მონოთელიტობა
ბოროტმა როგორც კი ნახა, რომ წმინდა მამათა მიერ მწვალებლური სწავლება დაიგმო და ქრისტიანული მრევლი კვლავ ჭეშმარიტების გზას დაადგა, გაორმაგებული შურით აღივსო და სხვა ხერხს მიმართა. ახლა ახალი ერესი დაატყდა თავს ეკლესიას მონოთელიტობის სახით.
ქალკედონის მეოთხე მსოფლიო კრების მიერ განკვეთილი ევტიქის მწვალებლური მოძღვრება მონოფიზიტობის შესახებ წყარო გახდა ახალი მწვალებლობის - მონოთელიტობის წარმოშობისათვის. ეს მოძღვრება იყო მცდელობა მონოფიზიტებისა და დიოფიზიტების შერიგებისა. მონოთელიტობა მონოფიზიტების საწინააღმდეგოდ და დიოფიზიტების მსგავსად ქრისტეში განხორციელების შემდეგ ორი ბუნების არსებობას აღიარებდა, ხოლო მონოფიზიტების მსგავსად და დიოფიზიტების საწინააღმდეგოდ განხორციელებულ ქრისტეში ერთი ნებისა და ენერგიის არსებობას ქადაგებდა. მონოთელიტობის თანახმად, ქრისტეში ერთი ნება და ერთი ღმრთეებრივი ქმედებაა, ხოლო ღმერთკაცის ადამიანურ ნებასა და ქმედებას მონოთელიტობა არ ცნობს.
მრავალი ბრძოლიდან ძლევამოსილი გამარჯვებებით დაბრუნებული იმპერატორი ჰერაკლე სპარსეთიდან ასურეთის იეროპოლისში გაემგზავრა. აქ კი იაკობიტთა მთავარეპისკოპოსი იყო ათანასე, მრავალი უკეთურებითა და ბოროტებით აღვსილი, ამასთან ასურელთა მისნობაში კარგად გაწაფული. მასთან შეხვედრისას იმპერატორმა საუბარი გამართა სარწმუნოებრივ საკითხებზე და ასეთი რამ უთხრა: თუკი ქალკედონის კრების დადგენილებას შეიწყნარებ, ანტიოქიის პატრიარქად დაგადგენო. ათანასე, იმპერატორს ერთი შეხედვით კი დათანხმდა, რომ შეიწყნარებდა ქალკედონური კრების დადგენილებას ქრისტეს ორი ბუნების შესახებ, მაგრამ სინამდვილეში მას ფარული ორგულება ამოძრავებდა.
ათანასემ, როგორც კი დადგენილება აღიარა, ჰერაკლეს მიუბრუნდა და ჰკითხა: აი, ხომ ვაღიარე ქრისტეს ორი ბუნება, ნებაზე და ქმედებაზე რას იტყვი, ორი ითქმის თუ ერთი? მეფეს ამ საკითხზე არაფერი სმენოდა. ამიტომ, ჯერ დაფიქრდა და ვერაფერი რომ ვერ გაიხსენა, ათანასეს სთხოვა, დრო მიეცა, მანამდე კი ეპისკოპოსებს მიმართავდა ამ კითხვით და პასუხსაც შეიტყობდა.
ამავე პერიოდში, კონსტატინოპოლის პატრიარქი იყო სერგი, ტომით ასურელი იაკობიტი. სერგი კონსტანტინოპოლში აღიზარდა, ბერძნული განათლება მიიღო, საეკლესიო იერარქიაში მალე დაწინაურდა, დიდ წარმატებებსაც მიაღწია, მაგრამ ამის მიუხედავად ბოლომდე ბუნებით მწვალებელი დარჩა და ქრისტეს ერთი ბუნებისა და ერთი ქმედების შესახებ ცრუ სწავლების მხურვალე დამცველად იქცა. ათანასემ ყოველივე კარგად უწყოდა და წინასწარგანზრახვით მოქმედებდა. ამიტომ ჰერაკლეს წინადადებას მაშინვე დათანხმდა, რადგანაც ხვდებოდა, რომ ქრისტეს ერთი ნებისა და ერთი ქმედების აღიარების შემდეგ, ქრისტეს ერთ ბუნებას აღიარებდა.
