ნეტარი ავგუსტინე ასე გამოხატავს დედის დაკარგვით გამოწვეულ ტკივილს:
"ავადმყოფობის მეცხრე დღეს, სიცოცხლის ორმოცდამეთექვსმეტე წელს და ჩემი ამქვეყნიური არსებობის ოცდამეცამეტე წელს განეშორა სხეულს დედაჩემის კეთილმორწმუნე და ღვთისმოსავი სული.

თვალები დავხუჭე და უსაზღვრო მწუხარებამ შეიპყრო ჩემი გული, რათა ცრემლების ნაკადულად გადმოღვრილიყო. სულის მძაფრი ძალისხმევით ვაიძულე თვალები, სადინარი არ მიეცათ ამ ნაკადისთვის და სრულიად მშრალნი დარჩენილიყვნენ... რაღაც ბალღური ითხოვდა ჩემში ცრემლითა და ქვითინით ჩამეხშო სიმწარე, მაგრამ ისიც დავთრგუნე და ჩავიკალ გულში. მიმაჩნდა, რომ ამნაირ აღსასრულს არ შეჰფეროდა ცრემლის ღვრა და მოთქმა-გოდება. ასე ხომ იმათ მწარე ხვედრს დასტირიან, ვისაც ჰგონია, რომ სიკვდილით ყველაფერი მთავრდება. დედაჩემისთვის კი სიკვდილი სულაც არ იყო მწარე ხვედრი; მეტიც, ის საერთოდ არ არსებობდა მისთვის, რასაც ნათლად მოწმობდა მისი ზნეობა და "უპირფერო რწმენა".

მაშ, რა იყო ის, რაც ასე მწვავედ მტკიოდა შიგნით? ახალი ჭრილობა, რომელიც ამ ჩვეული, ესოდენ ტკბილი და საამური, ერთობლივი ცხოვრების უეცარმა შეწყვეტამ მომაყენა? შვებას მგვრიდა იმის შეგნება, რომ ამ უკანასკნელი სნეულების ჟამს, როცა თავს ვადექი, ალერსით მიხდიდა მადლობას, კეთილ შვილს მეძახდა და ენით უთქმელი სიყვარულით იხსენებდა, რომ არასოდეს სმენია ჩემგან როყიოდ წამოსროლილი ან უხამსი სიტყვა.

მაგრამ... სად ჩემი მოკრძალებული სამსახური მისდამი და სად მისი ამაგი ჩემზე? დიდი ნუგეშისმცემელი დავკარგე.

...ჭეშმარიტების წამლით მსურდა შემემსუბუქებინა ტანჯვა. ვუკიჟინებდი და სისუსტეს ვაყვედრიდი ჩემს თავს, ვცდილობდი, როგორმე დამეოკებინა მწუხარების ნიაღვარი... საშინლად მთრგუნავდა იმის შეგნება, რომ ამ ზომამდე შემძრა კაცთათვის გარდუვალმა სიკვდილმა, რომელსაც ვერავინ გაექცევა, ვერავინ დააღწევს თავს, - ტკივილს ტკივილი ემატებოდა და ორმაგად მიმძაფრდებოდა ურვა.

...ამ სულიერი სალმობის ჟამს შეძლებისდაგვარად ვევედრებოდი ღმერთს, რომ ამ ტკივილისგან ვეხსენი. არ შეისმინა ჩემი ვედრება, ალბათ იმისთვის, რომ ჩემს გონებაში სამუდამოდ აღებეჭდა, თუ რა მტკიცეა ჩვეულების ბორკილები თვით იმ სულისთვისაც კი, რომელიც უკვე უტყუარი სიტყვით საზრდოობს.

უფალო! გამახსენდა შენი მხევალი, მისი ღვთისმოსაობა, დედობრივი ალერსი და გულმოწყალება; გამახსენდა, ვინც ასე უეცრად გამომეცალა ხელიდან და კვლავ მომინდა ტირილით მეჯერა გული შენს წინაშე. მინდოდა მეტირა მასზე და მისთვის, ჩემზე და ჩემთვის. და მე გზა მივეცი ცრემლებს, აქამდე რომ ვიკავებდი: დაე, თავისუფლად ედინათ. თითქოს რბილ სარეცელზე მოისვენაო, ისე დამშვიდდა ამ ცრემლის ღვრით ჩემი გული, რადგანაც შენ გესმოდა ჩემი ტირილი, რომელსაც ვერავინ გაიგებდა, ვისაც შეეძლო მცდარად განემარტა მისი მიზეზი..."

