ქველმოქმედი და მოწყალე გაბრიელი, როგორც თანამედროვენი აღნიშნავენ, საკმაოდ უბრალოდ უმასპინძლდებოდა "ზემდგომ" სტუმრებს. სამაგიეროდ, ხელგაშლილი იყო ქველმოქმედებაში, საზოგადოების სასიკეთო საქმეებში, გაჭირვებულთა დახმარებაში.

იოსებ წერეთელი მოწმობს, რომ გაბრიელს უარი უთქვამს ნააღდგომევს საზოგადოებისა და კრებულისათვის სადილის გამართვაზე, სამაგიეროდ, ყოველ წელიწადს 300 მანეთს გზავნიდა სატუსაღოში პატიმართათვის სააღდგომო სადილის მოსამზადებლად.

გაბრიელ ეპისკოპოსის გული ღია იყო ყველა გაჭირვებულისათვის და საჭირო საზოგადოებრივი საქმისთვის. ობოლი და ქვრივი, ღარიბი და სნეული, გასათხოვარი და თვალცრემლიანი დედა, დამწვარი და ბრმა, ბერი და მღვდელი ყველა თანაგრძნობას პოულობდა მღვდელმთავრის გულში. აგერ, ხიდი ჩანგრეულა და გაკეთება უნდა, იქ ეკლესიას სამკაული, ან გუმბათზე ჯვარი აკლია, იქ სკოლას კონცერტი გაუმართავს საქველმოქმედო მიზნით, ყველა ამ მოვლენის ერთგული ნუგეში გახლდათ გაბრიელ ეპისკოპოსი. ის ხან ეკლესიას აშენებდა, ხან სკოლას, ხან მასწავლებლებს მუდმივ ჯამაგირს უნიშნავდა, ხან ომში დაჭრილებისთვის ფულს სწირავდა, ხიდების გაკეთებაში მონაწილეობდა.

მოსწავლეების მთელი დასი იზრდებოდა მის სახლში. მათ ცალკე ოთახები ჰქონდათ. წმინდა მღვდელმთავრის შემწეობითა და დახმარებით მრავალმა ღარიბმა მოსწავლემ მიიღო განათლება როგორც საქართველოში, ისე საზღვარგარეთ.

დეკანოზი ი. ჭეიშვილი ჟურნალ "მწყემსში" წერდა: "იგი მრავალ მოსწავლე ყმაწვილს ხელს უწვდიდა, მრავალს თავის სახლშივე ინახავდა. აბარებდა მათ სასწავლებელში და სწავლის ქირასაც მათ მაგიერ იხდიდა. ისე სიყვარულით და უბრალოდ ექცეოდა ამ ყმაწვილებს, რომ მათთან ბაასობდა და ხალისობდა იმ მიზნით, რომ მათში გაეღვიძებინა ყოველივე კეთილშობილური აზრი, დაენერგა მათ ნორჩ გულში სიყვარული სიმდაბლისადმი".

ერთხელ, როცა ეპისკოპოსი თავის ეპარქიაში მოგზაურობდა, გზაზე ავაზაკი დაესხა თავს და გაძარცვა მოუნდომა. წმინდა გაბრიელმა ჯვარი გადასახა ჭაბუკს და უთხრა: - შვილო, მე საწყალი ბერი ვარ, გაბრიელ ეპისკოპოსი, ფული სადა მაქვსო. ეს სახელი თურმე ავაზაკსაც ჰქონდაგაგონილი და შეკრთა. ეპისკოპოსმა განაგრძო: - ასეთი საუცხოო ყმაწვილი, სიცოცხლით და მშვენიერებით სავსე, ავაზაკად როგორ გავარდი, რამ მიგიყვანა მაგ ზომამდე? წამოდი ჩემთან და თუ რამე გჭირდება, მე გიპატრონებო. ჭაბუკმა ჯერ უარი თქვა: "მე რაღა მეშველება აწი, ბატონო, ჩემი საქმე წასულია, ავაზაკობის მეტი აღარა დამრჩენიაო",

