თითოეული ჩვენგანი უფლის მიერ ბოძებულ დროში რომ ვცხოვრობთ, ხშირად ამას ვერ ვაცნობიერებთ. მეტიც, დღემდე ვერ გავრკვეულვართ, რისთვის მოვედით ამქვეყნად და რა ფუნქციას ვასრულებთ წუთისოფელში. მავანი იკითხავს, უფლის მიერ მოვლენილი ადამიანები რატომ არიან სხვადასხვაგვარნი, სხვადასხვა ცხოვრების წესით მცხოვრებნიო... ალბათ იმიტომ, რომ მათი ცხოვრება ბევრად შორსაა უფლის მცნებათაგან, ღვთის სათნო ცხოვრებისგან. კი მაგრამ, ეკლესიურად მცხოვრებნიც ხომ შორდებიან ზოგჯერ უფლის მცნებებსო, - იკითხავს ზოგიერთი. თურმე, მცირედმორწმუნეობა და ფარისევლური დამოკიდებულება ამ შემთხვევაშიც ხდება. ახლა საკითხავია, ვინ როგორ ანაწილებს უფლის ბოძებულ დროს - მცონარებასა და შრომისმოყვარეობაში.

წმინდა მამათა განმარტებით, როდესაც დილით ძილისგან გამოფხიზლდები, დაფიქრდი, რომ უფალი გაძლევს დღეს, რომლის მიღებაც შენ თავად არ შეგეძლო და გამოყავი ერთი საათი ან თუნდაც საათის მეოთხედი ამ მომადლებული დღისთვის და მსხვერპლად მიუტანე უფალს სამადლობელი და სავედრებელი ლოცვა. რაც უფრო გულმოდგინედ გააკეთებ ამას, მით მეტად გაანათლებ დღეს, მით უფრო მტკიცედ მოიზღუდავ თავს საცდურთაგან, რომლებიც ყოველდღე გხვდება. როდესაც ძილისთვის ემზადები, დაფიქრდი, რომ უფალი გაძლევს შრომისგან მოსვენებას. შენი მოსვენების დროის ნაწილი გამოსტაცე და მიუძღვენი უფალს სუფთა და თავმდაბალი ლოცვით. მისი კეთილსურნელება ანგელოზს შენს დასაცავად მოიზიდავს.

ბერი იოსებ ათონელი სულიერ შვილს სწერს: ჩემო შვილო, მივიღე შენი წერილი და გპასუხობ. მაშ ასე, მეკითხები, ვინ უფრო სწრაფად მიიღებს მადლს: მდუმარებაში მყოფი თუ მორჩილი. უეჭველია, მორჩილი მოწაფე მადლსაც სწრაფად იღებს და უსაფრთხოდაცაა: არც დაცემის ეშინია, არც დაკარგვის. ოღონდ კი უდებებამ არ მოიცვას. ხოლო როცა ადამიანი ქრისტეს შეიმოსავს, მაშინ მარტოობაშიც და ხალხშიც მდუმარებაში იქნება და ყველგან მშვიდობა დაისადგურებს მის სულში. ღვთის მადლი დამოკიდებულია არა დროზე, არამედ საშუალებასა და უფლის მოწყალებაზე.

საქმეში გამოცდილებას დროთა განმავლობაში შევიძენთ, მადლს კი იმიტომ ეწოდება მადლი, რომ ღვთის მიერ უსასყიდლოდ მომადლებული ნიჭია, რომელსაც ადამიანი სარწმუნოების სიმხურვალის, სიმდაბლისა და კეთილი განზრახვის შესაბამისად მიიღებს.

სოლომონმა თორმეტი წლის ასაკში მიიღო მადლი, ასევე დანიელმა; დავითმა - ყრმობაში, როცა მამის ფარას მწყემსავდა. მათ მსგავსად - ყველა ძველმა და ახალმა მამამ.

როგორც კი გულწრფელად შეინანებს, ადამიანს უახლოვდება მადლი და მისი მოშურნეობის შესაბამისად მატულობს. გამოცდილება კი მრავალწლიან ღვაწლს მოითხოვს.