იმპერატორმა ჰერაკლემ ამ საკითხთან დაკავშირებით მართლაც მისწერა წერილი პატრიარქ სერგის, მანაც არ დააყოვნა და შემდეგი აუწყა: ქრისტესთვის ერთი ნება და ერთი ქმედება ითქმისო. მეფემ ეს პასუხი რომ მიიღო, იმავე კითხვით მიმართა ალექსანდრიის პატრიარქ კვიროსს (იგი მანამდე კონსტანტინოპოლის საპატრიარქოს იურისდიქციაში შემავალი კოლხეთის ეპარქიის მღვდელმთავარი იყო), რომელმაც არ დააყოვნა და ანალოგიური პასუხი დაწერა, ჰერაკლე მეფემ სერგის და კვიროსის პასუხი შეიწყნარა, რის გამოც უმეცრებაში ჩავარდა. მოგვიანებით იმპერატორმა თხოვნით მიმართა რომის პაპ იოანეს თავისი მრწამსი ეცნობებინა ამ საკითხთან დაკავშირებით. პაპმა იოანემ დაგმო სამი პატრიარქის სწავლება ამ საკითხის შესახებ და ჰერაკლეს აუწყა, რომ ქრისტეს ორი ბუნების აღიარებით, ვამოწმებთ ქრისტეს ორ ნებას და ორ ქმედებას, რადგან ბუნება ნების და ქმედების გარეშე არ არსებობსო.
ხოლო, იერუსალიმის პატრიარქმა სოფრონიუსმა ეს რომ შეიტყო, ძლიერ შეწუხდა, მოიწვია ადგილობრივი კრება და ქრისტეს ერთი ნების მაღიარებელნი შეაჩვენა. შემდეგ კი ეპისტოლენი ცალ-ცალკე მიწერა კონსტანტინოპოლის პატრიარქ სერგის, რომის პაპ იოანეს და იმპერატორ ჰერაკლეს. იმპერატორი ვეღარ გაერკვა, რომელი პასუხი ერწმუნა, რომიდან და იერუსალიმიდან მოწერილი, თუ კონსტანტინოპოლიდან და ალექსანდრიიდან უწყებული.
ამ გაუგებრობაში მყოფი შემდეგ გადაწყვეტილებამდე მივიდა: დიდი სიკეთე იქნებოდა, თუ დაწერდა განჩინებას, რითაც ყველას მოუწოდებდა, შეეწყვიტათ ყოველგვარი კამათი ამ საკითხზე. შემდეგ კი, ვეღარავინ გაბედავდა აღიარებას ქრისტეს ვერც ერთი ნების, ქმედებისა და ბუნების, და ვერც ორის. პატრიარქმა სერგიმ კი მეფე ჰერაკლეს შთააგონა, "განჩინება" მონოთელიტური ერესის სასარგებლოდ დაეწერა. მონოთელიტური სწავლებით განმსჭვალულ წერილს, მეფემ უწოდა "ექთესისი". მას ბრძანების თუ ედიქტის ფორმა ჰქონდა და ყველასათვის სავალდებულო იყო. მართალია, "ექთესისი" მიხედვით კამათი იკრძალებოდა, როგორც ქრისტეს ერთი ნების, ასევე მისი ორი ნების შესახებ.
მეფემ ბრძანა "განჩინება" უკლებლივ ყველას ეღიარებინა, რასაც ეკლესიაში განხეთქილება მოჰყვა.