მაგრამ მღვდელმთავარი არ მოეშვა, თან წაიყვანა, გაზარდა და სკოლაში მასწავლებლად განაწესა. 1896 წლის იანვარში ეს მასწავლებელი სკოლაში გაკვეთილს ატარებდა და ამ დროს ფოსტამ გაზეთი მოუტანა. შეაჩერა სწავლა, გაშალა გაზეთი და ახალ ამბებს დაუწყო ცქერა. უეცრად თვალი მიაპყრო შავ არშიებს და შიგ დიდ ჯვარს. ჯვრის ქვეშ მასწავლებელმა ამოიკითხა: "გაბრიელ ეპისკოპოსი გარდაიცვალა." გაზეთი ხელიდან გაუვარდა და ტირილი დაიწყო. მოსწავლეები გაოცებულები შეჰყურებდნენ მტირალ მასწავლებელს. მან ნაღვლანად ამოიოხრა: "მე ის მატირებს, რომ მამაჩემი, ჩემი კაცად გამომყვანი მომკვდარაო."

ხშირად ზამთარში, ღამ-ღამობით გორაზე მცხოვრებ ქვრივ-ობლებს ჩუმად შეშასა და ფულს უგზავნიდა. ქუთაისში ეპისკოპოსი არქიელის გორაზე ცხოვრობდა. ერთ ზამთარს მისმა მორჩილმა შენიშნა, რომ ღამ-ღამობით შეშა იკარგებოდა. ადგა და დაუდარაჯდა. შუაღამისას მართლაც გამოჩნდა კაცი, რომელმაც შეშა აიღო და გაპარვას აპირებდა. მოსამსახურემ ზურგში სდრუზა "ქურდს".

- ნელა, შე ოჯახაშენებულო, - წამოიყვირა კაცმა...

გაოგნებულმა მორჩილმა იცნო გაბრიელ ეპისკოპოსის ხმა. აღმოჩნდა, რომ მღვდელმთავარი ერთ ღარიბ მრავალშვილიან ოჯახს შეშას უზიდავდა. ერთგულებისათვის არ დაგსჯიო, - სიცილით უთხრა მორჩილს გაბრიელმა. მისი მოძღვარი, იკონომოსი, იღუმენი გრიგოლ (ჩხაიძე) იგონებს: "ერთხელ მიხმო ბატონმა და დამავალა წასვლა თერძ ბერიძესთან, რათა მისთვის იმდენი წყვილი საცვლის შეკერვა დამევალებინა, რამდენი ტუსაღიც აღმოჩნდებოდა ქუთაისის სატუსაღოში. მე შევიტყვე ტუსაღთა რიცხვი და იმდენი საცვალი დავამზადებინე. როცა მოვახსენე, მზად იყო ყველაფერი, მაყიდინა ორი საპალნე თეთრი პური და საცვლებთან ერთად გამატანა სატუსაღოში, თანაც მიბრძანა, რომ ჩემი ხელით დამერიგებინა საცვლები და პური ტუსაღებისთვის. დიდი წვალება გავიარე სატუსაღოში შეშვებაზე, ზედამხედველი არ მიშვებდა. ყველაფერი გამიჩხრიკეს. როგორც იქნა, დამიჯერეს, რომ ეპისკოპოსის გაგზავნილი ვიყავი და შემიშვეს. აუწერელი სიხარული გამეფდა სატუსაღოში საჩუქრის მიღებაზე, შემომესივნენ ტუსაღები და მკოცნიდნენ ხელზე, ჩემი მიტანილი ეგონათ. როცა მე ვარწმუნე, რომ საჩუქარი ჩემგან არ იყო, ჩამაცივდნენ, გვითხარი, ვინ არის ჩვენი მწყალობელიო. მე გაფრთხილებული ვიყავი, არ მეხსენებინა ეპისკოპოსი და თხოვნა ვერ შევუსრულე."

