ღმერთმა ჯერ კიდევ ძველ აღთქმაში მოსე წინასწარმეტყველის პირით დარიგება მისცა ადამიანებს, თუ როგორი უნდა ყოფილიყო ღვთისმსახურების ტაძარი. ახალი აღთქმის მართლმადიდებლური ტაძარი მსგავსია ძველი აღთქმისეული ტაძრისა.

ძველი აღთქმის ტაძარი (რომლის პირველსახეა მოძრავი კარავი ანუ სკინია) სამნაწილიანია: წმიდა წმიდათა, წმიდა და ეზო. მას ემსგავსება ქრისტიანული ტაძარიც - საკურთხეველი, შუა ნაწილი და კარიბჭე ანუ სტოა. ისევე, როგორც ძველ ტაძარში წმიდა წმიდათა, ახალ ტაძარშიც საკურთხეველი სასუფევლის გამომხატველია. ძველ აღთქმაში იკრძალებოდა წმიდა წმიდათაში შესვლა. მხოლოდ მღვდელმთავარს ჰქონდა წელიწადში ერთხელ ამის უფლება. როგორც ცნობილია, ცოდვით დაცემის შემდეგ ადამიანის წინაშე დაიხშო სასუფევლის კარი. მღვდელმთავარი კი, როგორც პირველსახე ქრისტესი, ამგვარი ქმედებით აუწყებდა ერს, რომ ჟამთა გადასვლის შემდგომ ქრისტე ჯვარცმითა და თავისი სისხლის ფასად დააბრუნებდა ადამიანს სასუფეველში. ამიტომაც ქრისტეს ჯვარცმისას კრეტსაბმელი - ფარდა, რომელიც წმიდა წმიდათას (წმიდათა წმიდას) გამოყოფდა ტაძრის დანარჩენი ნაწილისაგან და ფარავდა ღვთის საიდუმლოებას ადამიანთა თვალთაგან, ორად გაირღვა: "კრეტსაბმელი ტაძრისა გაიპო ორად, ზემოდან ქვემოთ, და მიწა შეიძრა და კლდეები დასკდა" (მთ. 27,51). ასე რომ, აღთქმის კიდობანი, ქერუბიმები და სხვა, რომელთა დანახვის უფლებაც არავის ჰქონდა სიკვდილის შიშით, დასანახი გახდა ტაძარში მდგარი თითოეული მღვდლისათვის. "ღვთის ტაძარმა, რომელიც დიდად იგლოვდა განხორციელებული ღმრთის სიკვდილს, თითქოს დაფხრიწა თავისი სამოსელი ანუ ფარდა" (ნეტარი თეოფილაქტე). წმიდა წმიდათა განასახიერებდა ზეცას, კრეტსაბმელის გაპობა მიანიშნებდა, რომ ახლა ზეცასა და დედამიწას შორის გამყოფი ზღუდე დაირღვა, გაქრა მტრობა ღმერთსა და კაცს შორის, რომ ზეცა მისაღწევი გახდა ადამიანისათვის, გაიღო სასუფევლის კარი ყოველი მორწმუნისათვის იმიტომ, რომ იქ შევიდა მღვდელმთავარი იესო ქრისტე თავისი საკუთარი სისხლით. ყველაფერი, რაც უწინ იფარებოდა სჯულის ქვეშ, თითქოს ფარდის უკან, ყოველგვარი გაურკვეველი და საიდუმლოებით მოცული ძველ აღთქმაში ახლა გასაგები გახდა, რაც ქრისტეზე აღსრულდა...

მართლმადიდებლურ ტაძარში წმიდას შესატყვისია შუა ნაწილი. ძველი აღთქმისეული ტაძრის წმიდაში შესვლის უფლება მხოლოდ ღვთისმსახურთ ჰქონდათ. ახალ ეკლესიაში კი ლოცულობს ყოველი ქრისტიანი, რამეთუ ყველასთვის ღიაა სასუფეველი.