ამ ამბიდან არცთუ დიდი ხნის შემდეგ, 639 წელს გარდაიცვალა კონსტანტინოპოლის პატრიარქი სერგი. მისი ადგილი ამავე ერესში მყოფმა პიროსმა დაიკავა, რომელმაც ადგილობრივ კრებაზე შეიწყნარა სერგის მიერ ნაკარნახევი "ექთესისი" და მისი დაცვა განაგრძო. მალევე გარდაიცვალა ალექსანდრიის პატრიარქი კვიროზი. შემდეგ კი თავად მეფე ჰერაკლე. ერთი მხრივ, როდესაც მეფე ჰერაკლემ ნახა, რომ მრავალი დიდებული და მაღალი იერარქიის მქონე სასულიერო პირი, ღვთივსათნო მამანი, არათუ უარყოფდნენ მის მიერ დაწერილ "ექთესისს", არამედ ანათემასაც კი გადასცეს, ძლიერ შეწუხდა და შერცხვენილმა საჯაროდ განაცხადა, რომ ბრძანება შეადგინა პატრიარქმა სერგიმ, რომელმაც მეფე დაარწმუნა და ხელი მოაწერინა, ამიტომ არ შეიძლება თქვათ, რომ "ექთესისი" მე მეკუთვნისო, - დასძინა ბოლოს.
მეფე ჰერაკლეს გარდაცვალების შემდგომ გამეფდა მისი ძე კონსტანტინე. კონსტანტინემ მხოლოდ 4 თვე იმეფა - დედინაცვალმა მარტინამ და პატრიარქმა პიროსმა საიდუმლოდ მოწამლეს. კონსტანტინეს გარდაცვალების შემდეგ, მარტინამ თავისი ძე ჰერაკლე გაამეფა. მაგრამ ხალხი მალევე აუმხედრდა პატრიარქ პიროსს და დაადანაშაულა მეფის მკვლელობაში. იმავე წელს, სახალხო მღელვარებით შეშინებულმა პატრიარქმა პიროსმა, დატოვა ტახტი და თავი ჩრდილოეთ აფრიკას შეაფარა. 650 წლამდე იგი ჯერ ჩრდილოეთ აფრიკაში იმყოფებოდა, შემდეგ კი რომში. მეფე ჰერაკლეს იმავე ხანებში წარჩინებულნი დაუპირისპირდნენ. ექვს თვეში შეიპყრეს, დედასთან ერთად ცხვირი მოჭრეს და გადაასახლეს.
მეფედ აკურთხეს იმპერატორ ჰერაკლეს შვილიშვილი და კონსტანტინე III-ის ძე კონსტანცი (იგი მეფობდა 641- 668 წწ.) პატრიარქ პიროსის შემდეგ კონსტანტინოპოლის პატრიარქად აკურთხეს პავლე III (641-654 წწ.), რომელიც, ასევე მონოთელიტობის მიმდევარი იყო. ამავე ერესის მოძღვრების მხურვალე მიმდევრად და გამავრცელებლად იქცა კონსტანციც.
ბერად შედგომა
641 წელს, იმპერატორ ჰერაკლეს სიკვდილის შემდეგ, წმინდა მაქსიმემ დატოვა მდივნის თანამდებობა და 57 წლისამ ქრისოპოლისის მონასტერს მიაშურა. აქ იგი ბერად აღიკვეცა და მალე წინამძღვრობაც მიიღო. მონასტერში მოღვაწეობის დროს, ნეტარი მამა ატარებდა ძაძას და მხოლოდ ხმელი პურით და ველური მხლით იკვებებოდა. მისი უპირველესი და უასყვარლესი საქმე იყო ლოცვა და შრომა, ხოლო თუ თვალს ოდნავ მაინც მიეკარებოდა რული, მაშინვე დგებოდა და ლოცვას და გალობას იწყებდა. ამ სავანის ძმობისათვის დაწერა წმინდა მაქსიმემ თავისი ღვთივსულიერი წიგნი "სიტყვა მოღვაწეობისათვის". აქვე აპირებდა იგი მთელი ცხოვრება დარჩენას, მაგრამ აშკარად დაინახა საშიშროება, არ ცხრებოდა შფოთი ბიზანტიაში, სულ უფრო მეტად იკიდებდა ფეხს მონოთელიტური მწვალებლობა. წმინდა მაქსიმე მეფის და პატრიარქის ცდომილებაში საბოლოოდ რომ დარწმუნდა, დატოვა საბერძნეთი და რომში გაემგზავრა, რადგან შეიტყო, რომ იქ ჭეშმარიტ სარწმუნოებას ქა-დაგებდნენ. რომში მყუდრო ადგილას იპოვა გამოქვაბული და იქ დაეყუდა. იგი ნათლისმცემლის მსგავსად იკვებებოდა უდაბნოს გამხმარი ბალახითა და ველური თაფლით.
