადგილი წმინდა ბარსანოფი დიდის წერილებში, რომელიც ბრძანებს, რომ თუ მართლაც დავინახეთ ამა თუ იმ ცოდვის უსახურობა, რომლის ტყვეობაშიც ვიმყოფებოდით, თუ მართლაც სულის სიღრმემდე შეგვძრა იმ სიმახინჯემ, რაც ამ ცოდვამ ჩვენს სულში ჩაღვარა, მაშინ მივალთ იმ მდგომარეობამდე, როდესაც მას მართლაც გამოვიტირებთ არა თვალის ცრემლებით, არამედ გულის ტირილით, რომელიც მთელ ჩვენს ბუნებას შეძრავს; ჩვენთვის ცხადი გახდება, რომ ამას ვეღარასოდეს დავუბრუნდებით. ის ამბობს, რომ მხოლოდ მაშინ ძალგვიძს ჩავთვალოთ ცოდვები მიტევებულად. წმინდა ბარსანოფი მეტსაც ამბობს: თუ ეს გამოცდილება გავიარეთ, თუ ჩვენი ცოდვის ხილვამ მთელი თავისი უსახურებით იმდენად თავზარი დაგვცა, იმდენად შეგვაძულა, რომ ვგრძნობთ: ამიერიდან მასთან დაბრუნება აღარ შეიძლება, არანაირად აღარ შეიძლება, - უკვე შეგვიძლია ჩავთვალოთ, რომ ღმერთმა მოგვიტევა და, როგორც ის ამბობს, უკვე მღვდელთან აღსარებაზე მისვლაც კი აღარ არის საჭირო, რამეთუ რაც უფალმა უკვე შეგვინდო, განგვწმინდა და განგვკურნა, შემდგომ შენდობას, განწმენდასა და განკურნებას აღარ საჭიროებს. მაგრამ აქ ისმის მეორე კითხვა: რომელმა ჩვენგანმა შეიგრძნო და განიცადა ესა თუ ის თავისი ცოდვა იმდენად, ვინ დაინახა ეს ცოდვა, როგორც საკუთარი სულისა თუ სხვა ადამიანის მკვლელობა, როგორც ჩვენი ცივი, ზოგჯერ ძალიან შეგნებული მონაწილეობა ქრისტეს მკვლელობაში? ეს კითხვა კვლავ და კვლავ უნდა დავაყენოთ საკუთარი თავის წინაშე, რადგან აღსარებაზე მივდივართ ყოველთვის, ყოველ ჯერზე და ერთსა და იმავე ცოდვებს ვამბობთ. ნუთუ მათ ვერ ვგრძნობთ? ნუთუ ასე ცოტას ნიშნავს ისინი ჩვენთვის? რომ გვესმოდეს, რას ნიშნავს ეს ცოდვა, ნუთუ ასე მშვიდად დავუბრუნდებოდით მას?

პავლე მოციქულთან არის ადგილი, სადაც ის ბრძანებს, რომ საქმე ეხება არა ცოდვის სიდიდეს, არამედ იმას, რომ ჩვენ ვირჩევთ ცოდვას. ვფიქრობ, შეიძლება, ეს ასეც წარმოვიდგინოთ: მდინარე ქრისტეს სამეუფოსა და სატანის სამეუფოს შორის მიედინება. ზოგ ადგილას ის ვიწროა, თითქმის ფეხითაც გადალახავ; ზოგ ადგილას - ღრმავდება, წყალსავსე და ფართო ხდება. მაგრამ საკითხი იმას როდი ეხება, სად გადავკვეთეთ ეს მდინარე, არამედ იმას, რომ ჩვენ მივატოვეთ ქრისტე ღმერთის სამეუფო იმისთვის, რომ სატანის სამეუფოში გადავსულიყავით. ეს ისე მარტივია - და ისე შემზარავი! ცოდვა - ეს არის არჩევანი ღმერთსა და მის მოწინააღმდეგეს შორის, სიცოცხლესა და სიკვდილს, ნათელსა და წყვდიადს შორის. შესაძლოა, ეს იყო არა ბოროტი არჩევანი იმ აზრით, რომ ჩვენ არ ვამბობთ: "დიახ, მე ღმერთზე, ქრისტეზე უარს ვამბობ და მისი მოწინააღმდეგის ბანაკში გადავდივარ!" მაგრამ ეს არის არჩევანი იმ აზრით, რომ მე ვამბობ: "არა უშავს! ეს არც ისე მნიშვნელოვანია! ცოტა თავს წავიხალისებ; თუნდაც მცირე ხნით გადავალ სამეუფოში, სადაც სინდისი არ მქენჯნის, რადგან ეს წყვდიადის სამეუფოა და იქ ისეთი შავი როდი გამოვჩნდები, როგორადაც საკუთარ თავს ნათლის სამეუფოში ვხედავ".