ძველი ტაძრის ეზოს, სადაც ლოცულობდა ერი, შეესაბამება ახალი ტაძრის სტოა; ეს ადგილი კათაკმეველთათვის, მონანულთა და ზიარებისაგან განყენებულთათვის არის განკუთვნილი.

მართლმადიდებლური ტაძრის საკურთხეველი აიგება აღმოსავლეთით, რადგან აღმოსავლეთის მხარეს დანერგულ სამოთხეს მოასწავებს; ამასთან, ქრისტიანები იესო ქრისტეს მეორედ მოსვლას სწორედ აღმოსავლეთიდან მოელიან. საკურთხეველი შემაღლებულია, რათა ყველამ იხილოს მოქმედება, რომელიც იქ ხდება. ასევე მიგვანიშნებს, რომ ის, რაც საკურთხეველში ხდება, თავისი სულიერი მნიშვნელობით ყოველგვარ ამსოფლიურზე მაღლა დგას.

საკურთხეველი შუა ტაძრისაგან გამოყოფილია ფიცრის ან ქვის კედლით, რომელშიც ჩასვენებულია წმიდა ხატები; ამ კედელს კანკელი ჰქვია. კანკელს საკურთხეველში შესასვლელად სამი კარი აქვს. შუა კარს აღსავლის ან სამეუფო კარი ჰქვია. აქედან შედიან საკურთხეველში მღვდელმსახურნი ღვთისმსახურებისთვის განკუთვნილ დროს. სხვა დროს კი დახურულია და დაბურულია ფარდით, რომელსაც კრეტსაბმელი ჰქვია. ეს ფარდა შეიძლება მოძრაობდეს ზემოდან ქვემოთ ან იწეოდეს გვერდზე. ეკლესიის მამის, სვიმეონ სოლონელის მიხედვით, ფარდა, რომელიც კიდია სამსხვერპლოს (ტრაპეზის) წინ, არის სიმბოლო იმ ადგილისა, სადაც უფლის წინაშე არსებობენ ანგელოზები და წმინდანები. აღსავლის კარს აქეთ-იქით ახლავს ერთი - სამხრეთის და მეორე - ჩრდილოეთის კარები.

ლიტურგია საღმრთო ისტორიის გამეორებაა: მწუხრის ლოცვებს გადავყავართ ძველი აღთქმის, მაცხოვრის მოლოდინის ხანაში; ცისკრის მსახურება, განსაკუთრებით კი კვირისა, მიანიშნებს ახალი აღთქმის პერიოდს, კერძოდ, მაცხოვრის შობას და მის მკვდრეთით აღდგომას... ამიტომ ღვთისმსახურებისას აღსავლის კარის გაღება-დახურვას თავისი სიმბოლური დატვირთვა აქვს. კვირის ღამისთევის მსახურების დაწყების წინ გაღებული აღსავლის კარი (და კრეტსაბმელი) იმის მიმანიშნებელია, რომ ადამიანს, ღვთის განგებით, სამოთხეში ყოფნა ჰქონდა განკუთვნილი. კმევის დასრულების შემდეგ კი აღსავლის კარის დახურვა სიმბოლურად აღნიშნავს იმას, რომ სამოთხის კარი დაიხურა ცოდვით დაცემული ადამიანისათვის. ამბიონზე დახურული აღსავლის კარის წინ მღვდელი სიმბოლურად მონანულ ადამს გამოხატავს, რომელიც სინანულით იყო აღვსილი სამოთხის კართან...