უფლისგან მადლის მთხოვნელმა, უპირველესად, ნებისმიერი სახით მოსული განსაცდელი და მწუხარება უნდა დაითმინოს. თუკი გამოცდის ჟამს დრტვინავს და მოთმინებას არ იჩენს, ვერც მადლს შეიძენს საკმარისად, სათნოებაშიც ვერ წარემატება და წყალობასაც ვერ მიიღებს.

ვინც შეიცნო, რომ მწუხარება და სხვა ყველაფერი, რასაც განსაცდელი მოგვიტანს, ღვთის წყალობაა, მან ჭეშმარიტად საუფლო გზა იპოვა. ის ელოდება განსაცდელებს, რადგან მათი დათმენით განიწმინდება, განათლდება და ჭვრეტს ღმერთს.

ღმერთი არ იხილვება შეცნობის გარეშე. ეს შეცნობა ხედვაა, ანუ ისეთი მდგომარეობა, როცა ხვდები, რომ უფალი შენ გვერდითაა, შენ ღვთის წიაღში იმყოფები, ის ხედავს, რასაც აკეთებ. ამიტომ ფრთხილობ, არ დაამწუხრო, რადგან იგი ყველგან ყველაფერს ხედავს. მაშინ აღარ სცოდავ. ყოველი ადამიანი, რომელიც სცოდავს, ვერ ხედავს ღმერთს. ის ბრმაა.

მონასტერში უდიდესი მნიშვნელობა ენიჭება მორჩილებასა და სიმდაბლეს. მორჩილება ყველა სხვა სათნოებათა საფუძველია. ის არის განცდა საკუთარი დაცემულობისა, უარყოფა საკუთარი თავისა, საკუთარი ნებისა. მონასტერში საჭიროა სრული მორჩილება წინამძღვრისადმი, რომელიც შუამავალია უფლის წინაშე და გამცხადებელი უფლის ნებისა. ამისთვის ბრძანებს მაცხოვარი: "უარყავ თავი შენი, აღიღე ჯვარი და შემომიდეგ მე".

სულიერ ცხოვრებაში ასევე დიდი მნიშვნელობა ენიჭება ლოცვასა და ფიზიკურ შრომას. უპირველესია ლოცვა. იგი უფალთან საუბარია. შრომა კი ადამიანს ამ ქვეყანაზე ცხოვრებისთვის სჭირდება. მონასტერში ადამიანი სრულად უნდა დაიხარჯოს. ზოგმა შეიძლება უფრო მეტად იშრომოს და ილოცოს, მაგრამ ეს არ ნიშნავს, რომ ვინც ნაკლებად შრომობს და ლოცულობს, მას არა აქვს ღვაწლი. შეიძლება მისი მცირედიც სრულყოფილი შესაწირი იყოს უფლისთვის.

მცხეთაში წმინდა იოანე (თორნიკეს) სახელობის დედათა მონასტერს ვესტუმრე. დედებთან საუბარში ბევრი საგულისხმო რამ გავიგე.

მონასტრის კეთილმოწესეს დედა ეფემიას (ჩირგაძე) როცა ვკითხე, როგორ უნდა გამოიყენოს ადამიანმა ღვთისგან ბოძებული დრო-მეთქი, მიპასუხა: - დრო ადამიანებს მარადიულობის მოსაპოვებლად მოგვეცა. მისი კეთილგონივრულად გამოყენებით შეიძლება მივიტაცოთ სასუფეველი, ხოლო უგულებელყოფით მიგვიტაცოს გეენიამ. "დრო არ დაკარგო, სხვაგვარად დაკარგავ ქრისტეს", - გვაფრთხილებენ წმინდა მამები.

დედამიწაზე ყოველგვარი დანაკარგი შეიძლება ანაზღაურდეს (თუნდ ნაწილობრივ) სხვაგვარად მაინც, მაგრამ "თუ დავკარგავთ დროს მცონარებითა და უქმი ცხოვრებით, ვერ შევძლებთ ვიპოვოთ დაკარგულის სანაცვლოდ სხვა", - შეგვაგონებს ამბა დოროთე.

