ვიცი, ის ამბები, რომელთა მოთხრობაც გადავწყვიტე, ჩემსავით გულზე მოგხვდება და ბევრ რამეზე დაგაფიქრებს.
ისიც ვიცი, რომ თევდორე მღვდლის, ქეთევან წამებულის, თორნიკე ერისთავის, შუშანიკ დედოფლის, ცოტნე დადიანის, მეფე ლუარსაბის და სხვა უთვალავი ქართველი წმინდანის სახელი ბევრჯერ გაგიგონია, მაგრამ, დარწმუნებული ვარ, არაფერი გსმენია იმ წმინდანთა შესახებ, რომლებიც თითქმის ჩვენი თანამედროვენი არიან, არც ისე დიდი ხნის წინ - მეოცე საუკუნის პირველ ნახევარში, უმძიმეს დროს, ცხოვრობდნენ. ქართული ეკლესია სწორედ მათმა თავგანწირვამ გადაარჩინა.
ეჰ, შენ კი არა, სამწუხაროდ, ახალი დროის მოწამეთა შესახებ უფროსებმაც არაფერი იციან, არადა, მათ წინაშე ყველანი ვალში ვართ - ამ წმინდა ადამიანთა ღვაწლი და ლოცვები ხომ დღემდე გვიფარავს.
მოდი, მე და შენ ერთად ვეცადოთ, რაც შეიძლება მეტი შევიტყოთ მათზე და უფროს თაობასაც გავაცნოთ.
ჩვენი თხრობა ქართველ ახალმოწამეებზე მამა სამსონ მძინარაშვილით მინდა დავიწყო.
ახალგაზრდა მამა სამსონი 1938 წელს ბოლშევიკურმა ხელისუფლებამ დახვრიტა. თვეც არ იყო გასული, მისი ცხენი დარდით რომ მოკვდა - პატრონი უზომოდ უყვარდა, ამიტომ მასთან განშორება ვერ აიტანა, საკვებზე უარი თქვა და შიმშილით სული დალია.
ალბათ, უფროსებისგან რაღაც მაინც გსმენია 1937 წლის საშინელ ამბებსა და "წითელ ტერორზე", რომელმაც ათასობით ადამიანის სიცოცხლე შეიწირა. მაშინ უმძიმესი დრო იდგა, ახალგასაბჭოებულ საქართველოში ბოლშევიკური ხელისუფლება დაუნდობლად ანადგურებდა ყველაფერს, რაც ჩვენი სამშობლოსთვის ძვირფასი იყო: მიწასთან გაასწორეს ათასობით ეკლესია და მონასტერი; ტაძრებიდან გამოჰქონდათ სიწმინდეები, უძვირფასესი და უძველესი ქართული ხატები, საეკლესიო ნივთები, წმინდა წიგნები, ფეხით თელავდნენ, შეურაცხყოფდნენ და ამსხვრევდნენ, ოქრო-ვერცხლის ნივთებს კი ადნობდნენ და ძვირფას თვლებთან ერთად ყიდიდნენ; სასულიერო პირებს და მორწმუნეებს ხშირად მხოლოდ იმიტომ აწამებდნენ და ხოცავდნენ, რომ ღმერთის სახელის ხსენებას ბედავდნენ...
მამა სამსონი მათ შორის იყო, ვინც ყოველგვარი შეურაცხყოფა მოითმინა, რწმენაზე უარი ვერაფერმა ათქმევინა და ჩვენთვის მაგალითად იქცა.
მამა სამსონი ქართლში, სოფელ მოხისის ტაძარში მსახურობდა. ხელისუფლება გამუდმებით დევნიდა და წარამარა აპატიმრებდა: მოახლოვდებოდა თუ არა ბრწყინვალე აღდგომა, დაიჭერდნენ და საკანში ჩაამწყვდევდნენ, რომ ეკლესიის ზარები არ ჩამოერეკა, ხალხი ტაძარში არ მისულიყო და სააღდგომოდ უფალი არავის განედიდებინა. აღდგომა რომ ჩაივლიდა, მხოლოდ იმიტომ ათავისუფლებდნენ, რომ კარგად იცოდნენ, - ხალხს თავიანთი ახალგაზრდა მოძღვარი ძალიან უყვარდა და რომ არ გამოეშვათ, დიდ არეულობას გამოიწვევდნენ.