ერთი რაჭველი ღარიბი გლეხი იგონებს: "დიდი ხანია მას აქეთ, ასე რომ, იმ დროს ვიქნებოდი ექვსი-შვიდი წლისა. დღესაც გონებიდან არ მშორდება მისი მადლიანი სახე. მისი შემბრალე სიტყვები მუდამ ყურში წამჩურჩულებენ. მას აქეთ ორმოცი წელიწადია, როდესაც ჩვენი სოფლის შტატის ეკლესიას აშენებდნენ. ეკლესიის ამშენებელი კომიტეტი მეტად შეუბრალებლი იყო. არავის ინდობდა, ვისაც მუშაობა ან ფულის გადახდა არ შეეძლო, უღელ ხარს გაუყიდდა და ტაძარს ახმარდა. კარგად მახსოვს, სამ სოფელში (სამი სოფელი ერთი შტატის უნდა გამხდარიყო) ჩვენზე უღარიბესი არავინ იყო, შვიდი წლის სნეული მამაჩემი ლოგინად იყო ჩავარდნილი, რვა სული წვრილი შვილი მხოლოდ მაცადინი დედის სარჩენად ვიყავით. მაგრამ გვყავდა კიდევ ერთი დიდი იმედი და მარჩენალი გიშერა ხარი, რომელსაც საცოდავი დედაჩემი ისე უვლიდა, რომ ზედ აკვდებოდა. ან კი რატომ არ მოუვლიდა საწყალ გიშერას! ის ხომ დედაჩემის მარჯვენა ხელი იყო! სიმართლე უნდა მოგახსენოთ, რომ გიშერასთან ერთად ბევრი წვა და დაგვა გამოუცდია საწყალ დედაჩემსაც. ის მეზობლიდან მეზობელში მუდამ დაძრწოდა ცალი ხარის საშოვნელად, ასე რომ, საბრალო დედაჩემი ხვნით ვერა ხნავდა, თვარა სხვა ვაჟკაცი საქმე აღარ დარჩენია რა გაუკეთებელი გიშერას შემწეობით.