აი, რა არის ცოდვა; ყოველთვის, როდესაც ცოდვაში ვცვივდებით, საკუთარ თავს სწორედ ასეთ მდგომარეობაში ვაყენებთ. ზოგჯერ სიავით, ღვთის მოწინააღმდეგეობით; ზოგჯერ თანდათან, მსუბუქად: "დაბრუნებას ყოველთვის შევძლებ!" დიახ, დაბრუნება შესაძლებელია, მაგრამ არც ისე ადვილად. ჩვენ შეგვიძლია, უკან გადმოვლახოთ ეს მდინარე, გადმოვცუროთ, ზოგჯერ გადავაბიჯოთ კიდეც, მაგრამ როგორნი ვბრუნდებით? არა ისეთნი, როგორნიც ვიყავით მანამდე, სანამ ღმერთზე უარს ვიტყოდით და მისი მოწინააღმდეგის, ღვთისმკვლელის სამეუფოში გადავიდოდით; ვბრუნდებით უკვე დაღდასმულნი, დასვრილნი, დაჭრილნი, ზოგჯერ ძალზე ღრმად. აღსარებაც, რომელზეც ახლა ვსაუბრობთ, მდგომარეობს იმაში, რომ სიცოცხლეს დავუბრუნდეთ: არა უბრალოდ განვიწმინდოთ, თითქოსდა აბანოში ვიყავით და ვიგრძნოთ, რომ წარსული აღარ არსებობს; არა, ახლა შერიგებაზე ვსაუბრობთ. მაგრამ არა შერიგებაზე საკუთარ სინდისთან: "ახლა ის აღარ ვარ, ეს მეტად აღარ მსურს და ამის გაკეთებას აღარ ვაპირებ!" - შერიგებაზე ღმერთთან, რომელსაც ვუღალატეთ და განვუდექით იმისთვის, რომ სხვა პატრონი, ცხოვრების სხვა წინამძღვარი აგვერჩია.

ჩვენ ვიცით, რას ნიშნავს შერიგება ჩვენს ჩვეულებრივ ცხოვრებაში, როდესაც ვინმესთან ჩხუბი მოგვივიდა, ანდა (მაშინაც კი, თუ მან ამის შესახებ არაფერი იცის) ადამიანს ცილი დავწამეთ, ვიცრუეთ, ჭორები გავუვრცელეთ. ამის შესახებ იცის თუ არა, მასთან უნდა მივიდეთ და ვაღიაროთ: - შენ მეგობრად მიმიჩნევ, მუდამ ერთგული მეგობარივით მეპყრობოდი; შენ მართლაც მუდამ ჩემი ერთგული მეგობარი იყავი, მე კი - არა! მე მოღალატე ვარ! გიღალატე, როგორც იუდამ გასცა ქრისტე; განგიდექი, როგორც პეტრემ უარყო ქრისტე საშიშროების დანახვაზე, ეს ყოველგვარი უშიშრად გავაკეთე. მე არაფერი მემუქრებოდა, მხოლოდ რაღაც საცდური მიზიდავდა, რაღაც შენს მეგობრობაზე მეტი მსურდა, ჩემს საკუთარ სულიერ და ხორციელ მთლიანობაზე უფრო მეტი!