მამა სამსონს მკაცრად მოსთხოვეს: - მღვდლობაზე უარი უნდა თქვა, ანაფორა გაიხადო, ჯვარიც მოიხსნა, წვერი გაიკრიჭო, თორემ სიკვდილი არ აგცდებაო, მაგრამ მღვდელი ვერაფრით გატეხეს. პასუხობდა, - მე მორწმუნე კაცი ვარ, ყოველი ჩემი ნაბიჯი და საქციელი სხვებისთვის სამაგალითო უნდა იყოს, ვერც ღმერთს ვუღალატებ და ვერც ხალხს, ამიტომ ადექით და ახლავე მომჭერით თავი, მაშინ აღარც მღვდელი ვიქნები და აღარც წვერი მექნებაო...
ეს ფოტო მამა სამსონისთვის უკანასკნელი აღმოჩნდა - მაშინ გადაიღო, როცა ერთ-ერთი ბოლო დაპატიმრების შემდეგ შინ გამოუშვეს.
აი, რა გვიამბო მამა სამსონზე, მის ოჯახზე, მის ცხენსა და იმდროინდელ ამბებზე სამსონ მძინარაშვილის შვილიშვილმა, პროფესორმა ზურაბ გასიტაშვილმა:
- პაპა ყველას ძალიან უყვარდა, ეს სიყვარული კი თავისი წმინდა ცხოვრებით დაიმსახურა. მამა სამსონი გორის რაიონის სოფელ დიცში დაიბადა 1894 წელს. იქვე დაქორწინდა და სამი შვილი შეეძინა: შოთა, მარიამი და რუსუდანი. პაპას იქაურ თავადთან, მაჩაბელთანაც უმეგობრია. როდესაც 1921 წელს ოსებსა და ქართველებს შორის კონფლიქტი მომხდარა, ოსებს მაჩაბლის ოჯახთან ერთად მამა სამსონიც გაუყვანიათ დასახვრეტად, მაგრამ ერთ-ერთი მოძალადე ოსის დედა, ღრმადმორწმუნე ქალი, მამა სამსონს გადაჰფარებია და უთქვამს: - თუ მღვდლის მოკვლას აპირებთ, ჯერ მე მომისწრაფეთ სიცოცხლეო და ასე გადაურჩენია მოძღვარი.
მოხისის მოხუცებულებს დღემდე ახსოვთ მამა სამსონი და მისი საოცრად ერთგული და ჭკვიანი ცხენი, რომელიც ისეთი უკარება ყოფილა, რომ სხვებს მხოლოდ მაშინ ისვამდა ზურგზე, თუ მამა სამსონი ყურში ჩასჩურჩულებდა. თურმე, ძალიან შორსაც რომ ყოფილიყო, თუ პაპა ჩურჩულით დაუძახებდა, გრძნობდა და მაშინვე გამორბოდა.
მამა სამსონი 1938 წელს, დიდ მარხვაში უკანასკნელად დააპატიმრეს - მთავრობამ ვერც მისი დაშინება შეძლო და ვერც მღვდლობაზე ათქმევინა უარი, ამიტომ მისი თავიდან მოშორება გადაწყვიტა...
პაპას უმცროსმა ვაჟმა, შოთამ, იმდენად განიცადა ეს ტრაგედია, რომ მამას გულსაკლავი მოთხრობა უძღვნა და თავის ძველ, გაცრეცილ რვეულში ჩაწერა. მამა სამსონის ცხენს კი, რომელმაც იგრძნო პატრონის გარდაცვალება, თურმე თვალებიდან ცრემლი გადმოსდინდა, დარდით პირი აღარაფერს დააკარა და რამდენიმე დღეში შიმშილით სული ამოხდა.