ქრისტიანი დროს ლოცვასა და შრომაში უნდა ანაწილებდეს: ეს იქნება ჩვენთვის ბოძებული დღის საუკეთესო და სასარგებლო გამოყენება. გაღვიძებისთანავე პირველი ფიქრი ღვთისკენ უნდა მიემართებოდეს, რადგან, როგორც მოღვაწე მამები გვასწავლიან, "რისკენაც წარემართება დილით გონება, იმითაა დაკავებული მთელი დღე, როგორც წისქვილის ქვა, რომელიც მთელი დღის განმავლობაში ატრიალებს იმას, რასაც მასში დილიდან ყრიან. იქნება ეს ხორბალი თუ ღვარძლი. შევეცადოთ, ყოველთვის დილიდანვე ჩავყაროთ ხორბალი, რათა მტერმა არ ჩაყაროს ღვარძლი".

დროის მაქსიმალურად და კეთილგონივრულ გამოყენებას მონასტერში განსაკუთრებული მნიშვნელობა აქვს. იქ დადგენილი წესით მიდის ცხოვრება - გარეგნულად თითქოს ერთფეროვანი ჩანს, შინაგანად კი ღრმა და ტევადია. ქრისტიანობა მოქმედი და მოძრავი ცხოვრების წესია. როგორც მამა სერაფიმე როუზი ამბობს, მხოლოდ ღვაწლი ანიჭებს სიცოცხლეს აზრსა და სიცხადეს. შესაბამისად, უმოქმედობა სიკვდილია. თითოეულ დღეს, წუთს გონივრულად და ბეჯითად დახარჯულს თუ მცონარებითა და უდებებით დაკარგულს, შეუძლია გადაწყვიტოს ჩვენი ხვედრი მარადიულობაში.

წმინდა ვასილი ახლის ცხოვრების აღწერილობაში გადმოცემულია ღირსი თეოდორას მონათხრობი სიკვდილის შემდგომი საზვერეების შესახებ, სადაც ის ამბობს: "მივადექით საზვერეს, რომელსაც უდებების (მცონარება-სიზარმაცის, მოწყინება-გულგრილობის) საზვერე ჰქვია. აქ ადამიანი პასუხს აგებს ყველა იმ დღისა და საათისთვის, რომელიც უსაქმურად და დაუდევრად გაატარა. აქვე აკავებენ მუქთახორებს, მათაც, რომლებიც შეუსრულებელ სამუშაოში იღებენ ანაზღაურებას, პასუხს სთხოვენ იმათაც, ვინც არ იღვწის სიტყვის სადიდებლად და კვირა და სადღესასწაულო დღეებში ლიტურგიასა და სხვა საღმრთო მსახურებებზე დასწრება ეზარება. აქვე გამოიცდებიან ადამიანები უდებებასა და მოწყინებაში, საკუთარი სულის მიმართ დაუდევარ დამოკიდებულებაში და ბევრი აქედან პირდაპირ უფსკრულში წაიყვანება".

შრომა ადამიანის ვალდებულებაა, მას იგი მცნებად ჰქონდა ცოდვაში ჩავარდნამდეც: "აიყვანა ადამი უფალმა ღმერთმა და დაასახლა ედემის ბაღში მის დასამუშავებლად და მის დასაცავად" (შექმ. 2,15) და ცოდვაში ჩავარდნის შემდგომაც: "პიროფლიანი ჭამდე პურს, ვიდრე მიწად მიიქცეოდე. გაუშვა იგი უფალმა ღმერთმა, რომ დაემუშავებინა მიწა, საიდანაც იყო აღებული" (შექმ. 3,19,23). შრომა საჭიროა კაცისთვის თავისი და სხვისი საჭიროების დასაკმაყოფილებლად: "მოიხსენენით, ძმანო, შრომანი ჩვენნი და რუდუნებანი, რამეთუ დღე და ღამე ვიქმოდეთ, რათა არავის დაუმძიმოთ თქვენგანსა" (1 თეს. 2,9). შრომა ადამიანს კმაყოფილებას ანიჭებს "მოქმედი თვისისა ქვეყანისა განსძღეს პურითა, ხოლო მდევარი ამაოებისა, უდებებისა ანუ სიზარმაცისა აღივსოს სიგლახაკითა" (იგავ. 12,11,28,19).