პოეტი გიორგი ლეონიძე განსაკუთრებული სინაზით იხსენებდა დედას. მას მიუძღვნა პოემა "ფორთოხალა" და ოქროს წიგნი "ნატვრის ხე". სანდრო შანშიაშვილს სწერს: "ძმაო სანდრო! გუშინ საღამოს, 8 საათზე დედაჩემი გარდაიცვალა. ჩემი ახალგაზრდობა, უზრუნველობა, ჩემი ცხოვრების პირველი ნაწილი დამთავრდა. დიდი წამებით, ორი თვის უწყალო ტანჯვით გარდაიცვალა საწყალი... ქვრივობით, სიღარიბით დაჩაგრული მშობელი დედა..."

როგორც გ. ლეონიძე წერს, დედამ შთააგონა მას იის სისპეტაკე და მშობელი მიწის სიყვარული.

"ვხედავ: პატარა ბაღჩაში
ფუსფუსებს ჩემი მშობელი,
გადაკვალთული კალთებით,
დღე-ღამე მოსაქმობელი,
წინსაფარში რომ უწყვია
ბოსტნეული და კვერცხები...
მამაპაპური კერისა
ყოველდღე მომნაკვერცხლები...
თან რომ ჭიკჭიკით დასდევენ
შოშიები და მერცხლები..."
("პოეტის დედა")

სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი, უწმინდესი და უნეტარესი ილია II დედის (ნატალია კობაიძის) შესახებ: "ჩემი მშობლები ძალიან მორწმუნე ადამიანები იყვნენ. მახსოვს, იმ რთულ პერიოდში, როცა ტაძრები იხურებოდა და ეკლესია იდევნებოდა, ისინი სასულიერო პირებს მფარველობდნენ, უვლიდნენ.

დედა ძალიან სათნო, თბილი ადამიანი იყო, უსიტყვო... დედაც და მამაც ცოტას ლაპარაკობდნენ, ბევრს ფიქრობდნენ და ბევრს შრომობდნენ.

დედას ძალიან უყვარდა ვაჟა-ფშაველა, უფრო ეროვნული იყო, ეროვნულ გრძნობებს გვიღვივებდა. შინ იყო სულ ქართული ატმოსფერო და ქართული წიგნები, ვლაპარაკობდით მხოლოდ ქართულად.

მამაჩემს სურდა, რომ სასულიერო პირი გამოვსულიყავი. დედაჩემსაც უნდოდა, მაგრამ ბერობა - არა. უნდოდა, რომ ცოლშვილიანი მოძღვარი ვყოფილიყავი..."

მწერლის, კინორეჟისორის გოდერძი ჩოხელის "მთელ შემოქმედებას დედის სუნთქვა სდევს თან" (მ. წიკლაური): "დედაჩემი ბუნებით პოეტი იყო, ლექსებს კი არ წერდა, მაგრამ რაღაცნაირი იყო... ალბათ იტანჯებოდა, იმიტომ რომ სულ ბალახს და ყვავილს ელაპარაკებოდა და რომ ელაპარაკებოდა, ფეხის დადგმაც ხომ უჭირდა მერე?" ("ძაღლისა და დედობისა").

"ვისაც დედა ცოცხალი აღარა ჰყავს, ალბათ დამემოწმება, რომ რაც დრო გადის, მით უფრო გენატრება დედა და სიყვარულიც უფრო გიცხოველდება მის მიმართ. სანამ დედა ცოცხალია, მანამდე გულადად ხარ, სიკვდილისა არ გეშინია, სიცოცხლით ლაღობ, ვერა გრძნობ სიკვდილის მზერას, რადგან დედაა ჩამდგარი შენსა და სიკვდილს შორის, თავისი სუსტი ბეჭებით სიკვდილს წინ ეღობება და მისი მწველი მზერისგან გიფარავს, თვითონ იწვის სიკვდილის ალმოდებულ მზერაში. წავა დედა და ჩამოიხსნება ფარდა შენსა და სიკვდილს შორის, რომელიც მგელივით წამოგვარდება, მოსვენებას დაგიკარგავს, სილაღეს ჩაგიკლავს და თან გეშინია, თან იმას ცდილობ, ახლა შენ აეფარო ბეჭებით შენს შვილებს, რომ დაიფარო ამ ამაზრზენი მზერისგან. რაც ხანი მიდის, ძალ-ღონეს გაცლის ეს დამთრგუნველი მზერა და წამითაც არა გცილდება, სულ თან დაგდევს და გულ-ღვიძლს გიწვავს ქვეშეცნეულად. შენ კი მაგრობ, მაგრამ თავისი მიაქვთ გარდასულ დღეებს, თანდათან მუხლებში ძალა გელევა, ახალგაზრდობის ოცნებები უფერულდება და გრძნობ, როგორ თანდათან იზრდება შენს არსებაში შიში, სიკვდილის მზერით თუ რაღაც გარდუვალობის შეგრძნებით გაჯერებული შიში, რომელსაც არავის არ უმხელ და ვერც გაუმხელ, რადგან ერთადერთი ადამიანი, დედა, რომელსაც შეიძლება გაუმხილო ეს შიში, წასულია ამ ქვეყნიდან, შენ კი მარტო ხარ და ხან დედის გაკეთებულ საჭმელს ნატრულობ, როცა გშია, ხან დედის მოქსოვილ ხელთათმანებს ან წინდებს, როცა გცივა და შენს თავსაც კი არ უმხელ, ისე იძინებ იმ სურვილით, რომ იქნებ სიზმარში ნახო დედა, იქნებ სიზმარში მაინც განმეორდეს ის საოცარი იმედიანი მოფერება, ადამიანის სულიდან სიმარტოვესაც რომ აფრთხობს და არარაობის განცდასაც, სამაგიეროდ კი ხალისითა და იმედით გავსებს".