პაპი იოანე და წმინდა მაქსიმე
ერთ ღამეს ნეტარ მაქსიმეს ღვთის ანგელოზი გამოეცხადა და უთხრა: "მაქსიმე, ღვთის მონავ, რისთვის გარჯილხარ ამ უდაბნოში, მხოლოდ მოწაფეების და შენი სულის გადასარჩენად რომ ზრუნავ? სოფელი კი, ამ დროს, ბოროტის მანქანებით მღელვარებს. უფლის ბრძანებით აღდექ, და შედი ქალაქ რომში: მიმართე პაპ იოანეს და იღვაწე მართალი სარწმუნოებისათვის, რათა მართლაღმსარებლის გვირგვინი მიიღო ქრისტესგან" ნეტარმა მაქსიმემ ნანახის შესახებ თავის სულიერ შვილებს ანასტასის და ანასტასის აუწყა. სამი დღის მანძილზე ერთად ილოცეს, შემდეგ მწუხარებით გამოემშვიდობნენ ადგილს, რომელიც მყუდროების გამო ძლიერ უყვარდათ და დაადგნენ რომისკენ მიმავალ გზას.
პაპ იოანეს მრავალი რამ სმენოდა ნეტარი მაქსიმეს საღმრთო მოქალაქეობის შესახებ და მრავალგზის წაეკითხა მისი სიბრძნით სავსე ეპისტოლეები. ამიტომ, როგორც კი შეიტყო წმინდა მამის მისვლის ამბავი, მაშინვე დიდი სიხარულით შეეგება. სასიხარულო მოკითხვის შემდეგ, ლოცვა აღავლინეს, დასხდნენ და დიდი ინტერესით მოუსმინეს ნეტარი მამის საღმრთო მადლით განმსჭვალულ ქადაგებებს. პაპმა იოანემ სტუმრებს თავის მახლობლად გამოუყო მყუდრო სავანე. შემდეგ კი, ნეტარი მაქსიმეს რჩევით, რომში ადგილობრივი საეკლესიო კრება გამართა. დიდ კრებაზე რომის ეპისკოპოსებმა და სხვა სასულიერო პირებმა შეაჩვენეს ქრისტეს ერთი ბუნების, ერთი ნებისა და ქმედების მქადაგებელთა მწვალებლობა. რამდენიმე ხანში გარდაიცვალა რომის პაპი იოანე და მისი ადგილი თეოდორემ დაიკავა.
წმინდა მაქსიმე კართაგენში, პაექრობა პატრიარქ პიროსთან
წმინდა მაქსიმე აფრიკაში გაემგზავრა საქადაგებლად, რადგან რომის მსგავსად, ქრისტიანები იქაც განემტკიცებინა რწმენაში. აქ იგი შეხვდა კონსტანტინოპოლის პატრიარქ პიროსს, რომელიც არ წყვეტდა ცრუ მოძღვრების ქადაგებას და მრავალი ქრისტიანის სულის მონადირების ცდაში იყო. წმინდა მაქსიმე აფრიკაში რომ არ წასულიყო, უფრო დაზარალდებოდნენ ქრისტიანები. ისინი არაერთხელ გამხდარან სარწმუნოებრივ საკითხებზე ნეტარ მაქსიმესა და პიროსს შორის გამართული მნიშვნელოვანი კამათის მოწმე. საქმე იქამდეც კი მივიდა, რომ აფრიკის ეპისკოპოსებმა გადაწყვიტეს საგანგებო შეხვედრა გაემართათ და თავად მოესმინათ ორივე მამის პაექრობა.