ბერი ევაგრიუსის თქმით, უფლის კურთხევა მოიპოვება წრფელი ლოცვით, ფსალმუნთ გალობით, წმინდა წერილის კითხვით, საკუთარ ცოდვათა ხედვით, სიკვდილის ხსოვნით და ხელსაქმით. შეიძლება ითქვას, ორ ეს მონაზონთა ცხოვრების წესია. თუ დავაკვირდებით, აქ მითითებულია სულიერი და ხორციელი შრომის შესახებ, რომლებიც ერთმანეთს ავსებენ.

ერთხელ მოღვაწე ძმებმა ღირს აღათონს ჰკითხეს, რა უფრო მნიშვნელოვანია - ხორციელი შრომა თუ სულიერიო. ბერმა მიუგო: "კაცი წააგავს ხეს. ხორციელ შრომას მოაქვს ფოთოლი, სულიერს კი ნაყოფი და ამიტომ საღვთო წერილი გვარწმუნებს: "ყოველმან ხემან, რომელმან არა გამოიღოს ნაყოფი კეთილი, მოეკვეთოს და ცეცხლსა დაედვას" (მათ. 3,10). აქედან ჩანს, რომ ყურადღება უნდა მიექცეს ნაყოფს, ესე იგი სულიერ საქმეს, მაგრამ ხისთვის ფოთლებიც საჭიროა, რომ მისმა ჩრდილმა დაიფაროს ნაყოფი მომეტებული სიცხისგან. ასევე ფოთლები ამშვენებენ ხეს, უჩრდილებენ და აგრილებენ მგზავრებს". ამ წმინდა ბერის სიტყვით, ბედნიერია ის, რომელიც სულიერად მოღვაწეობს და ხორციელადაც უქმად არ რჩება. სულიერი მოღვაწეობით მოიპოვებს რა სულს, შეუძლია სხვასაც გადასცეს მაცხოვნებელი რჩევა, ხოლო ხორციელი მოღვაწეობით მოიპოვებს რა თავისთვის სარჩოს, შეუძლია დაეხმაროს გაჭირვებულთაც. ამგვარად ადამიანისთვის საჭიროა: "შეიმკოს თავი თვისი ფოთლითაც და ნაყოფითაც, წინააღმდეგ შემთხვევაში, კაცს ექნება დიდი ნაკლულევანება".

მონაზვნების ხელსაქმისა და შრომის შესახებ მონაზვნური ცხოვრების ფუძემდებელი, წმინდა ანტონი დიდი ამბობს: "სხეული ჩვენი ხანგრძლივი შრომით უნდა დავიმორჩილოთ და გავტანჯოთ, რათა მისით საცდურს არ ვეწიოთ. გულმოდგინედ აკეთე ხელსაქმე სენაკში განმარტოებით ყოფნის ჟამს და მცონარედ მცირე ხანსაც არ დაჰყო, მაგრამ ამასთან სახელი უფლისა ჩვენისა არ განიშორო გონებიდან და სულ მის ხსენებაში იყავი, მისგან ისწავლე ყოველივე და იგი განადიდე შენი ენითაც და თქვი ხოლმე: "უფალო ჩემო იესო ქრისტეო, შემიწყალე მე".

მონასტრულ ცხოვრებაში მცონარება შეიძლება გამოიხატოს როგორც ფიზიკური შრომის დაზარებაში, ასევე სულიერი ღვაწლის უგულებელყოფაში. მცონარება მონაზვნობის მტერია. მონაზვნობა ღვაწლია, შრომაა, თავდადებაა და თუ ეს ყოველივე შორსაა, არ არის ჭეშმარიტი მონაზვნობაც. ქრისტიანობა ხომ ქმედითი ცხოვრების წესია, იგი მოძრაობაა წინ, სასუფევლისკენ. უმოქმედობა კი ნიშნავს სვლას ჯოჯოხეთისკენ. სულიერი ღვაწლის დაზარება მოწყინებას იწვევს, რომელიც, წმინდა იოანე კიბისაღმწერელის თქმით, "არის სულის სისუსტე, გონების დაუძლურება, მოღვაწეობის უგულებელყოფა. ის სუსტია ფსალმუნებში, უძლურია ლოცვაში". მოწყინება იწვევს ძილისმოყვარეობას, სულიერ და ხორციელ მოდუნებას, გულგრილობას ცხონების საქმეში, უმოქმედობას და უგრძნობობას. "ყველა სხვა ვნება საწინააღმდეგო სათნოებით აილაგმება, მოწყინებას კი მონაზვნობისთვის ყოველმხრივ სიკვდილი მოაქვს", მაგრამ, სამაგიეროდ, თუ მონაზონს მამაცი სული აქვს, სხვა ვერაფერი მოუტანს იმდენ გვირგვინს, რამდენსაც მოწყენილობა, როცა მას არ ემორჩილება, როცა მას ეწინააღმდეგება, როცა თავს ძალას ატანს სიზარმაცის დასათრგუნად.