ასე უნდა მივიდეთ აღსარებაზეც. მცირედში შევცოდეთ, თუ დიდში (ცოდვის სიდიდე კი რაიმე ობიექტური საზომით როდი იზომება, არამედ იმ სიყვარულით, რომელიც ან გვაქვს, ან არა) ადამიანის წინააღმდეგ, რომელიც გვიყვარს, - მის წინააღმდეგ ყველაზე მცირე შეცოდებაც კი, ქარაფშუტა სიტყვა, ყველა უმნიშვნელო სიტყვა თუ საქციელი კატასტროფად გვეჩვენება, ღრმა ჭრილობას გვაყენებს. როცა ადამიანი ნაკლებად გვიყვარს, ვფიქრობთ: "მერე რა მოხდა? არაფერია! დაივიწყებს! განა ეს მნიშვნელოვანია? განა ჩვენი ურთიერთობა იმდენად სუფთა, ჰარმონიული, ნათელი არაა, რომ ამან დაჩრდილოს ანდა ეს ურთიერთობა დაანგრიოს?" მაშინ მშვიდად ვეკიდებით შერიგებას: ღირს კი შერიგება? საჭიროა მხოლოდ სიმშვიდე... სწორედ აქ დგას საკითხი ჩვენ შესახებ ჩვენს აღსარებაში: მივდივართ თუ არა აღსარებაზე ნამდვილი, ჭეშმარიტი შერიგებისთვის, თუ იმისთვის, რომ უბრალოდ, დავმშვიდდეთ, მყუდროდ და უმტკივნეულოდ ვიცხოვროთ?

აღსარებაში კიდევ ერთი პრობლემაა - როდესაც ღმერთთან მივდივართ, ვლოცულობთ მის წინაშე, ჩვენს ცოდვებს ვაღიარებთ მასთან დიდი ან მცირე სითბოთი თუ ცივად, მისგან არც ყვედრების სიტყვა გვესმის და არც შერიგებისა. ის თითქოს დუმს. საჭიროა ძალზე დიდი მგრძნობელობა სულისა, რომ მივხვდეთ - შევურიგდით თუ არა ღმერთს. ამაშია დიდი განსხვავება აღსარებასა და იმ ადამიანთან შერიგებას შორის, ვისაც ვაწყენინეთ, შეურაცხყოფა მივაყენეთ, გვერდი ავუარეთ. როდესაც ასეთ ადამიანთან მივდივართ, შეიძლება, მან მოგვისმინოს და გვითხრას: - მე აღარ მჯერა შენი მეგობრობის, აღარ გენდობი, ანდა: - არა, არ შემიძლია, შეგინდო; ძალზე ღრმად დამჭერი, სასტიკად შეურაცხმყავი; ნუ იფიქრებ, რომ მხოლოდ სიტყვებით შეძლებ ჩემი მდგომარეობის შეცვლასა და ჩემი სულის განკურნებას! ხანგრძლივად და, შესაძლოა, დიდი ღვაწლით დამიმტკიცო შენი სიტყვების სიწრფელე; იმისი, რომ მოხვედი ჩემთან და მეუბნები, თითქოს გრცხვენია და გებრალება. ჩვენი მეგობრობა შეირყა.

ამაზე დაფიქრება გვმართებს. ძალზე ადვილად მოველით, თუ უფალს ჩვენი ცოდვები მოვუთხრეთ, "შევინანეთ", შევწუხდით, ღმერთი შეგვინდობს. რასაკვირველია, შეგვინდობს! განა ის ღმერთი არ არის? განა იმისთვის არ ცოცხლობდა, განგვსწავლიდა და ევნო ჯვარზე?..