"...ყველა დედა ამქვეყნიური ანგელოზია და ვისაც ცოცხალი გყავთ, ღმერთმა ყველას დიდხანს გიცოცხლოთ; ვისაც არა, ღვთის საუფლოში გაგინათლოთ. ამის სათხოვნელად ნამდვილად მივალ იმ ადგილზე, სადაც ღმერთი სურვილებს მისრულებდა ბავშვობაში.

ალბათ დედაჩემის სულიც შემეწევა და არ ჩამითვლის სიტყვის გატეხად".
("ანგელოზთღამეობა")

"თუ მკვდარი მნახოთ, ყორნებო,
ერთსა გთხოვთ, თქვენი ჭირიმეთ:
როგორც არ უნდა გშიოდეთ,
როგორც არ უნდა გიჭირდეთ,
თვალები არ ამომთხაროთ, -
ეს ვაჟკაცობა იტვირთეთ.
რა ვიცი, იქნებ თვალები
სამარეშიაც დამჭირდეს,
უთვალოდ მნახოს დედამა,
ცხარე ცრემლებით ატირდეს".
("ერთ რამესა გთხოვთ, ყორნებო")

პოეტი ნინო ზედელაშვილი

"სევდაჩამდგარი ჩუმი ღიმილით
მაცილებს ჩემი ჭაღარა დედა.
სასოწარკვეთა უხმოდ ნაჩქმალი
ამოელვებას როგორღაც ბედავს.
მე წავალ, დედა დარჩება მარტო
და მიენდობა სევდის მარწუხებს.
მერე კი მომწერს, რომ მას არ უჭირს,
რომ არაფერი აღარ აწუხებს.
ღმუის ეზოში მქროლავი ქარი,
ჯიქურ ეხლება მორყეულ რაფებს.
მბჟუტავ ღუმელთან მიმჯდარა დედა
და ხსნის ჯიუტად აბურდულ ძაფებს.
მოვენატრები, ჩაიღიმილებს,
დაისადგურებს სულში მშვიდობა,
ლამაზ თვალებში გაკრთება წყენა.
წყენა, რომ მკაცრად დამემშვიდობა.
თურმე რა დიდი ყოფილხარ, დედა,
თურმე რამხელა სიკეთე გქონდა!
შენი თვალებით ვუცქერ სამყაროს,
იმ სიყვარულით, შენ რომ დაგქონდა.
მოჭედილია ცა ვარსკვლავებით,
ვცდილობ, როგორმე გიპოვო, დედა!
მგონი, რაღაცა დაგრჩა უთქმელი,
ვერც მე მოვასწარ, რაც უნდა მეთქვა".
("მე და დედა")

პოეტი ბესიკ ხარანაული:

"დედი, რაა, ამ ბოლო დროს
სულ საფლავზე გხედავენ,
ბებოჩემი, პაპაჩემი
შენს თავს შემომედავენ.
და თუ მართლა წაგიყვანეს,
თუ გაუწყრათ გამჩენი,
კიბეს ხომ მეც ჩამომაწვდი,
როგორც ხეზე დარჩენილს.
ჩამოვყვები კიბეს, დედი,
სისხლიანი ფეხებით,
დედი, როგორ გავიხარებთ,
როგორ გადავეხვევით".

"და ნუ დამეძებ, ნუღარ მანჯღრევ, მე ავადა ვარ,
ერთი დღე, ერთი წელიწადი, ერთი სიცოცხლე
ცოტა არიან იმისათვის, რომ სხვაგან ვიყო.
მე შენთანა ვარ, შენთან ვიყავ,შენთან ვიქნები...
ნუ დამირეკავ, დედი, დედი, ნუ დამირეკავ".

P.S. ამ წერილს ვუძღვნი საგარეჯო-ნინოწმინდის ეპისკოპოსის, მეუფე ლუკას (ლომიძე) დედის, ქალბატონი ელენეს ნათელ ხსოვნას, რომელიც 3 წლის წინ, მარიამობას გარდაიცვალა.

ღმერთმა დაუმკვიდროს სასუფეველი.