სამონაზვნე რუთი (ღლონტი):

- დრო ტალანტია, რომელიც უფალმა ადამიანებს დაურიგა განსხვავებული საზომით, ზოგს მეტი, ზოგს ნაკლები. დრო ძვირფასი საუნჯეა, რომლის გონივრული გამოყენება უფალს მიგვაახლოებს, ხოლო უგუნური - მისგან სამუდამოდ განგვაშორებს.

დროსა და მცონარებაზე ერთი უბრალო მაგალითის მოყვანა შეიძლება. წარმოვიდგინოთ მასპინძელი, რომელიც სტუმარს ელოდება, თუმცა არ იცის მისი მოსვლის ზუსტი დრო. ბეჯითი ადამიანი დილაადრიან წამოდგება, შეუდგება სახლის დასუფთავებას, ტრაპეზის მომზადებას, ბოლოს თვითონაც მოირთვება და სტუმარს შეეგებება. ზოგი მასპინძელი კი გვიან გაიღვიძებს. ამაო საქმეებში ჩაერთვება, ყავას მიირთმევს, ტელევიზორს მიუჯდება, მეგობრებთან ტელეფონით ამაო საუბარს გააბამს და ძალიან გვიან, ნელ-ნელა დაიწყებს მზადებას იმ იმედით, რომ სტუმარი დაიგვიანებს. მცონარე კი დიდხანს ინებივრებს საწოლში, იმის ფიქრში, სტუმარი დღეს არ მოვა, ხვალ კი უსათუოდ ადრე ავდგებიო, მაგრამ ვაი, რომ სტუმარი იმ დღეს მოვა, როცა არ ელოდება.

ამ მაგალითში მასპინძლები ჩვენ ვართ, ხოლო სტუმარი უფალია, რომელიც აუცილებლად მოვა, ოღონდ არ ვიცით, როდის, რათა მიიღოს უფალმა უფლისა და მიწამ - მიწისა. როგორც მოვემზადებით, ისე დავხვდებით და იმ მდგომარეობაში განგვიკითხავს, როგორც მოგვისწრებს.

სახარებიდან ვიცით, რომ "სასუფეველი იიძულების და ვინც აიძულებს, მან მოიტაცოს იგი". თუკი იიძულების, შეუძლებელია ზარმაცმა აიძულოს საკუთარი თავი სიკეთის ქმნაში. დღეს, როდესაც ხორცი სრულიად ბატონობს სხეულზე, დიდი ბრძოლაა საჭირო სულის ხელმწიფების დასაბრუნებლად. ძნელია, თუმცა, "შეუძლებელი კაცთაგან, შესაძლებელ არს ღვთისაგან". ზოგჯერ სული გაიმარჯვებს ხორცზე, რომ ამპარტავნებაში ჩავვარდეთ და საკუთარ შესაძლებლობებსა და შრომისმოყვარეობას მივაწეროთ, რადგან საგულისხმოა უფლის სიტყვები, რომელიც მოყვანილია ყოველი საქმის დაწყების წინ ლოცვებში - "ვითარმედ, თვინიერ ჩემსა არარაი ძალგიც ყოფად არცა ერთი".

ნიშანდობლივია ის, რომ მონაზვნები თითქმის შემოსილნი იძინებენ, რათა შუაღამისას ზარის დარეკვისთანავე წამოდგნენ და ბეჯითი მასპინძლებივით უფლის შესაგებებელ სამზადისს შეუდგნენ.