მაგრამ მოულოდნელად უკუღმა შეტრიალდა ჩვენი ბედის ჩარხი და ეკლესიის ასაშენებლად ფულში კალოში შებმული ხარი გამოუშვეს წასაყვანად. როდესაც ოთხი მოკანტრახტე ხარს შემოეხვია, ჩვენ წივილი-კივილი შევქენით. გამწარებულმა დედაჩემმა ხარს რქებში სტაცა ხელი და არ ანებებდა. პატიოსანი პირუტყვი გიშერა თითქო მიგვიხვდა: ადგილიდან არ იძროდა, მაგრამ ერთი მოკანტრახტის მათრახმა მწარედ გაიტკაცუნა დედაჩემის ზურგზე... ამ სურათის მნახველი სნეული მამაჩემი, იქვე ფარდულში წამოწოლილი, დაჭრილი დათვივითა ღრიალებდა. გულქვა მოკანტრახტეებზე არ გასჭრა არც ჩვენმა ტირილმა, არც დედაჩემის ხვეწნა-მუდარამ... გიშერა მაინც წაიყვანეს და იმ დღეს კალოც გაულეწავი დაგვრჩა, როდესაც სულზე მოველოდით ქერის გალეწვას, რადგან მუჭის ოდენა არ გაგვაჩნდა რა საჭმელი! როგორც იქნა, ჩვენი ეკლესია უკვე მზად იყო და სოფელშიც გაისმა ყველასათვის სასიამოვნო ამბავი: მღვდელმთავარი გაბრიელი მობრძანდებაო. ამ ამბავმა ყველა გაახარა (უფრო კი ჩვენი ოჯახი); ყველას რაღაცა სიამოვნების ღიმილი მოსდიოდათ სახეზე. რასაკვირველია, ყველას გაგებული ჰქონდა მღვდელმთავრის ქება-დიდება, მისი ღვთაებრივი მოძღვრება და გაჭირვებულთ შემბრალებლობა. ხალხს მით უფრო უხაროდა, რომ თავისი თვალით ნახავდა საყვარელ მოძღვარს და თავისი ყურით მოისმენდა მის ბრძნულ ქადაგებას. ამ დროს რაჭაში რამდენიმე ეკლესია უნდა ეკურთხებია და პირველად სხვა სოფელში მოუხდა მიბრძანება. ეს რომ გაიგო მამაჩემმა, ბავშვივით აიჩემა იქ წასვლა. ვინათხოვრეთ მეზობლის ხარ-ურემი, ჩავსვით ხვირში სნეული და შევუდექით გზას. როდესაც სოფელში მივედით, წირვა უკვე გაეთავებია დიდებულ მოძღვარს და საყდრის გალავანში მაღლობზე შემდგარი უქადაგებდა ხალხს... ჩვენ მოხერხებულ ალაგზე გავჩერდით. მღვდელმთავარმა ადრევე შეგვნიშნა, ურმით რომ მივედით და ქადაგებას როგორც კი მორჩა, ჩვენსკენ გამოეშურა. როცა მოგვიახლოვდა, ჩემმა დედ-მამამ ტირილი მორთო და მეც ცრემლიან თვალებს ვისრესდი ხელით. ჩვენი ნახვით ყოვლად მოწყალე მღვდელმთავარი მეტად დაღონდა, მაგრამ როდესაც გაიგო ჩვენი გიშერას თავგადასავალი, აგრეთვე მოკანტრახტეების საგმირო საქმენი, მეტად განრისხდა დაწამოიძახა: "ოჰ! ავაზაკები, ავაზაკები!!" ამ სიტყვების შემდეგ ფიცხელი წერილი მისწერა ეკლესიის ამშენებელ კომიტეტს, რომ საყვარელი გიშერა ჩვენთვის დაებრუნებინათ, აგრეთვე შეუთვალა ჩვენი სოფლის მღვდელს: "ცოდვით აშენებულ ეკლესიას მე აღარ ვაკურთხებ და ნუღარც მელითო." ამ ფიცხელი განკარგულების შემდეგ მოგვიბრუნდა მღვდელმთავარი და გვანუგეშა: "ნუ სტირით, თქვე საცოდავებო! თქვენი ხარი ისევ თქვენ დაგიბრუნდებათ და არც არვის შეუძლია მისი წართმევა ეკლესიის ფულში, მანამდი კი აი, ეს შენ!" - უთხრა მამაჩემს და თან ჩუმად ჩაუდვა ხელში რაღაცა და სხვებთან ერთად გაუდგა გზას. რადგან იმედი მოგვეცა გიშერას დაბრუნებისა, ჩვენ სიხარულს საზღვარი არა ჰქონდა. აგრეთვე გვიხაროდა ის, რომ მღვდელმთავრის ნაჩუქარი 25 მანეთი ბევრ რასმეში წაგვადგებოდა. გავიდა ხანი და მოვიდა დრო ჩვენი ეკლესიის კურთხევისაც, როგორც იქმნა, მაისის დილა იყო. მოკაშკაშებული ლურჯი ცა სიამოვნებით დაჰყურებდა მრავალფერად ამწვანებულ დედამიწას. ახლად ამოჩუჩქურებულ სიმინდის ფოთლებზე ალმასებრ ბრჭყვიალებდა ღამის ნამი. სოფელში არაჩვეულებრივი მოძრაობა და ფაცაფუცი იყო: დიდი და პატარა ახლად აშენებულ ეკლესიისკენ მიეშურებოდა. სხვების ფაცაფუცს ჩვენც არ ჩამოვრჩით და დედო-ბუდობიანად საყდარისაკენ გავეშურეთ. გვინდოდა, კიდევ დაგვენახა ჩვენი მფარველ-პატრონი გაბრიელი. მწირველი ბრძანდებოდა თვითონ. წირვა და ეკლესიის კურთხევა გათავდა. წირვის შემდეგ ადგილობრივმა ბლაღოჩინმა გამოაცხადა: "წარმოადგინეთ ბოვშვები, ვინც იცის ათი მცნება და ლოცვები, იმათ ჯვრებს დაურიგებს მათი მეუფებაო." ამ სიტყვების შემდეგ შეიქმნა შემზადება და ჩოჩქოლი. რამდენიმე ხანში ორმოცამდე ყმაწვილი უკვე მზად იყო აქეთ-იქით სალდათებივით ჩამწკრივებული. ამათ რიცხვში ვიყავი მეც, ჩემი დაკენკილი ტანისამოსით. მღვდელმთავარი მოგვიახლოვდა, გადაგვსახა ჯვარი და გვაკურთხა. შემდეგ დაიწყო გამოცდა ბავშვების ათ მცნება-ლოცვაში და პირჯვრის წერაში. ესენი უთუოდ უნდა გვცოდნოდა, თვარა ჯვარს ვერ ვეღირსებოდით. მე გული იმედითა მქონდა, რადგან ზეპირად ვიცოდი ლოცვები...