წირვის დასაწყისში კრეტსაბმელის გაწევას თავისი მნიშვნელობა აქვს. იმის საჩვენებლად, რომ იესოს დაბადების საიდუმლო გაიგეს მხოლოდ რჩეულებმა: ღვთისმშობელმა, იოსებმა, მოგვებმა და მწყემსებმა, - გახსნიან მხოლოდ კრეტსაბმელს, აღსავლის კარი კი დახურული რჩება. მცირე გამოსვლის დროს იღება სამეუფო კარი, რაც იმის მანიშნებელია, რომ უფალი იესო ქრისტე იწყებს სახარების ქადაგებას ყველასთვის. ლიტურგიის იმ ნაწილში, როდესაც მაცხოვრის დასაფლავებას აღნიშნავენ, კრეტსაბმელით იფარება აღსავლის კარი, რაც სიმბოლოა იესოს სამარხთან დაყენებული დაცვისა, ასევე იმისა, რომ მისი გარდაცვალების საიდუმლო ყველასთვის არ არის გასაგები. მოწოდებას, "კარნი, კარნი", მოჰყვება კრეტსაბმელის გაწევა, რაც სიმბოლურად გვაუწყებს, რომ უფალმა თავისი აღდგომის გაცხადება ყველასთვის მოინდომა.

მართლმადიდებელ ეკლესიაში, კერძოდ, საქართველოში, კანკელის მიღმა შესასვლელი, აღსავლის კარი, მეუფის შესასვლელი ტახტრევანის წინ არის. სამეუფო კარი იმიტომ ეწოდება შესასვლელს, რომ აქედან დიდების მეუფე - იესო ქრისტე შემოდის ხალხის საზიარებლად. არსებობს მოსაზრება, რომ სამეუფო კარმა იმიტომ მიიღო ეს სახელწოდება, რომ აქედან შემოდიოდნენ ბიზანტიელი იმპერატორები, რაც მცდარია. ბიზანტიელი იმპერატორები ეკლესიაში შემოდიოდნენ სხვა კარიბჭიდან და იხსნიდნენ გვირგვინს, იარაღსა და სამეფო რეგალიებს.

კრეტსაბმელი (ფარდა) აღსავლის კარის შიგნიდან, საკურთხევლის მხრიდან იკიდება. ფარდა საიდუმლოების საფარველს ნიშნავს, რითაც ფარავენ ღმერთის სიწმინდეებს.

ფარდის გახსნა ადამიანთათვის გადარჩენის საიდუმლოების გახსნას ნიშნავს, აღთქმულის გახსნას მორწმუნეთათვის, ხოლო ფარდის დახურვა - ადამიანთათვის ციური სამოთხის წართმევას მათი ცოდვების გამო. ტაძარში მდგომ ცოდვილებს ფარდის გახსნა შეახსენებს მათ ცოდვილიანობას და მოუწოდებს, შევიდნენ ღვთის მეუფებაში, ხოლო იესო ქრისტეს ჯვარცმა მის ერთგულებს კვლავ აძლევს საშუალებას, ღვთისმსახურების დროს გახდნენ ღვთიური ცხოვრების თანაზიარნი.

ფარდის ამ ძირითად სიმბოლურ მნიშვნელობას თანმიმდევრობით უერთდება უფრო კერძო მნიშვნელობები. დიდი სვლის შემდეგ (ლიტურგიაში) ქრისტეს მიერ ჯვრის ტვირთვა და ჯვარცმა ჩვენს გადარჩენას გამოხატავს, ხოლო ფარდის ჩამოფარება - ქრისტეს კუბოთდებას, ქრისტეს აკლდამაზე ლოდის მიფარებას. "მრწამსის" გალობის დროს ფარდა იხსნება. იგი იმ ქვის სიმბოლოცაა, ანგელოზებმა ქრისტეს საფლავიდან რომ გადააგდეს და რწმენისაც, რომელსაც ადამიანები ხსნისკენ მიჰყავს.

აღსავლის კარის გახსნა და დახურვა მანიშნებელია იმისა, რაც ზეცაში ხდება. ქრისტემ თავისი ხორცითა და სისხლით კაცობრიობას გზა გაუხსნა. "სწორედ ამ გზით განწმენდილნი ვართ ჩვენ, იესო ქრისტეს სხეულის ერთგზის შეწირვით" (ებრ. 10,10).