მონასტერში ძალიან ადვილია დროის სწორი გამოყენება ტიბიკონის გამო. აქ განსაზღვრულია დრო ლოცვის, მორჩილების, ხელსაქმის, ტრაპეზის, კითხვის, და თუკი დაგვრჩება თავისუფალი წუთები, მაშინ შეგვიძლია ლოცვით შევეწიოთ ჩვენს ირგვლივ განსაცდელში, მწუხარებაში მყოფ ადამიანებს, მოვიხსენიოთ პატიმრობაში მყოფები და მიცვალებულები.

ქრისტიანი, მით უფრო კი მონაზონი, განუწყვეტლად უნდა ლოცულობდეს, მაგრამ რადგანაც ძალიან შორს ვართ სულიერების ამ საზომიდან, ის მაინც შევძლოთ, რომ წუთები, რომლებსაც თავისუფალს ვუწოდებთ, ამაოდ არ დავკარგოთ და მწირი ლოცვით ერთ ადამიანს - ცოცხალს თუ მიცვალებულს ცოტათი მაინც შევეწიოთ, რაც მთავარია, ამით საკუთარი სულიც გადავირჩინოთ იმ ვნებებისგან, რომლებსაც მცონარება წარმოშობს.

ერში მცონარებას ძირითადად არაჯანსაღი ცხოვრების წესი, ნარკომანობა, ლოთობა, არასწორი გართობა-დასვენება მოსდევს, რაც ადამიანის როგორც სულიერი, ასევე ხორციელი სიკვდილის მიზეზი შეიძლება გახდეს. მონასტერში კი სიზარმაცე სასოწარკვეთას, მოწყინებას, მრავლისმეტყველებას, განკითხვას, ულოცველობას, ცუდ გულისთქმას, ძილისმოყვარეობას და სხვა მრავალ სულიერ ვნებას წარმოშობს, რაც საბოლოოდ მონაზონს სულიერად ღუპავს.

საინტერესოა სოლომონ ბრძენის მიმართვა მცონარისადმი: "ჰოი, მცონარეო! ვიდრემდე სწევხარ, ხოლო ოდეს ძილისაგან აღდგე, მცირედ უკვე გეძინოს, ხოლო მცირედ სჯდე, ხოლო მცირედ დაისხენ ხელნი მკერდსა. ხოლო მერმეღა მოიწიოს შენდა, ვითარცა ბოროტი მოგზაური, სიგლახაკე".

ადამიანი იქნებ მართლაც იყოს ბუნებით ზარმაცი, მაგრამ არ შეიძლება ამასთან შეგუება. პირველ რიგში, უფალს უნდა შევთხოვოთ განკურნება, მსგავსად იერემია წინასწარმეტყველისა, რომელიც უფალს ასე მიმართავს: "განმკურნე, უფალო, და განვიკურნები, გადამარჩინე და გადავრჩები".

ამ სულიერ და ხორციელ პასიურობას აუცილებლად ქმედითობა უნდა დავუპირისპიროთ. მაგალითად, გვეზარება ლოცვა, მაგრამ სწორედ მაშინ დავდგეთ ლოცვად. როგორც წმინდა მამები ამბობენ, ამ დროს ლოცვა მეტად შეიწირება. როცა ძილი მოგვერევა, მაშინ უნდა ვიფხიზლოთ. აქ საუკეთესო წამალი მეტანიების შესრულებაა. მრავლისმეტყველება თუ შეგვიპყრობს, მივმართოთ უფალს დავით წინასწარმეტყველის სიტყვებით: "დასდევ, უფალო, საცოი პირსა ჩემსა და კარი ძნელი ბაგეთა ჩემთა". მოწყინებაში ჩავვარდებით? გავიხსენოთ მარადიული ნეტარება, რომელიც ჩვენთვის განკაცებულმა ღმერთმა აღგვითქვა: "ნუ შეძრწუნდებიან გულნი თქუენნი, გრწმენინ ღმრთისაი და გრწმენინ ჩემდა მომართ. სახლსა მამისა ჩემისასა სავანე მრავალ არიან".

უფალს ვთხოვ, რომ მის მიერ ბოძებული ჩვენი სიცოცხლის ყოველი წუთი გონივრულად გამოვიყენოთ ღვთისა და მოყვასის სამსახურში, რათა უფალს ღირსეულად, ჩაუმქრალი ლამპარებით ხელში შევეგებოთ. ამინ.