პირველ რიგში თავად-აზნაურთა ბავშვები იდგნენ, მე სულ ბოლოდან ვუცქერდი, ვხედავდი, რაც ხდებოდა წინა რიგში: ზოგს პირჯვარს უწუნებდა, ზოგსაც ლოცვებს უსწორებდა. ჯერი მოდგა ჩემზე: "იცი, შვილო, ლოცვები?" -მკითხა მღვდელმთავარმა. "ვიცი, მამაო", - მივუგე მე და ჩვეულებრივად ჩავარაკრაკე ათი მცნება, "მამაო ჩვენო" და "მრწამსიც" ზედ მივაყოლე. მღვდელმთავარმა თავზე ხელი გადამისვა და მკითხა: "ყოჩაღ. კარგად გცოდნია!" ამ სიტყვებთან გადმომცა ჯვარი წითელი ლენტით და მკითხა: "ვისი შვილი ხარ?" როცა მოახსენეს, ვისი შვილიც ვიყავი, რაღაცა მოაგონდა, ღიმილით შემომხედა და მითხრა: "გიშერა როგორ გყავს?" მე გამიკვირდა, მაგრამ მაინც პასუხი მივეცი. ამ დროს მამაჩემიც მოგვიახლოვდა და მოწიწებით თავი დაუკრა მღვდელმთავარს. მღვდელმთავარმა დაგვიბარა ეკლესიის მახლობლად მცხოვრები თავადის სახლში.

ჩვენც მივედით. სადილი მიერთმია და აივანზე დასეირნობდა. როგორც კი დაგვინახა, მოგვაძახა: "მოდით, ბეჩავებო, ახლოს, ნუ მეკრძალებით!" შევედით და თავი დავუკარით მიწამდი. დაგვაჯინა და უბრძანა სადილის აივანზე მოტანინება ჩვენთვის, რადგან შეგვატყო შიმშილი და სისუსტე. ვინემდი სადილს გავათავებდით, კრიალოსანით ხელში იქვე დასეირნობდა. ბოლოს, მოგვიახლოვდა და უთხრა მამაჩემს: "მე მისთვის დაგიბარე, ბეჩავო, რომ კიდევ დაგეხმარო რასმე. აგრეთვე, ჩემი სურვილია, რომ ეს ბავშვი გამომიგზავნო ქუთაისში შემოდგომაზე, მე მინდა ჩემს სკოლაში გამოვზარდო, მანამდი, აი, გორში მჭადი უყიდე ბაღნებს!" ამ დროს თვალით ანიშნა მსახურს და იმანაც რაღაცა გამოკრულიგადმომცა მე.

მადლობა გადავუხადეთ მღვდელმთავარს და წავედით გახარებული სახლში მით უფრო, რომ მღვდელმთავრის ნაჩუქარი ორი წყვილი საცვალი და სამი თუმანი ფული ჩვენთვის დიდი დახმარება იყო იმ დროს. აგრეთვე გავიგეთ ისიც, რომ გიშერას გამოსახსნელად ოცდათხუთმეტი მანეთი მღვდელმთავარს გადაეხადა...

გაგრძელება იხილეთ შემდეგ გვერდზე

<

123456789

>