ტაძარი და ჩვენ
ტაძარი და ჩვენ
კათაკმეველთა ლიტურგია
ლიტურგიის მეორე ნაწილს კათაკმეველთა ლიტურგია ეწოდება, რადგან მასზე დასწრების უფლება კათაკმევლებსაც აქვთ - მათაც, ვინც ემზადება მოსანათლად, და მათაც, ვინც სინანულშია, დაყენებულია წმინდა ზიარებისგან.

კათაკმეველთა ლიტურგია სწავლა-მოძღვრებითი ნაწილია წირვისა.

კვეთის დამთავრების შემდეგ მღვდელი ხელაპყრობილი ევედრება ღმერთს, გარდამოავლინოს სულიწმინდა მათზე და განაძლიეროს მსახურებაში.

დიაკონი იღებს მღვდლისგან კურთხევას, გადის აღსავლის კარით ამბიონზე და ხმამაღლა წარმოთქვამს: "გვაკურთხენ, მეუფეო", რაც ნიშნავს შემდეგს: გვაკურთხე, მეუფეო, რათა დავიწყოთ წირვა და მორწმუნე ერმა, ტაძარში შეკრებილმა, მონაწილეობა მიიღოს ღვთის დიდებასა და მსახურებაში.

შესაბამისი ასამაღლებლის, კვერექსებისა და ფსალმუნების წარმოთქმის შემდეგ იგალობება სახარებისეული 9 ნეტარება. ამ დროს აღსავლის კარი იღება.

მცირე გამოსვლა
ღვთისმსახური ტრაპეზიდან იღებს სახარებას და დიაკონს გადასცემს. ორივენი ჩრდილო კარიდან გამოდიან და ამბიონზე დგებიან. ამ მოქმედებას "მცირე გამოსვლა" ეწოდება და მორწმუნეებს შეახსენებს იესო ქრისტეს გამოსვლას საყოველთაო ქადაგებისთვის.

დღევანდელ საეკლესიო მსახურებაში მცირე გამოსვლას მხოლოდ სიმბოლური მნიშვნელობა აქვს, უწინ კი ის აუცილებლად უნდა შესრულებულიყო.

ქრისტიანობის უძველეს ხანაში წმინდა სახარება ინახებოდა არა საკურთხეველში - ტრაპეზზე, როგორც დგეს ხდება, არამედ საკურთხევლის მახლობლად მდებარე ოთახში, რომელსაც "სადიაკვნე" ან "საჭურჭლე" ეწოდებოდა. როცა სახარების წაკითხვის დრო დადგებოდა, მას საზეიმოდ გადაასვენებდნენ ტრაპეზზე.

ძველად არც კვეთა სრულდებოდა საკურთხეველში მოწყობილ სამკვეთლოზე; ამისთვის სხვა შენობა იყო გამოყოფილი. ასე რომ, მცირე გამოსვლამდე სამღვდელო პირნი არც კი შედიოდნენ საკურთხეველში. ამიტომაც არის, რომ მღვდელმთავრის წირვაზე მცირე შესვლამდე მღვდელმთავარი შუა ეკლესიაში - კათედრაზე იმოსება, ისმენს ჟამნობასა და კათაკმეველთა ლიტურგიის დიდ ნაწილს და საკურთხეველში მხოლოდ მცირე გამოსვლის შემდეგ შედის.

მღვდელი აღსავლის კარის წინ საიდუმლოდ კითხულობს ლოცვას, რომელშიც ევედრება ღმერთს, აკურთხოს და წმინდა ჰყოს მათი შესვლა, გამოუგზავნოს ანგელოზნი ღირსეული მსახურებისთვის. მღვდლის მიერ აღსავლის კარის კურთხევის შემდეგ დიაკონი აღამაღლებს წმინდა სახარებას, გამოსახავს ჯვარის სახეს და ხმამაღლა იტყვის: "სიბრძნით აღემართენით".

სანთელი, რომელიც მცირე გამოსვლისას წინ უძღვის სახარებას, იოანე წინამორბედსა და ნათლისმცემელს და ახალი აღთქმის ნათელს მოასწავებს. მღვდლის გამოსვლა ჩრდილო კარიდან და აღსავლის კართან მისვლა ნიშნავს იესო ქრისტეს ქვეყნიურ მსვლელობას - ცხოვრებას ნათლისღებიდან ჯვარცმამდე, აღსავლის კარში წმინდა სახარებით ჯვრის გამოსახვა კი - მის ჯვარცმასა და ამქვეყნიურ სიკვდილს. შესვლის შემდეგ სახარებას ტრაპეზზე დაასვენებენ - ეს ზეციური მამის წინაშე მაცხოვრის მორწმუნეთათვის შუამდგომლობას აღნიშნავს. მღვდელი მაცხოვრისა და ღვთისმშობლის ხატებს ემთხვევა, რაც ადამიანის ღმერთთან შერიგებას მოასწავებს.

სამოციქულოსა და სახარების კითხვა წირვაზე
შესაბამისი გალობისა და ლოცვის შემდეგ დიაკონი კვლავ ყურადღებისკენ მოუწოდებს მრევლს: "სიბრძნით". იგალობება "სამოციქულოს" წარდგომა - მოკლე მუხლები, რომლებიც წასაკითხი სახარების შინაარსს შეესაბამება. წარდგომის საკითხავს გუნდი და მედავითნე მონაცვლეობით იმეორებენ. იკმევა ამბიონი - ნიშნად იმისა, რომ მოციქულთა ქადაგება სულიწმინდის მადლით იყო ნაკურთხი.

სამოციქულოს კითხვა ქვეყნად მოციქულთა ქადაგებას მოასწავებს. მისი კითხვისას მღვდელი კმევას ასრულებს, რაც სულიწმინდის მადლს ნიშნავს, რომლითაც აღვსილნი იყვნენ მოციქულები ქვეყნად ქრისტიანობის ქადაგებისას და რომელმაც დააახლოვა ისინი ხალხს. მღვდელი, რომელსაც მოციქულთა თანასწორი უფლებები აქვს, სამოციქულოს დამჯდარი ისმენს, სახარების კითხვისას კი ფეხზე წამოდგება და თავდახრილი უგდებს ყურს.

სამოციქულოდან შესაბამისი საკითხავის დასრულების შემდეგ სახარება იკითხება. მას წინ უსწრებს და ასრულებს გალობა: "დიდება შენდა, უფალო, დიდება შენდა".

სამოციქულო და სახარება განსაკუთრებული ყურადღებით მოსმენას მოითხოვს, სახარება ხომ იესო ქრისტეს მიწიერი ცხოვრების უდიდეს მიზანს გვახსენებს, სამოციქულო კი თორმეტი მოციქულის საქადაგებლად გაგზავნას.

შემდეგ კათაკმევლებს რამდენიმეგზის მოუწოდებენ, დატოვონ ტაძარი: "კათაკმეველნო, განვედით..."

ლიტურგიის ამ ნაწილის ბოლოს კათაკმევლები ტოვებენ ტაძარს.
ბეჭდვა
1კ1