შეხვედრა 645 წლის ივლისში კართაგენში შედგა. ინიციატორი ამავე მხარის მმართველი გრიგოლი იყო. მას აფრიკის მრავალი ეპისკოპოსი, სასულიერო და წარჩინებული პირი ესწრებოდა. პაექრობის დროს, ნეტარმა მაქსიმემ წმინდა წერილზე და წმინდა მამათა სწავლებაზე დაყრდნობით, პიროსის ყველა არგუმენტი გააქარწყლა და ცხადყო, რომ ქრისტეში არის ორი ბუნება, ორი ნება და ქმედება, განუყოფელი და ერთპიროვნული. დამარცხებულმა პიროსმა უარყო ცრუ სწავლება და მართლმადიდებლური სწავლება აღიარა, რასაც ეკლესიის მამები დიდი სიხარულით შეხვდნენ და მისი პატრიარქობის ტიტული დიდი პატივით აღიარეს. ნეტარმა მაქსიმემ პიროსი რომის პაპ თეოდორესთან მიავლინა, რომელიც მას დიდი პატივით შეხვდა. აქ, პიროსმა კიდევ ერთხელ დაგმო ცრუ სწავლება და ჭეშმარიტი მოძღვრება აღიარა არა მხოლოდ სიტყვით, არამედ წერილობითაც.
ამის შესახებ, კონსტანტინოპოლში ხმა გავრცელდა და ყველამ შეიტყო, რომ პიროსმა მართლმადიდებლური სწავლება აღიარა. ერეტიკოსები საშინელი სიძულვილით აღივსნენ. შეთხზეს არაერთი ჭორი და ხალხში ხმა გაავრცელეს, თითქოს აფრიკის ეპისკოპოსებმა და რომის პაპმა, პიროსი მისი ნების წინააღმდეგ აიძულეს, მართლმადიდებლური ეკლესიის წევრი გამხდარიყო. ამ ჭორმა მეფის კარამდე მიაღწია. მეფემ, რომში სასწრაფოდ მიავლინა თავისი ქვეშევრდომი ოლიმპოსი, რათა პიროსი კვლავ მონოთელიტურ სწავლებაზე დაებრუნებინა. ოლიმპოსმა იტალიაში ქალაქ რავენაში გაჩერება გადაწყვიტა.
ადრიატიკის ზღვასთან მდებარე უძველესი ქალაქი რავენა თავის დროზე თესალონიკელმა ბერძნებმა ააშენეს და მას შემდეგ არაერთი რომის იმპერატორის მთავარ საბრძანებელს წარმოადგენდა.
ამიტომაა, რომ ამ მხარეს ისტორიულად რომანია ეწოდება.
მეფის ქვეშევრდომმა პიროსი რომიდან გამოიწვია და მის გადაბირებას შეეცადა. პიროსი კი ძაღლის მსგავსად, თავადვე მიუბრუნდა თავისივე ნარწყევს. დადებული აღთქმა დაივიწყა, აღარც ხელწერილი გაახსენდა და ისევ მწვალებელთა თანაზიარი გახდა.
პაპმა თეოდორემ ეს რომ შეიტყო, მაშინვე შეკრიბა ეკლესიის წევრნი და მოციქულთა თავის პეტრეს სამარხთან წავიდა. მოითხოვა წმინდა ბარძიმი და მაცხოვრის პატიოსანი სისხლით თავისივე ხელით ეკლესიიდან პიროსის და მის თანამოაზრეთა განკვეთის აქტი დაწერა.
გაგრძელება იხილეთ შემდეგ გვერდზე»
- მთავარი
- ჩვენ შესახებ
- ეკლესია
- ქრისტიანული ცხოვრება
- რწმენა
- წმინდანები
- სხვადასხვა
- ახალი ამბები
- დიასახლისის გვერდი
- სწავლებანი
- ერისკაცობიდან მღვდლობამდე
- ქრისტიანული საიდუმლო
- ქრისტიანული სიმბოლიკა
- ცოდვა
- ისტორია
- ანგელოზები
- ამბიონი
- კითხვა-პასუხი
- ეს უნდა ვიცოდეთ
- ცრუ მოძღვრებები
- სხვა რელიგიები
- სხვადასხვა
- მკითხველის გვერდი
- ეპისტოლენი, ქადაგებები
- ნამდვილი ამბები
- სასწაულები
- წაუკითხეთ პატარებს
- ჩემი სოფელი
- ქართული გვარები
- ქართული ანბანი
- რელიგიურ-ფილოსოფიური ლექსიკონი
- წმინდა წერილი
- წიგნები
- ლოცვანი