მაგრამ მაშინ ადამიანებმა არ იცოდნენ, რას აკეთებდნენ, ჩვენ კი განა არ ვიცით? განა არ ვიცით ის, რაც სახარებაშია გადმოცემული? განა არ ვუწყით, რომ ქრისტე მოკვდა არა მხოლოდ ჩვენთვის, არამედ ჩვენ გამო; რომ არა ჩვენი ცოდვა, ჩემი ღალატისა და გამცემლობის დიდი თუ მცირე ცოდვა, მას სიკვდილი არ დასჭირდებოდა?! თუნდაც დედამიწაზე მხოლოდ ერთი ცოდვილი ყოფილიყო, ქრისტე მისთვის, იმ ერთადერთისთვის მოკვდებოდა. მაშასადამე, ყოველ ჯერზე, როცა საკუთარ სულს ვკლავ, ვბილწავ, გამცემი ვხდები, როცა გავცემ არა მხოლოდ ღმერთს, მოყვასს, არამედ საკუთარ თავსაც - ყოველ ჯერზე პასუხისმგებელი ვხდები ქრისტეს, ძე ღვთისას მკვლელობისთვის, რომელიც კაცთა მოდგმის ძე გახდა.

ამან ჩვენც უნდა მოგვცეს შესაძლებლობა, დაგვავალდებულოს კიდეც, გავზომოთ თითოეული ჩვენი ცოდვის მნიშვნელობა, რამეთუ გარკვეული აზრით, ბოლოს და ბოლოს, მცირე და დიდი ცოდვები არ არსებობს. რასაკვირველია, არის ცოდვები, რომლებსაც უცებ ძალუძთ ჩვენი სულის დაღუპვა; არსებობს არც მთლად ესოდენ მომაკვდინებელი ცოდვებიც; მაგრამ გარკვეული დამოკიდებულებით ყველა მათგანით ხდება ჩვენი თანამონაწილეობა ქრისტეს ჯვარცმაში. გვეჩვენება, რომ მათგან გათავისუფლება ადვილი იქნებოდა! დიდ ცოდვაში (თუ ის ჩვენს სულს მართლაც ჭეშმარიტ დარტყმას მიაყენებდა!) ღრმა და ტრაგიკული სინანული შეგვიძლია. მცირე ცოდვებში კი გვეჩვენება, რომ მხოლოდ საკმარისია, ვთქვათ: "უფალო, შემინდე!" - და შენდობილნი ვართ. ერთ რუს მოსაგრესთან ორი ქალი მივიდა. ერთმა დიდად შესცოდა და ნანობდა, ტიროდა და მის გამო ღრმა ჭრილობას ატარებდა. მეორე კი ამბობდა: "მე რა უნდა ვთქვა? ისეთივე ცოდვილი ვარ, როგორც ყველა; მცირე ცოდვები ჩამიდენია - განა ისინი ესოდენ მნიშვნელოვანია?

სალოსმა მათ უთხრა:

- წადით მინდორში. შენ (რომელმაც მძიმე ცოდვა ჩაიდინა) ყველაზე მძიმე ქვა იპოვე, რომლის აწევასაც შეძლებ და აქ მომიტანე. შენ კი (მიუბრუნდა მეორეს) წინსაფარი კენჭებით აივსე გზაზე.

ქალებმა მითითება შეასრულეს და დაბრუნდნენ. მაშინ მოსაგრემ პირველს უთხრა:

- ახლა ეს შენი ქვა წაიღე და იმავე ადგილას ზუსტად ისე დადე, როგორც მანამდე იდო, სანამ მიწიდან ამოთხრიდი. შემდეგ მეორეს მიუბრუნდა:

- წადი და გზაზე შეგროვილი ქვები ზუსტად იმ ადგილებში დააბრუნე, სადაც ელაგა.

ორივე წავიდა. ერთი სწრაფად დაბრუნდა, რადგან ადვილად იპოვა დიდი ქვის კვალი, რომელიც მიწიდან ამოთხარა და მოიტანა; ადვილად დააბრუნა მის მიერვე დატოვებულ კვალზე. მეორე კი კვლავ სავსე წინსაფრით დაბრუნდა:

- ვერ ვპოულობ, საიდან ავიღე ისინი!

მაშინ სალოსმა მათ უთხრა:

- ასევეა ცოდვის შემთხვევაშიც; თუ დიდ ცოდვას ჭეშმარიტად შეინანებ, თითქოს ეს დიდი ქვა უკან დაგებრუნებინოს; მაგრამ ურიცხვი მცირე ქვისგან გათავისუფლება ძნელია, რადგან ვერ პოულობ ადგილებს, საიდანაც ისინი აიღე.